Kʼiaa kiskotʼaya je xijchána kʼianga jejaʼato nó 1920, nga kjesa bixanjin. Yaa Inglaterra kitsian nga tífitsʼia nó 1939. Nga sʼa ʼndí kjiʼe̱, fikaoña je xijchána nga satío kjoajtín kʼoa nʼio tsjoake̱ koan je Skuela xi síchjine choʼndale Niná. Nʼio nda faʼaitsjenna nga tokʼia jaʼa̱ títjoan skuela jebi. Tokʼiaa jaon nóna kʼoa jngo kaxa̱ tsakasenne kʼianga kichokasentʼa atril. Ñaki tsʼatséña nga̱ jejchínga je ndsʼee xi ya tjío.

Je nʼaina jngoo xo̱n tsakʼétʼana joxián kʼianga xínyasoan je Énle Niná. Kʼianga toʼan kixinyason títjoan kʼiaa jin nóna. Je chjota xi kitjo ndʼia, tsakʼéxkiaa je xo̱n xi yʼa kʼoa kiskoé je libro xi “Sea Dios veraz” ʼmi. Nʼio tsjoa kisʼe tokoan kʼoa kikʼeyanajmíle je pana. Nʼio tsjoa kisʼe tokoan nga kixinyasoan kʼoa nga kia kjoajtín, kʼoa kui xi tsakasenkaona nga koanmena nga toje Jeobá sixále.

Sa tsjoake̱ sa tsjoake̱ koan je Énle Niná kʼianga jaʼai ʼndeʼndena je revista La Atalaya. Kʼoa tokjoan bʼexkiaña nga jngó jngó revista faʼaina. Kʼianga tsaʼbesa xi tʼatsʼe Jeobá koanmena nga toje kisixále.

Kʼianga nó 1950, je xijchána kao an kitjoéjinníjin nga tsangínjin je kjoajtíntse xi kisʼejna ya Nueva York, xi “Aumento de la Teocracia” tsakʼin. Kʼianga xipe 3 sá agosto “Día del misionero” tsakʼin én xi tsakʼangini je kjoajtíntse. Jé ndsʼee Carey Barber kitsjoale kjoanokjoaya je ndsʼee xi kisʼenngindá, xi ya tsakʼejnajinle Cuerpo Gobernante nga jekoanskanni. Kʼianga jetsakatíonajin nga jao kjoachjonangi je ndsʼee, tsakasenndoña kʼoa nʼio kinchja nga “jaon”  kixian. Ninga tokʼia 11 nóna, koanjinna nga tsín tokjoaská tjenkao nga yaoná bʼaitʼalee je Jeobá. Tonga kitsokjonña nga nandá kjuíjian nga̱ tsín mana nandá. Jé tsinina kikaona kʼoa kʼoakitsona nga tsín jme xi koa̱nna. Tongotjo kichokatejnajian nandá, saʼnda tsín kitsaojinʼnde ndso̱koa. To kisikʼatoyana je ndsʼee xi ya tjío, jngo xi kiskanisʼenngindána kʼoa jngo xi tsakasenkaona nga kitjojinña nandá. Saʼnda nga kʼia, tosi tonda tíbasenkaona je Jeobá.

Kʼianga jejetʼana skuela, kui xi koanmena nga precursor koa̱n. Tonga nga nʼio tsakʼénena je maestrona chaan kia skuelangʼa. Tonga koanjinna nga tsín koa̱n kʼoakji sixále Niná kʼoa kʼoakji skotʼaya, kuinga tsín tikiña skuela. Nʼio tsakʼetsʼoale Jeobá, kʼoa jngo xo̱n kiskile je maestrona nga kʼoakixinle nga tsín tikʼoamjeña skuela kʼianga jekjoe nó. Xijekoan, tokjoan precursor sʼin kisixá.

Kʼiaa nga sá julio nó 1957 tsakʼetsʼiakoa nga to xále Niná kisʼian ya naxinandá Wellingborough. Kʼoakixinle je ndsʼee xi ya tjíosíxá Betel xi tíjna ya Londres nga jngo precursor xi tjínle kjoafaʼaitsjen katabasenkaona. Jé ndsʼee Bert Vaisey tsakasenkaona nga nda tsakʼendajian josʼin kixinyasoan, nga̱ je ndsʼee jebi nʼio nda kisixá. Ya jtín jñani tsakatejna, jaon mani je tichjaa xi jetjínle nó tsakatio kʼoa kao je ndsʼee Vaisey. Kʼianga tsakatejnandale kjoajtín, nga kixinya kʼoa nga kitsjoa je comentariona nʼio tsakasenkaona nga ngisa koannʼiotʼa je Jeobá.

Ndoyá tsakatejnaʼya choatse nga tsín kisitjosoan je servicio militar, nga jekitjoña kʼiaa tsaʼbexkoan je Barbara, xi precursora especial sʼin tísíxá. Kʼiaa chixainjin nga nó 1959, kʼoa kʼoasʼin tsakʼendajinjin nga koanngínjin tojñani si̱kasénnajin. Yaa kinikasénnajin ya Lancashire, jngo ʼnde xi tíjna ya Inglaterra. Xijekoan, kʼianga sá enero nó 1961, jngo sá kia Skuela jña nichjine je ndsʼee xi xá kjinele, ya Betel xi tíjna ya Londres. Kʼianga jejetʼa skuela jebi, tokʼoakoanna nga kʼoatsakʼinna nga superintendente xi tsʼe circuito sʼin sixá. Jao xomana tsakatejna ya naxinandá Birmingham nga kitsoyana jngo superintendente xi jetjínle kjoafaʼaitsjen kʼoa kʼoati kikaona Barbara. Xijekoan, kʼiaa tsangínjin jña kinikasénnajin ya naxinandá Lancashire kao ya Cheshire.

Kʼianga sá agosto nó 1962, nga vacación tiyuijin jngo solicitud kisikasénnajin je sucursal nga koa̱n koanngínjin je Skuela xi tsʼe Galaad. Tsakʼetsʼoalaijin je Jeobá kʼoa kinitseníjin je xo̱n jebi, kʼoa tokjoan kinikasén ijngokʼaijin ya sucursal. Aon sá koanskanni, kʼiaa tsangínjin je Skuela xi tsʼe Galaad, xi mani 38, ya Brooklyn (Nueva York). Skuela jebi te sá kisʼejna.

 Kʼianga tsangínjin Skuela xi tsʼe Galaad nʼio tse xi koanjinnajin tʼatsʼe Énle Niná, tʼatsʼe naxinandále kʼoa kao tʼatsʼe ndsʼee xi tjío jngo tjíjtsa Sonʼnde. ʼNda kje kanʼaonjin nónajin nga kʼia, kʼoa nʼio tse xi kitsoyanajin je ndsʼee xi ngikʼa. Nʼio tsjoa kisʼe tokoan nga nyaon nyaon, nga ñatjen kinixáijin kao je ndsʼee Fred Rusk xi kitsoyanajin. Je xi nʼio kisʼeya jkoa xi kitsoya je ndsʼee jebi kuinga ya kʼoangiña jmeni xi tso Énle Niná kʼianga kjoafaʼaitsjen tsjoa. Je xi kʼoati kitsjoa kjoanokjoaya kʼianga kisʼenajin skuela jebi jéní ndsʼee Nathan Knorr, Frederick Franz kao je ndsʼee Karl Klein. Kʼoa nʼio nda choa̱ tsakʼéjnanajin je ndsʼee Alexander Macmillan nga nangitokon koan. Je kjoanokjoaya xi kitsjoa kui kitsoyanajin jósʼin tsakándiaale je naxinandále Niná kʼianga kjoa jaʼatojin kʼianga nó 1914 saʼnda nga tífitsʼia nó 1919.

Nga jejetʼanajin Skuela xi tsʼe Galaad, je ndsʼee Knorr kʼoakitsonajin nga ya si̱kasénnajin ya Burundi, jngo ʼnde xi tíjna ya naxinandá África. Kjoan tsangínníjin ya biblioteca xi tíjna ya Betel nga tsangínkjasjaijin je Anuario tsa jñani faʼaitʼa jotjín mani je ndsʼee xi tsoyason ya Burundi, tonga nijñajinla koansjainajin. Kinikjáojin choaijin nga ya koanngínjin jngo ʼnde jñani kjesa ʼmiyasonjin, tonga tsakasenkaonajin nga tsakʼetsʼoalaijin je Jeobá.

Jñani kichuijin nʼio kjaʼaí chon, kjaʼaísʼin ngale je chjota kʼoa kjaʼaí én nokjoa. Én francés kichotʼayaijin kʼoa tsakijnyiníjin jngo ʼnde jña kuiyonijin. Kʼianga jejao nichxin ya tiyuijin, kʼiaa kichokonnajin je ndsʼee Harry Arnott, xi kʼoati ya ñatjen kichotʼayaijin Skuela xi tsʼe Galaad, tsakasenkaonajin nga kisokonajin jngo ʼnde jña tsakiyonijin, kʼoa je yaa kinikasén ya naxinandá Zambia. Yaa Burundi kinikaséntítjonnajin, tonga je chjotaxá tsakatiochjoanajin kʼoa tsín nanda be xi tʼatsʼe testigole Jeobá. Kʼianga to jekjimanganajin, kʼoakitsonajin je chjotaxá nga tokʼia tjóʼndenajin tsa kijna jngonajin xo̱n jñani kʼoatso nga tokabichonixáijin. Nga kʼoatsakʼinnajin yaa naxinandá Uganda tsangínjin.

 Kʼoati kinikjáojin choaijin nga ya tsangínjin ya naxinandá Uganda, nga̱ tsínnajin xo̱n xi kuitjásʼennijin, tonga jé Jeobá kininʼiotʼaijin. Jngo ndsʼee tsakasenkaonajin xi ya tíjna, xi Canadá tsʼe, kʼoa jé tsakjákaonajmí je chjota xi bʼakaole. Nkjín sá kitjoʼndenajin nga kichʼasjaijin xo̱nnajin nga koa̱n ya kuiyuijin. Tsaʼyaníjin josʼin tsakasenkaonajin je Jeobá.

Ya naxinandá Uganda tokʼoa jeʼmiyason Énle Niná nga kʼia, tonga to 28 mani je testigole Jeobá xi tjío ngakjijnda naxinandá jebi, kʼoa nkjín chjota kisatejinjin xi én inglés nchja̱. Tsa menajin nga koa̱njinle Énle Niná je chjota, tjínnele nga koa̱nnajin je én xi nokjoa, kuinga kichotʼayanijin je én luganda nga̱ kui én xi ngisa nokjoa ya Kampala. Ninga nʼio nkjín nó kichomani nga nda kinokjoaijin én jebi, nʼio tsakasenkaonajin nga tsakʼinyasuinjin. Ngisaa nda tsakinyakoaijin je chjota xi tsakʼinyalaijin Biblia, kʼoa kʼoati kitsonajin jotjío kon nga Énle Niná tjíokotʼaya.

Nʼio tsjoa kisatio tokuinjin nga nda kinrʼoé chjota je Énle Niná, nga kʼoatsakʼinnajin nga superintendente koai̱njin kʼoa nga koanngínjin ngakjijnda naxinandá jebi. Jé sucursal xi tíjna ya Kenia kisikasénnajin nga tsangínkjasjaijin ʼnde jñani ngisa machjén precursor especial. Nkjín kʼa nga nda kiskoéyanajin je chjota xi ya tsʼe ninga tsín testigole Jeobá ma, kʼoa tsakʼéndanajin jme xi tsakichinijin kʼoa tsjoa kisatio tokuinjin.

Xijekoan, jao nichxin nga tren tsakatejnaya tjen Kampala saʼnda ya Mombasa, jngo ʼnde xi tíjna ya naxinandá Kenia. Xijekoan, sa barco tsakatejnayangá nga kichoa saʼnda Seychelles, jngo ʼnde xi tíjnajin ndáchikon Índico. Xijekoan, tjen nó 1965 saʼnda nó 1972, an kao Barbara kjitʼaa tsangínkʼinyasuinjin ya ʼnde xi tjío jinndáchikon, jñani to jao mani ndsʼee tjío xi tsoyason. Nga kʼia, tojngo jao koan xi kiskotʼaya, tonga xijekoanni chaan jngo jtín kisʼejna xi nʼio nda kisixá. Kʼoati kisixatʼa je ndsʼee xi tjío ya Eritrea, Etiopía kao ya Sudán.

Ya Uganda nʼio nkjín nó nga xkón koanchon xi totʼatsʼe kjoa política. Nga nʼio ñʼai koanchon nga kʼia, koanjinna nga ndatjín nga nitjosoán kjoatéxomale Niná kʼianga kʼoatso nga tjínnele si̱tjosonlee je chjotaxá (Mar. 12:17). Nga kui nichxin kʼoakitsonajin je chjotaxá nga tjínnele koayaxo̱n yaole ngatsʼi je chjota xi tsín ya tsʼe, kʼoa kʼoakinʼiaijin jotsakʼinnajin. Jngo jao nichxin koanskanni kʼianga kitjainjin kao ijngo ndsʼee xi misionero ma ya Kampala kisikinyánajin je policía, nʼio tsakijkuinjin kʼoa kʼoakitsonajin je policía nga tokui kichochotsenlaijin jmeni xi kjima ya ʼnde jebi kʼoa kikaonajin. Kʼianga jekichokaonajin jñani koanjtsoʼaijin kʼoatsakʼinlaijin nga Énle Niná ʼmiyaijin kʼoa nga jetsakjayaijin xo̱n yaonajin, tonga alikui koankjainle. Je policía kikaonajin jñani kjoáyaijin xo̱n yaonajin, kʼoa je policía xi ya tíjna kʼoakitso nga jetsakjayaijin xo̱n yaonajin kʼoa kisikatíondáininajin, ñaki nda kisatio tokuinjin.

Kʼianga kui nichxin, ñaki to policía tsakatiochjoa ya yandiaa. Nʼio xkón koanchon  nga kui nichxin, ngisaa kʼianga ʼbi je sondado. Tsakʼetsʼoalaijin ngantsjai je Jeobá, kʼoa kʼianga tsjoáʼndenajin je policía nga bitjaijin nʼio tsjoa kisatio tokuinjin. Kʼoa kʼianga nó 1973, je chjotaxá kʼoakitso nga katabitjo ngatsʼi je misionero xi tsín ya tsʼe.

Sa yaa tsangínngáijin ya Costa de Marfil, jngo ʼnde xi ya África tíjna. Jñani kichuijin alikui tikʼoachonni jochon jñani tsakiyuijin, kjaʼaísʼin ngale je chjota kʼoa én francés kinokjoa ijngokʼaijin, kʼoa nkjín misionero tsakiyojinlaijin xi xinxin naxinandále, tonga tsaʼyaníjin josʼin tsakasenkaonajin je Jeobá nga nʼio nkjín chjota kisatejinjin xi ñaki kʼoatjío kon nga kinrʼoé je Énle Niná. Jé Jeobá kininʼiotʼaijin kʼoa tosi tonda tsakasenkaonajin.

Toxijña kʼoatsakʼinnajin nga cáncer tjínle je Barbara. Nkjín kʼa tsangínjin ya Europa nga koanxkile. Tonga kʼianga nó 1983 nʼio ñʼai koannajin, nʼio ba koannajin nga tsín tiya tsakiyonijin ya África. Kʼianga jeya tiyuijin ya Betel xi tíjna ya Londres, sa táo sa táo koan je Barbara kʼoa chaan kʼien. Nʼio tsakinyakaona je ndsʼee xi tjío ya Betel. Jngo ndsʼee kao chjoónle nʼio tsakinyakaona nga kichokjoajinna je kjoa xi jaʼatojian, kʼoa nga tosi tonda je Jeobá kisinʼiotʼa. Tochoatsee jaʼato kʼianga jngo tichjaa tsaʼbexkoan xi tosakʼoa bichósíxá ya Betel, xi Ann ʼmi, xi precursora especial sʼin tísíxá. Tsaʼbeña nga nʼio tsjoake je Jeobá kʼoa nga nʼio nda tísíxále. Kʼiaa nga nó 1989 tsakixainjin kʼoa yaa kinixáijin ya sucursal xi tíjna ya Londres.

Tjen nó 1995 saʼnda nó 2018 kui kjoanda kisʼena nga 60 naxinandá kisixatʼa nga kisikasénna je sucursal (xi superintendente de zona ʼmile ngasʼa). Tsaʼbeña nga je Jeobá basenkaoná ngantsjai nichxin.

Kʼoa yaa naxinandá África ki ijngokʼa kʼianga nó 2017. Nʼio tsjoa kisʼe tokoan nga kikoa je Ann ya Burundi, kʼoa tsaʼbeña nga jenʼio nda tíʼmiyason Énle Niná ya ʼnde jebi. Ya jñani xki̱ ndʼia xki̱ ndʼia kixinyasoan nga nó 1964, ndʼaibi yaa tíjna je Betel xi tsʼato 15,500 ndsʼee xi tsoyason kjinentsja.

Kʼianga tsakʼaina je xo̱n jñani faʼaitʼa ʼnde jñani kjuísixatʼa nga nó 2018, nʼio tsjoa kisʼe tokoan nga ya faʼaijin Costa de Marfil je ʼnde xi sixatʼa. Kʼianga jekichuijin ya naxinandá Abiyán joxi ndʼiana tijna koanna. Ya Betel, kʼianga kiskotʼa je jaʼaínle ndsʼee xi ya tjío, tsaʼbeña je jaʼaínle jngo ndsʼee xi Sossou ʼmi. Kʼoasʼin kisikjaʼaitsjen nga je ndsʼee xi superintendente de ciudad sʼin kisixá nga tsakatejna ya Abiyán. Tonga tileni ma ndsʼee jebi.

Je Jeobá sítjoson ngantsjai jmeni xi tso. Kʼianga kjoa jaʼatojian kui tsakakóyana nga je Jeobá síkixiyandaná kʼianga je ninʼiotʼaa. Ñaki kʼoatjín tokuinjin nga tosi tonda je Jeobá si̱xálaijin, nga ya koanngínyaijin je ndiaa xi kuichokaoná ya sonʼnde chjotse kʼoa nga koa̱n kuiyoaa ngantsjai nichxin (Prov. 4:18).