NGA NIKAOJÉE YÁNCHJÍN KʼOA NGA TAON ʼYA. Je Naciones Unidas kʼoakitso “kʼianga jan yánchjín jngo xi totaon ʼya kʼoa tsa maije̱ tijé síkaojéeni je chjota xi tíjnakao”. Xi tokʼoamaná kuinga “jngo tjíjtsa Sonʼnde, kʼianga aon yánchjín jngo xi si̱kaojée”.

KJOATSʼEN XI TJÍN YA ʼNYO KAYE. Kʼoatso chjota nga ya Estados Unidos nga tsʼato 30,000 banda kao xtiché tjín xi ya batio ʼnyo kaye, xi nʼio tse kjoa tjíobajngi. Kʼoa Latinoamérica, kʼianga jan chjota jngola xi koanchéle kʼoa kisatele.

NGA TJÍONIKʼIEN CHJOTA. Xi tokʼia nga nó 2012, kʼoatso én nga me basen miyón chjota kinikʼien jngo tjíjtsa Sonʼnde, kʼoa tsʼato kʼoatjín kʼien tikʼoajinni jotjín xi kjoajchán kʼienjin. Ya Centroamérica kʼoa kao naxinandá xi tjío ya sur de África ngisaa tinʼio tsakinngáni jotjín chjota kinikʼien, tsʼato ño ya kʼoakji kinikʼien jotjín chjota nikʼien jngo tjíjtsa Sonʼnde. Kʼoa Latinoamérica, tsʼato 100,000 chjota kinikʼien kʼianga tojngo nó kʼoa xi toya Brasil ñachantela jmi kinikʼien. Nga kʼoasikji kjoatsʼen tjín, a kuicho nichxin nga chan tjóxin.

Ánni nga kʼoasikji kjoatsʼen tjínsíni. Nʼio nkjín koya tjínni anni. Tobʼelañá, kuinga tsín mangóson je chjota kʼoa nga tsín ngóson sʼin tjíosíjchá yaole, nga tsín bechjí je kjoabijnachonle xínkjín, nga toxkia ʼbi kʼoa nga droga síkao, kʼoa nga ya koanjchíngajinle je chjota xi nʼio tsʼen kʼoa nga tsín jme kjoañʼai bʼaile je chjotaché.

Tonga kʼoati tíʼyale nga tjín naxinandá jñani títjoxin choa je kjoatsʼen. Tobʼelañá, ya São Paulo naxinandá xi tíjna ya Brasil, nʼio nkjín chjota tjín, 80% jaʼajen jotjín chjota kinikʼien je nó xi tífaʼato. Ninga kʼoalani tojo nʼio tjín kjoatsʼen ʼnde jebi, kʼianga 100,000 chjota tojo tela nikʼien. Tonga jókoa̱nni tjóxin je kjoatsʼen.

Kʼianga jngokʼa tjóxin je kjoatsʼen, tjínnele sindaya yaole je chjota, nga̱ yaa nroani josʼín kʼoa jokjoan. Je chjotatsʼen tjínnele kjoaʼaxinle yaole je kjoangʼatokon, kjoaxkaiʼa kʼoa kao kjoaxintokon, ánni nga nda chjota koa̱nsíni, nga koakosíni kjoaxkóntokon kʼoa nga koa̱nndosinsínile xi ngikʼa.

Jméni xi koasenkao je chjota nga sikʼantjaiya yaole. Kataʼyala jmeni xi tso je Biblia:

• “Kʼoasʼin tjaochaa Niná, nga nikjitjosoán kjoatéxomale” (1 Juan 5:3).

• “Nga nokjonchá Jeobá kui xi tsoyanile nga jtichaa je xi chʼaotjín” (Proverbios 8:13). *

Nga tsjoachaa je Niná kʼoa nga nokjonchá nga tsín mená nga kui kʼoasʼiaan xi tsín sasénle, nʼio  basenkaoná kʼoa saʼnda je chjotatsʼen síkʼantjaiyaa. Ñaki síkʼantjaiya yaole jokjoan je chjota. Tonga a kʼoama kjoaixi.

Kataʼyala xi tʼatsʼe Álex, * nʼio tse kjoa tsakajngi kʼoa jekjoan 19 nó tíjnaʼya ndoyánʼio xi tíjna ya Brasil. Kʼiaa testigole Jeobá koan nga nó 2000, kʼianga jekiskotʼaya Biblia. A tsʼantjaiya kjoaixi jokjoan. Jaon, kʼoa je Álex nʼio kʼoamanile jmeni xi kisʼin. Kʼoa itso: “Nʼio tsjoake̱ je Niná nga̱ ñaki kʼoatjín tokoan nga jekisichatʼana. Nga tsjoale kjoanda kʼoa nga tsjoake̱ je Jeobá tíbasenkaona nga tisikʼantjaiya yaona”.

Je César, xi kʼoati Brasil tsʼe, 15 nó nga kisiché kʼoa nga ñaki pistola tsakʼa. Jméni xi tsakasenkao nga tsʼantjaiyani. Kʼianga tíjnaʼya ndoyá, kichosíxatʼaa je testigole Jeobá kʼoa kiskotʼaya Biblia, tojo kisʼin je Álex. Kʼoa itso: “Kʼiaa koanjinna jme xá tiyoñá i̱ Sonʼnde. Koantsjoake̱ña kʼoa kitsokjonke̱ña je Jeobá, xi tsonile, nga tsín tikui kʼoasʼinña xi chʼaotjín kʼoa nga tsín ba katasʼele xi tʼatsʼan. Nʼio tse kjoanda tíbakóna kʼoa mena nga tsjoale kjoanda. Nga koantsjoake̱ kʼoa nga kitsokjonke̱ je Niná kui xi kisikʼantjaiyana”.

Jméni xi bakóyaná je choa̱ xi kaʼyaa. Kuinga je Biblia tjínle nganʼio nga jngokʼa síkʼantjaiya chjota kʼoa síkʼantjaiya jotjío je kjoafaʼaitsjenle (Efesios 4:23). Je Álex xi jená kanikʼaxkiaa, itso: “Kʼianga kiskotʼaya Biblia kʼoakoanna joni tsa ñaki ndátsje tsakangoyaña. Jmeni xi koancho̱yana tobijbi kisitsje kjoafaʼaitsjenna. Nikʼiajin kiya jkoa tsa kʼoakoa̱n”. Kʼianga kui binyaa kjoafaʼaitsjenná jmeni xi tso je Biblia basenkaoná nga chjaʼaxinlee yaoná jmeni xi chʼaotjín. Je Énle Niná tjínle nganʼio nga sítsjená (Efesios 5:26). Saʼnda je chjotatsʼen kʼoa kao xi to yaole fini, ñaki chjotandʼé mʼónya (Romanos 12:18). Kʼianga fitjenngi jmeni xi tso je Biblia tojbi síjchá yaole (Isaías 48:18).

Je testigole Jeobá tsʼato jin miyón mani kʼoa 240 naxinandáyʼai tjío kao ʼnde, tjíobee josʼin nga tsín tikjoatsʼen katasʼeni. Je chjota jebi xinxin naxinandále kʼoa kjaʼaí kjaʼaísʼin tjíosíjchá yaole. Kjimachoyale josʼin koakoá nga tsjoachaa Niná kʼoa nga nokjonchá. Kʼoati kjimachoyale nga tjínnele tsjoacha koaan xíngiaa kʼoa nga nyʼán sʼin kuiyokoaa xíngiaa nga̱ tojngoo familia mañá ngatsʼiaa (1 Pedro 4:8). Kui xi bakó jebi nga koa̱n tjóxin je kjoatsʼen.

Je Biblia kʼoatso nga je Niná jeme kjoaʼaxin ngayeje kjoatsʼen xi tjín Sonʼnde. Je chjotatsʼen xi tjín ndʼaibi kui tjíokoyale “nichxin nga sʼe̱ndajinle kjoa, nga cha̱ chjota xi tsín bexkón Niná” (2 Pedro 3:5-7). Alikui tisʼe̱ni je chjota xi totaon skoe̱ xi kjaʼaí. Tonga jómani ʼyaa nga je Niná kʼoendajin kʼoa nga kjoaʼaxin je kjoatsʼen.

Je Biblia kʼoatso nga je Jeobá “jtike toʼyani xi kjoatsʼen tsjoake” (Salmo 11:5). Je Niná kjoanyʼán tsjoake kʼoa kao xi kixi tjín (Salmo 33:5; 37:28). Jebi kui xi tsoyaná nga je Niná alikui tosi tonda tsjoáʼnde nga kjoatsʼen sʼe̱.

Alikui jao sʼená nga jemachrianle nga jngo sonʼnde chjotse sʼe̱jna jñani nga ñaki to kjoanyʼán sʼe̱ (Salmo 37:11; 72:14). Tsa mesali jchai koaan tjasjaiyai jmeni xi sʼiain nga koa̱n kuijnai jngo Sonʼnde jñani nga tsín tikjoatsʼen sʼe̱ni.