Biyendeka Mbimbiliya

“Bweho Buje Bwasa Kwaka Munu mu Bushonde”—Munapande Kubweha Ndi?

“ANO MATANGWA BANU BABANGI BALI NA KWEHA BWEHO BWA KWEHELA MWILU, KUSHELUMUKA HA MALUNDU, KWEHELA HA BIPUPA BYA MEMA NA KWEHA NA BISI BABATUMBULA NGWABO SHAKI.”—LIPAPELO LYA MIZIMBU LYASONEKELE MUNALUME WA MU MBONGI YA WILLOW GLEN.

MAJWI ou munalume amwesa banu mubanazemena bweho. Banu ano matangwa bashaka manene kweha bweho buje bwakwa kuyoya kwabo mu bushonde, bwa kufwa ngwe kupulula mwilu, kulonda ha mema a kukonda na kujomboka kutunda hakamwa manene. Co lalo tumabaya twa kushelumuka natwo ha mema a kukonda, na bikinga bibasana ngwabo mountain, na tumabaya twa mawili na makatulo a tumawili nabyo bikaka banu mu bushonde mu bakabipangesa mu bweho bwa kulihyana bwa kutsikumuka na kujomboka ha malundu a malaha manene. Kwesekesa na magazini ya Time, obu bweho buli na kutsimana manene mwafwa banu babangi ngwabo bashaka kulinga byuma bya kutewesa mangana bapwe ba kusimpa na kupwa ba kubwahelela mu kuyoya.

Banu babangi bali na kubetwa mwafwa obu bweho bunatumu manene, co lalo mwafwa banu bali na kulinga bweho bwabubwa mu ngila ije yasa kubakobelesa mu bushonde. Mu 1997 mu America bawanene ngwabo mu mulili mubaketela baje babinja manene, binambala bya baje babetwele mwafwa ya kweha na tumabaya twa mawili yalibwezelelele na 33 pesenti, co ya baje bakehe na tumabaya twa kushelumuka natwo ha mema a kukonda yalibwezelelele na 31 pesenti, ya baje bakalondo ha minkinda yalibwezelelele na 20 pesenti. Ku bweho bukwabo binambala binai mweka na mweka. Tuli na kulimwena binambala bili na kulibwezelela bya banu bali na kutsa mwafwa ya kweha bweho bwa cifweci. Baje bakakundwiya obu bweho nabo bazibuka obu bukalu bwoshe. Munakazi umo uje akehe bweho bwa kushelumuka ha mema a kukonda oku nalizamenena ha tubiti wendekele ngwendi: “Simbu yoshe munjikehe obu bweho njikazibi ngwange kutsa cili mu likosi.” Muka-kushelumuka ha mema a kukonda mukwabo nabundu mwamubwa ei ñanda ngwendi, “Nga kuwabulumukile, co unakala na kunyanyabeka.”

Kwesekesa nebi bitunasimutwiya, kuma muka-Kilistu napande kweha obu bweho ndi? Mbimbiliya yasa kutukwasa bati tuzibuke indi twasa kulikobelesa omu mu bweho bwa cifweci? Kusimutwiya mwamwena Njambi seho ya kuyoya kutukwasa kukumbulula ebi bihula.

Njambi Mwamwena Kuyoya

Mbimbiliya ngwayo Yehova ikeye ‘akana mwonyo ku byuma byoshe.’ (Myaso 36:9) Yehova katangele lika banu, oloni wabanene na byuma byoshe bitondeka mangana balikuwe kuyoya. (Myaso 139:14; Bilinga 14:16, 17; 17:24-28) Mukemwo tunapande kunyunga mwamubwa byuma byoshe byanatwana mu ngozi yendi. Mashiko na binangulu byanene Baisalele bitukwasa tumone busunga bwei ñanda.

Lishiko lya Mosesa lyamwesele ngwalyo munu wapandele kulinga byuma bije binyungilila bakwabo. Nga kalingile ngoco, co kukasumuka munu umo atsa, co uje wapandele kulinga obyo byuma wakele na mulonga wa maninga. Cakumwenako, munu atunga njibo wapandelele kuzengelekaho ka cibumbe kakehi ha ciluli ca njibo mangana njibo yendi keti ikale na mulonga wa maninga nga munu andumuka haje ha ciluli na kutsa. (Kwituluka mu Mashiko 22:8) Nga ngombe atiba munu limbinga mu kukasumuna na kumutsiya, co uje babenya ngombe kakala na mulonga. Oloni nga ngombe bamuzibukile ngwabo wakele na bukalu, co lalo babenyaye bamulekele oloni wonowele kumunyunga mwamubwa, co nga uje ngombe atiba munu limbinga, uje babenya ngombe wakele na mulonga wa maninga, co basele kumutsiya. (Kutuuka 21:28, 29) Ha kuwana ngwe Yehova wamona kuyoya kupwa kwa seho, mukemwo Lishiko lyendi lyamwesele seho ya kunyungilila kuyoya.

Bangamba ba Njambi ba kulongwa bazibisisile ngwabo ebi binangulo byambatesesele na kulinga byuma bije byaka kuyoya kwabo mu bushonde. Ñanda imo ya mu Mbimbiliya yendeka bya Ndabiti mwashakele ‘kunwa mema a mu lisima lya ku Mbetelehema.’ Ha simbu ije, Mbetelehema yakele mu nzili ya Bafilisitiya. Maswalale ba Ndabiti batatu mubazibile ngwabo Ndabiti atonda mema a mu Mbetelehema, bapulyasanene na kukakobela mu cilombo ca Bafilisitiya na kukatekula mema a mu lisima lya mu Mbetelehema na kuwanena kuli Ndabiti. Ndabiti walingile bati? Kanwile aje mema, oloni wawandungumwinine hasi. Wendekele ngwendi: ‘Kucitaba ku mesho a Njambi yange ngeci njilinge cuma ca cifweci! Kuma njinapande kunwa maninga aba banalume banaka kuyoya kwabo mu bushonde ndi? Mwafwa aba banalume banaka kuyoya kwabo mu bushonde ha kukatekula awa mema.’ (1 Mizimbu 11:17-19) Ndabiti wamwene ngwendi kucitaba kwaka kuyoya kwa munu mu bushonde mwafwa ya kushaka kulizibisa lika kubwaha.

Yesu nendi walingile byuma byakulifwa omwo Liyabolo, hamo mu cimona, wamwesekele ngwendi alyumbile hasi kutunda helu ya cibumbe ca tempele mangana amone indi tungelo bamukabwila mangana keti abulumuke. Yesu wamukumbulwile ngwendi: “Keti weseke Yehova Njambi yobe.” (Mateu 4:5-7, NWT.) Ndabiti na Yesu bazibukile ngwabo keti cuma cacibwa ku mesho a Njambi kulyaka mu bushonde kwa kujeneka cuma cakama citulingisa ngoco.

Munina ya kusimutwiya ha myanja ei, hamo tunasa kulihula ngwetu, ‘Byuma muka byasa kutukwasa kuzibuka bweho buje bwasa kwaka kuyoya kwetu mu bushonde? Hakuwana nambe bweho bwabubwa basa ku bweha mu kutubakanesa na kwaka kuyoya mu bushonde, bika byasa kutukwasa mangana keti twehe bweho mu kutubakanesa?’

Kuma Njinapande Kwaka Kuyoya Kwange mu Bushonde Ndi?

Kusinganyekesesa mwamubwa ha bweho butushaka kweha kunasa kutukwasa tuwane cikumbululo. Cakumwenako tunasa kulihula ngwetu, ‘Banu bangahi banabetwa mwafwa ya kweha obu bweho? Kuma obu bweho njibuzibuka mwamubwa, co lalo njili na byuma binjinyungilila ndi? Bika bitundamo nga njiwa nambe nga njiloja hanjinapande kulyata nambe nga byuma binapande kunjinyungilila byonowa kulinga ngoco? Kuma njilipalula lika ndi njitundisaho limbandu lyakama nambe kutsa ndi?’

Nga muka-Kilistu aka kuyoya kwendi mu bushonde mu kushaka lika kulizibisa kubwaha asa kutsiya busamba bwendi na Yehova, co lalo kubasa kumupangesa mu ngila ya kulitila mu cikungulukilo. (1 Timateo 3:2, 8-10; 4:12; Tito 2:6-8) Ngwe mutunamwena, muka-Kilistu napande kwanuka ngwendi Njambi wamona kuyoya kupwa kwa seho manene omwo angula bweho bwashaka kweha.