Ir al contenido

Ir al índice

KJOAʼMIYA XI CHOTʼAYA 30

KJOAJNDA 36 Si̱kuindaa je ni̱ma̱ná

Xi bakóyaná jokisʼin je rey xi tsakatio ya naxinandá Israel

Xi bakóyaná jokisʼin je rey xi tsakatio ya naxinandá Israel

“Jon jchaa ijngokʼao nga tsín mangóson je chjota xi kixi kao chjotatsʼen, kao xi síxále Niná kʼoa kao xi tsín síxále” (MAL. 3:18).

XI TÍNCHJA̱NI

Kʼianga chótʼayajiaan josʼin tsakatekjáyale Jeobá xi rey sʼin tsakatio ya naxinandá Israel koa̱njinná jmeni xi tjínnele sʼiaan nga nda kuiyoaa ngixko̱n Jeobá.

1, 2. Jótso Biblia tʼatsʼe xi Rey sʼin tsakatio ya naxinandá Israel.

 YA Biblia tsʼato 40 chjota síkʼaxki̱ xi rey sʼin tsakatio ya naxinandá Israel kʼoa tsoya jokisʼin nga jngó jngó. a Kʼoatso nga tsakatio rey xi nda kisʼin tonga nga koanskanni kui xi chʼaotjín kʼoakisʼin. Tobʼelañá, je David nda kisʼin nga tokʼia tsakatéxoma, nga̱ je Jeobá i kitso xi tʼatsʼe: “Ni̱ma̱le kinroajinni nga kui kʼoakisʼin jmeni xi sasénna” (1 Rey. 14:8). Nga koanskanni, je David jé tsakajnakao jngo chjoón xi xʼin tjínle kʼoa tsakásjaile jokisʼin nga kinikʼien xʼinle chjoón jebi (2 Sam. 11:​4, 14, 15).

2 Ya naxinandá Israel kʼoati tsakatio rey xi chʼao kisʼin nga títjon tonga nga koanskanni kui kʼoakisʼin xi ndatjín. Kataʼyala jokisʼin je Rehoboam. Je Jeobá kʼoakitso nga tsín kixi kitʼale rey jebi kʼoa kui xi chʼaotjín kʼoakisʼin (2 Crón. 12:14). Tonga kisitjoson nga kʼoakitsole Jeobá nga tsín katakján kao xi te ntje̱ kʼoa nga katatsjoáʼndele nga je katakjoéjin je xi rey sʼin kʼoéjnale. Kʼoati nkjín naxinandá kisikatíonda xi je tsakánentsja nga tsakasenkao je naxinandále Niná kʼianga kichokʼetʼale je kontrale (1 Rey. 12:​21-24; 2 Crón. 11:​5-12).

3. Jméni xi sakʼoa nikjaʼaitsjenjiaan, kʼoa jméni xi chótʼayajiaan i̱ kjoaʼmiya jebi.

3 Nga tsakatio ya naxinandá Israel rey xi nda kisʼin kʼoa xi chʼao kisʼin, jméni xi kuenta kisʼin Jeobá nga kʼoakitso nga tsakatio rey xi kixi kitʼale. Nga jchaa xi tʼatsʼe jebi, koasenkaoná jméni xi tjínnele sʼiaan nga nda kuiyoaa ngixko̱n Jeobá. I̱ kjoaʼmiya jebi jan koya jchaa xi kuenta kisʼin Jeobá nga tsakatekjáyale xi rey sʼin tsakatio ya naxinandá Israel. Kui kuenta kisʼin tsa ñaki ni̱ma̱le kinroajinni nga tsjoake koan, tsa kʼoakoan kjoaixinile je jée xi tsakajngi kʼoa tsa kʼoasʼin tsabexkón Jeobá josʼin mele.

ÑAKI NI̱MA̱LE KINROAJINNI NGA TSJOAKE KOAN JEOBÁ

4. Jótso Biblia tʼatsʼe rey xi kixi kitʼale Niná kʼoa xi mai.

4 Xi kuenta kisʼin Jeobá tʼatsʼe rey xi kixi kitʼale kuinga ñaki ni̱ma̱le b kinroajinni nga je kisixále. Tobʼelañá, je rey Jehosafat ñaki kʼoatsakʼé kon nga je Jeobá kisixále (2 Crón. 22:9). Xi tʼatsʼe Josías, je Biblia itso: “Aliʼya rey xi títjon tsakʼejna xi kʼoakisʼin jokisʼin je nga ñaki kao ni̱ma̱le tsakásjai je Jeobá” (2 Rey. 23:25). Tonga je Salomón nga jenkjín nó tíbatéxoma, alikui tikisitjosonnile Jeobá kʼoa kui xi chʼaotjín kʼoakisʼin (1 Rey. 11:4). Kʼoa je Abiyam kʼoati tsín kixi kitʼale Jeobá, je Biblia kʼoatso nga tsín ñaki ni̱ma̱le kinroajinni nga je Jeobá kisixále (1 Rey. 15:3).

5. Jósʼin tíjna nga ñaki ni̱ma̱ná nroajinni nga je Jeobá nixálee.

5 Kʼianga ñaki ni̱ma̱ná nroajinni nga je Jeobá nixálee ali tsa tokuijin kʼoanʼiañá nga ndatjín nga kʼoasʼiaan kʼoa tsín ʼya xi bʼénená. Kui kʼoanʼiañá nga tsjoachaa je Jeobá kʼoa tojé Jeobá ʼyaxkoaan jokjitse biyochoaan.

6. Jmé xi sʼiaan nga tosi tonda tsjoacha koaan Jeobá (Proverbios 4:23; Mateo 5:​29, 30).

6 Machjén nga tsjoacha koaan Jeobá kʼoa nga kixi kjuintʼalee tojo kisʼin je rey xi kixi kitʼale. Kʼianga kixi kjuintʼalee Jeobá alikui kui kʼoasʼiaan jmeni xi tsín tinda sikatíoniná ngixko̱n. Jolani jmeni xi nʼia kʼoa jmeni xi chotsenlee kʼianga nikjáyaa. Nda chjoéjiaan ʼyani xi si̱miyoaa kʼoa tsín kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga kui tao̱n xi ngisa nʼio chjíle. Kʼiatsa kʼoakjimaa, machjén nga si̱ndayaa yaoná (tʼexkiai Proverbios 4:23; c Mateo 5:​29, 30 d).

7. Ánni nga tsínkui kʼoasʼianñá xi chʼaosʼin sikatíoná ngixko̱n Jeobá.

7 Alikui kʼoaiʼndee nga to jao katasʼe tokoán. Ninga nʼio nda sʼin tinixálee je Jeobá alikui xi tsonile nga tsínkʼia kui kʼoasʼiaan xi chʼaotjín. Kʼianga ngisa nda koa̱njinná, si̱kjaʼaitsjenjinla choa̱ jebi. Kʼiatsa jña kjoaʼaiñá nga nʼio nyʼán chon kʼianga bichoaa ndʼianá tokjoan chʼakjáñá chingantsjaná ánni nga koa̱nsosíniná kʼoa bʼechjoañá ndʼia. Tikʼoasʼinni, kʼianga nda kuiyoaa ngixko̱n Jeobá, ali tsa tokuijin xi machjén nga nda si̱xálee, machjén nga tsínkui kʼoasʼiaan jmeni xi chon sonʼnde, xi tsín nda sikatíoná ngixko̱n Jeobá kʼoa xi to jao kʼoe tokoán (Efes. 2:2).

KʼOAKOANNILE JE JÉELE

8, 9. Jókisʼin je rey David kao rey Ezequías kʼianga tsakichakjáyale (chótsenlai sén xi faʼaitʼa ya portada).

8 Tojosʼin tiʼyaa, je rey David tsee jée tsakajngi, tonga kʼianga kʼoakitsole Natán jme xi kisʼin, je David nangitokon koan kʼoa kʼoakoannile je jéele (2 Sam. 12:13). Je David ali tsa tokʼoajin kitsole Natán nga aon tjín kon tʼatsʼe jme xi kisʼin tojo mani nga tsín jme xi katanikao. Jmeni xi kitso ya Salmo 51, yaa bakó nga kʼoakoan kjoaixinile je jéele (Sal. 51:​3, 4, 17, én xi tjítʼa jña fitsʼiani capítulo).

9 Je rey Ezequías kʼoati tsakajngijée ngixko̱n Jeobá. Je Biblia itso: “Ngʼakon koan kʼoa je Niná koanjtile xi kao je kao naxinandá Judá kʼoa kao Jerusalén” (2 Crón. 32:25). Tsakui nichxin kuinga ngʼakon koanni nga je Jeobá tsakasenkao nga kisikinjele naxinandá Asiria, nga nyiná koan kʼoa nga je Jeobá kisindaya nga chʼin kiskatʼale. Nga ngʼakon koan Ezequías tsakakóle chjota xi Babilonia tsʼe jokji kjoanyiná kisʼele kʼoa jé profeta Isaías tsakatekjáyale nga kʼoakisʼin (2 Rey. 20:​12-18). Tojo kisʼin je David, je Ezequías kʼoati nangitokon koan kʼoa kʼoakoannile je jéele (2 Crón. 32:26). Je Jeobá kʼoakitso nga kixi koan Ezequías jokjitse tsakʼejna. Je Biblia kʼoatso nga kui kʼoakisʼin xi ndatjín ngixko̱n Jeobá (2 Rey. 18:3).

Je rey David kao rey Ezequías nangitokon koan, tsakʼaʼén nga tsakichakjáyale kʼoa kʼoakoannile je jéele (Chótsenlai párrafo 8, 9)


10. Jókisʼin je Amasías kʼianga tsakichakjáyale.

10 Je rey Amasías xi Judá tsʼe nda kisʼin nga tosʼa tsakatéxoma tonga alikui ni̱ma̱le kinroajinni nga je Jeobá kisixále (2 Crón. 25:2). Kʼianga kisikinjele je chjota xi Edón tsʼe jé Jeobá tsakasenkao, tonga nga koanskanni tijé ninále chjota jebi tsakʼétsʼoanile. e Kʼianga kisikasén Jeobá je profetale nga tsakatekjáyale je rey Amasías xíjin koan kʼoa tsín tsakʼaʼén (2 Crón. 25:​14-16).

11. Tojo tso ya 2 Corintios 7:​9, 11, jmé xi tjínnele sʼiaan nga sichatʼaná Jeobá (kʼoati chótsenlai sén xi faʼaitʼa).

11 Choa̱ jebi kui bakóyaná nga tjínnele kʼoakoa̱nniná je jéená kʼoa nga tsín tikʼoasʼianñá. Tonga jósʼiaan tsa koatekjáyaná je xi chjotajchínga sʼin tjío ningalani kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tsín nʼio tjínle kjoandosin jme xi títsoná. Kʼiatsa koatekjáyaná alikui koa̱n nga kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tsín tinda tiyoñá ngixko̱n Jeobá kʼoa nga tsín sasénle xi chjotajchínga sʼin tjío jmeni xi nʼia. Kuenta sʼiaan nga kʼoati tsakichakjáyale xi rey sʼin tsakatio ya naxinandá Israel ningalani nda kisʼin (Heb. 12:6). Nangitokon katamaa kʼiatsa kuichákjáyaná, si̱ndayaa yaoná kʼoa tosi tonda si̱xálee Jeobá. Je Jeobá sichatʼaná kʼiatsa kʼoakoa̱n kjoaixininá je jéená (tʼexkiai 2 Corintios 7:​9, 11). f

Kʼiatsa kuichákjáyaná nangitokon katamaa, si̱ndayaa yaoná kʼoa tosi tonda je Jeobá si̱xálee (Chótsenlai párrafo 11) i


KʼOASʼIN TSABEXKÓN JEOBÁ JOSʼIN MELE

12. Jókisʼin je rey xi kixi kitʼale Jeobá kʼoa xi tsín kixi kitʼale.

12 Je rey xi kixi koan kʼoasʼin tsabexkón Jeobá josʼin mele kʼoa kʼoati kitsole xi ngikʼa nga kʼoati katasʼín. Ningalani sakʼoa tsín nda kisʼin rey jebi, tojé Jeobá tsabexkón kʼoa tsakjaʼáxin je xkóson xi tsakʼétsʼoale naxinandá. g

13. Ánni kʼoakitsoni Jeobá nga tsín kixi koan je rey Acab.

13 Je rey xi tsín kixi kitʼale Jeobá kʼoakji nda kisʼin kʼoa kʼoakji chʼao kisʼin. Tobʼelañá, je rey Acab nangitokon koan nga títjon, kʼoakitso nga totʼatsʼe nga kinikʼien je Nabot (1 Rey. 21:​27-29). Kʼoati nkjín naxinandá tsakasenkao kʼoa kisitoánntjai je naxinandá Israel (1 Rey. 20:​21, 29; 22:39). Tonga je chjoónle kjaʼaí niná tsakʼétsʼoale kʼoa je Acab kʼoati kisʼin kʼoa saʼnda kʼoakitsole je naxinandá nga kʼoati kjaʼaí niná katabʼétsʼoale. Je Acab nʼio chʼao kisʼin nga kʼoakisʼin kʼoa tsín kʼoakoannile je jéele (1 Rey. 21:​25, 26).

14. 1) Ánni kʼoakitsoni Jeobá nga tsín kixi kitʼale je rey Rehoboam. 2) Jméni xi kisʼin je rey xi tsín kixi kitʼale Jeobá.

14 Je rey Rehoboam kʼoati tsín kixi kitʼale Jeobá ningalani sakʼoa nda kisʼin. Tobʼelañá, kʼianga tsakatéxoma alikui tikisitjosonnile Jeobá tosaa to niná ndiso tsakʼétsʼoale (2 Crón. 12:1). Nga koanskanni kʼoakji je Jeobá tsakʼétsʼoale kʼoa kʼoakji xkóson tsakʼétsʼoale (1 Rey. 14:​21-24). Je Rehoboam kao Acab alikui tije Jeobá tsabexkónni kʼoa kʼoati nkjínsa rey tsakatio xi kʼoati tsín je Jeobá tsabexkón. Tonga je rey xi kʼoasʼin tsabexkón Jeobá josʼin mele, kixi sʼin tsabekon Jeobá.

15. Ánni nga nʼio kuenta sʼínni Jeobá josʼin tjínnele jchaxkón.

15 Ánni nga nʼio kuenta kisʼinni Jeobá josʼin tsaʼyaxkón. Kuinga je tsakánele xi rey sʼin tsakatio nga kuinyakao naxinandá nga kʼoasʼin skoe̱xkón Jeobá josʼin mele kʼoa kʼianga kjaʼaí niná tsakʼétsʼoale naxinandá kui kʼoakisʼin xi chʼaotjín kʼoa tsee jée tsakajngi (Os. 4:​1, 2). Je chjota israelita kao xi rey sʼin tsakatio jé Jeobá kiskoejin nga naxinandále koa̱n kʼoa kʼianga kjaʼaí niná tsakʼétsʼoale jngoyale kisichajngi ngixko̱n Jeobá (Jer. 3:​8, 9). Tobʼelañá, kʼianga jngo chjota síchajngitʼale xínkjín nʼio síkiʼaon je chjoónle kʼoa tsa xʼinle kʼoa alikui tinda batiokaoni xínkjín. Tikʼoasʼinni, kʼianga jngo choʼndale Jeobá xi kjaʼaí niná bʼétsʼoale bajngijée ngixko̱n Jeobá (Deut. 4:​23, 24). h

16. Ánni kʼoakitsoni Jeobá nga tsín mangóson josʼín jngo chjota xi kixi kʼoa xi tsín kixi.

16 Choa̱ jebi kui bakóyaná nga tsínkui kʼoasʼiaan jmeni xi sʼín je chjota xi tsín je Jeobá bexkón. Tjínnele kʼoasʼin jchaxkoán Jeobá josʼin mele kʼoa tosi tonda kʼoasʼiaan ngantsjai. Je profeta Malaquías kʼoakitso nga be Jeobá josʼín jngo chjota xi kixi kʼoa josʼín xi tsín kixi. I kitso: “Jon jchaa ijngokʼao nga tsín mangóson je chjota xi kixi kao chjotatsʼen, kao xi síxále Niná kʼoa kao xi tsín síxále” (Mal. 3:18). Kui xi mená nga chjotakixi sʼin katabekonná je Jeobá. Kuinga tsín si̱kinroajenñá tokoán ninga sakʼoa tsín nda nʼia kʼoa tsín kʼoasʼin si̱kjaʼaitsjeen nga tsín tije Jeobá si̱xánilee. Kʼiatsa si̱kjinlee Jeobá ngisaa tsee jée kuijnyá.

17. Ánni nga tjínnenile nda chjoéjiaan ʼyani xi kuixankoaa.

17 Kʼiatsa tosʼa tijna toji kʼoa tsa kʼoasʼin tinikjaʼaitsjain nga meli kuixain. Jmeni xi kitso Malaquías koasenkaoli nga nda chjoéjin ʼyáni xi meli kuixankoai. Tikjaʼaitsjenlai choa̱ jebi. Ningalani nʼio nda sʼín jngo chjota tonga tsa tsín je Jeobá tísíxále alikui chjotakixi sʼin bekon (2 Cor. 6:14). Kʼiatsa kʼoalani sʼín je chjota xi kuixankoai alikuijin koasenkaoli nga tosi tonda je Jeobá si̱xálai. Tikjaʼaitsjenjinlai jokisʼin je yánchjín xi chixankao Salomón. Tsakui nichxin nda chjota koan tonga tsín je Jeobá tsabexkón kʼoa nga kjaʼaí niná tsakʼétsʼoale yánchjín jebi kʼoati kisʼin Salomón nga koanskanni, kjaʼaí niná tsakʼétsʼoale (1 Rey. 11:​1, 4).

18. Jméni xi tjínnele kuitsoyale xi xijchá ma je ʼndíxtile.

18 Jon xi xijchá mao tʼinyalao je ʼndíxtino jokisʼin je rey xi tsakatio nichxin kjoatse ánni nga je Jeobá sixánile. Tjínnele koa̱njinle je ʼndíxtino nga kixi sʼin tsabekon Jeobá je rey xi kʼoasʼin tsabexkón josʼin mele kʼoa nga kʼoati kitsole naxinandá nga kʼoati katasʼín. Nda choa̱ tatiolao je ʼndíxtino jmeni xi nʼiao kʼoa jmeni xi bixón kʼoa tʼinyalao nga kui xále Niná xi ngisa chjíle nga kui títjon nikʼéjnaa, jolani nga mangián kjoajtín, nga bʼexkiaa Biblia kʼoa nga ʼmiyasoán (Mat. 6:33). Tsa tsín kuinyakao je ʼndíxtino alikuijin ni̱ma̱le kjuinroajinni nga je Jeobá sixále kʼoa tokuijin kʼoasʼinni nga kʼoanʼiao jon kʼoa kʼianga jekoa̱njchínga tsakui nichxin tsínti koa̱nndosinnile xi tʼatsʼe Jeobá kʼoa tsín tije sixánile.

19. Jmé xi tjínnele sʼin xi tsín tije Jeobá tjíosíxánile (kʼoati chótsenlai je recuadro “ Koaan si̱xá ijngokʼalai Jeobá”).

19 Je xi tsín tije Jeobá tjíosíxánile tjínnele kʼoakoa̱nnile je jéele ánni nga koa̱n si̱xá ijngokʼanile Jeobá kʼoa nga miyole koa̱n ijngokʼani. Machjén nga nangitokon koa̱n kʼoa tsjoáʼnde nga kuinyakao xi chjotajchínga sʼin tjío (Sant. 5:14). Ninga ñʼai koa̱nle nga sindaya yaole nʼio tjínle kjoandosin nga kʼoasʼin ánni nga nda kʼoéjna ijngokʼani ngixko̱n Jeobá.

20. Jósʼin skoe̱konná Jeobá tsa je chjénngilee je rey xi kixi kitʼale.

20 Nʼio tse xi bakóyaná jokisʼin je xi rey sʼin tsakatio ya naxinandá Israel. Tojo kisʼin je rey xi kixi kitʼale Jeobá kʼoati koa̱n kʼoasʼiaan tsanda ñá tsa ñaki tsjoacha kjoaixiaa je Jeobá. Tsa jñani tsín nda kanʼia kʼoakatamaniná je jéená, si̱ndayaa yaoná kʼoa ñaki kʼoakʼoé tokoán nga toje Jeobá jchaxkoán. Kʼiatsa kixi kjuintʼalee Jeobá kʼoati kixi sʼin skoe̱konná tsanda je.

KJOAJNDA 45 “Jme xi síkjaʼaitsjenjin ni̱ma̱na”

a Kʼianga je si̱kʼaxkiaa xi rey sʼin tsakatio ya naxinandá Israel jé kuinókjoañá ngatsʼi rey xi tsakatéxomale naxinandále Niná. Tjínkʼa xi ya tsakatéxomale xi jao ntje̱ ya naxinandá Judá kʼoa tjínkʼa xi ya tsakatéxomale xi te ntje̱ ya naxinandá Israel. Kʼoati tsakatio kʼa rey xi je tsakatéxomale nga 12 ntje̱.

b JÓSʼIN TSOYANILE: Kʼianga ni̱ma̱ síkʼaxki̱ Biblia kui nchja̱ni josʼin síkjaʼaitsjen jngo chjota, jokjoan, jotjín kon kʼoa jmeni xi sʼín.

c Proverbios 4:23: “Je xi ngisasa nda tikuindai jé ni̱ma̱li, nga̱ yaa nroani je kjoabijnachon”.

d Mateo 5:​29, 30 (TNM): “Tsa je xkuin ngakixi síkaténgili tosa chʼa̱sjai kʼoa kjin tikʼatjain. Tongisa nda nga tojngo xkuin si̱chai tikʼoajinni ngakjijngo yaoli jchajin ya Gehena. 30 Tikʼoasʼinni, tsa ndsai ngakixi síkaténgili, tichátjuin kʼoa kjin tikʼatjain. Tongisa nda nga tojngo ndsai si̱chai tikʼoajinni ngakjijngo yaoli jchajin ya Gehena”.

e Je rey xi tsín chjota israelita jé tsakʼétsʼoale je ninále naxinandá xi kisikinjele.

f 2 Corintios 7:​9, 11: “Ndʼaibi kjimatsjoana, likuijin nga kʼoasʼin koanbano, tonga kui nga koanbano saʼnda kinikʼantjaiyao kjoafaʼaitsjenno. Kʼoasʼin koanbano josʼin Niná mele, jméni nga nijmejin xi kinichasínio xi totʼatsainjin. 11 Koeni, xi tikuini kjoababi josʼin nga mele Niná, jo kji tse kjoaxítíya kisixájinno, jo nga kinokjoantjao yaono, jo nga jti koanno, jo nga tsakijkon, kʼoa jo tse kinikjáojion, jo nga kinikuindao, jo nga kinitoánntjao. Ngayije kjoa tsakako yaono nga tsjao”.

g Je rey Asá tsee jée tsakajngi (2 Crón. 16:​7, 10). Tonga je Biblia kʼoatso nga kui xi ndatjín kʼoakisʼin. Kʼianga tsakichakjáyale alikui tsakʼaʼén tonga nga koanskanni kʼoakoannile je jée xi tsakajngi kʼoa je Jeobá kui kuenta kisʼin jñani nda kisʼin rey jebi. Je rey Asá tojé Jeobá tsabexkón kʼoa tsakjaʼáxin ngayeje xkóson xi tsakʼétsʼoale naxinandále (1 Rey. 15:​11-13; 2 Crón. 14:​2-5).

h Kʼianga tsakʼaile kjoatéxoma je Moisés, xi jao tjíotítjon kʼoatso nga toje Jeobá xi tjínnele jchaxkón (Éx. 20:​1-6).

i XI TÍNCHJA̱NI SÉN XI FAʼAITʼA: Je ndsʼee xi chjotajchínga sʼin tíjna kʼoatsole je ndsʼee xi xán ʼbi nga makjáojinle nga kʼoasʼín. Je ndsʼee bakó nga nangitokon ma, síndaya yaole kʼoa tosi tonda je Jeobá síxále.