1. Ngwe mubanalumbunwina ku Efeso 6:10-13, ngila muka yanamweselemo Yehova ngwendi watwaka mbunge? Lumbununeni.

NGILA imo yanamweselamo Yehova ngwendi watwaka mbunge inapu kutukwasa tuhyane bitozi betu. Satana na bandemone bendi bakebo bitozi betu bakama. Yehova natuleka byaba bitozi, co lalo natwana byuma bije bitukwasa tubahyane. (Tandeni Efeso 6:10-13.) Nga tukulahela Yehova na kutambula bukwasi bwendi, co tuhyana Liyabolo. Twasa kuliziba ngwe mwalizibilile kapositolo Paulu, uje wasonekele ngwendi: “Nga Njambi napu wetu, co iyajo asa kutulwisa.”—Loma 8:31.

2. Bika bitusimutwiya muno mu cilongesa?

² Ha kupwa baka-Kilisitu kutwesi kwaka manene mbunge kuli Satana na bandemone bendi. Oloni tukaka manene mbunge ku kulilongesa bya Yehova na kumupangela. (Myaso 25:5) Nameme ngoco, tunapande kuzibuka bilinga bya Satana. Mwafwa bika? Mangana Satana keti atungumune. (2 Koli 2:11) Muno mu cilongesa tusimutwiyamo ngila imo yali na kupangesa manene Satana na bandemone bendi mu kungumuna banu. Tusimutwiyamo lalo mutwasa kubabyanena.

3-4. (a) Bundemone bwapwa bika? (b) Banu ba kupwa hali banakulahela bundemone?

³ Ngila yakapangesa manene Satana mu kungumuna banu inapu bundemone. Baka-bundemone bakalishasha ngwabo  bije kubasa kumona banu nambe kubyendesa bakebo basa kubimona nambe kubyendesa. Cakumwenako, bamo bakalishasha ngwabo basa kuzibuka byuma bya kulutwe kwitila mu kutaha. Bakwabo bakalingi ngwe bali na kwendeka na batsi. Beka bakapangesa bulozi mangana ngwabo balowe bakwabo. *

⁴ Banu babangi banakulahela bundemone. Cakumwenako, mu mafuti 18 a mu Latin America na Caribbean, baka-kutondesesa banawana ngwabo banu babangi banakulahela kabwibwi, bulozi na manseno, co lalo ngwabo banu basa kusimutwiya na batsi. Banawana lalo ngwabo mafuti a kupwa 18 a mu Africa banu bakulahela manene bulozi. Ngeci, kwoshe kutuli tunapande kubyana bundemone, mwafwa Satana ashaka ‘kukwisa kaye koshe.’—Kujo 12:9.

5. Yehova wamona bati bundemone?

⁵ Yehova wapwa “Njambi wa busunga.” (Myaso 31:5) Yehova wamona bati bundemone? Wabuzinda manene. Walekele Baisalele ngwendi: “Kesi mukakombelele bana beni ba banalume, nambe ba banakazi kupwa ñombelo embwe. Co banu beni kesi bakapwe baka-kutaha, nambe baka-kukulahela biyobo, nambe bakapwe balozi, nambe bakakulahele mikalo, nambe bakapwe baka-kwendeka na minzinzime ya batsi. Woshe uje akalinga byuma ebi akapwa wa bunyengwe kuli Shukulu Kalunga.” (Kwitu 18:10-12) Baka-Kilisitu kubesi mwisi ya mashiko a Mosesa. Nameme ngoco, Yehova katengulwile biyongola byendi ha bundemone.—Mala 3:6.

6. (a) Satana akapangesa bati bundemone mu kungumuna banu? (b) Kwesekesa na Muka-kwambulula 9:5, cifwa muka cibalimo batsi?

⁶ Yehova natubindika bilinga bya bundemone mwafwa bikebyo byakapangesa Satana mu kungumuna banu. Satana akapangesa bundemone mu kukwisa banu. Cakumwenako, akakwisi banu ngwendi batsi bakatwalelelaho kuyoya ku mwela umo. (Tandeni Muka-kwambulula 9:5) Satana akapangesa bundemone mu kujujwisa banu na kubatundisa kuli Yehova. Ashaka ngwendi banu keti bakulahele Yehova, oloni bakulahele bandemone.

7. Bika byanatuleke Yehova?

⁷ Ngeci mutunamwena ku maputukilo, Yehova natuleke bingila byakapangesa Satana na bandemone bendi mangana keti batungumune. Tusimutwiyeni ha byuma bimo bitunapande kulinga mangana tulwise Satana na bandemone bendi.

8. (a) Bika bitukwasa tubyane bandemone? (b) Mukanda wa Myaso 146:4 umwesa bati makuli a Satana ha ñanda ya batsi?

⁸ Tunapande kutanda Mbimbiliya na kusinganyekesesa ha byuma bitutanda. Kulinga ngoco kutukwasa tubyane makuli a bandemone. Mbimbiliya yasa kujombolola makuli a Satana. (Efeso 6:17) Cakumwenako, yajombolola makuli a Satana a kwendeka ngwawo banu basa kwendeka na batsi. (Tandeni Myaso 146:4) Mbimbiliya yatuleka lalo ngwayo Yehova ikeye lika azibuka  bikalingiwa kulutwe. (Isaya 45:21; 46:10) Nga simbu yoshe tutanda Mbimbiliya na kusinganyekesesa ha byuma bitutanda, co kutukwasa tubyane makuli a bandemone na kuwazinda.

9. Bilinga muka bya bundemone bitunapande kubyana?

⁹ Byaneni bilinga byoshe byakundama ku bundemone. Ha kupwa Baka-Kilisitu kutwesi kulinga byuma byoshe bije byakundama ku bundemone. Cakumwenako, kutwesi kuya na kutaha nambe kweseka kwendeka na batsi mu ngila yoshe yoshe. Ngwe mutunamwene mu cilongesa cinahu, kutwesi kulinga bilika byoshe bije bimwesa ngwabyo batsi kuli kumo kubali na kuyoya. Co lalo kutwesi kumikiya nambe kutaha. (Isaya 8:19) Tuzibuka ngwetu ebi bilinga byoshe binapu byabibi mwafwa bitulingisa tulikwatasane na Satana na bandemone bendi.

10-11. (a) Bika bibalingile baka-Kilisitu ba mu cita ca myaka ca kulibanga mubalilongesele busunga? (b) Kwesekesa na 1 Kolinte 10:21, mwafwa bika tunapande kutembwinina baka-Kilisitu ba kulibanga, co twasa kubatembwinina bati?

¹⁰ Umbileni byuma byoshe bije byakundama ku manseno. Mu cita ca myaka ca kulibanga, banu bamo mu Efeso balikobelesele mu bilinga bya bundemone. Oloni mubalilongesele busunga basezele byuma bya manseno. “Babangi baje bakele na kulinga manseno banenele mabulu abo na kuwenyeka ku mesho a banu boshe.” (Vili 19:19) Baje banu balingile mubaselele mwoshe kumbila kuti bilinga bya bundemone. Aje mabulu a manseno apwile a ndando yakama. Nameme ngoco, kubawanesele ku banu nambe kuwalandesa, oloni bawenyekele. Bakele mbunge kukuzibisa Yehova kubwaha kutubakana bimbongo bibesi kuwanene ha kulandesa aje mabulu.

¹¹ Twasa kutembwinina bati baje baka-Kilisitu? Kunapu kwa seho kumbila  byuma byoshe bije byakundama ku manseno. Ebi byuma binambateselela kuzala mikalo, busanga, na kulameka mapapelo a malombelo mu binjubo nambe kukutiiya bimo mu bimota na byeka bibakapangesa banu ngwabo bibanyungilile ku bandemone.—Tandeni 1 Kolinte 10:21.

12. Bihula muka bitunapande kulihula omwo twangula byuma bya kulizima nabyo buli?

¹² Nyanyameni na byuma bimulizima nabyo buli. Lihuleni ngweni: Njikatanda mabulu, magazini nambe mizimbu yoshe yoshe ya ha Intaneti ije yendeka bya manseno ndi? Njikatolilila ku myaso na kuyongola mafilimu a ha TV aje amwesa bya manseno, nambe kweha bweho bwa manseno ndi? Byuma binjikalizimi nabyo buli byakundama ku bundemone ndi? Kuma muli byuma bya kufwa ngwe bipukupuku na bakulu ndi? Bikamwesa kabwibwi, kulyelema nambe kulitundisa bishako kupwa ngwe byuma byabibwa ndi? Nameme ngoco, keti byoshe bya kulizima nabyo buli byakundama ku bundemone. Omwo mwangula bimulizima nabyo buli, anguleni bije bizibisa Yehova kubwaha ku mbunge. Tushaka kulinga mwoshe mutwasela mangana ‘tukale na citakutaku cacibwa’ kuli Njambi.—Vili 24:16. *

13. Byuma muka kutwapandele kulinga?

¹³ Keti mwambulule biñanda bya bundemone. Tunapande kutembwinina Yesu. (1 Petu 2:21) Simbu kanda aije hano hasi, Yesu wazibukile byuma byabingi hali Satana na bandemone bendi. Oloni kakele  na kusimutwiya ha bilinga bya bandemone. Yesu washakele kupwa Mukaleho wa Yehova, keti muka-kwambulula biñanda bya Satana. Tutembwinina Yesu nga kutwambulula biñanda bya bundemone. Oloni tumwesa mu byuma bitwendeka ngwetu mu ‘mbunge yetu munashulu na majwi amabwa,’ aje anapu a busunga.—Myaso 45:1.

14-15. (a) Bika kutwapandele kutewela bandemone? (b) Bukaleho muka bumwesa ngwabwo Yehova ali na kunyungilila banu bendi?

¹⁴ Keti mutewe bandemone. Muno mu kaye kakabi, tukaliwana na byuma byabibi. Twasa kuliwana mu bimonde, twasa kubinja nameme kutsa ha simbu yoshe yoshe. Kuma tunapande kusinganyeka ngwetu bandemone bakebo bakanene ebi byuma ndi? Mbimbiliya ngwayo, “lubinda lukaija ku munu woshe woshe.” (Kwambu 9:11) Kutwapandele kutewa bandemone mwafwa Yehova ali na nzili kutubakana bandemone. Cakumwenako, Njambi katabesele Satana atsiye Yombi. (Yombi 2:6) Mu simbu ya Mosesa, Yehova wamwesele ngwendi ali na nzili kutubakana tupilisitu ba manseno ba mu Ingito. (Kutu 8:18; 9:11) Co lalo Yehova wanene Yesu nzili mukemwo wasele kushekela Satana na bandemone bendi hano hasi. Ololo Satana na bandemone bendi babombila mu mbulu ya kujeneka masima, co kubakasa lalo kungumuna banu.—Kujo 12:9; 20:2, 3.

¹⁵ Tunamono bukaleho bwabwingi buje bumwesa ngwabwo Yehova ali na kunyungilila banu bendi. Cakumwenako, mu mafuti oshe tukambulwila banu na kubalongesa busunga. (Mateo 28:19, 20) Mutukalingi ngoco, tukajombolola bilinga bya Liyabolo. Oku kunesi kulingisa Satana ashoke cipangi cetu, oloni kesi na nzili ya kulinga ngoco. Ngeci, kutwapandele kutewa Satana na bandemone bendi. Mwafwa bika? Mwafwa mesho a Yehova ali na kukenga kaye koshe mangana amwese nzili yendi ya kukwasa baje boshe bali na kumupangela na bimbunge byabo byoshe. (2 Mizi 16:9) Nga tupwa ba kulongwa kuli Yehova, co bandemone kubasa kutwonowesa kukawana mwonyo wa myaka yoshe.

16-17. Endekeni cakumwenako cije cimwesa ngwaco tunapande kusimpa mangana tubyane bandemone.

¹⁶ Tunapande kupwa ba kusimpa mangana tubyane bandemone, maneneni nga babusamba na babushoko bwetu batulwisa. Yehova akabezikisa baje bamwesa kusimpa. Tusimutwiyeni hali ndokazi wa lizina lya Erica, uje wakala ku Ghana. Erica wakele na myaka 21 mwalilongesele Mbimbiliya. Baishe bapwile baka-manseno, co bashakele ngwabo alye situ ibanakombelela ku binjambi babo. Oloni mwabyanene kulya ije situ, naanga yendi yoshe yamutengulukilile, co bendekele ngwabo nashaula binjambi babo. Baka-naanga yendi basinganyekele ngwabo binjambi babo babazalwisa na kubanenela mishongo.

¹⁷ Baka-naanga ya Erica bamusindiiye ngwabo alinge cilika cabo, oloni wabyanene nameme wazibukile ngwendi bamusheka ha njubo. Mubamushekele, Bakaleho bamo bamwambatele na kukala nendi. Yehova wabezikisile Erica ha kumwana naanga yaiha ya bandolome na bandokazi ba ku sipilitu. (Mako 10:29, 30) Nameme babushoko bwendi bamushekele na kwenyeka byuma byendi, Erica watwaleleleho kupwa wa kulongwa kuli Yehova, co bamumbwitikile. Ha simbu ino napu painiya wa simbu yoshe. Kesi na kutewa bandemone. Erica akendeka hali baka-naanga yendi ngwendi: “Njikalombela kuli Yehova ha litangwa na litangwa ngwange akwase naanga yange nayo yete ha kumuzibuka mangana iwane kupatuka kuje kukatundu mu kupangela Njambi wa cizemo.”

18. Bibezikiso muka bituwana nga tukulahela Yehova?

¹⁸ Keti tubaboshe tuliwana na ceseko caliwanene naco Erica. Oloni tunapande kukulahela Yehova na kubyana bandemone. Nga tulinga ngoco tubezika, mwafwa tubyana makuli a Satana na kujeneka kutewa bandemone. Co lalo busamba bwetu na Yehova bukanyama manene. Yakomba wasonekele ngwendi: “Ononokeni kuli Njambi. Byaneni Liyabolo, co akamijenjuka. Shwenyeni kuyehi na Njambi, co na ikeye lalo akashwenya kuyehi neni.”—Yako 4:7, 8.