KʼIANGA jetíbichó barco ya Belfast Lough, je chjota xi ya tjíoya kʼoasʼin tjíokotsenle je yojbi xi kijnajtsa je nindo nga tosʼa kjimaʼisen. Nga kui nichxin kʼiaa nga sá mayo nó 1910. Je xi ya tíjnaya jéní Charles Taze Russell kʼianga ya aonni kʼa nga tífi ya Irlanda. Kʼoa jao barco ʼyai kjio xi tokʼia tjíosʼenda, je xi Titanic tsakʼin, xi ijngo me kʼoatikjini xi Olympic tsakʼin. * Kʼoa 12 mani Chjota xi kotʼaya Biblia tjíokoyale ya ndainandá.

Kʼianga 20 nó tongini, je Russell nkjín ʼnde ki xi tsín ya nchja̱ni Estados Unidos nga kitsoya énnda chjotse jngo tjínsa Sonʼnde. Ya jñani títjon ki yaa Irlanda, nga sá julio nó 1891. Kui barco xi City of Chicago tsakʼin kikao, je Russell tíkotsenle josʼin tíkantjai je Tsʼuí kʼianga jetíbichó ya chrian Queenstown (jñani Cóbh ʼmi ndʼaibi). Nga kui nichxin tochajinle kui jaʼaitsjenle jmeni xi tsakʼéyanajmíle je xijchále jñani tsʼe. Kʼianga tsabe nga naskánachon ya ʼnde jñani kicho, je Russell kʼoa kao xi tjenkao, alikui jao kisʼele nga nʼio nda kjuinrʼoé Énle Niná je chjota xi ya tsʼe.

Je Russell ñato kʼa kisíxatʼa naxinandá Irlanda. Kʼianga tokʼia kichotítjon nʼio nkjín chjota koanndosinle je én xi kinchja̱ya. Kʼianga koanjaoni kʼa nga ki ya Irlanda nga sá mayo nó 1903, kisatio kjoajtín ya Belfast kao Dublín, kʼoa nʼio nkjín periódiko kitjotʼa. Je Russell kʼoasʼin tsakʼéyanajmí nga nʼio “koanndosinle je chjota xi kichonrʼoé”. Je kjoanokjoaya xi kitsjoa i tsakʼin: “Kitsjoaa je énle nga sitjoson jme xi kitso”. Kui kinchja̱ni je kjoamakjain xi kisʼele Abrahán kʼoa kao kjoanichikontʼain xi so̱kole chjota nichxin xi nroaján.

Nga nʼio koanndosinle chjota je Énle Niná ya Irlanda, kichosíxatʼa ijngokʼa je Russell kʼianga koanjanni kʼa ki ya Europa. Kʼianga sá abril nó 1908, kʼianga sʼa tanjio nga kicho ya Belfast jñani fayo je barco, aon ndsʼee xi ya tjíokoyale. Nga tikuini nichxin nga koanxon, kitsjoaa jngo kjoanokjoaya xi tongini kisʼejinkon je chjota, xi “Ska̱jenngi kjoatéxomale je Na̱i” tsakʼin. Kʼoa janla siento mani chjota kichonrʼoé. Jngo chjota xi nkjín koya jmeni xi kiskonangi, tsakʼinyale jotso Biblia. Kʼoa ya Dublín, jngo chjota xi nʼio tsakʼejnachjoa xi O’Connor tsakʼin, xi secretario sʼin tsakʼejnale je Asociación Cristiana de Jóvenes (xi YMCA sʼin chji je siglas nga én inglés). Je chjota jebi kui xi koanmele nga yátsʼi̱n kuinyale chjota je xi Biblia tjíokotʼaya. Jméni xi koan.

Kʼoalasʼin cha̱niyaa jkoaa jmeni xi koan nga kui nichxin. Jngo chjota xi koanndosinle jotso je Biblia kichonrʼoé je kjoanokjoaya xi kisʼejna, xi tongini tsʼaxki̱ ya periódiko xi The Irish Times tsakʼin. Kʼianga kicho chjota jebi, nʼio nkjín chjota tjín kʼoa ñʼai koanle nga kisokoʼndele jñani tsakʼejna. Je chjota jebi ngasin nganda tsakasénñole je xi  tínchja̱ya. Je chjota xi tínchja̱ya jechxoa tjín ntsja̱jko kʼoa ntsja̱ʼa tjínle, jma kjoan najño xi yʼakjá, kʼoa tísíkjan kaoni ntsja kʼianga tínchja̱ya nga tsoʼbason ya plataforma. Ñaki nda tíbʼéyanajmí jotso je testo xi tíbʼéxkia, kʼoa je chjota xi kichonrʼoé ñaki nda koanjinle jotso je Énle Niná. Ningalani tsín jme xi kisichjén xi kinchjayani, nʼio nda kinoʼyale kʼoa tsʼato jngo ora basen kinchja̱ya. Xijekoan, kʼianga kisatio je kjoachjonangi, je O’Connor kao miyole alikui kisasenle je én xi kinokjoaya, tonga je xi tínchja̱yajin kao Biblia kitsoyanile. Kʼoa je xi tjíonrʼoé kisíjtsinya ntsja. Kʼianga jekoanni, je chjota xi sa kanikʼaxki̱ná, kinrʼoe je ndsʼee kʼoa kʼoakitsole nga mesale skoe̱ xi tʼatsʼe Biblia. Kʼoa nkjín xi kʼoakitso nga kʼoasʼin tsabeni je Énle Niná.

Kʼianga sá mayo nó 1909, je Russell yaa kinroani ya Nueva York, kʼoa yaa tsakʼejnaya je barco xi Mauretania tsakʼin, kʼianga kisíxatʼa xi mani ño kʼa ya naxinandá Irlanda. Kʼianga kui nichxin, kikao je Huntsinger, xi male kji kao makina, ánni nga koan kiski kʼasíni je Xo̱n xi Bájinkonná kʼianga tjíofaʼatojin ndáchikon. Kʼianga kicho ya Belfast, je Russell jngo kjoanokjoaya kitsjoa, kʼoa 450 chjota kinrʼoéle, kʼoa mela 100 koanni xi totsakinyando.

Xi koan aonni kʼa kʼianga kichosíxatʼa ya Irlanda, me tikʼoakoanni jokoan kʼianga tokʼia kichotítjon. Kʼianga jekitsjoa jngo kjoanokjoaya je Russell ya Dublín, jngo chjota xi teólogo ma, xi saje kichokao je O’Connor, kʼoati tsakʼinyale jmeni xi kiskonangi. Kʼoa je xi ya tjío nda kisasenle. Kʼianga koannyaonni, je Russell kʼoa kao xi tjenkao yaa kikin je barco xi tsʼe correo xi ya fi Liverpool. Xijekoanni, yaa tsakatíoya je barco xi Lusitania tsakʼin, xi ya Nueva York bichó. *

Kʼianga nó 1911, nga kicho xi mani jaon kʼa kʼoa xi mani ñato kʼa ya Irlanda, je Russell kitsjoaa kjoanokjoaya xi tongini kisʼejinkon je chjota. Kʼianga sá abril xi tikuini nó, 20 Chjota xi kotʼaya Biblia xi 2,000 chjota kiskoeya ya Belfast, xi kʼoasʼin kinrʼoé je kjoanokjoaya xi “A tjín kjoabijnachon nga jebiyaa” tsakʼin. Je O’Connor yaa kicho ya Dublín, kʼoa tjenkao jngo chjota xi kʼoati relijión tjínle, kʼoa nkjín kjoachjonangi kisikatío. Je xi ya tjíobasen kisasenle josʼin tsakʼinyale jotso je Biblia. Xi koanskanni, je Russell nkjín naxinandá kisíxatʼa, jñani kʼoati nkjín chjota kichonrʼoéle. Kʼoa ijngokʼa tiya kichongáni je O’Connor kʼoa 100 chjota tjenkao xi koanmele kisikitsónjin je kjoajtín xi tijna ya Dublín, tonga je xi ya tjíobasen jé xi tínchja̱yajin kitsjoanganʼiole.

Ningalani je Russell xi títjon tsakʼétsʼiakao nga kitsjoa kjoanokjoaya, kʼoakitso nga “liʼya xi ngisa títjon tíjna, nga̱ tsín tsa xále chjotajin, tsʼe Ninání”. Nʼio nkjín chjota kinrʼoé nga kisatio je kjoanokjoaya, kʼoa kʼoasʼin kinroani nga kisatio je Kjoanokjoaya xi ya Biblia yʼangini, kʼoa kui xi tsakinyakao je chjota nga nda koanjinle jmeni xi kixi tjín xi tsoya je Biblia. Kʼoa nkjín ʼnde kisatio je jtín, kʼoa kʼoasʼin tsangabasonni je Énle Niná ngakjijnda Irlanda. (Jmeni xi koan nichxin kjoatse ya Gran Bretaña).