1. Jókitso jngo ánkje, kʼoa jméni xi síkjaʼaitsjenjinná jebi.

 A KUINÓʼYALAI tsa jngolani ánkje kjoakaonajmíli. Nichxin xi tiyoaa ndʼaibi jngo ánkje tínchja̱yajinle “ngayije nangi, kao ngayije ntje̱, kao ngayije én, kao ngayije naxinandá” (Apoc. 14:​6, 7). I títso: “Jchaxkón Niná, chʼa̱sjejeyao [ . . . ]. Jchaxkón je xi kisinda ngʼajmi, kao sonʼnde” (Apoc. 14:​6, 7). Machjén nga jchaxkoán je Jeobá nga̱ jé xi ñaki Niná. Bʼailee kjoanda nga kjima tiʼyaxkoán ya yo̱ngo̱ xi tíjnale.

2. Jméni xi yo̱ngo̱le Niná tsole Biblia (chótsenlai je recuadro “ Ali tsakuijin tínchja̱ni”).

² Jméni yo̱ngo̱ xi tínchja̱ni kʼoa jñáni síkʼaxki̱ je Biblia. Je yo̱ngo̱le Niná ali tsa ñaki ndʼiajin, kui tsoyanile josʼin tsakʼéndajin Jeobá nga kʼoasʼin jchaxkón josʼin mele, xi totʼatsʼe nga kʼienntjainá je Jesús. Kʼianga kitsoya je pastro Pablo nga siglo 1, nkjín koya kitsoya xi tjínle yo̱ngo̱ jebi. Yaa faʼaitʼa je xo̱n xi kiskile je chjotale Cristo xi chjota hebreo xi ya tsakatio ya Judea. b

3, 4. Ánni nga koankjáojinnile Pablo xi tʼatsʼe je chjotale Cristo xi Judea tsakatio, kʼoa jósʼin tsakasenkao.

³ Tsakui nichxin jao koya tjínni anni nga kiskinile Pablo je chjotale Cristo xi tsakatio ya Judea. Xi títjon, kuijin nga kisinʼio kon. Nkjín xi ya tsakatiojinle religiónle chjota judío ngasʼa, kʼoa tsakui nichxin je xi nyatítjonle religión tsabesin nga jechjotale Cristo koan nga̱ tsín kisʼele yo̱ngo̱ xi síxkónkjoan jñani tsabexkón Niná, likui kisʼele sonxta jñani tsakakále cho̱ kʼoa likui ʼya naʼmi kisʼele. Tsakui nichxin kui kisikinroajenni kon je chjotale Cristo kʼoa alikui tinʼio kisationi je kjoamakjainle (Heb. 2:1; 3:​12, 14). Tsakui nichxin kʼoasʼin  kisikjaʼaitsjen kʼa nga ya koaikatiojin ijngokʼale religiónle chjota judío.

⁴ Xi majaoni, je Pablo kʼoakitsole je chjotale Cristo, xi chjota hebreo nga tsín tjíobʼénele yaole nga tjíokotʼayajin jmesani xi ñʼai tjín tsoya Énle Niná (Heb. 5:​11-14). Tjínkʼa chjotale Cristo jebi xi tojo kui kjoatéxomale Moisés tjíofitjenngi. Tonga je Pablo kʼoakitsole nga tsín tondiaa síchatʼa je jéená je cho̱ xi kisakale Niná, tojo tso je kjoatéxomale Moisés, kuinga tsín tikui kjoatéxoma jebi koanchjénni. Xijekoan, kui kitsoyale je pastro Pablo xi ñʼai tjín tsoya Énle Niná, kʼoakitsole nga ngisa tse kjoanda so̱koná nichxin xi sʼa nroa nga kʼienntjainá Jesús kʼoa kui xi koasenkaoná nga koa̱nchriantʼalee Niná (Heb. 7:​18, 19).

5. Jméni xi nʼio machjén nga koa̱njinná, kʼoa ánni.

⁵ Je Pablo k’oakitsole je chjotale Cristo xi chjota hebreo nga ngisa tse kjoanda tjenkao josʼin tjíobexkón Niná tikʼoajinni jokisʼin ngasʼa. Josʼin tsa’yaxkón Niná ngas’a tojngoo choa̱ tsoyanile jos’in tjínnele jchaxkón k’ianga jeja’ai Cristo (Col. 2:17). Jos’in tsa’yaxkón Niná nichxin kjoatse tojngoo choa̱ tsakakó jos’in tjínnele skoexkón Niná je chjotale Cristo. Kuinga tjínnenile koa̱njinná josʼin ʼyaxkón Jeobá ndʼaibi, nga̱ kʼoasʼin jchatʼani je jéená kʼoa kʼoasʼin jchaxkónñá josʼin mele. Si̱ngósonkaola josʼin tsa’yaxkón Niná nichxin kjoatse kao jos’in ‘yaxkoán Niná ndʼaibi xi chjotale Cristo maa. Jebi yaa tsoyaná je xo̱n xi kichjile je chjotale Cristo xi chjota hebreo. Nga kui jebi chótʼayajiaan koa̱njinná jméni xi yo̱ngo̱ ‘mile kʼoa jósʼin bʼakaotʼaná.

6. Jósʼin tsaʼyaxkón Niná nichxin kjoatse.

⁶ Josʼin tsaʼyaxkón Jeobá nichxin kjoatse. Je Pablo kui kisingósonkao josʼin ʼyaxkón Niná ndʼaibi, kao ndʼianajño xi kisichjén je chjota israelita jñani tsabexkón je Niná. Kʼianga nó 1512 nga kjesa faʼaijin Cristo, je ndʼianajño kui xá koanchjénni nga ya tsakatiojtín je chjota israelita nga tsakʼétsʼoale Jeobá kʼoa nga ya kitsjoatʼale cho̱ (Éx. 29:​43-46). Nga xinxin ʼnde kikatio je chjota israelita ya ʼndekixí tsakʼa je ndʼianajño (Éx. 25:​8, 9; Núm. 9:22). Me 500 nó nga ñaki tokui ndʼianajño kisichjén josaʼnda nga kisʼenda je yo̱ngo̱ ya Jerusalén. Je ndʼianajño kui kitsoyanile josʼin skoe̱xkón Niná je chjotale Cristo nga koa̱nskanni.    

7. Kʼiáni tsʼantjaiya josʼin tsaʼyaxkón Niná.

 ⁷ Josʼin ʼyaxkoán Jeobá ndʼaibi. Je ndʼianajño “ngʼiánle kjoa xi tjío ngʼajmi” kʼoa kui tsoyanile je yo̱ngo̱ xi tsʼe Niná, xi tsonile, josʼin ʼyaxkoán Jeobá ndʼaibi. Kʼianga kui kinchja̱ni Pablo je ndʼianajño, i kitso: “Jebi xi mangósonkao nichxin xi ndʼaindai” (Heb. 8:5; 9:9). Kʼianga kiskile Pablo je chjota hebreo xi chjotale Cristo ma, tokʼoa jekʼoasʼin ʼyaxkón Jeobá josʼin ʼyaxkoán ndʼaibi. Je Jesús kʼiaa Naʼmitítjon koan nga nó 29 kʼianga jekisʼenngindá kʼoa yaa kisixá ya yo̱ngo̱ xi tsʼe Niná, xi tsonile, josʼin ʼyaxkoán Niná ndʼaibi (Hech. 10:​37, 38; Heb. 4:14). c

8, 9. Tojo tso Hebreos 7:​23-27, ánni nga tsín mangósonni josʼin tsakatio je naʼmitítjon ya Israel, kao nga naʼmitítjon sʼin tíjna je Jesús.

⁸ Josʼin tsaʼyaxkón Jeobá nichxin kjoatse. Je xi naʼmitítjon koan tsakʼétsʼoantjai kʼoa tsakasenkao je naxinandá. Kʼianga jekisʼenda je ndʼianajño, jé Aarón kiskoejin Jeobá nga naʼmitítjon koan. Je Pablo i kitso: “Je xikʼa nkjín naʼmi koan, nga̱ likui koanchxinle, nga kʼenní” d (tʼexkiai Hebreos 7:​23-27). e Nga chjotajée koan xi naʼmitítjon sʼin tsakatio ya naxinandá Israel, kʼoati kitsjoatʼale cho̱ je Jeobá kʼianga kichatʼa je jéele. Kuinga tsín mangósonni kao Jesús je xi Naʼmitítjon sʼin tíjnaná kʼoa kao je xi naʼmitítjon sʼin tsakatio ya naxinandá Israel.             

⁹ Josʼin ʼyaxkoán Jeobá ndʼaibi. Je Jesús, xi Naʼmitítjon sʼin tíjnaná yaa síxá ya “ndʼianajño xi ñaki kjoakixi xi je Nainá tsakʼénda, alikui chjotasonʼnde tsakʼénda” (Heb. 8:​1, 2). Je Pablo kʼoakitso nga je Jesús “tíjnantsjai, naʼmi koan xi tsín kʼia kjoetʼale”, “xi tsín jme jée tjínle”, “xi tʼaxin tijnale chjotajée” kʼoa je Jesús “tsín machjénle joni xikʼa naʼmitítjon nga nyaon nyaon tsjoátʼakjoanla kjoatjao xi tʼatsʼe xi titsʼeni jéele”. Kataʼyala jósʼin nga tsín mangóson josʼin ʼyaxkoán Jeobá ndʼaibi kao josʼin tsaʼyaxkón nichxin kjoatse nga sonxta koanchjén kʼoa nga cho̱ tsakʼaitʼale.

10. Jósʼin tsoyanile nga cho̱ tsakʼaitʼale Niná ya ndʼianajño.

¹⁰ Josʼin tsaʼyaxkón Jeobá nichxin kjoatse. Ya nditsinle ndʼianajño jngo sonxta kisʼejna jñani kisakale cho̱ je Jeobá (Éx. 27:​1, 2; 40:29). Ningalani cho̱ kitsjoatʼa, alikui tondiaa kichatʼa je jéele chjota israelita (Heb. 10:​1-4). Nga cho̱ tsakʼaitʼale Niná ya ndʼianajño, kui kitsoyanile jmeni xi kʼoaitʼale Niná nga koa̱nskanni tonga xi tondiaa sichatʼa jéele chjota.

11. Jósʼin koanngóson nga kinikʼien je Jesús kao nga cho̱ tsakʼaitʼale Niná ya sonxta (Hebreos 10:​5-7, 10).

¹¹ Josʼin ʼyaxkoán Jeobá ndʼaibi. Je Jesús be nga kui xá kisikasénni Jeobá i̱ Sonʼnde nga kʼienntjainá (Mat. 20:​28, TNM). Kʼianga jekisʼenngindá Jesús kʼoasʼin tsakakóni  nga jetíjnanda nga ñaki toje Jeobá sixále (Juan 6:38; Gál. 1:4). Yaa koanngóson joni tsa ya sonxta kitsjoatʼa yaole. Je sonxta jebi kui tsoyanile jmeni xi mele Jeobá, kʼoa je xi koanmele kuinga kitsjoatʼa kjoabijnachonle je ʼNdíle. Je Jesús tojngokʼakjoán kʼienntjainá nga koa̱n tondiaa jchatʼa je jéená tsa koa̱nkjainná xi tʼatsʼe (tʼexkiai Hebreos 10:​5-7, 10). f Kuila chótʼayajiaan ndʼaibi jmeni xi kisatioya ya ndʼianajño kʼoa jmé xi tsoyanile.  

12. ʼYáni xi koan jaʼasʼen ya ndʼianajñole Niná nichxin kjoatse.

¹² Josʼin tsaʼyaxkón Jeobá nichxin kjoatse. Je ndʼianajño jao nga̱ya kisʼele kʼoa je yo̱ngo̱ xi kisatio ya Jerusalén nga koanskanni kʼoati jao nga̱ya kisʼele. Jngoo najño kitsjenchjoa xi tsakʼényʼoákjáya je ʼndetsje kao ʼnde xi nʼio tsje (Heb. 9:​2-5; Éx. 26:​31-33). Ya ʼndetsje jngo xi xinyáya lʼí xi oro koanndani kisasenjna, jngo sonxta kisʼejna jña kisaka xongó kʼoa jngo yámixa̱ kisasenjna jña kisatioson nioxtila. Tojekjoán xi naʼmi sʼin tsakatio xi koan jaʼasʼen ya ʼnde jebi (Núm. 3:​3, 7, 10). Ya ʼnde xi nʼio tsje yaa kisʼejna je kaxa̱ jña kixinya je kjoa xi kisʼendajin. Je kaxa̱ jebi oro koanndani, kui kitsoyanile nga  ya tsakʼejna Jeobá (Éx. 25:​21, 22). Tojékjoán xi naʼmitítjon koan xi koan jaʼasʼen ya ʼnde xi nʼio tsje. Nichxin nga koantsje jéele chjota israelita nga xki̱ nó, je naʼmitítjon njínle cho̱ bichókaosʼen ya ʼnde xi nʼio tsje nga bʼechjíntjai je jéele kao jéele naxinandá (Lev. 16:​2, 17). Kʼianga jeki nichxin, je Jeobá kui nganʼiotsjele kisichjén nga tsakʼéjnatsen jme xi kitsoyanile xi kisatioya ya ndʼianajño (Heb. 9:​6-8). g     

13. Jmé xi tsoyanile je ʼndetsje, kʼoa kao je ʼnde xi nʼio tsje xi kisʼejna ya ndʼianajño.

¹³ Josʼin ʼyaxkoán Jeobá ndʼaibi. Naʼmi koa̱n ya ngʼajmi je xi 144,000 mani, xi i̱ Sonʼnde kitjoejinni kʼoa yaa sixákao je Jesús (Apoc. 1:6; 14:1). Nga sʼasa i̱ Sonʼnde tjío, je Jeobá kao nganʼiotsjele kjoejinni kʼoa xtile tsole. Je ʼndetsje xi kisʼejna ya ndʼianajño kui tsoyanile nga ndatjío ngixko̱n Niná chjota jebi (Rom. 8:​15-17). Je ʼnde xi nʼio tsje kui tsoyanile jñani tíjna Jeobá ya ngʼajmi. Je najño xi kitsjenchjoa ya ʼndetsje kao ya ʼnde xi nʼio tsje kui tsoyanile je yaole Jesús. Kʼianga chjota koan je Jesús alikui koan jaʼasʼen ya ngʼajmi nga naʼmitítjon sʼin kʼoéjna. Kʼianga jekʼienntjainá je Jesús kʼoati jekitjoʼndele je chjotale Cristo xi ya ngʼajmi tjínle kjoachoya nga koa̱n ya koai. Nga tjoéle kjoanda jebi je chjotale Cristo xi ya ngʼajmi tjínle kjoachoya kʼoati machjén nga títjonkjoanla kuiyá (Heb. 10:​19, 20; 1 Cor. 15:50). Kʼianga jejaʼáyanile Jesús kʼiaa jaʼasʼen ya ʼnde xi nʼio tsje xi tsʼe yo̱ngo̱le Niná. Nga jefi nichxin kʼoati ya fi je chjotale Cristo xi kitjoejin nga ya ngʼajmi koai.

14. Tojo tso Hebreos 9:​12, 24-26, ánni ngisa tse kjoanda tjenkaoni josʼin tjínndajinle Jeobá nga ʼyaxkoán ndʼaibi.

¹⁴ Ngisaa tse kjoanda tjenkao josʼin tjínndajinle Jeobá nga jchaxkón ndʼaibi nga̱ yaa yʼangini nga tsakʼéchjíntjainá je Jesús, kʼoa nga naʼmitítjon sʼin tíjnaná. Je ʼnde xi nʼio tsje xi kisʼejna ya naxinandá Israel to chjota tsakʼénda jñani jaʼasʼenkao je naʼmitítjon je njínle cho̱, tonga je Jesús yaa jaʼasʼen jngo ʼnde xi nʼio tsje, xi tsonile ya ngʼajmi ya ngixko̱n Jeobá. Yaa kichokasejna ngixko̱n Niná kʼianga kitsjoatʼa jokji chjíle je kjoabijnachonle, “jméni nga tsakjaʼáxinsíni je jée nga kitsjoatʼa yaole” (tʼexkiai Hebreos 9:​12, 24-26). h Nga kʼienntjainá je Jesús, koaan jchatʼa je jéená, koaan jchaxkoán ngatsʼiaa Jeobá ya yo̱ngo̱le, ni ya ngʼajmi tjínná kjoachoya, kʼoa ni i̱ Sonʼnde choyalee nga kuiyoaa, kʼoa kui xi tʼatsʼe jebi chótʼayajiaan ndʼaibi.

15. ʼYáni xi koan kisixále Niná ya nditsinle ndʼianajño.

¹⁵ Josʼin tsaʼyaxkón Jeobá nichxin kjoatse. Ya ndʼianajño jngo nditsin kisʼejna jñani kisʼenyʼoándai kʼoa jña kisixá je naʼmi. Ya nditsin jebi jngo sonxta kisʼejna xi ki̱cha̱ní koanndani jñani kisaka je cho̱, kʼoati kisʼejna jngo xjoa̱ jñani kixinya nandá nga tsakanéjon ntsja je naʼmi kʼianga kjesa sítjosonjin  je xále (Éx. 30:​17-20; 40:​6-8). Kʼoati kisatiole nditsin je yo̱ngo̱ xi kisʼenda nga koanskanni jñani tsakʼétsʼoale Niná je chjota ninga tsínkjoan naʼmi koan.

16. ʼYáni xi ya tjíosíxá ya nditsin jña kisixá naʼmi kao nditsin jñani koan kicho je chjota israelita.

¹⁶ Josʼin ʼyaxkoán Jeobá ndʼaibi. Je chjotale Cristo xi ya ngʼajmi tjínle kjoachoya xi i̱ Sonʼnde tjíosa, kixi tjíofitʼale Niná kʼoa kui xi tsonile nga ya tjíosíxá ya nditsin jña kisixá naʼmi. Je nandá xi kisʼejna ya ndʼianajño kao ya yo̱ngo̱ xi tsakanéjonni ntsja je naʼmi kui bakóyale ngatsʼi chjotale Cristo nga tjínnele tsje koaikao yaole, kʼoa nga tsje sʼin skoe̱xkón je Niná. Kʼoa jñáni bexkón Niná je chjotankjín xi tsjoánganʼiole je chjotale Cristo xi ya ngʼajmi koai. Je pastro Juan jngo sén kisakole jñani tsabe je chjotankjín nga ya tjío “ngixko̱n je yáxilele Niná. Kʼoasʼin síxále nga nichxin kao nga nitje̱n” i̱ Sonʼnde, xi tsonile, nga ya síxá nditsin jñani koan kicho je chjota israelita (Apoc. 7:​9, 13-15). Tsjoa sʼe tokoán nga ma ʼyaxkoán je Jeobá ngatsʼiaa ya yo̱ngo̱ xi tíjnale.

17. Jméni xi koa̱n kʼoailee je Jeobá.

¹⁷ Ngatsʼiñá nga koa̱n kʼoailee je Jeobá jmeni xi tjínná. Si̱kʼayaa nichxinná nga si̱xálee, kʼoee jmeni xi tjínná kʼoa kʼoainganʼioá jme xá xi tjín jinnaxinandále. Tojo kitsole Pablo je chjotale Cristo xi chjota hebreo, koaan “kʼoaitʼantsjailee Niná” je kjoatjao, xi tsonile, nga kuinókjoañá xi tʼatsʼe (Heb. 13:15). Tsa kʼoakji si̱xálee Jeobá jokji tjen kʼoakoa̱nná, kʼoasʼin koakoñá nga chjí ʼyatokoán nga je ʼyaxkoán. 

18. Tojo tso Hebreos 10:​22-25, jméni xi tjínnele tosi tonda kʼoasʼiaan kʼoa xi tsín si̱chajiaan.

¹⁸ (T’exkiai Hebreos 10:​22-25). i Kʼianga kiskile Pablo je chjotale Cristo xi chjota hebreo kʼoakitsole jméni xi tsín koa̱n kuinjíotokoán. Je Pablo kʼoakitso nga machjén nga kʼoétsʼoalee Niná, nga chja̱kaonajmíñá xi kjaʼaí jme kjoanda xi kjoaʼaíkao Niná nichxin xi sʼa nroa. Nga kuiyojtián, nga kʼoainganʼiongañálee xíngiaa, ngisaa kʼianga jemachrianle nichxinle Jeobá. Je capítulo xi tofetʼani xi tsʼe Apocalipsis yaa faʼaitʼa nga i̱ títso jngo ánkje: “Jchaxkuín Niná”. Nga jao kʼa kʼoatso kʼoasʼin bakóni nga nʼio chjíle jebi (Apoc. 19:10; 22:9). Tsínkʼia si̱chajiaan jmeni xi kachotʼayajiaan tʼatsʼe yo̱ngo̱le Jeobá kʼoa nga kui kjoanda tjínná nga je ʼyaxkoán.