1. Mwafwa bika tukakumbulula ku biwano?

 BIKA bitukaila ku biwano bya cikungulukilo? Cuma cakama manene citukailako cinapu kulemesa Yehova. (Myaso 26:12; 111:1) Kuya ku biwano kukatukwasa lalo tulitakamese umo na mukwabo muno mu matangwa a kukotoka. (1 Tesa 5:11) Mutukemika liboko na kukumbulula ku biwano, tukalingi byuma byoshe bitunendeka omu mu paragirafu.

2. Simbu muka itukakumbulula mutukakala ku biwano byetu?

² Calumingo na calumingo, tukakumbulula ku biwano. Cakumwenako, ku biwano bya ku mamaneselelo a calumingo tukakumbulula ha simbu ya Cilongesa ca Kaposhi ka Kukengela. Ku biwano bya mukati ka calumingo tukakumbulula ha simbu ya Kutondesesa Bisimpi bya Seho, ha simbu ya Cilongesa ca Mbimbiliya ca Cikungulukilo, na ha simbu ikukakala mitamba ikwabo ya bihula.

3. Bika byasa kutwonowesa kukumbulula ku biwano, co mukanda wa Bahebelu 10:24, 25 utukwasa bati?

³ Tubaboshe twashaka kushangazala Yehova na kushongangeya bakwetu baka-kukulahela. Oloni kuli byuma byasa kutwonowesa kukumbulula ku biwano. Twasa kutewa kukumbulula mwafwa ya kuziba lyoba. Nambe hamo tunasa kushaka kukumbulula, oloni bandolome baje batwamenena kubesi na kutwinika kushwa kumo ngwe mututondela. Twasa kuhyana bati obu bukalu? Byuma byasonekelele Paulu Bahebelu byasa kutukwasa kuwana cikumbululo. Mwendekele ha seho ya kukunguluka, wendekele ngwendi tunapande kwaka mbunge ku ‘kulishongangeya umo na mukwabo.’ (Tandeni Bahebelu 10:24, 25)  Kwanuka ngwetu cikumbululo cetu cacihi casa kutakamesa bakwetu kutukwasa tujeneke kulishoshomwena nga tusinganyeka bya kukumbulula ku biwano. Co lalo nameme nga kubatwinika kushwa kumo ku biwano, tubwahelela manene kuzibuka ngwetu tunana bakwetu simbu ya kukumbulula.—1 Pita 3:8.

4. Byuma muka bitatu bitusimutwiya muno mu cilongesa?

⁴ Muno mu cilongesa, tusimutwiya tahi mutwasa kulishongangeyela umo na mukwabo mu cikungulukilo muje muli baka-kwambulula babandondo baje bakakumbulula ku biwano. Co lalo tusimutwiya mutwasa kulishongangeyela mu bikungulukilo byakama muje muli baka-kwambulula babangi baje bakemika maboko. Kutundaho, tusimutwiya mutwasa kushongangeyela bakwetu kwitila mu byuma bitwendeka nga tukumbulula.

5. Twasa kulitakamesa bati umo na mukwabo nga banu babandondo lika banakunguluka?

⁵ Mu bikungulukilo byabindondo nambe mu bibunga kukwesi baka-kwambulula babangi baje bakakumbulula simbu ya biwano. Simbu imo muka-kutwamenena napande kubandamenako ha simbu yaindondo asinoni kuwaniwe akumbulula. Oku kukalingisa biwano bijeneke kwenda mwamubwa. Bika bimwasa kulinga? Lyaneni kwimika liboko lyeni kushwa kumo. Nga mulinga ngoco, co mushongangeya bakweni nabo mangana bakumbulule.

6-7. Twasa kutepulula bati ku lyoba litukazibi ha simbu ya kukumbulula?

⁶ Bika bimwasa kulinga nga mukazibi lyoba kukumbulula? Babangi bakazibi lyoba kukumbulula ku biwano. Oloni nga mushaka kukanyamesa bandolome na bandokazi beni, munapande kutonda bingila bya mwakumanesela bishoti bimukakala nabyo nga mushaka kukumbulula. Mwasa kulinga bati ngoco?

⁷ Muwana bukwasi nga mwituluka mu byuma bikwabo bibanendeka mu Tuposhi b tubanatuhula kunima. Cakumwenako, tunapande kulibwahesela mwamubwa. (Visi 21:5) Nga mwazibisisa mwamubwa byuma bimunalibwahesela, kumipwila kwakwasi kukakumbulula ku biwano. Co lalo munapande kukumbulula mu bwihi. (Visi 15:23; 17:27) Kukumbulula mu bwihi kumikwasa mangana keti mulishoshomwene manene. Nga mukumbulula mu ngila yayasi na kupangesa majwi amandondo, mukwasa bandolome na bandokazi kuzibisisa byuma bimuli na kwendeka, kutubakana kwendeka byuma byabingi-bingi. Nga mukumbulula bikumbululo byabihi mu majwi eni mumwesa ngweni munalibwahesela mwamubwa, co mwazibisisa mwamubwa oyo ñanda.

8. Yehova akamono bati kulifwita kwetu?

⁸ Batico nga munima ya kusimutwiya nambe kwituluka mu byuma ebi anga mucilishoshomwena nga mushaka kukumbulula? Kulaheleni ngweni Yehova amona kulifwita kweni mwafwa ya kulinga bimwasa. (Luka 21:1-4) Yehova katondo ngwendi mulinge byuma bije kumwasa. (Filp 4:5) Moneni byuma bimwasa kulinga. Lyakeleni cilengo ca kubilinga, co lombeleni kuli Yehova mangana amikwase kuwa mbunge. Hakulibanga, munasa kulyakela cilengo ca kukumbulula lumolika, co lalo mu bwihi.

9. Mwafwa bika kunasa kupwa kwakukalu kukumbulula mu bikungulukilo muje muli baka-kwambulula babangi?

⁹ Nga muli mu cikungulukilo muje muli baka-kwambulula babangi, co bukalu bweni bulisezako nobu bwa bakweni. Hamo bandolome  na bandokazi babangi bakalyana kukumbulula, co kumwesi kukumbulula kushwa kumo. Cakumwenako, ndokazi Danielle akalikuu manene kukumbulula ku biwano. c Wamona kukumbulula kupwa ngila ya kulemeselamo Yehova, kutakameselamo bakwabo, na ngila imo ya kukanyameselamo likulahelo lyendi ha byuma byanalilongesa mu Mbimbiliya. Oloni mwaile ku cikungulukilo cakama, kakele na kukumbulula kushwa kumo. Simbu imo kakele na kukumbulula mu biwano byoshe. Danielle ngwendi: “Njalubalele manene. Njalizibile ngwe kunjesi na kulinga cipangi cimo ca kulitila. Nga bandolome baje bali na kutwamenena kubakwinika kushwa kumo, wasa kuliziba ngwe bali na kulingila shakelo.”

10. Bika bitunapande kulinga mangana twase kukumbulula ku biwano?

¹⁰ Kuma neni mwalizibile ngwe mwalizibilile Danielle ndi? Nga mukemwo, mwasa kuzeya na kulikela kukumbulula na kutolilila-tolilila lika nga muli ku biwano. Oloni kumwapandele kulikela kukumbulula nga muli ku biwano. Bika bimwasa kulinga? Mwasa kulibwahesela-bwahesela bikumbululo byabingi. Kulinga ngoco kumikwasa mukumbulule ha simbu ya biwano nameme nga kubaminikile ku mashangumukilo a cilongesa. Omwo mulibwahesela cilongesa ca Kaposhi ka Kukengela, nangukeni muinalikwatasanena paragirafu na paragirafu na mutwe wa cilongesa. Nga mulinga ngoco, co muwana cikumbululo cacibwa cimwasa kukumbulula ha simbu ya cilongesa. Kutundaho, mwasa lalo kulibwahesela kukumbulula ha maparagirafu aje endeka ha biñanda bya kuloba bya mu Mbimbiliya bije byabikalu kubilumbununa. (1 Kori 2:10) Mwafwa bika? Mwafwa keti banu babangi bakakumbulula ha biñanda bya cifweci. Batico nga munapangesa bingila byoshe ebi, oloni ha simbu ya biwano kubesi na kuminika? Munasa kusimutwiya na uje endesa cilongesa na kumuleka hamushaka kukumbulula.

11. Mukanda wa Filipi 2:4 utushongangeya tulinge bika?

¹¹ Tandeni Filipi 2:4. Kapositolo Paulu bamuhwimininine asoneke ngwendi baka-Kristu banapande kwaka mbunge ku byuma bibashaka bakwabo. Twasa kupangesa bati eci cinangulo nga tuli ku biwano? Twasa kupangesa eci  cinangulo nga twanuka ngwetu bakwetu nabo batonda kukumbula nga tuli ku biwano.

12. Twasa kutakamesa bati bakwetu mwamubwa nga tuli ku biwano? (Taleni na cikupulo.)

¹² Cakumwenako eci: Nga muli na kusimutwiya na babusamba beni, kuma mwendeka lika likalyeni na kujeneka kubana simbu mangana nabo bendeke ndi? Kumulingi ngoco. Mushaka ngweni nabo bendekeko bimo. Mu ngila imolika, nga tuli ku biwano tunapande kutabesa bandolome na bandokazi babangi kukumbulula. Nga tutabesa bandolome na bandokazi kukumbulula ku biwano na kwendeka bya likulahelo lyabo, twana bandolome na bandokazi simbu ya kumwesa likulahelo lyabo kwitila mu kukumbulula. Inapu ngila imo itwasa kubatakameselamo. (1 Kori 10:24) Tusimutwiyeni mutwasa kulingila ngoco.

13. Byuma muka bitunapande kulinga mangana bakwetu bawaneko byakukumbulula nga tuli ku biwano?

¹³ Cuma cimo citwasa kulinga cinapu kukumbulula mu bwihi mangana twaneko bakwetu simbu ya kukumbulula. Bakulunu na baka-Kristu baje banakolo ku sipilitu banapande kwakela baka-kwambulula bakwabo mwanja waubwa. Nameme nga mukumbulula mu bwihi, keti mwendeke bisimpi byabingi-bingi. Nga mwendeka bisimpi byoshe bili mu paragirafu, co bakweni kubawana byakukumbulula. Cakumwenako, omu mu paragirafu banatwanukisa bisimpi bibali. Tunapande kukumbulula mu bwihi na kujeneka kwendeka bisimpi byabingi-bingi. Nga yeni babenika kukumbulula aha ha paragirafu, mulinga mwamubwa nga mwendekako lika simpi imo na kusezelako bakweni bisimpi bikwabo.

14. Bika byasa kutukwasa kuzibuka simbu yaibwa itunapande kwimika liboko? (Taleni na cikupulo.)

¹⁴ Pweni ba kunyanyama omwo mwangula simbu imunapande kukumbulula. Nga mwimika liboko lyeni kushwa kumo, mwasa kulingisa muka-kutwamenena amitabese kukumbulula nameme nga kuli bandolome na bandokazi bamo baje kanda bacikumbulule. Oku kwasa  kulingisa bamo bonowe kwimika maboko abo.—Kwambu 3:7.

15. (a) Tunapande kulinga bika nga tushaka kukumbulula oloni kubatwinika? (b) Baka-kutwamenena banapande kulinga bika mangana boshe bali ku biwano bakumbulule? (Taleni cipalo ca “ Nga Muli na Kutwamenena.”)

¹⁵ Nga banu babangi bemika maboko abo ha simbu ya cilongesa, kutwasa kukumbulula ngwe mutushakela. Simbu imo muka-kutwamenena kasa kutwana lisesa lya kukumbulula mu cilongesa coshe. Oku kwasa kutuzeyesa. Oloni kutwapandele kulubala nga kubatwinikile.—Kwambu 7:9.

16. Twasa kushongangeya bati bakwetu nga bakumbulula ku biwano?

¹⁶ Nga kumwasa kukumbulula ngwe mumushakela, mwasa kutolilila ku bikumbululo byabibwa bya bandolome na bandokazi na kubashangala munima ya biwano ha bikumbululo bibanakumbulula. Majwi eni a kubatakamesa asa kubashongangeya ngwe mubinesi kubashongangeyela bikumbululo bimunesi kukumbulula. (Visi 10:21) Kushangala bakwetu inapuko ngila imo itwasa kubashongangeyelamo.

17. (a) Bisemi basa kukwasa bati bana babo balibwahesele bikumbululo byabibwa? (b) Kwesekesa na vidio, byuma muka biwana bitunapande kulinga omwo tulibwahesela kukumbulula? (Taleni na majwi a kwinikila.)

¹⁷ Bingila muka bikwabo bitwasa kutakameselamo bakwetu ku biwano? Nga mu bisemi, kwaseni bana beni kulibwahesela bikumbululo  byabibwa, bije byendelela na myaka yabo. (Mateu 21:16) Simbu imo ku biwano byetu tukasimutwiya ha biñanda bya bulo nambe biñanda bije byendeka ha futisi ya kujela. Nameme ngoco, kwasa kukala paragirafu imo nambe abali haasa kukumbulula mwanike. Co lalo kwaseni bana beni bazibisise ngwabo simbu imo banasa kwonowa kubenika nga bashaka kukumbulula. Nga mulinga ngoco, co bana beni kubazeye nga benika beka ku biwano ha simbu ibashaka kukumbulula.—1 Timo 6:18. d

18. Twasa kujenjuka bati kwaka manene mbunge kuli yetu babenya nga tukumbulula? (Visimo 27:2)

¹⁸ Tubaboshe twasa kulibwahesela kukumbulula bikumbululo bije byana Yehova bumpau na kutakamesa bakwetu baka-Kristu. (Visi 25:11) Nameme simbu imo twasa kwendeka mu bwihi ha byuma bitunaliwana nabyo, oloni kutwapandele kwendeka manene hali yetu. (Tandeni Visimo 27:2; 2 Kori 10:18.) Tunapande kulinga mwoshe mutwasela kwaka mbunge ku cizango ca Yehova, ku Lijwi lyendi na ku bakwetu baka-kukulahela. (Kuj 4:11) Nga cihula ca paragirafu cimwesa ngwaco tunapande kwendeka mutulizibila, co tunapande kushubuluka kulinga ngoco. Tumona cakumwenako mu paragirafu inatako ya cino cilongesa.

19. (a) Bubwa muka butundamo nga twaka mbunge banu boshe baje banakunguluka ku biwano? (Loma 1:11, 12) (b) Mukalizibi bati nga mukumbulula ku biwano?

¹⁹ Nameme kukwesi mashiko aje amwesa mutunapande kukumbulwila, tubaboshe tunapande kulinga mwoshe mutwasela kukumbulula mu ngila ije itakamesa bakwetu. Twasa kulinga ngoco nga kakangi tukumbulula-kumbulula mu bwihi. Tunapande kujauka simbu yoshe nga batutabesa kukumbulula na kwanuka ngwetu na bakwetu nabo bashaka kukumbulula. Nga twaka manene mbunge ku byuma bibashaka bakwetu nga tuli ku biwano, co tulikuwa “kulitakamesa umo na mukwabo.”—Tandeni Loma 1:11, 12.