Ir al contenido

Ir al índice

A ʼyaní

A ʼyaní

Kʼianga yá kisikʼientʼa jngo chjota je chjota romano tojo kinikao Jesús, a kitsjoaʼnde nga kisʼeñe.

ME TONGATSʼI chjota nga be kʼianga yá kinikʼientʼa je Jesús kʼoa nga jao chjotaché xi kʼoati yá kinikʼientʼa (Mat. 27:35-38). Ya Biblia kʼoatso jokoan kʼianga jekʼien Jesús, kʼoatso nga kisʼejnanda yaole nga sʼe̱ñe kʼoa nga tsjó kinikájnaya (Mar. 15:42-46). Tonga tjínkʼa chjota xi kʼoatso nga tsín kʼoatjín jotso Biblia.

Je chjota xi kui kotʼayason jmeni xi tso Evangelio kʼoatso nga tsín kitsjoaʼnde je chjota romano nga ndasʼin kisʼeñe jngo chjotaché xi yá kinikʼientʼa, jolani tsa tsjó kisʼejnaya. Kʼoasʼin síkjaʼaitsjen nga kjaʼaí kinikao yaole je chjota xi kʼoasʼin kinikʼien. Je chjota xi Ariel Sabar ʼmi kʼoakitso ánni nga kʼoasʼin síkjaʼaitsjen kʼani chjota. Itso xi tsakʼétʼa ya revista Smithsonian: “Tojé chjota xi nʼio chʼao kisʼin xi kui kjoañʼai tsakʼaile nga kro kinikʼientʼa, kʼoa je chjota xi kui kotʼayason xi tʼatsʼe jebi kʼoatso nga tsínjin kitsjoaʼnde je chjota romano nga ndasʼin kisʼeñe je chjota xi kʼoasʼin kinikʼien”. Je chjota romano kui xi koanmele nga je chjota xi yá kinikʼientʼa nga chʼaosʼin kataʼyakon. Kuinga sakʼoa toya tsakjéntjenbʼatʼani yaole je chjota xi kʼoasʼin kinikʼien nga to cho̱ katakjine. Kʼoa tsakui nichxin nga̱jao̱ kinikʼatsaoya nindale nga koanskanni.

Tonga je chjota arqueólogo kʼoatso nga tsín tsa tongatsʼi je chjota judío nga kʼoakinikao yaole kʼianga jekinikʼien. Kʼianga nó 1968, jngo tsjóle chjota judío koansjai ya chrian Jerusalén xi kʼia kinikʼien nga siglo 1. Jngoo xjoa̱ tjíoya nindale. Ninda jebi yaa kijnajin jngo ninda ngisjaindso̱ko̱ chjota xi yá kjitʼa choa kʼoa je xó xi sénsʼenjin 11,5 centímetro (4,5 pulgada) ndo. Je Sabar itso: “Je ninda ngisjaindso̱ko̱ xi koansjai tsʼení je chjota xi Jehohanán tsakʼin, kʼoa kʼianga koansjai je ninda jebi kui xi tsakakó nga kʼoatjín jmeni xi tso je Evangelio nga tsjó kisʼeñeya je Jesús. Kʼianga kʼoasʼin koansjai je ninda ngisjaindso̱ko̱ je Jehohanán kui xi tsakakó kʼianga nichxinle Jesús je chjota romano kitsjoaʼnde nga kisʼeñe jngo chjota xi kro kinikʼientʼa tojosʼin tsabeni je chjota judío”.

Kʼianga kui koansjai je ninda ngisjaindso̱ko̱ chjota jebi, je chjota kjaʼaí kjaʼaí kitso xi tʼatsʼe jósʼin kitsjentjenbʼatʼa yá je Jesús. Tonga jmeni xi tsín jao bʼé tokoán kuinga ningalani kʼoasʼin kinikʼien kʼa je chjotaché tjínkʼa xi nda kisʼeñe. Ñaki kʼoatjín jmeni xi tso je Biblia nga tsjó kinikájnaya Jesús nga kisʼeñe.

Tongini kʼoakitso je Jeobá nga yaa sʼe̱ñe Jesús ya tsjóle jngo chjotanyiná. Kʼoa jmeni xi tso je Niná ñaki bitjoson (Is. 53:9; 55:11).