1-2. Byuma muka byalingiwile simbu kanda Yesu endeke majwi endi a mamaneselelo?

YESU bamuyandesele manene ha litangwa lya Nisane 14, 33 C.E. Bamubangeyeye biñanda bya makuli na kumusompesa, co bamushawile, kumupakesa na kumupameya ha citi ca kuyandesela. Bamupameyeye bimbambo ku mendi na ku maboko. Co, mwakele na kuhwima nambe kwendeka wakele na kuziba kubabala. Oloni wendekele mwafwa kwakele byuma bya seho byapandele kwendeka.

² Tusimutwiyeni ha majwi endekele Yesu mwakele ha citi ca kuyandesela nebi bitulilongesako. Nambe ngwetu ‘tutolilileni’ kuli Yesu.—Mateo 17:5.

3. Yesu walumbunwine beya mwendekele ngwendi: “Tate basambese”?

³ Yesu wendekele bika? Mwakele ha citi ca kuyandesela Yesu walombelele ngwendi: “Tate basambese.” Yesu washakele ngwendi Ishe akonekele beya? Majwi anatako endekele Yesu atukwasa tubazibuke. Wendekele ngwendi: ‘Kubazibuka bibali na kulinga.’ (Luka 23:33, 34) Hamo Yesu wakele na kwendeka maswalale ba Baloma baje bamupameyeye bimbambo ku mendi na ku maboko. Kubazibukile ngwabo wapwile Muna Njambi. Co lalo, hamo walumbunwine banu baje batondele ngwabo atse, oloni mu kwita kwa simbu bakulahelele kuli ikeye. (Vili 2:36-38) Yesu kalubalelele banu baje bamuyandesele kwa kujeneka mulonga na kumutsiya. (1 Petu 2:23) Oloni walombele Yehova ngwendi abakonekele.

4. Bika bitulilongesa kuli Yesu uje wakonekelele baka-kumulwisa?

 ⁴ Bika bitulilongesa ku majwi a Yesu? Netu tunapande kukonekela bakwetu kutundilila kwisi ya mbunge ngwe mwalingile Yesu. (Kolo 3:13) Banu bamo kwambateselela na babushoko bwetu banasa kutulwisa mwafwa kubazibuka mwamubwa bitwakulahela nebi bikatulingisa tulinge byuma bimo. Banasa kutubangeya biñanda bya makuli, kutushaula hakati ka banu, kubiisa mabulu etu nambe kutulinga mwamubi mu ngila yeka. Kutwapandele kulubalela banu baje batulwisa, oloni tunapande kulomba Yehova abakwase kutambula busunga. (Mateo 5:44, 45) Bisimbu bimo, kunasa kutukaluwila kukonekela banu baje batulwisa nga banatulingi manene mwamubi. Oloni nga tutwalelelaho kulubala nambe kukala na likitikiti ku mbunge, co tuliyandesa lika yetu babenya. Ndokazi umo wendekele ngwendi: “Njananguka ngwange kukonekela bakwetu kukulumbununa ngwabo bibanalingi kubyabihile nambe njashaka ngwange banjilinge mwamubi. Oloni kunjishaka lika kukala na likitikiti ku mbunge.” (Myaso 37:8) Nga tukonekela bakwetu, co byuma byabibi bibanatulingi kubitwalelelaho kutuzibisa kubabala ku mbunge.—Efeso 4:31, 32.

5. Yesu wakulahesele bika cikenya ibashukikile kuyehi nendi, co mwafwa bika?

⁵ Yesu wendekele bika? Yesu bamushukikile hakati ka bikenya babali. Ha kulibanga, aba bikenya babali nabo bakele na kumushendumuna. (Mateo 27:44) Oloni mu kwita kwa simbu umo wabo watengulwile bisinganyeka byendi. Wanangukile ngwendi Yesu kalingile “bubi.” (Luka 23:40, 41) Co lalo byendekele byamwesele ngwabyo wakulahelele ngwendi Yesu asanguka na kukapwa mwene. Wamulekele ngwendi: “Yesu njanuke omwo ukaija mu Bumwene bwobe.” (Luka 23:42) Uje munalume wakele na likulahelo. Yesu wamukumbulwile ngwendi: ‘Mwa busunga njikuleka ngwange ukakala nange mu Paradaisi’ keti mu Bumwene. (Luka 23:43) Yesu mwendekele ngwendi “njikuleka,” wamwesele ngwendi ikeye bene wakulahesele uje cikenya. Yesu wazibukile ngwendi Ishe wakala na ngozi mukemwo wakulahesele uje cikenya ngwendi akakala mu Paradaisi.—Myaso 103:8.

6. Majwi endekele Yesu kuli cikenya atulongesa bika?

⁶ Bika bitulilongesa ku majwi a Yesu? Yesu watembwininine Ishe mu kulumbunuka. (Heve 1:3) Ngeci, Yehova asa kutuzibila ngozi na kutukonekela. Oloni asa lika kulinga ngoco nga twecela kulinga byuma byabibi na kumwesa likulahelo mu ndando ya kupatula ya Yesu Kilistu. (1 Yowa 1:7) Bamo bakasinganyeka ngwabo Yehova kasa kubakonekela bubi bubalingile kunima. Nga neni mukalizibi ngoco simbu imo, anukeni ngweni simbu kanda Yesu atse, wazibilile ngozi cikenya uje washangumukile kumwesa likulahelo. Yehova azibila manene ngozi bangamba bendi ba kulongwa baje bali na kulinga mwoshe mubasela kwononoka mashiko endi.—Myaso 51:1; 1 Yowa 2:1, 2.

7. Kwesekesa na mukanda wa Yowano 19:26, 27, Yesu walekele bika Maliya na Yowano, co mwafwa bika?

⁷ Yesu wendekele bika? (Tandeni Yowano 19:26, 27.) Yesu washotele mbunge ina uje hamo wapwile fwile. Wazibukile ngwendi bishongo bendi basele kunyunga baina ku mubila. Oloni watondele munu uje akwasa baina batwaleleleho kupangela Yehova mu  kulongwa. Cisholoka ngwe ha simbu eyi bishongo bendi te kanda bapwe bandongesi bendi. Oloni Yowano wapwile kapositolo wa kulongwa, co lalo wapwile kabusamba wakama wa Yesu. Yesu wamwene baje bakele na kupangela Yehova ngwe babushoko bwendi. (Mateo 12:46-50) Wazemene manene ina, co washakele ngwendi kukale munu umo amukwasa kutwalelelaho kupangela Njambi. Ngeci, walombele Yowano ngwendi anyunge ina mwafwa wazibukile ngwendi amukwasa ku sipilitu. Walekele ina ngwendi: “Kenga munobe ou.” Co walekele Yowano ngwendi: “Kenga banoko aba.” Kushwa bene lije litangwa Yowano wapwile ngwe muna Maliya, co wamunyungile mwamubwa ngwe ina. Yesu wamwesele  manene cizemo kuli Maliya uje wamunyungile mwamubwa mwapwile mwanike, co lalo wakele kuyehi nendi ha simbu yatsile.

8. Bika bitulilongesa ku majwi endekele Yesu kuli Maliya na Yowano?

⁸ Bika bitulilongesa ku majwi a Yesu? Tunasa kulizema manene na bandolome na bandokazi betu kutubakana mutwalizemena na babushoko bwetu. Babushoko bwetu banasa kutulwisa nambe kutuyengula. Oloni Yesu watukulahesele ngwendi nga tutwalelelaho kupangela Yehova na kulikwatasana na munga yendi, co tuwana bibezikiso byabingi bije bitubakana byuma bitunaseze. Tuwana bana, ba banalume naba ba banakazi na banana na batate yetu babangi baje batuzema. (Mako 10:29, 30) Muli na kuliziba bati kukala mu munga ya Yehova muje muli bandolome na bandokazi ba kulikwatasana mwafwa bali na likulahelo, co bazema Yehova na bakwabo?—Kolo 3:14; 1 Petu 2:17.

9. Bika bitulilongesa ku majwi a Yesu aje ali ku mukanda wa Mateo 27:46?

⁹ Yesu wendekele bika? Simbu kanda atse, Yesu watambakanene ngwendi: “Njambi yange, Njambi yange, bikajo unanjisezela?” (Mateo 27:46) Mbimbiliya kuyamwesele byalingisile Yesu endeke awa majwi. Tucisimutwiyeniko biatulongesa awa majwi. Ca kulibanga, Yesu mwendekele awa majwi washulisilile bupolofweto buli ku mukanda wa Myaso 22:1. * Co lalo awa majwi amwesa ngwawo Yehova ‘kanyungililile’ Munendi ha simbu ije. (Yombi 1:10) Yesu wazibukile ngwendi Ishe wamwecelelele mangana bitozi bendi bamweseke mu ngila ya kulitila. Na umo wahi waliwanaho laja na ceseko caliwanene naco Yesu. Kutundaho, awa majwi amwesa ngwawo Yesu bamutsiile ngoco, na mulonga walingile bene wahi.

10. Bika bitulilongesa ku majwi endekele Yesu kuli Ishe?

¹⁰ Bika bitulilongesa ku majwi a Yesu? Majwi a Yesu atulongesa ngwawo Yehova katunyungilila ku bukalu buje bweseka likulahelo lyetu. Tunapande kutwalelelaho kupwa ba kulongwa kweta na ku kutsa kwetu. (Mateo 16:24, 25) Oloni twakulahela ngwetu Yehova katwecelela mangana tuliwane na ceseko cije catubakana nzili yetu. (1 Koli 10:13) Tulilongesa lalo ngwetu, simbu imo banasa kutulwisa nameme byahi bitunabiisa. (1 Petu 2:19, 20) Banu bakatuyandesa mwafwa twalyangununa ku kaye, co tuli na kulongesa busunga. Keti mwafwa ya kulinga byuma byabibi embwe. (Yowa 17:14; 1 Petu 4:15, 16) Yesu wazibukile mwamubwa byalingisile Yehova amwecelele kuliwana na byeseko. Oloni bangamba ba Yehova bamo kubesi kuzibisisa bikalingisa Yehova abecelele kuliwana na byeseko bimo. (Hamba 1:3) Nameme ngoco, Njambi yetu wa mema ku mbunge uje wakala na mbunge ya kubandamena azibuka ngwendi aba bangamba bendi bali na likulahelo lya kukanyama. Co lalo ikeye lika asa kubazembeleka.—2 Koli 1:3, 4.

11. Bika byalingisile Yesu endeke majwi ali ku mukanda wa Yowano 19:28?

¹¹ Yesu wendekele bika? (Tandeni Yowano 19:28.) Mwafwa bika Yesu wendekele ngwendi: “Njili na lihwila”? Walingile ngoco mangana ‘ashulisilile bisoneka.’ Washulisilile bupolofweto buli ku mukanda wa Myaso 22:15 uje wendeka ngwawo: “Mulibu wange unominina cau, co ndaka yange inasata mu ndakwilo.” Co lalo, watsile lihwila mwafwa wazibile  manene kubabala mubakele na kumuyandesa na kumushukika ha citi ca kuyandesela. Ngeci watondele mema a kunwa.

12. Tulilongesa bika ku majwi a Yesu a kwendeka ngwawo “njili na lihwila”?

¹² Bika bitulilongesa ku majwi a Yesu? Yesu kazibile shwamwa kwendeka mwakele na kulizibila, co netu kutwapandele kuziba shwamwa. Hamo kutwesi kushaka kuleka bakwetu bukalu butuli na kuliwana nabwo. Oloni nga tunaliwana na bukalu, co tutonda ngwetu bakwetu batukwase, tunapande kubaleka. Cakumwenako, nga twakulubala nambe twabinja twasa kulombako munu umo atutwale ku maketi nambe ku cipatela. Nga twazeye tunapande kulekako mukulunu mu cikungulukilo nambe kabusamba ketu wa kuhya ku sipilitu uje asa kututolilila na kutulekako “majwi a ngozi” a kututakamesa. (Visi 12:25) Anukeni ngweni bandolome na bandokazi betu batuzema, co bashaka kutukwasa ha “simbu ya tuyando.” (Visi 17:17) Oloni kubasa kuzibuka bitusinganyeka nomwo mutuli na kulizibila. Co kubasa kuzibuka bukwasi bututonda nga kutubaleke.

13. Bubwa muka bunatundumo omwo Yesu watwaleleleho kupwa wa kulongwa kweta na kukutsa kwendi?

¹³ Yesu wendekele bika? Lya Nisane 14, ha simbu ya 15:00, Yesu watambekele ngwendi: “Byuma byoshe binalishulisilila.” (Yowa 19:30, NWT) Ha simbu eyi Yesu te nalingi laja byuma byoshe byanamushikile Ishe. Co te kunasala lika simbu yaindondo mangana atse. Yesu watwaleleleho kupwa wa kulongwa kweta na ku kutsa kwendi, co kulinga ngoco kunanene bubwa bwabwingi. Ca kulibanga, wamwesele ngwendi Satana wapwa muka-makuli. Yesu wamwesele ngwendi munu wa kulumbunuka asa kutwalelelaho kupwa wa kulongwa nameme Satana amweseke bati. Ca mu cibali, Yesu wanene mwonyo wendi kupwa ndando ya kupatula. Kutsa kwa Yesu kunalingisa banu ba kujeneka kulumbunuka balikute busamba na Njambi na kukala na lilabelelo lya kukayoya myaka yoshe. Ca mu citatu, Yesu wamwesele ngwendi ciyulo ca Yehova capwa cacibwa, co wajelesele lizina lya Ishe.

14. Tunapande kumona bati litangwa na litangwa? Lumbununeni.

¹⁴ Bika bitulilongesa ku majwi a Yesu? Tunapande kulyangwila kutwalelelaho kupwa ba kulongwa ha litangwa na litangwa. Tusimutwiyeniko ha majwi endekele Ndolome Maxwel Friend uje wapwile mulongesi ku Sikola ya Ngilyande. Ku ciwano ca mafuti, Ndolome Friend wendekele ñanda imo ije yendekele manene ha kupwa ba kulongwa. Wendekele ngwendi: “Nga kuli cuma cimo cimwasa kulinga nambe kwendeka lelo, lingenimo. Kesi mubandamene imene. Hamo kumwetekoco? Moneni litangwa na litangwa ngwe likelyo lya mamaneselelo limunapande kulinga byuma bije bikamiwanesa mwonyo wa myaka yoshe.” Tunapande kumona litangwa na litangwa ngwe likelyo lya mamaneselelo litunapande kumwesa kulongwa kwetu. Nga tulinga ngoco, co nameme tuliwana na bukalu buje bututwala ku kutsa, twasa kwendeka ngwetu: “Yehova njinalingi mwoshe munjinasela kupwa wa kulongwa. Njinamwesa ngwange Satana wapwa muka-makuli, co njinajelesa lizina lyobe na kumwesa ngwange ciyulo cobe cikeco cacibwa manene.”

15. Kwesekesa na mukanda wa Luka 23:46, Yesu wakulahelele bika?

¹⁵ Yesu wendekele bika? (Tandeni Luka 23:46.) Yesu wendekele na mbunge imo lika ngwendi: ‘Tate njikundika sipilitu yange mu  maboko obe.’ Yesu wazibukile ngwendi Yehova lika ikeye asa kumusangula, co wakulahelele ngwendi akamusangula.

16. Bika bimulilongesa ku byuma byaliwanene nabyo Joshua?

¹⁶ Bika bitulilongesa ku majwi a Yesu? Twaleleleniho kupwa ba kulongwa kuli Yehova nameme nga kulinga ngoco kwaka buyoye bweni mu bushonde. Mwasa kulinga ngoco nga ‘mukulahela Yehova na mbunge yeni yoshe.’ (Visi 3:5) Tusimutwiyeni hali ndolome wa myaka 15 wa lizina lya Joshua uje wabinjile mushongo wakama. Wabyanene kumusaka mu ngila ije kuilitombola na mashiko a Njambi. Simbu kanda atse, walekele baina ngwendi: “Nana, njili mu maboko a Yehova. . . . Njakulahela na mbunge yoshe ngwange Yehova akanjisangula. Anjizibuka mwamubwa, co njamuzema manene.” Umo na umo wetu napande kulihula ngwendi: ‘Nga njiliwana na bukalu buje bwasa kunjitwala ku kutsa, kuma njitwalelelaho kupwa wa kulongwa kuli Yehova na kukulahela ngwange akanjisangula ndi?’

17-18. Majwi endekele Yesu mwakele ha citi ca kuyandesela atulongesa bika? (Taleni lalo cipalo ca “ Bika Bitulilongesa ku Majwi a Yesu a Mamaneselelo?”)

¹⁷ Majwi endekele Yesu mwakele ha citi ca kuyandesela atulongesa byuma byabingi bya seho. Atwanukisa ngwawo tunapande kukonekela bakwetu na kukulahela ngwetu Yehova atukonekela. Amwesa ngwawo twabezika kukala mu naanga ya Yehova muje muli bandolome na bandokazi baje bashaka kutukwasa. Oloni nga tuli mu bukalu tunapande kubaleka batukwase. Anamwesa lalo ngwawo Yehova atukwasa tukolese mu bukalu bwoshe-bwoshe butuliwana nabwo. Anatumwesa lalo seho ya kumona litangwa na litangwa ngwe likelyo lya mamaneselelo litunapande kumwesa kulongwa kwetu na kukulahela ngwetu nameme tutsa, Yehova akatusangula.

¹⁸ Cili bene, majwi endekele Yesu omwo wakele ha citi ca kuyandesela atulongesa byuma byabingi. Nga tupangesa byuma bitunalilongesa, co twononoka majwi endekele Yehova kutalesa kuli Munendi ngwendi: “Mutolilileni.”—Mateo 17:5.