Kuli Kumwasa Kuwana Lilabelelo lya Busunga?

LINGENI ngwe muli na waci ije inecela kwenda, co lalo isholoka ngwe inatsi. Co mushaka kuibwahesesa. Oloni omwo mwihula baka-kubwahesa, bamileka byuma bya kuliseza-seza. Byuma bibendeka bya mwakuibwaheselamo, kubilitombola. Oloni bati nga muziba ngwabo munalume umo imwatunga nendi mu citingitingi ikeye walingile oyo waci? Co lalo omwo muyako, amileka ngwendi amibwaheselayo bwana. Kuma kumumwana ngweni amibwaheseleyo ndi?

Tunasa kwesekesa ei waci ku lilabelelo. Kuli kumwasa kuwana bukwasi nga muliziba ngweni lilabelelo lyeni lili na kuzeya ngwe mulili na kulingila lya banu babangi muno mu simbu yaikalu? Banu babangi bakalishasha ngwabo basa kutukwasa mangana tukale na lilabelelo. Oloni bibakendeka bikalilwisi. Ngeci, tunapande kukulahela Ishamatanga uje watutangele mwafwa ikeye ali na nzili ya kutukwasa mangana tukale na lilabelelo. Mbimbiliya ngwayo “Njambi kakele kulyala netu embwe.” Ashaka kutukwasa.—Vilinga 17:27; 1 Petulu 5:7.

Bika Byalibungila mu Lilabelelo?

Kwesekesa na Mbimbiliya, kuli byuma byabingi byalibungila mu lilabelelo kutubakana mubakalipangesela bandotolo na baka-sayansi. Majwi abananungulula ngwabo lilabelelo anasa kulumbununa kubandamena cuma cimo na mbunge imo nambe kushungwiya cuma cacibwa. Kuli byuma bibali byalibungila mu lilabelelo. Linambateselela kushungwiya cuma cimo cacibwa na kukala na bukaleho buje bumwesa ngwabwo byuma byabibwa bilingiwa. Byuma byanatukulahesa Njambi bije bili mu Mbimbiliya kubyapwile bilota lika. Byapwa bya busunga, co bili na bukaleho.

Lilabelelo likendelela na likulahelo lije lyemana ha byuma bya busunga bije bili na bukaleho. (Vahevelu 11:1) Nameme ngoco, Mbimbiliya inamwesa kuliseza kuli mukati ka likulahelo na lilabelelo.—1 Kolinte 13:13.

Nga mulomba bukwasi kuli kabusamba keni, mulabelela ngweni amikwasa. Mukala na lilabelelo mwafwa mwakulahela kabusamba keni, co lalo mwafwa munalimwena mwanamikwaselamo kunima. Likulahelo na lilabelelo bikendelela. Nameme ngoco, kuli hamo habyalisezela. Bika bitulingisa tukulahele byuma byanatukulahesa Njambi?

Lilabelelo Lyemana Haka?

Njambi ikeye nsina ya lilabelelo lya busunga. Ha simbu ibakele na kusoneka Mbimbiliya, Yehova bamutumbwile ngwabo ‘ikeye lilabelelo lya Isalele.’ (Njelemiya 14:8) Yehova wapwile lilabelelo lya banu bendi mwafwa byuma byoshe bibalabelelele byatundile kuli ikeye. Lilabelelo libakele nalyo kulyapwile lilabelelo lya ngoco lika embwe. Ha myaka yaingi yabatwamenenene, wabakulahesele byuma byabingi, co lalo wabishulisilile. Yoshwa uje wapwile ntwama ya Baisalele wendekele ngwendi: ‘Bikulaheso byoshe binalingiwa, co kukwesi cimo canonwa Njambi cahi.’—Yoshwa 23:14.

Kuneti myaka yaingi, oloni awa majwi anga acili a busunga. Mu Mbimbiliya muli bikulaheso bya Njambi byabingi, co lalo muli bukaleho buje bumwesa ngwabwo byuma byakulahesele banu byalishulisilila. Byuma byoshe byakakulahesa Njambi bikalishulisilila. Mukemwo bisimbu bimo baje bakele na kusoneka bupolofweto bakele na kusoneka ngwe bunalishulisilila laja.

Ngeci, tunasa kwendeka ngwetu Mbimbiliya inapu libulu lije lyasa kutulingisa tukale na lilabelelo. Omwo mutanda byuma byalingilile Njambi banu bendi, mukulahela manene Njambi, co lilabelelo lyeni likanyama. Kapositolo Paulu wasonekele ngwendi: ‘Byuma byoshe bibasonekele mu bisoneka babisonekele mu kutulongesa ngeci tukale na lilabelelo lya kutunda ku lukakateya na kukutakamesa kuje kutunda ku Bisoneka.’—Loma 15:4.

Bika Byanatukulahesa Njambi Bije Bitukwasa Tukale na Lilabelelo?

Simbu muka itunasa kutonda manene bukwasi mangana tukale na lilabelelo? Kuma keti nga tushaka kutsa ndi? Oloni banu babangi bakashaka kubazembeleka mangana bakale na lilabelelo nga kuli munu umo ibazema natoko. Lilabelelo lyabo likazeye. Butsi bukatunenela manene busiwa. Kutwesi na nzili ya kuhyana kutsa. Mukemwo Mbimbiliya inatumbula kutsa ngwayo “citozi wa kukotokela.”—1 Kolinte 15:26.

Bika byasa kutukwasa mangana tukale na lilabelelo nga kuli butsi? Mbimbiliya ije inatumbula kutsa ngwayo citozi, inendeka lalo ngwayo ou citozi “bakamufungulula.” Yehova Njambi ali na nzili ya kuhyana butsi. Namwesa ngoco ha bisimbu byabingi. Namwesa bati ngoco? Namwesa ngoco ha kusangula batsi. Mbimbiliya inendeka bisimbu 9, Njambi mwapangesele nzili yendi mu kusangula batsi.

Kuli cakumwenako ca kulitila ca Lazalu. Yehova wanene munendi Yesu nzili ya kusangula kabusamba kendi Lazalu uje watsile ha matangwa awana. Yesu kalingile eci cikomokeso ku bushweke embwe, banu babangi kubakele omwo walingile eci cikomokeso.—Yowano 11:38-48, 53; 12:9, 10.

Oloni hamo mwasa kulihula ngweni, ‘Njambi wasangwilile bika banu? Ngwetu bakulubalele lalo na kutsa ndi?’ Mukemwo bene. Mizimbu ya cifwa eci kuitukwasa lika kushungwiya kukamona banu batwazema baje batsa, oloni inapu lalo bukaleho bwa kushula buje bumwesa ngwabo cili bene batsi bakasanguka. Mu ngila ikwabo, twasa kwendeka ngwetu tuli na lilabelelo lya busunga.

Yesu wendekele ngwendi: ‘Yange kusanguka na kuyoya.’ (Yowano 11:25) Yehova akana Yesu nzili ya kusangula batsi. Yesu wendekele ngwendi: “Simbu ili na kwija omwo batsi boshe bakaziba lijwi [lya Kilistu], co bakatuhuka mu bimbumbo byabo.” (Yowano 5:28, 29) Boshe bali mu bihilo basa kukasanguka na kukalikuwa kuyoya mu paradaisi hano hasi.

Kapolofweto Isaya wendekele bya kusanguka ngwendi: “Banu betu baje banatsi bakayoya lalo. Mibila yabo ikasangukila lalo ku mwonyo. Boshe baje bali mu bimbumbo, bakenduka na kwimba na kujolela ngwe lime litonolwela hasi, ngeci bene, Shukulu Kalunga akasangula lalo banu baje batsile laja.”—Isaya 26:19.

Ebi biñanda bituzembeleka indi bati? Batsi banapu ngwe mbututu ibananyungilila mwimwo lya baina. Njambi muka-nzili yoshe azibuka banu boshe baje bali mu bihilo. (Luka 20:37, 38) Mubakasanguka, bakwabo bakabatambula mu kubwahelela ngwe banu mubakatambwila mbututu nga nasemuka! Ngeci tuli na lilabelelo nameme kuli kutsa.

Kukala na Lilabelelo Kumikwasa Bati?

Paulu wendekele bya seho ya lilabelelo. Wesekesele lilabelelo ku tepa ije itunyungilila ku sipilitu. (1 Tesalonika 5:8) Bika byalumbunwine? Kusañulu, maswalale mubakele na kuya ku nzita, bakele na kuzala bitepa bya bikubo, co mukati bakele na kuzala nanga nambe cilambu cacibotsi. Tepa yapwile ya seho mwafwa yanyungililile mutwe wa liswalale mangana keti ubetwe. Mu ngila imolika, lilabelelo lyasa kunyungilila bisinganyeka byetu ngwe tepa muyakele na kunyungilila mutwe wa liswalale. Nga muli na lilabelelo lya kukanyama, co musimpa na kuwa mbunge nameme muliwana na bukalu. Cili bene tubaboshe tutonda ei tepa.

Paulu wendekele lalo cakumwenako cikwabo kutalesa ku lilabelelo litunapande kukala nalyo ha byuma byanatukulahesa Njambi. Wasonekele ngwendi: ‘Tuli na lilabelelo ngwe ñobo ya cikongo ca mbunge, ikeyo ya kukola, yaibwa.’ (Vahevelu 6:19) Paulu wazibukile mwamubwa seho ya ñobo mwafwa kwakele bisimbu byabombelele. Mukwakele na kukala lihunzi lyakama, baka-kujabula bakele na kwashela ñobo mu mema. Ñobo muyakwatele mwamubwa hasi, buje bwato kubwongumukile na kukalindyanga ha mamanya.

Nga lilabelelo lyetu likanyama, co tukolesa omwo tuliwana na bukalu buje bunasa kupwa ngwe lihunzi lyakama. Yehova natukulahesa ngwendi ololo binzita, bukenya, busiwa na kutsa bihwa. (Taleni cipalo ha liputa 10.) Kutwalelelaho kukala na lilabelelo kutukwasa tushilozoke mu bukalu butuliwana nabwo. Co lalo kutukwasa twononoke mashiko a Njambi na kujeneka kulikobelesa mu byuma byabibi binalisala muno mu kaye.

Kuli byuma byabibwa byanamikulahesa Yehova kulutwe. Ashaka ngwendi mulikuwe kuyoya ngwe mwayongwelele ha kulibanga. Njambi ashaka ngwendi “banu boshe boboke.” Bika bibanapande kulinga banu mangana boboke? Banu banapande “kuzibuka busunga.” (1 Timateo 2:4) Ngeci, cibwaha manene nga mulilongesa busunga bwa mu Lijwi lya Njambi. Bikulaheso bili mu Lijwi lya Njambi binapu bya seho manene kutubakana byuma byoshe-byoshe bibanasa kumikulahesa muno mu kaye.

Kutwapandele kulishoshomwena mwafwa Njambi asa kutwana nzili ya kulinga cizango cendi. (2 Kolinte 4:7; Filipu 4:13) Kuma mushaka kukala na lilabelelo lya cifwa eci ndi? Nga mukemwo, co mwasa kuliwana.

[Cipalo/Cikupulo]

Byuma Bitulingisa Tukale na Lilabelelo

Biñanda bya mu Mbimbiliya binatako bitukwasa tukale na lilabelelo:

▪ Njambi natukulahesa byuma byabibwa kulutwe.

Mbimbiliya imwesa ngwayo lifuti-libu lyoshe likapwa paradaisi. Banu boshe bakalikwatasana, co bakapwa ba kubwahelela.—Myaso 37:11, 29; Isaya 25:8; Kujombolola 21:3, 4.

▪ Njambi kesi kukwisa.

Yehova wazinda makuli oshe. Wapwa wa kujela, co kasa kukwisa.—Visimo 6:16-19; Isaya 6:2, 3; Tito 1:2; Vahevelu 6:18.

▪ Njambi wapwa muka-nzili yoshe.

Yehova ikeye lika wapwa muka-nzili yoshe. Kukwesi cuma casa kumwonowesa kushulisilila biyongola byendi.—Kutuuka 15:11; Isaya 40:25, 26.

▪ Njambi ashaka ngwendi muyoye myaka yoshe.

—Yowano 3:16; 1 Timateo 2:3, 4.

▪ Njambi akamono ngwendi twasa kulinga byuma byabibwa.

Akaka mbunge ku bifwa byetu byabibwa na ku kulifwita kwetu, keti ku tupenga twetu. (Myaso 103:12-14; 130:3; Vahevelu 6:10) Akakulahela ngwendi tulinga byuma byabibwa.—Visimo 27:11.

▪ Njambi ashaka kutukwasa mangana tulinge byuma byalitombola na cizango cendi.

Bangamba ba Njambi kubapandele kuliziba ngwabo bali likalyabo. Njambi asa kutwana sipilitu ya kujela mangana itukwase.—Filipu 4:13.

▪ Nga tukulahela Njambi kutukalibeye.

Njambi kakatuseze, co twasa kumukulahela na mbunge yetu yoshe.—Myaso 25:3.

[Cikupulo]

Lilabelelo lyasa kunyungilila bisinganyeka byetu ngwe tepa muyasele kunyungilila mutwe wa liswalale

[Cikupulo]

Lilabelelo lyasa kutukanyamesa ngwe ñobo muikakanyamesela bwato

[Majwi a babenya Cikupulo]

Courtesy René Seindal/Su concessione del Museo Archeologico Regionale A. Salinas di Palermo