1, 2. Jméni xi chótʼayajiaan i̱ kjoaʼmiya jebi.

ALIKUI jao tjínná nga jetífikjetʼa nichxin xi tiyoaa ndʼaibi. Je Jeobá kao Jesús jeme sikjeson je chjotaxá xi batiochjoale Chjotaxále Niná. Nga kjesa kʼoamajin, je rey xi norte tsʼe kao je rey xi sur tsʼe tosi tonda kʼoetʼale xínkjín kʼoa kʼoetʼale je naxinandále Niná.

² I̱ kjoaʼmiya jebi kui chótʼayajiaan je én xi tongini kinokjoa xi faʼaitʼa ya Daniel 11:40-12:1. Jchañá ʼyáni je “rey xi norte tsʼe” ndʼaibi, kʼoa ánni nga tsín kuinókjonsíñá kʼianga kjoaʼaí je kjoañʼai.

3, 4. ʼYáni je rey xi norte tsʼe ndʼaibi, kʼoa ánni kʼoabixónsíñá.

³ Kʼianga jekiskajenngi je Unión Soviética nga nó 1991, je choʼndale Niná xi ya tsʼe ndái tsakatio choatse, kʼoa kui kjoandái jebi xi kinchja̱ni je Daniel kʼianga “kʼoainganʼio choale” kitso (Dan. 11:34). Nga kʼoakoan, kitjoʼndele nga kitsoyason, kʼoa tochoatsee jaʼato nga siento jmi koanni xi kitsoyason ya naxinandá jñani tsakánentsja je Unión Soviética. Tonga nga jeki nichxin, jé Rusia kao xi ya tsjoánganʼiole rey xi norte tsʼe koan. Tojosʼin tsaʼyaa ya kjoaʼmiya xi jejaʼato, nga rey xi norte tsʼe ma jngo chjotaxá kʼoa tsa rey xi sur tsʼe ma, jan koya tjínni xi tjínnele sʼin: xi títjon, bʼetʼale je naxinandále Niná, xi majaoni, jme xi sʼín kui bakó nga kontra bʼejnale je Jeobá kao choʼndale, kʼoa xi majanni, bʼetʼale je rey xi kontra sʼin tíjnale.

⁴ Ánni kʼoabixónsíñá nga rey xi norte tsʼe ndʼaibi je Rusia kao xi ya tsjoánganʼiole. Xi títjon, kuinga tíbʼetʼale je naxinandále Niná nga tíbatéchjoa nga tíʼmiyason kʼoa nga siento  jmi ndsʼee tífitjenngike ya naxinandá jñani je kjinentsja. Xi majaoni, jmeni xi sʼín kui bakó nga jtike je Jeobá kao naxinandále. Xi majanni, kuinga tíbʼetʼale je rey xi sur tsʼe, xi tsonile, je naxinandá xi nʼio tse nganʼio tjínle, je Gran Bretaña kao Estados Unidos. Kataʼyala jotísʼín je Rusia kao xi ya tsjoánganʼiole nga rey xi norte tsʼe ndʼaibi.

5. Jmé nichxin nchja̱ni Daniel 11:40-43, kʼoa jméni xi ma nga kui nichxin.

⁵ (Tʼexkiai Daniel 11:40-43). * Je én jebi xi tongini kinokjoa kui bakóná jokoa̱n je nichxin fetʼa. Je texto jebi kui tsoya josʼin kʼoetʼale xínkjín je rey xi norte tsʼe kao je rey xi sur tsʼe. Je Daniel i kitso: “Kʼianga kuichokjetʼa nichxin, je rey xi sur tsʼe skaan kao je rey xi norte tsʼe” (Dan. 11:40).

6. Jmé choa̱ xi tjín nga tosi tonda tjíobʼetʼale xínkjín je rey xi norte tsʼe kao je rey xi sur tsʼe.

⁶ Je rey xi norte tsʼe kao je rey xi sur tsʼe tosi tonda tjíobʼetʼale xínkjín nga mele je koatexoma i̱ Sonʼnde. Tobʼelañá, kʼianga jekisʼejna je Kjoajchántse xi majaoni, je Unión Soviética kao xi ya tsjoánganʼiole nkjín naxinandá xi Europa tjío tsakánentsja. Kuinga je rey xi sur tsʼe nkjín naxinandá tsakájtani nga tojngo kisʼin yaole, je xi OTAN ʼmile. Kʼoa nga jao rey jebi tosi tonda tjíobʼasje je ki̱cha̱ kjoajchán. Kʼoa bʼetʼale xínkjín kʼianga kjaʼaí kjaʼaí xi tsjoánganʼiole kʼianga kjoajchán sʼe ya África, Asia kao América Latina. Kʼoa je nó xi tífaʼato, je Rusia kao xi ya tsjoánganʼiole tsee nganʼio tísʼele jngo tjíjtsa Sonʼnde. Kʼoa yaa tjen Internet tíbʼetʼanile je rey xi sur tsʼe. Nga jao rey jebi kui Internet síchjén nga bʼetʼangañále xínkjín kʼianga je fayojin tʼatsʼe kjoa política kao tʼatsʼe josʼin tjíosíxá nga jngó jngó. Kʼoa tojo kitso je Daniel, je rey xi norte tsʼe tosi tonda tíbʼetʼale naxinandále Niná (Dan. 11:41).

7. Jméni je “ʼNde xi Naskáchon” ʼmile.

⁷ Ya Daniel 11:41 kʼoatso nga je rey xi norte tsʼe kʼoetʼale je “ʼNde xi Naskáchon”. Jméni ʼnde xi naskáchon ʼmile. Nichxin kjoatse yaa naxinandá Israel jñani nʼio naskáchon tsakʼinle (Ezeq. 20:6). Kui kʼoasʼin tsaʼyanile nga ya tsaʼyaxkón je Jeobá. Tonga tjen sʼuí Pentecostés nga nó 33, alikui jngo ʼnde kisʼejna xi kʼoatsakʼinle. Nga̱ je choʼndale Jeobá ngaʼi̱ ngaján tjío jngo tjíjtsa Sonʼnde. Je “ʼNde xi Naskáchon” ʼmile ndʼaibi ali tsa ñaki jngojin ʼnde tíjna, kui je xá xi sʼín naxinandále Jeobá, jolani nga batiojtín kʼoa nga tsoyason.

8. Jósʼin tíbʼetʼale je rey xi norte tsʼe je “ʼNde xi Naskáchon”.

⁸ Nichxin fetʼa xi tiyoaa ndʼaibi, tosi tonda tíbʼetʼale je rey xi norte tsʼe je “ʼNde xi Naskáchon”. Tobʼelañá, kʼianga rey xi norte tsʼe sʼin tsakʼejna je Alemania nazi, nga kisʼejna je Kjoajchántse xi majaoni, tsakʼetʼale je “ʼNde xi Naskáchon”, xi tsonile, kitjenngike kʼoa kisikʼien kʼa je choʼndale Niná. Kʼianga jejetʼa je Kjoajchántse xi majaoni, nga rey xi norte tsʼe koan je  Unión Soviética, kitjenngike xi je Jeobá bexkón kʼoa tsakʼaonsje naxinandále.

9. Je nó xi tífaʼato, jósʼin tíbʼetʼale Rusia kao xi ya tsjoánganʼiole je “ʼNde xi Naskáchon”.

⁹ Je nó xi tífaʼato, je Rusia kao xi ya tsjoánganʼiole kʼoati tíbʼetʼale je “ʼNde xi Naskáchon”. Jósʼin tíbʼetʼale. Kʼianga nó 2017 je rey xi norte tsʼe ʼmile ndʼaibi, tsakʼéchjoale je xá xi sʼín je testigole Jeobá kʼoa ndoyá kisikatíoʼya kʼa je ndsʼee. Kʼoati tsín tikitsjoaʼndeni nga koanchjén je xo̱n xi Énle Niná yʼangini, jolani je Biblia Traducción del Nuevo Mundo. Kʼoa jé kiskoé je sucursal, Ndʼia jña chotʼayá kao Ndʼia jña satío kjoajtíntse xi tjío ya Rusia. Nga kʼoakoan, kʼianga nó 2018 je Cuerpo Gobernante kʼoakitso nga je Rusia kao xi ya tsjoánganʼiole nga je rey xi norte tsʼe ndʼaibi. Ñá xi choʼndale Jeobá maa alikui kontra biyolee je chjotaxá ninga kʼia nga fitjenngikená. Tosaa kui mangíntjenngiaa je kjoafaʼaitsjen xi tsjoá Biblia kʼianga kʼoatso nga tjínnele kʼoétsʼoantjé ngatsʼi xi xángʼa tjínle, ngisaa kʼianga kui sʼendajin ngixko̱n chjotaxá tsa tosi tonda tjóʼndená nga si̱xálee Niná kʼoa tsa mai (1 Tim. 2:1, 2).

10. Jméni xi basenkaoná nga ʼyaa tsa je rey xi norte tsʼe sikinjele je rey xi sur tsʼe.

¹⁰ Je én xi tongini kinokjoa xi faʼaitʼa ya Daniel 11:40-45, jé ngisa bʼaxki̱ je rey xi norte tsʼe. A kui xi tsonile nga sikinjele je rey xi sur tsʼe. Mai. Je rey xi sur tsʼe tojo tíjnasa kʼianga kjoaʼaíkao Jeobá kao Jesús je kjoajchán xi Armagedón ʼmi kʼianga sikjeson je chjotaxá sonʼnde (Apoc. 19:20). Jósʼin ʼyañá jebi. Chótʼayajinla jmeni xi tso je én xi tongini kinokjoa xi faʼaitʼa ya libro xi tsʼe Daniel kao Apocalipsis.

11. Jméni xi tso je én xi tongini kinokjoa xi faʼaitʼa ya Daniel 2:43-45 (chótsenlai sén xi faʼaitʼa ya portada).

¹¹ (Tʼexkiai Daniel 2:43-45). * Je Daniel kui kinchja̱ni tʼatsʼe jngo xkóson xi síxkónkjije xi nkjín koya ki̱cha̱ koanndani. Nga jngó jngó koya ki̱cha̱ xi koanndani je xkóson xi síxkónkjije, jé tsoyanile chjotaxá xi bʼetʼale je naxinandále Niná. Je ndso̱ko̱ xi ki̱cha̱ koanndani kʼoa xi ndási títsʼónjin, jé tsoyanile chjotaxá xi tojngo kisʼin yaole, je Gran Bretaña kao Estados Unidos. Kʼoa chjotaxá jebi tojo tjío kʼianga kjoaʼaísíkjeson Chjotaxále Niná je chjotaxá sonʼnde, tojo tso je én xi tongini kinokjoa.

12. ʼYá xi tsoyanile xi mani ñato jko̱ cho̱ xi síkʼaxki̱ ya Apocalipsis, kʼoa ánni nga nʼio tjínnile kjoandosin.

¹² Je pastro Juan kʼoati nchja̱ni je naxinandá xi nʼio tse nganʼio tjíosʼele, xi kʼoati tjíobʼetʼale je naxinandále Jeobá. Je én xi kiski jngoo cho̱ xi ñato mani jko̱ síkʼaxki̱. Xi mani ñato jko̱ cho̱ jebi, jé tsoyanile naxinandá xi nʼio tse nganʼio tjíosʼele, je Gran Bretaña kao Estados Unidos. Nʼio tjínle kjoandosin jebi, nga̱ to ñato mani jko̱ cho̱ jebi. Kʼoa xi mani ñato jko̱, xi tsonile, je Gran Bretaña kao Estados Unidos tojo tjíobatéxomasa kʼianga kjoaʼaísíkjeson Jesús, kao ánkjele kʼoa kao xi 144,000 mani. Kʼiaa  kjoeson ngatsʼi chjotaxá sonʼnde (Apoc. 13:1, 2; 17:13, 14). *

13, 14. ʼYáni xi “Gog xi ya Magog tsʼe” tsole je Biblia, kʼoa ánni nga naxinandále Niná kʼoetʼanile.

¹³ Je én xi tongini kinokjoa xi faʼaitʼa je libro xi tsʼe Ezequiel basenkaoná nga majinná jmeni xi tsakui nichxin kʼoakoa̱n nga tojeme ni̱kjeson je rey xi norte tsʼe kao je rey xi sur tsʼe. Jmeni xi tso Ezequiel 38:10-23; Daniel 2:43-45; 11:44-12:1 kao Apocalipsis 16:13-16, 21, mangóson je nichxin xi nchja̱ni kʼoa jmeni xi koa̱n. Kʼiatsa kʼoalani, kuijin jebi xi koa̱n.

¹⁴ Kʼianga jekoaitsʼia kjoañʼai xi nʼio tse, je “chjotatítjon xi tsʼe ngakijnda sonʼnde” tojngoo sʼin yaole, xi tsonile, jngojtín naxinandá koa̱nni (Apoc. 16:13 14; 19:19). Kʼoa je xi jngojtín naxinandá “Gog xi ya Magog tsʼe” tsole je Biblia (Ezeq. 38:2). Je xi jngojtín naxinandá kʼoetʼale ngatsʼi choʼndale Niná kʼoa koa̱nmele sikjeson. Ánni nga kʼoasʼinni. Je pastro Juan jngo sén tsabe jñani kisakole jmeni xi koa̱n nga kui nichxin. Tsabee nga nʼio yʼai kjoan jtsílao̱ tsʼanele je kontrale Niná. Tsakui nichxin je jtsílao̱ jebi kui tsoyanile je én xi koajinkon chjota je choʼndale Jeobá nga kʼoakuitso nga kjoañʼai kjoaʼaíne. Tsakui nichxin kui xosikao je Gog xi ya Magog tsʼe nga kʼoetʼale je naxinandále Niná kʼoa nga koa̱nmele sikjeson (Apoc. 16:21).

15, 16. 1) Jmé xi nchja̱ni Daniel 11:44, 45. 2) Jmé xi koa̱nle je rey xi norte tsʼe kao xi ngikʼa naxinandá.

¹⁵ Je én xi sʼe̱jinkon chjota kʼoa kʼianga tokjoetʼani kʼoetʼale naxinandále Niná je kontrale tikuijinni xi nchja̱ni ya Daniel 11:44, 45 * (tʼexkiai). Je Daniel kʼoatso nga je rey xi norte tsʼe koa̱nkjáojinle tʼatsʼe je én xi kjuinrʼoé “ya jña tjoni tsʼuí kao ya norte [...], kʼoa nʼio jtile nga kuitjo kʼoa koa̱nmele nga nʼio nkjín sikjeson”. Je xi “nʼio nkjín” mani ʼmile jé  nchja̱ni choʼndale Jeobá. * Tsakui nichxin kui nchja̱ni je Daniel kʼianga tokjoetʼani kʼoetʼale choʼndale Niná je kontrale.

¹⁶ Nga naxinandále Niná kʼoetʼale je rey xi norte tsʼe kao chjotaxá sonʼnde kui xosikao nga kjoaʼaíneni je kjoajtile Niná, kʼoa kʼiaa koaitsʼia je kjoajchán xi Armagedón ʼmi (Apoc. 16:14, 16). Nga kui nichxin, je rey xi norte tsʼe “toyaa tjen kuicho kʼoa alikui ʼya xi koasenkao” (Dan. 11:45). Kjoeson ngatsʼi naxinandá xi Gog xi ya Magog tsʼe ʼmile.

17. Tojo tso Daniel 12:1, ʼyáni xi Miguel kʼoa xi “chjotatítjon” ʼmile, kʼoa jméni xi sʼín.

¹⁷ Je versículo xi fisani xi faʼaitʼa libro xi tsʼe Daniel, kʼoatsosa josʼin ni̱kjeson je rey xi norte tsʼe kao xi ya tsjoánganʼiole. Kʼoati tso josʼin kʼoasjentjainá je Niná (tʼexkiai Daniel 12:1). * Jmé xi nchja̱ni versículo jebi. Je Jesús, xi rey sʼin tíjnaná, kʼoati Miguel ʼmile. Jé xi títsjoánganʼiole naxinandále Niná saʼnda tjen nó 1914 kʼianga tsakatéxoma ya ngʼajmi. Kʼoa jetíjnachrian nichxin nga sikjeson je kontrale kʼianga sʼe̱jna je kjoajchán xi Armagedón ʼmi. Tojo kitso je Daniel, kʼiaa kjoetʼa nga “nʼio tse kjoañʼai sʼe̱” kʼianga koaitsʼia kjoajchán jebi. Kʼoa je én xi tongini kʼoakitso Juan xi faʼaitʼa ya Apocalipsis, kʼoati tso nga kʼia kjoetʼa je nichxin nga “nʼio tse kjoañʼai” sʼe̱ kʼianga koaitsʼia je kjoajchán xi Armagedón ʼmi (Apoc. 6:2; 7:14).

18. Ánni nga tsín kuinókjonnilee jmeni xi koa̱n nichxin xi nroaján.

¹⁸ Jmeni xi tongini kitso je Daniel kao Juan bakóyaná nga je xi síxále Jeobá kao Jesús kuinje̱ngile yaole kʼianga nʼio tse kjoañʼai sʼe̱. Kuinga tsín kuinókjonnilee jmeni xi koa̱n nichxin xi nroaján. Je Daniel kʼoatso nga ya “libro xi kijna” sʼe̱tʼa jaʼaínle je xi kuinje̱ngile yaole (Dan. 12:1). Jméni xi sʼiaan nga ya katasʼetʼa je jaʼaínná. Tjínnele koakoá nga makjainná tʼatsʼe Jesús (Juan 1:29). Tjínnele kʼoaitʼalee yaoná Niná kʼoa kjuinsʼenngindá (1 Ped. 3:21). Xi ijngosani, machjén nga kʼoainganʼiolee je Chjotaxále Niná kʼianga kuinyakoaa xi kjaʼaí nga katabe xi tʼatsʼe Jeobá.

19. Jmé xi tjínnele sʼiaan ndʼaibi, kʼoa ánni.

¹⁹ Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi machjén nga si̱nʼiotʼaa je Jeobá kao naxinandále kʼoa tjínnele kʼoainganʼiolee je Chjotaxále Niná. Tsa kʼoasʼiaan, kuitjontjaiñá kʼianga sikjeson Chjotaxále Niná je rey xi norte tsʼe kao je rey xi sur tsʼe.