Kʼianga kjesa bʼeyanajmíjinno jmesani xi koan, kʼoalaxínno ánni nga ñaki to xále Niná tisʼinña.

Kʼiaa nga nó 1942 kitsian ya Curazao, jngo ʼnde xi nandá tíjnajin. Je pana yaa Surinam tsʼe, tonga yaa Curazao kisixá. Nkjín nó tongini nga kjesa tsínjian kisʼenngindá je pana. Jé títjon kiskotʼaya Énle Niná ya Curazao. a Nga xki̱ xomana kitsoyanajin Biblia ngatsʼijin, aon koannijin, ninga tsín tongantsjai nga kichotʼayaijin. Kʼianga 14 nóna, je pana kʼoakitsona nga ya Surinam koanngínkiyuijin kʼoa nga je sikuinda majchána nga̱ jejchínga.

Ya Surinam, jé kisimiyoa xti xi je Jeobá tjíosíxále. Ngisaa jchínga tikʼoajinni an kʼoa precursor regular sʼin tjíosíxá. Kao kjoatsjoa bʼéyanajmí josʼin tsoyason. Kʼianga jefetʼa kjoajtín tʼatsʼe Biblia chobayanijin kʼoa sakʼoa ya nditsin kichobanajmíjin nga jemanjio. Nga je kisimiyoa ndsʼee jebi koanmena nga je Jeobá kisixále. Kʼiaa nga 16 nóna kisʼe̱nngindá, kʼoa nga kichona 18 nó precursor regular sʼin kisixá.

Kʼianga precursor sʼin kisixá tsee jmeni xi koanjinna xi tíbasenkaona nga ñaki to xále Niná tisʼian. Je xi títjon koanjinna kuinga ndatjín nga ʼmiyalee je ndsʼee jme xi tjínnele sʼin. Kʼianga tosʼa tsakʼetsʼiakoa nga precursor sʼin kisixá, jngo misionero xi Willem van Seijl ʼmi xi nʼio tsakasenkaona. b Kitsoyana josʼin tjínnele sitjosoan je xá xi sʼenena ya jinjtín. Nga kʼia alikui ʼbe tsa nʼioni koa̱nchjénna jme xi kitsoyana. Nga kicho ñanó, precursor especial sʼin kinikasénna, kʼoa nga koanskanni an kisʼenena je jtín xi kjintʼa  tjío ya Surinam. Chjí ʼbekoan nga kʼoasʼin kitsoyana ndsʼee jme xi tjínnele sʼian. Kʼoati tisʼian tsanda an, sikʼayaña nichxin nga xinyale xi kjaʼaí.

Je xi majaoni koya xi koanjinna kuinga nda bichómani nga tomaniná jmeni xi tjínná kʼoa nga nda bʼendajiaan jmeni xi nʼia. Nga fitsʼia je sá, kao xi ijngo ndsʼee tsakʼendajinníjin jmeni xi koanchjénnajin je xi jngo sá. Nga kjin jña tsakiyuijin tojngoo xi kikatse je tsojmi xi koanchjénnajin. Nda kichosonnilaijin josʼin kinichjainjin je ta̱onnajin, tsakatiochoa̱níjin je tsojmi xi kinichjainjin ánni nga koansonninajin je xi jngo sá. Kʼiatsa tongini jetʼa je tsojmi xi tjínnajin alikuijin ʼya xi kitsjoanajin. Nga kʼoasʼin tsakʼinyana saʼnda nga sʼa ʼndí kjiʼe̱ nga tokatamaniná je tsojmi xi tjínná kʼoa nga nda kʼoéndajiaan jmeni xi nʼia, kui xi tíbasenkaona nga kui xále Jeobá ngisa titsjoale kjoandosin.

Je xi majanni koya xi koanjinna kuinga ngisa nda nrʼoé je chjota kʼianga kui én xi male nokjoakoaa nga ʼmiyalee Énle Niná. Nga sʼa koanjchínga koanna én holandés, inglés, papiamento kao surinamés (xi kʼoati sranan sʼin ʼyale), je én jebi yaa Surinam nokjoa. Tonga je chjota xi ya jinjñájchá tsʼe ngisaa nda nrʼoé je Énle Niná kʼianga kui én xi male nokjoakao. Ñʼai koanna nga kinchja kʼa je én xi ya nokjoa, jolani je én saramacano nga̱ tjín én xi nʼio nokjoa kʼoa tjín xi xa̱n nokjoa. Nda kichomani nga kui én jebi kiskotʼaya, nga̱ ngisaa nkjín chjota tibasenkoa nga tjíobe je Énle Niná.

Nkjín kʼa nga tokjaʼaí kixian nga kinchja én jebi kʼoa to soa koanna. Tobʼelañá, ñandia kisʼejinna nga tsʼoa̱ kjine je chjoón xi én saramacano nchja̱ xi Énle Niná xinyale, kui skonangile tsakai tsa jekjimaxa̱nnile, tonga a ʼndí tjínli tokixinnile, kʼoa tsín kisasenle nga kʼoakixian. Ningalani tokjaʼaí kixin sakʼoa, tsakʼenele yaona nga kui tsakjakoa chjota je én xi male.

Kʼianga nó 1970 superintendente xi tsʼe circuito koan. Nga kui nó yaa tsʼakaona kisixatʼa je jtín xi kjintʼa tjío, nga kitsjoa kjoanokjoaya kui tsakakole je sén xi bakó “Jñani tjen sʼendiaanile jngo tjíjtsa Sonʼnde je testigole Jeobá”. Kʼianga tsangínnixatʼaijin ʼnde jebi, chitso tsakiyoyaijin kao je ndsʼee nga tsangínjinjin xo̱ngá. Kichʼaníjin je plantale lʼí, gasolina, lámpara xi gasolina xinyále kʼoa ngayeje xi koanchjénnajin nga tsakakuijin je sén. Kʼianga bitjuijin chitso yaa mangínkoaijin je xi kichʼaijin ya jñani koakuijin je sén. Je xi ngisa faʼaitsjenna kuinga nʼio tsjoa kisatio kon je chjota kʼianga kui tsakakolaijin. Tsjoa kisʼe tokoan nga kixinyale chjota nga tsabe xi tʼatsʼe Jeobá kʼoa josʼin tísíxá naxinandále. Ninga tse kjoañʼai kichjaʼaijin, tsee kjoanda kitsjoanajin Jeobá nga je nixálaijin.

ʼBeña nga ngisa choa ñʼai maná nga superintendente xi tsʼe circuito maa nga toñá tijnaa. Ninga kʼoalani, koanmena chixan. Kʼoakixinle Jeobá nga katabasenkaona nga  katakajin jngoa jngo tichjaa, xi kʼoati tsjoa sʼe̱ kon nga sixále Jeobá ninga ñʼai chon ya ʼnde jñani koanngínjin. Nga kicho ñanó, kʼiaa tsaʼbexkoan je Ethel, jngo tichjaa xi precursora especial sʼin tísíxá. Saʼnda nga sʼa ʼndí kji, je Ethel nʼio tsjoake koan josʼin kisixále Niná je pastro Pablo kʼoa koanmele nga kʼoatisʼin kuitsoyason tsanda je. Kʼiaa nga sá septiembre nó 1971 chixainjin kʼoa tojo superintendente xi tsʼe circuito sʼin kinixáijin.

Je Ethel alikui síxkón kji tsojmi kisʼele nga sʼa koanjchínga kʼoa ngotjo koannganile josʼin tsakiyuijin kʼianga superintendente xi tsʼe circuito koainjin. Tobʼelañá, alikui nkjín tsojmi kichʼaijin nga ya tsangínnixatʼaijin je jtín xi ngisa kjintʼa tjío. Yaa tsakanaijin najñonajin ya xo̱ngá kʼoa yaa tsakindoyaijin. Kichineníjin jokjoan tsojmi xi kitsjoanajin je ndsʼee, jolani tsa iguana, tsa jti̱ kʼoa tsa josa kjoan cho̱ xi sokóle. Kʼianga tsín chxoa̱ xka̱ yána̱chja̱ bichináijin. Nga tsínnajin cuchara to ndsai bʼengijin tsojmi xi chinaijin. Nga kʼoasʼin tinixálaijin Jeobá, je Ethel kao an kui xi tíbinyakaonajin nga ngisa nda tiyokoaijin xíngijin (Ecl. 4:12). Nʼio tsjoa tjío tokuinjin nga kʼoasʼin tinixáijin.

Je xi kabʼeyanajmínáno nga títjon, kʼiaa kʼoakoan nga to jetinroanijin nga ya tsangínjin jñani kjintʼa. Kʼianga kiskangindá chitsonajin jñani nʼio kifaʼa xo̱ngá tiʼa kitsjensonngʼani. Nga kichʼakjáijin chaleco xi basenkaoná nga tsín tsaongindá, tojo yaa tiyoyaijin chitso nga kiskasonngʼa ijngokʼa. Nga nandá kisʼejnakitse je chitso tsakʼetianíjin  je xjoa xi nyanajin je tsojmi xi chinaijin kʼoa kui kinijchjáijin nga kichʼasjaijin je nandá.

Nga tsín tijme xi tjínninajin xi kichinaijin, tsakasjainíjin jti̱, tonga nijmejin xi kisokonajin. Jé Jeobá tsakʼetsʼoalaijin kʼoa kui kinijélaijin nga katatsjoánajin je tsojmi xi chi̱naijin nga kui nichxin. Kʼianga jekoan tsakʼetsʼoaijin, je ndsʼee jngo jti̱ kixontsja kʼoa koansonninajin nga aon manijin.

Jeʼaon nó nga superintendente xi tsʼe circuito sʼin tiyuijin nga kisʼejinnajin nga ʼndí sʼe̱najin. Nʼio tsjoa kisʼe tokoan nga kisʼejinna, tonga tsín ʼyaijin josʼin kuiyuijin. Ñaki kʼoatsakʼaijin tokuinjin kao chjoónna nga tosi tonda ñaki to xále Niná sʼiainjin kʼiatsa kʼoakoa̱nnajin. Kʼiaa nga nó 1976 kitsin je ʼndítjonnajin xi Ethniël tsakʼinlaijin, kʼoa jao nó basen koanskanni, kʼiaa kitsin Giovanni.

Nga kʼia, tsee xá tjín ya Surinam, kʼoa je sucursal kʼoakitsona nga tosi tonda superintendente xi tsʼe circuito koa̱n. Kʼianga sʼa ʼndí kjoan je ʼndíxtina, tochoaa jtín kisixatʼa. Nga xki̱ sá, jao xomana nga kisixatʼa je jtín kʼoa jao xomana nga precursor sʼin kisixá ya jtín jñani tijna. Fikaoña je chjoónna kao ʼndíxtina kʼianga chrian tjío je jtín jñani fisixatʼa. Tonga toʼan fia kʼianga kjoajtíntse satío kʼoa kʼia nga fisixatʼa je jtín xi kjintʼa tjío.

Ndasʼin tsakʼendajian nga kitjosonna je xá xi kisʼenena. Kichotʼayajtínníjin je Énle Niná nga xki̱ xomana. Kʼianga ya fisixatʼa je jtín xi kjintʼa tjío, tojé chjoónna kotʼaya kao ʼndíxtina. Kʼianga koanʼanajin ñatjen kʼoanʼiaijin tsa jmeni, kʼoati ñatjen tsakʼetsaojinjin, ñatjen kiniskáníjin kʼoa kʼoati ñatjen tsangínkitsomaijin xi tiyani chrian ndʼianajin. Me tokjitʼa nga jenjio bajnafe nga bationda jmeni xi bʼakaona ya jinjtín. Kʼoa je chjoónna nʼio síxá, tojo tso Proverbios 31:15. Tanjio tsakisótjen nga tsakʼénda tsojmi, ñatjen tsakichiníjin ngatsʼijin nga tanjio kʼoa tsakʼexkianíjin je texto xi maxkia nga nyaon nyaon nga kjesa fijin skuela je ʼndíxtinajin. Tsjoale kjoanda Jeobá nga kʼoasʼín je chjoónna, nga basenkaontsjaina nga bitjosonna je xá xi kjinena jinnaxinandále Niná.

 Tsakʼinyalaijin je ʼndíxtinajin nga tsjoake katama Jeobá kʼoa nga katatsoyason. Koanmenajin nga ñaki to xále Niná katasʼín, tonga kʼoati kui xi koanmenajin nga ñaki ni̱ma̱le katanroájinni nga kʼoakatasʼín, nga tsín tsa tokui nga jin xokʼuínlaijin. Ngantsjai kui kichjakaonajmínijin nga tsjoa sʼe tokoán nga ñaki to xále Niná nʼia. Ninga tsakʼinyalaijin jme kjoa xi kitjatojinjin, kʼoati tsakʼinlaijin josʼin tsakasenkaonajin Jeobá kʼoa josʼin kisichikontʼainnajin. Kʼoati kui xi koanmenajin nga je katasímiyo ʼndíxtinajin je ndsʼee xi nda tjíosíxále Jeobá.

Bʼailaijin kjoanda Jeobá nga tsínkʼia jme xi kichanajin. Ngantsjai tsakʼenele yaona nga kisitjosoan je xá xi kjinena nga jko̱ tijna ya yaniʼya. Nga kjintʼa kisixále Jeobá kʼoa nga precursor especial koan, tsakasenkaona nga tongini tsakʼendajian jme xi kisʼian kʼoa nga kiskosonnile josʼin kisichjén je tao̱n. Ninga kʼoalani, sakʼoa tsín koansonninajin je tao̱n. Nga ñʼai koannajin, jé Jeobá tsakasenkaonajin. Tobʼelañá, tjen nó 1986 saʼnda nó 1992, kjoajchán tsakʼéjna chjota ya Surinam. Nga kʼia nʼio ñʼai koannajin nga kisokonajin je tsojmi xi koanchjénnajin, tonga jé Jeobá kisikuindanajin ngantsjai (Mat. 6:32).

Je Jeobá tsínkʼia títsjionkonnajin, ndasʼin tiyuijin kʼoa tsjoa tjío tokuinjin. Nʼio tsjoachaijin je ʼndíxtinajin kʼoa kao kjoatsjoa tsakʼinyalaijin nga tsjoake katama Jeobá. Tsjoa tjío tokuinjin nga ñaki to xále Niná tjíosʼín. Je Ethniël kao Giovanni jeki skuela xi sʼejna jinnaxinandále Niná, xi Skuela xi síchjine je xi bakóyason tʼatsʼe Chjotaxále Niná ʼmi ndʼaibi. Kʼoa ndʼaibi, yaa sucursal xi tíjna Surinam tjío kao yánchjínle.

Je Ethel kao an jekoanjchíngaijin, tonga tojo precursor especial sʼin tinixáijin. Nga tsín maʼanajin, tojo kje majinna nandá. Nʼio nda tisʼian nga ñaki toje Jeobá tisixále josaʼnda nga sʼa xtia kʼoa tsín jme xi kʼoamanina.