Arehaꞌat terān yne

Arehaꞌat terān popera piat koꞌi

Karāmpe aru Tupana miꞌaira Morekuat no yi tote.

Karāmpe aru Tupana miꞌaira Morekuat no yi tote.

Iesui Potmūꞌeria tikuap terān hawyi apoꞌiꞌatuꞌe — Karāmpe aru Tupana Morekuat Aiporekuat no raꞌyn mesūwat yi tote iꞌatuꞌe. Miꞌi hawyi Iesui henoi — Kat hap eꞌāt sēse pe hap ȳt tuwekuapꞌi e. (Iesui Potmūꞌeria 1:6, 7, TNM) Maꞌato miotā̃ e hap eꞌyj̃an mete Iesui henoi ti raꞌyn wentup sok ewy yn wyti aru kat kat koꞌi hap tuwemoherep e. Miꞌi hap koꞌi puo pyi aru eweikuap taꞌyn pyaꞌi raꞌyn Tupana Morekuat yi Porekuat no toig̃neꞌen hamuat hap eꞌāt e. — Iruka 21:31.

KAT E ASOM IESUI HENOI TI RAꞌYN KORĀ̃ WUAT HAP ETIAT.

Iesui toꞌe — Morekuaria koro koꞌi toꞌomomã momã terān aru e mytȳp tyry tyryꞌe kahato aru ȳt katꞌi miꞌu hamo ahū aru wuatꞌi puo e. (Iruka 21:10, 11) Karāmpe meig̃muewuat koꞌi tuwemoherep wentup ehay yn mesūwat yi oktān hawyi watikuap aikotā̃ Iesui henoi hap ewy tūt irane raꞌyn Tupana miꞌaira wuatꞌi mītꞌīn Porekuat nuat hap eꞌāt hap. Meig̃muewuat koꞌi asom tuwemoherep taꞌyn wentup ehay mesūwat yi oktān. Watikuap hamo.

1. WUꞌUKA HAP KOꞌI

Anu 1914 pe tuwesaꞌawynug̃ saꞌawyꞌi wuat wuꞌuka wato hap. Miꞌi wuꞌuka hap ȳt karāmpiat wuꞌuka hap ewyꞌi. Miꞌi pote niatpo poꞌog̃ torānia kai mītꞌīn pe iꞌewȳte ywania koꞌi pe. Nimuat koꞌi etiat wemūꞌe haria henoi — Anu 1914 pyi mītꞌīn kupteꞌen hap tuweupi kahato raꞌyn iꞌatuꞌe. Miꞌi hap eꞌyj̃an mete ȳt karāmpeꞌi mītꞌīn toꞌope tuꞌuka muka wato koꞌi wȳwo neig̃ bomba koꞌi wȳwo neig̃ suraraꞌīn ecarro eavião wuꞌuka hap koꞌi wȳwo maꞌato 1914 pyi miꞌitā̃ raꞌyn. Hawyi typuatꞌi wuꞌuka wato turān tuꞌuka tuꞌuka poꞌog̃ bomba atômica koꞌi wȳwo. Anu 1914 pyi typyꞌi kahato raꞌyn mītꞌīn iꞌatukuꞌuro wuꞌuka koꞌi hap upi.

2. YI TYRYꞌE HAP KOꞌI

Wentup popera a piat henoi — Wuatꞌi anu tuereto yi tyryꞌe kahato 100 wo hap ewy e. Miꞌi hap upi mītꞌīn hoꞌopot kahato e. Iꞌewȳte Serviço Geológico dos Estados Unidos piaria henoi — Anu 1900 pyi yi tyryꞌe 16 wo wuatꞌi anu upi tuereto e. Iraniaꞌīn henoi korā̃ yi tyryꞌe kahato poꞌog̃ saꞌawyꞌi wuat kai maꞌato korā̃ watikuap poꞌog̃ karāmpe yi tyryꞌe hap iꞌatuꞌe. Miotā̃ iꞌatuꞌe pykai korā̃ yi tyryꞌe hap upi mītꞌīn poꞌog̃ hoꞌopot iꞌewȳte iꞌatukuꞌuro.

3. KATꞌI MIꞌU HAP

Wuꞌuka hap upi morekuaria seroꞌokꞌiꞌatuꞌe hap upi motpap katꞌi hap upi iꞌewȳte niatpo mītꞌīn koi iꞌatuꞌe hap upi miꞌi hap koꞌi upi mesūwat yi oktān toig̃ kahatoꞌi miꞌu. Anu 2018 piat Programa Mundial de Alimentos e hap popera henoi — Mesūwat yi oktān 821 milhões hap ewy mītꞌīn iꞌatuesyꞌat kahato e. Maꞌato ipatꞌok poꞌog̃ sēse syꞌat pono hoꞌopot 124 milhões hap ewy e. Teꞌerenuk kahatoꞌi hap upi 3 milhões sio poꞌog̃ hirokaria iꞌatukuꞌuro wuatꞌi anu upi. Anu 2011 pe hirokaria teꞌerenuk kahatoꞌi hap upi iꞌatukuꞌuro kahato wy mesūwat yi oktān.

4. AHŪ WUATꞌI PUO HAP

Popera Organização Mundial da Saúde e hap henoi — Anu 2001 pe mesūwat yi oktān hawyi wuatꞌi puo hoꞌokup kahato ahū e. Nimuat ahū koꞌi cólera e hap peste hawyi febre amarela. Meig̃muewuat ahū koꞌi teꞌereꞌaipok pakupꞌi korā̃. Iꞌewȳte korā̃ toig̃ ahū pakup koꞌi ukua hawyi Sars [síndrome respiratória aguda severa] Mers [síndrome respiratória do Oriente Médio] hawyi ebola hawyi zica e hap e iꞌewȳte korā̃ ahū covid-19 e hap tuwesytpok mesūwat yi oktān. Mohag̃ nug̃ haria teꞌeremūꞌe kahato pykai iꞌewȳte taꞌatukuap kahato pykai maꞌato taꞌatumoweityk kuapꞌi torānia ahū koꞌi wȳwo hap.

5. MESŪWAT YI OKTĀN TUPANA EHAY ENOI HAP

Iesui toꞌe wy — Mekewat eꞌāt pe owokai uhehay wakuat aikotã Tupana topyhuꞌat Morekuat no wuatꞌi mītꞌīn muo yi wato hap oktān hap tuwemoherep e. Miꞌi hap koꞌi toran naꞌyn hawyi ti aru ikahuro hap eꞌāt sēse putꞌokꞌe raꞌyn e Iesui. (Mateu 24:14) Mesūwat yi oktān poꞌog̃ tuwemoherep niatpo hap koꞌi pykai maꞌato 8 milhões sio poꞌog̃ hap ewy Ieuwa Ehay Enoi Haria henoi Tupana Morekuat etiat 240 ywania koꞌi puo iꞌewȳte 1.000 pusu koꞌi puo. Miꞌi hap ȳt karāmpeꞌi tuwemoherep maꞌato mio miꞌitā̃.

KAT POTE ASOM IESUI MIENOI KOꞌI WAKU KAHATO WATIKUAP.

Aikotā̃ Iesui henoi tuwemoherep aru e hap koꞌi korā̃ tuwemoherep yne raꞌyn. Kat pote asom waku miꞌi hap watikuap. Kat pote Iesui miotā̃ e — Karāmpe eweiꞌakasa yne uimienoi koꞌi ewy tokosap yne hawyi eweikuap taꞌyn tūt irane Tupana Miꞌairo Wuatꞌi Mītꞌīn Porekuat nuat hap eꞌāt e. — Iruka 21:31.

Mesup tan e pote ti aru Tupana miꞌaira Morekuat tunug̃ yne hamuat Tupana mikyꞌesat koꞌi mesūwat yi tote

Iesui mienoi koꞌi iꞌewȳte Tupana Ehay piat mienoi koꞌi puo pyi watikuap Tupana Saꞌyru Morekuat no raꞌyn atipy pe anu 1914 b pe hap. Anu 1914 pe Iesui Morekuat no raꞌyn atipy pe. (Saumu 2:2, 4, 6-9) Meij̃uran e pote atipy tote pyi yi Porekuat no hamo toig̃neꞌen wy hawyi toimomã yne hamuat morekuaria koꞌi wȳwo iꞌewȳte toimompakup hamuat mesūwat yi nusuken wo miꞌi hawyi mītꞌīn tukupteꞌen hamuat wuatꞌi eꞌāt pe kuap hamo.

Hentup hap puo pyi Iesui henoi — Uruikyꞌesat kahato ereig̃neꞌen wuatꞌi mītꞌīn Akag̃ Koro wo mesūwat yi tote aikotā̃ ereig̃neꞌen wuatꞌi Potypot no atipy pe hap ewy e. Miꞌi hap ewy meij̃uran e pote mesūwat Iesui e hap ewy tuwemoherep hamuat raꞌyn. (Mateu 6:10) Maꞌato kat asom Tupana Saꞌyru tunug̃ anu 1914 pyi. Hawyi kan tutunug̃ hamuat karāmpe yi Porekuat no raꞌyn toig̃neꞌen hawyi.

a Britannica Academic.

b Etikuap poꞌog̃ anu 1914 etiat hamo erehaꞌat o popera Ieuwa Ehay Enoi Haria minug̃ Ewepīt kuap wuatꞌi eꞌāt pe e hap wemūꞌe hap 32.