1, 2. 1) Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi, jméni xi tsjoa báya tokoán xi choʼndale Jeobá maa. 2) Je xi xijchá ma kao je xi chjotajchínga sʼin tjío, jósʼin tjínnele kuinyakao je xi sʼa xti kʼianga katamajinle jósʼin koatio kʼianga jekoaisʼenngindá.

KʼIANGA sʼa 12 nóle je Christopher jekoanmele kisʼenngindá. Jngo xi chjotajchínga sʼin tíjna i kitsole: “ʼBexkonle saʼnda nga sʼa ʼndí tisui kʼoa nʼio tsjoa mana nga jemeli kʼuínsʼenngindái, tonga ánni nga menili kʼuínsʼenngindái”. Ánni nga kui kiskonangisíni chjotajchínga jebi. Xi choʼndale Niná maa, tsjoa maná nga jmi mani xi sʼa xti fisʼenngindá nga xki̱ nó (Eclesiastés 12:1). Tonga je xi xijchá ma kʼoa kao xi chjotajchínga sʼin tjío ya jinjtín tjínnele skoe̱ tsa ñaki ni̱ma̱le tjíonroajinni xti xi mele koaisʼenngindá kʼoa tsa majinle jméni xi kitjenkao nga kʼoasʼin.

² Je Biblia kʼoatso nga kʼia fitsʼiani nga choʼndale Jeobá maa kʼianga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá kʼoa nga mangínsʼenngindá. Tse kjoanichikontʼain tsjoáná je Jeobá, tonga kʼoati nkjín koya josʼin bʼétʼaná je Na̱i (Proverbios 10:22; 1 Pedro 5:8). Kuinga je xijchá xi testigole Jeobá ma tjínnele kuinyakao je xtile nga  koa̱njinle jméni xi kitjenkao nga chjotale Cristo maa. Tonga tsa tsín testigole Jeobá ma xijchále je xti, jé kuinyakao je xi chjotajchínga sʼin tjío ya jinjtín nga koa̱njinle jósʼin tsoyanile nga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá kʼoa nga mangínsʼenngindá (tʼexkiai Lucas 14:28-30). Kʼianga ʼyani xi mele nga jngo ndʼia kʼoenda, tjínnele kʼoéjnandale. Tikʼoasʼinni, tsa jngo xi sʼa xti jemele koaisʼenngindá tjínnele nga kʼoéjnanda. Nga̱ kui xi koasenkao nga kixi koaitʼale Jeobá “saʼnda nga kjoetʼani” (Mateo 24:13). Jméni xi koasenkao je xi sʼa xti nga je Jeobá sixále ngantsjai nichxin. Kataʼyala.

3. 1) Jméni xi kitso je Jesús kao Pedro tʼatsʼe nga mangínsʼenngindá (Mateo 28:19, 20; 1 Pedro 3:21). 2) Jméni xi chótʼayá i̱ kjoaʼmiya jebi. 3) Ánni nga machjénsíni nga kui chjónangilee yaoná.

³ Tsa sʼa xti kʼoa tsa jemeli kʼuínsʼenngindái, nʼiojin ndatjín nga kʼoasʼiain. Nʼio tsʼe kjoanda nga testigole Jeobá maa. Je Jesús kʼoakitso nga tjínnele koaisʼenngindá je xi chjotale koa̱n. Je pastro Pedro kʼoakitso nga nʼio chjíle nga kjuinsʼenngindá nga koa̱n kuitjo̱ntjé kʼianga kjoaʼaí kjoañʼai xi nʼio tse (Mateo 28:19, 20; 1 Pedro 3:21). I̱ kjoaʼmiya jebi jan koya chótʼayajiaan xi koasenkaoli nga jchai tsa jetijnandai nga kʼuínsʼenngindái. Chjónangilai yaoli jebi: “A jetjínna kjoafaʼaitsjen. Ánni nga menina kjuísʼe̱nngindá. A majinna jmé xi tsoyanile nga tsjoatʼale yaona je Jeobá”. Nʼio chjíle nga kui chjónangilai yaoli. Ánni. Kʼianga kʼuínsʼenngindái kʼoasʼin koakoni nga jekʼoatsakʼinlai Jeobá nga je si̱xálai ngantsjai nichxin. Je kjoachjonangi xi chótʼayajiaan kui xi koasenkaoli nga kuitjosonli jmeni xi kʼuínlai Jeobá.

4, 5. 1) Ánni nga tsínkui kjuinñá jotjín nóná kʼianga koa̱n kjuinsʼenngindá. 2) Jmé xi sʼín jngo chjota xi jetjínle kjoafaʼaitsjen.

⁴ Je Biblia alikui kʼoatso jótjín nóná nga koa̱n koanngínsʼenngindá. Proverbios 20:11 itso: “Josʼín je ti kui bakóni tsa tsje kʼoa tsa kixi tífikao yaole”. Ninga xtiʼndí koaanle skoe̱ jmeni xi ndatjín kʼoa jmeni xi chʼaotjín, kʼoa koa̱njinle jmeni xi tsoyanile nga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá. Kuinga ndatjínsíni nga koaisʼenngindá je xi sʼa xti tsa bakó nga jetjínle kjoafaʼaitsjen kʼoa tsa jekitsjoatʼale yaole je Jeobá (Proverbios 20:7).

⁵ Jngo chjota xi jetjínle kjoafaʼaitsjen ali tsakuijin tsa jetjínle nó kʼoa tsa jejchínga. Je Biblia kʼoatso nga nʼio katamangakaoná kjoafaʼaitsjenná ánni nga jchasíñá jmeni xi ndatjín kʼoa jmeni xi chʼaotjín (Hebreos 5:14) (chótsenlai je rekuadro “Jósʼin tsoyanile”). Kui xi tsonile nga ñaki ni̱ma̱le nroajinni nga kʼoasʼín xi ndatjín. Jngo chjota xi jetjínle kjoafaʼaitsjen kjántʼakao jme xi sʼejnabasenle kʼoa aliʼya xi kʼoatsole nga kui xi ndatjín kʼoakatasʼín. Kʼianga jekʼuínsʼenngindái, choyale nga kui kʼoasʼiain xi ndatjín ninga tsín tjíobeli xijcháli kʼoa tsa kjaʼaí chjota (kʼoati me tso én xi koa̱nsjaili ya Filipenses 2:12).

6, 7. 1) Jmé xi kisatiobasenle Daniel ya Babilonia. 2) Jósʼin tsakakó Daniel nga kisʼele kjoafaʼaitsjen.

⁶ A koaanle jngo xi sʼa xti koako nga jetjínle kjoafaʼaitsjen. Jaon. Si̱kjaʼaitsjenla je  choʼndale Niná xi Daniel tsakʼin. Tsakui nichxin sʼa nʼio xti nga kinikʼéjnanʼio ya Babilonia kʼoa tsín ya tjenkao xijchále. Nga ya tíjna nkjín koya kjoa kisatiobasenle. Tobʼelañá, yaa tsakʼejnajinle chjota xi tsín choʼndale Niná ma. Nʼio nda kinikao nga tsakʼejna ya Babilonia. Kʼoa jé kitjoejin nga ya kisixále je Rey (Daniel 1:3-5, 13). Koanjin nga ngisa ndasʼin tsakʼejna Daniel ya Babilonia tikʼoajinni ya naxinandá Israel.

⁷ Je Daniel kichokjoajinle jmeni xi jaʼatojin nga̱ kisʼele kjoafaʼaitsjen. Jókisʼin. Alikui kitsjoaʼnde nga je chjota xi ya Babilonia tsʼe kisikʼantjaiya kjoafaʼaitsjenle kʼoa nga tsín tisitjosonnile Jeobá. Je Biblia kʼoatso nga Daniel “ñaki kʼoatsakʼé ni̱ma̱le” nga tsín kisijndí yaole. Xi tsonile, ñaki kʼoatsakʼé kon nga tsín ya kitsjonjin yaole relijión ndiso (Daniel 1:8). Kʼoasʼin tsakakóni nga kisʼele kjoafaʼaitsjen.

8. Tsa sʼa xti, jméni xi tsoyali choa̱le Daniel.

⁸ Tsa sʼa xti, jméni xi tsoyali choa̱le Daniel. Tsa jetjínli kjoafaʼaitsjen, tjínnele si̱tjosonlai Jeobá ninga ñʼai tjín kjoa kuitjátojin. Ali kʼoajin nʼiai josʼín cho̱ xi camaleón ʼmi, xi síkʼantjaiya colorle nga kʼoasʼin sítsen yaole josʼin tsen jñani bichó. Alikui koa̱n nga jo miyole Niná sʼiain ya Ndʼia jña chotʼayá kʼoa nga jo miyole sonʼnde sʼiain ya ndʼiaskuela. Tjínnele kixi kʼuíntʼalai Niná kʼianga jme xi sa̱tíobasenli (tʼexkiai Efesios 4:14, 15).

9, 10. 1) Ánni nga ndani nga si̱kjaʼaitsjain jokinʼiai kʼianga kui kisʼejnabasenli jmeni xi tsín ndatjín. 2) Jméni xi bakoá kʼianga mangínsʼenngindá.

⁹ Sakʼoaa saténgiaa ngatsʼiaa, ni sʼa xtiaa kʼoa ninga jejchíngaa (Eclesiastés 7:20). Tonga tsa jemeli kʼuínsʼenngindái, tjínnele chjónangilai yaoli tsa ñaki kʼoatjín tokuin nga kʼoasʼiain ngantsjai jmeni xi mele Jeobá. A jekjoatse nga tinitjosonlai Jeobá. Tikjaʼaitsjain jókinʼiai kʼianga kui kisʼejnabasenli jmeni xi tsín ndatjín. A kui xi ndatjín kʼoakinʼiai. Kʼoa tojo koan Daniel, tsakui nichxin tjín xi kʼoatsoli nga koa̱n nʼio ndasʼin kuijnai. Kʼianga kui kjoa bitjatojin, a  majinli jméni xi mele Jeobá nga sʼiain (Efesios 5:17).

¹⁰ Nʼio chjíle nga kui chjónangilai yaoli, nga̱ kui xi koasenkaoli nga jchai nga tsín tokjoaská tjenkao nga mangínsʼenngindá. Kʼianga mangínsʼenngindá kʼoasʼin bakolee xi kjaʼaí nga jekʼoakaʼmilee Jeobá nga tsjoacha koaan kʼoa nga ñaki ni̱ma̱ná kjuinroajinni nga si̱xálee ngantsjai (Marcos 12:30). Kʼianga jngo chjota fisʼenngindá tjínnele kʼoakʼoe kon nga sitjoson jmeni xi kitso nga kitsjoatʼale yaole Jeobá (tʼexkiai Eclesiastés 5:4, 5). *

11, 12. 1) Tsa jemeli kʼuínsʼenngindái, jméni xi tjínnele si̱kjaʼaitsjenjin. 2) Jméni xi koasenkaoli nga kʼoasʼin jchatokuin je kjoachanisʼenngindá josʼin bekon Jeobá.

¹¹ Je Biblia kʼoatso nga ñaki kao kjoatsjoa sixále Niná je choʼndale, ni xi sʼa xti (Salmo 110:3). Tsa jemeli kʼuínsʼenngindái, kuinga ji xi kʼoasʼin meli. Ngisa tsa testigole Jeobá je familiali.

¹² Kʼianga kjimajchíngai tiʼyajin nga tjíofisʼenngindá xi kjaʼaí. Tsakui nichxin jekisʼenngindá je miyoli kʼoa tsa ndsʼai. Tonga ali kʼoajinsʼin nikjaʼaitsjain tsa tokui nga jekjimajchíngai nga kʼuínsʼenngindáni kʼoa tsa tokuije̱ nga kʼoatjíosʼín xi kjaʼaí. Jméni xi koasenkaoli nga kʼoasʼin jchatokuin je kjoachanisʼenngindá josʼin bekon Jeobá. Chʼa̱sjeʼai nichxin nga tikjaʼaitsjain ánni nga nʼio chjínile je kjoachanisʼenngindá. I̱ kjoaʼmiya jebi kʼoa kao xi ijngo kui kuitsoyaná xi tʼatsʼe jebi.

13. Jósʼin jchani tsa ñaki me kjoaixili nga kʼuínsʼenngindái.

¹³ Jósʼin jchani tsa ñaki me kjoaixili kʼuínsʼenngindái. Jngo koya kuinga si̱kjaʼaitsjain jósʼin bʼetsʼoalai Jeobá. Chjónangilai yaoli: “A nkjín kʼa bʼetsʼoale Jeobá axo to sakʼoaa bʼetsʼoale. A ñaki kʼoaxinle jotjín tokoán”. Tsakui chjónangilai yaoli jebi, koasenkaoli nga jchai tsa miyoli mani je Jeobá (Salmo 25:4). Kʼianga jme xi nijélee je Jeobá sakʼoaa kui síchjén je Biblia nga tsoyaná jmeni xi kanijélee. Nga chótʼayai je Biblia kʼoati kui xi koasenkaoli nga jchai tsa ñaki ni̱ma̱li tínroajinni nga meli kʼuínsʼenngindái, kuinga machjénni nga kʼoati si̱kjaʼaitsjenjin xi tʼatsʼe jebi (Josué 1:8). Chjónangilai yaoli: “A kʼoasʼin ngana nga kotʼaya je Biblia nga xki̱ xomana. A tsjoake̱ña nga chotʼayajtínjin Biblia kao familiana”. Kui xi koasenkaoli nga jchai tsa ñaki ni̱ma̱li tínroajinni nga meli kʼuínsʼenngindái.

14. Jósʼin tíjna nga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá kʼoa nga mangínsʼenngindá.

¹⁴ Tjínkʼa xti xi tsín majinle jósʼin tíjna nga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá kʼoa nga mangínsʼenngindá. Kʼoatso nga jekitsjoatʼale yaole je Jeobá, tonga nga kje tjíondajin nga koaisʼenngindá. Nga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá kui xi tsonile nga jngo kjoabʼetsʼoa bʼejnalee kʼianga kʼoaʼmilee nga je si̱xálee ngantsjai nichxin. Xijema, kʼiaa mangínsʼenngindá ánni nga besíni xi kjaʼaí kʼianga jekabʼaitʼalee yaoná je Jeobá. Nga kjesa ʼmisʼenngindájin tjínnele koa̱njinli jósʼin tsoyanile nga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá.

15. Ánni nga tsín tokjoaská tjenkaoni nga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá.

¹⁵ Kʼianga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá, kui xi ʼmilee nga tojé jesi̱xálee, nga jetsʼe kjoabijnachonná (Mateo 16:24). Kuinga tsín tokjoaská tjenkaoni nga bʼaitʼalee yaoná je  Jeobá (Mateo 5:33). Jósʼin koakui nga jetsʼe Niná je kjoabijnachonli (Romanos 14:8).

16, 17. 1) Jngola choa̱ tʼejnai jósʼin koakui nga jetsʼe Jeobá je kjoabijnachonli. 2) Jméni xi ʼmilee je Jeobá nga bʼaitʼalee yaoná.

¹⁶ Jósʼin koakui nga jetsín titsini je kjoabijnachonli. Tikjaʼaitsjenlai jebi. Tsa kʼoakuitsoli je pali nga jngo nangi tsjoákjoatjaoli kʼoa kʼoakuitsoli nga jetsi. Tonga tsa kʼoakuitsoli nga je sikájna je xo̱nle nangi kʼoa nga toje xi koa̱n sixá je nangi. A kʼoasí nga ñaki jetsi je nangi axo tojo tsʼeni.

¹⁷ Kʼianga bʼaitʼalee yaoná je Jeobá joxi i ʼmilee: “Jetsi je kjoabijnachonna”. Kʼoa tjínle ʼnde je Jeobá nga kui skóyale nga si̱tjosoán jmeni xi kaʼmilee. Tonga tsa jngo xi jekatsjoátʼale yaole Jeobá je kuitjokao jngo chjota xi tsín testigole Jeobá ma kʼoa to ché kʼoasʼin, a tísítjoson jmeni xi kitsole Niná. Kʼoa tsa jngoje̱ xi jngo xá kakjoe xi tsín tsjoáʼndele nga tsoyason kʼoa nga fi kjoajtín, alikuijin tísítjoson jmeni xi kitsole Jeobá. Yajin mangóson josʼín je nʼai xi tojo jeni bájna xo̱nle nangi. Tsa kʼoakaʼmilai Jeobá nga jetsʼe kjoabijnachonli, kuinga kui kʼoasʼiain ngantsjai jmeni xi mele, ninga sakʼoa likui kui xi meli. Kʼoakatasʼe tokoán jokisʼe tsʼe Jesús kʼianga kitso: “Likui jitjojennia ngʼajmi, jméni nga kʼoasʼinsínia josʼin mena nga an, tonga josʼin nga mele je Nʼainá xi kisikasénna” (Juan 6:38).

18, 19. 1) Jótso je Rose kao Christopher tʼatsʼe kjoachanisʼenngindá. 2) Jósʼin nikjaʼaitsjain tʼatsʼe kjoachanisʼenngindá.

¹⁸ Ali tsa tokjoaskájin tjenkao nga mangínsʼenngindá. Nʼio tse kjoanda tjínná nga bʼaitʼalee yaoná Jeobá kʼoa nga mangínsʼenngindá. Tsa tsjoachai je Jeobá kʼoa tsa majinli jósʼin tíjna nga bʼaitʼalee yaoná, alikuijin jao tjínli nga kʼuínsʼenngindái. Kʼoa alikuijin skan kʼoakoannili nga kʼoasʼiain. Jngo tsoti xi Rose ʼmi itso: “Nʼio tsjoake je Jeobá kʼoa nʼio tsjoa tjínna nga je tisixále. Kʼianga kisʼenngindá, ñaki kʼoatjín tokoán nga kui xi ngisasa ndatjín xi kisʼian”.

¹⁹ Ya párrafo xi títjon jé Christopher kanikʼaxkiaa. Kʼiaa kisʼenngindá nga tosʼa 12 nóle. Jótjín kon ndʼaibi. Kʼoatso nga nʼio tsjoa tjínle. Nga 17 nóle precursor regular koan kʼoa nga 18 nóle siervo ministerial koan, kʼoa ndʼaibi yaa Betel tísíxá. Itso: “Nʼio nda kisʼian nga kisʼenngindá. Jé Jeobá kao jtínle tisixále kʼoa tsínsa jme xi nʼio tsjoa koaya tokoan”. Kʼoa ji. A kʼoasʼin tinikjaʼaitsjain nga kʼuínsʼenngindái. Tsa jaon. Jósʼin tjen kuijnandai. Kui jchaa tʼatsʼe jebi ya kjoaʼmiya xi ijngo.