1. Bika bibanapande kulinga baka-Kilistu mangana bakatambule cikandelela?

BAKA-KILISTU bali na kushatuka mu ngila ya kuya ku mwonyo. Nga twashwile laja kushatuka nambe tunaputuka ololo, tunapande kutwalelelaho kushatuka mangana tukete ku mamaneselelo. Majwi endekele Paulu kuli baka-Kilistu ba mu Filipu atukwasa tutwaleleleho kushatuka. Omwo Paulu wasonekelele baka-Kilistu ba mu Filipu mukanda, bamo te banapangela Yehova ha simbu yailaha. Bakele na kushatuka mwamubwa. Oloni Paulu wabashongangayeye ngwendi bakolese omwo batwalelelaho kushatuka. Washakele ngwendi bapange na nzili ngwe mwalingile ikeye mangana bakatambule cikandelela.​—Fili 3:14.

2. Bika bitwendekela ngwetu Paulu wanangwile baka-Filipu ha simbu yaibwa?

² Paulu wanangwile baka-Filipu ha simbu yaibwa. Bitozi ba mu Filipu bayandesele bandolome kutunda lika habashimbikilile cikungulukilo. Ha kulibanga, Njambi walanyele Paulu na Silasi baye “ku Masendoniya” mu 50 C.E. Co mubaile, baketele ku Filipu. (Vili 16:9) Kuje ku Filipu, bawanene munakazi wa lizina lya Lindiya. Lindiya watolililile ku muzimbu waubwa, co Yehova washokolwele mbunge yendi ngeci watambwile uje muzimbu. (Vili 16:14) Kwetile lika simbu yaindondo, co ikeye na baka-naanga yendi babambwitikile. Oloni haje bene Liyabolo wanenele bukalu. Banalume ba muje mu nganda bakwatele Paulu na Silasi na kubatwala kuli baka-kuyula. Co bababangeyeye ngwabo bakele na kunena bukalu. Ngeci, babapupile na kubaka mu kamenga. Co mu  kwita kwa simbu, babashekele mu nganda yabo. (Vili 16:16-40) Paulu na Silasi bazeyele ndi? Embwe. Batico bandolome na bandokazi baje bakele mu cikungulukilo caciha, kuma bazeyele ndi? Embwe bakolesele. Bakolesele mwafwa batembwininine Paulu na Silasi.

3. Paulu wazibukile bika, co tusimusimutwiya ha bihula muka?

³ Paulu kazeyele. (2 Koli 4:16) Wazibukile ngwendi wapandele kulongwa asina akawana cikandelela. Bika bitulilongesa kuli Paulu? Kuma ano matangwa kuli bangamba ba Njambi batwasa kutembwinina mangana tukolese nga tuliwana na bukalu ndi? Kukala na lilabelelo kutukwasa bati tukolese?

4. Paulu watwaleleleleho bati kupanga bipangi bya Njambi nameme bamukutile?

⁴ Tusimutwiyeni byuma byalingiwile kuli Paulu ha simbu yasonekelele baka-Filipu mukanda. Bamukutilile mu njubo mu Loma. Kasele kuya na kwambulula. Oloni wambulwilile baje bamumenekelele na kusonekela mikanda ku bikungulukilo bya kulako. Ano matangwa, baka-Kilistu baje kubasa kwenda basa kwambulwila baje babamenekela. Co lalo basa kusonekela mikanda baje kubesi kuwaniwa ha binjubo.

5. Kwesekesa na Filipu 3:12-14, bika byakwasele Paulu atwaleleleho kupangela Yehova?

⁵ Kuli byuma byabibwa nebi byabibi byalingile Paulu. Oloni kubyamwonowesele kupangela Yehova. Ngeci, wendekele ngwendi: ‘Njibala byuma bya kunima, mangana njolobele byuma bya kulutwe.’ Awa majwi amwesa ngwawo Paulu washakele ngwendi ashatuke na kweta kushongo. (Tandeni Filipu 3:12-14.) Bika byalingile Paulu mangana keti alikele kupangela Yehova? Ca kulibanga, Paulu wapangele na ntwima mu bulombelo bwa Bayunda simbu kanda apwe muka-Kilistu. Oloni hanima wamwene bije bipangi kupwa ‘ngwe mazilo.’ (Fili 3:3-8) Ca mu cibali, kecelelele byuma byabibi byalingile bya kuyandesa baka-Kilistu bimwonowese kupangela Yehova. Ca mu citatu, kalizibile ngwendi byuma byanapangela Yehova binapumo embwe. Paulu wafwitanganene nameme bamukutile, bamupupangele, bamwashele mamanya, wabombelele na bwato, wajenekele byakulya na buzalo. (2 Koli 11:23-27) Paulu wapangele na nzili, co lalo wayandele, oloni watwaleleleleho kupangela Yehova. Netu mukemwo mutunapande kulinga.

6. Byuma muka bya kunima bitunapande kwibala?

⁶ Netu tunapande kwibala byuma bya kunima ngwe mwalingile Paulu. Hamo mukalizibi kukala na mulonga ha bubi bumwalingile. Nga mukemwo, co tandeni biñanda bije binendeka ha ndando ya kupatula na kusinganyekesesaho. Nga mutanda na kusinganyekesesa na kulombela, co kumulizibi kukala na mulonga wanamisambesa laja Yehova. Kuli bikwabo lalo bitulilongesa kuli Paulu. Bamo banecela bipangi bije binesi kubafukisa mwafwa bashaka kutwameka Bumwene bwa Njambi. Nga mukemwo mutwalingile, co kutwapandele kushungwiya byuma bitunesi kukala nabyo. (Kula 11:4-6; Kwambu 7:10) ‘Byuma bya kunima,’ binambateselela na bipangi bitwapangele mu munga ya Njambi nambe byeseko bitwahyanene. Kwanuka mwanatukwasela Yehova nomu mwanatubezikisila kukwabihile, mwafwa kukanyamesa busamba bwetu nendi. Oloni keti tusinganyeke ngwetu tunapwisamo kupangela Yehova.​—1 Koli 15:58.

7. Kwesekesa na 1 Kolinte 9:24-27, bika bitunapande kulinga mangana tukatambule cikandelela? Endekeni cakumwenako.

 ⁷ Paulu wazibisisile majwi endekele Yesu ngwendi: ‘Pangeni na nzili.’ (Luka 13:23, 24) Paulu wazibukile ngwendi wapandele kutembwinina Kilistu mu kupanga na nzili mu buyoye bwendi bwoshe. Ngeci, wesekesele buyoye bwetu baka-Kilistu ku kushatuka. (Tandeni 1 Kolinte 9:24-27.) Muka-kushatuka washaka kweta ha cilengo, co kesi kwaka mana ku byuma bije bimutanganesa. Cakumwenako, kumukulo wa bitapalo bya mu bimbongi kwakala bintolo na byuma byeka bije byasa kutanganesa muka-kushatuka. Musinganyeka ngweni muka-kushatuka asa kwimana na kutala bibalandesa mu cintolo ndi? Embwe. Mwafwa ashaka kuhyana. Netu tunapande kubyana byuma bije bitutanganesa omwo tushatuka mu ngila itwala ku mwonyo. Nga tupanga na nzili na kutwalelelaho kushatuka ngwe mwalingile Paulu, co tukatambula cikandelela.

8. Bukalu muka butatu butusimutwiya?

⁸ Tusimutwiyeni byuma bitatu bije byasa kutuzeyesa. Ca kulibanga, nga bitunabandamena kubilingiwa bwasi. Ca mu cibali, nga nzili yetu iya na kuhwa mwafwa ya kukulubala. Ca mu citatu, nga bukalu bwetu kubuhu bwasi. Nga tumona bakwetu bakolesa omu mu bukalu, co netu tukanyama.​—Fili 3:17.

9. Bika byasa kulingiwa nga bitunabandamena kubilingiwa bwasi?

⁹ Nga bitunabandamena kubilingiwa bwasi. Tushaka kukamona byuma byabibwa byanatukulahesa Yehova. Kapolofweto Hambakuke walombele Yehova ngwendi amanese bubi bwakele mu Yunda. Yehova wamukumbulwile ngwendi “bandamena.” (Hamba 2:3) Nga bitunabandamena bikotokela twasa kuzeya. (Visi 13:12) Baka-Kilistu babangi babandamenene kumona cuma cimo mu 1914. Baka-Kilistu ba kubwabesa babangi basinganyekele  ngwabo ukewo mwaka ubaya mwilu. Oloni bika bibalingile baje ba kulongwa omwo bibabandamenene kubyalingiwile?

10. Bika byalingile ndolome umo na munakazi wendi omwo bibabandamenene byakotokelele?

¹⁰ Tusimutwiyeni hali baka-Kilistu babali baje kubazeyele. Ndolome Royal Spatz bamumbwitikile mu 1908 te ali na myaka 20. Wakulahelele ngwendi ololo aya mwilu. Ngeci, omwo wendekeyeye Pearl mu 1911, wamulekele ngwendi: “Uzibuka bilingiwa mu 1914. Nga tulyambata, co tunapande kulyambata bwasi.” Kuma ou ndolome na munakazi wendi balikelele kushatuka mu ngila itwala ku mwonyo omwo kubaile mwilu mu 1914 ndi? Embwe. Cuma ca seho kuli bakebo capwile kulinga cizango ca Njambi keti kuya mwilu. Bakolesele na kutwalelelaho kushatuka. Royal na Pearl batwaleleleho kupwa ba kulongwa kweta na ku mamaneselelo a kuyoya kwabo hano hasi. Tubaboshe twabandamena kukamona Yehova mwakashulisilila byanakulahesa, nomu mwakajelesela lizina lyendi, nomu mwakamwesela ngwendi ikeye napande kuyula banu. Zibukeni ngweni Yehova akalinga ebi byuma ha simbu yanangula babenya. Simbu tucibandamena, tupangeni cipangi ca Njambi na nzili. Keti tuzeye nga bitunabandamena kubilingiwa bwasi.

11-12. Bika bitwendekela ngwetu twasa kutwalelelaho kupangela Njambi nameme nzili yetu ili na kuhwa? Endekeni cakumwenako.

¹¹ Nga nzili iya na kuhwa mwafwa ya kukulubala. Muka-kushatuka mu bweho napande kukala na nzili. Oloni mu ngila itwala ku mwonyo muka-Kilistu asa kushatuka nameme nzili yendi ili na kuhwa. Baka-Kilistu batukulukazi babangi banatwalelelaho kupangela Yehova nameme nzili yabo ili na kuhwa. (2 Koli 4:16) Cakumwenako, ndolome Arthur Secord * wakele na myaka 88. Ha simbu oyo te napangela ha Mbetele ha myaka 55. Ou ndolome wakulubalele, co lalo wapwile mubezi. Litangwa limo, muka-kunyunga babezi wezile ku mwela wendi. Uje muka-kunyunga babezi watalele ndolome Secord. Co wendekele ngwendi: “Ndolome Secord unapanga bipangi byabingi mu munga ya Yehova.” Oloni ndolome Secord wamutalele na kumumweswila, co wamukumbulwile ngwendi: “Unendeka busunga. Oloni byuma bya kunima keti bikebyo bya seho. Bya seho binapu bitulinga hano na kuya kulutwe.” Arthur kakele mana ku byuma byalingile kunima.

¹² Hamo munapangela Yehova ha myaka yaingi, oloni kubinja kuli na kumyonowesa  kupanga manene ngwe mumwalingile kunima. Nga mukemwo, co keti muzeye. Kulaheleni ngweni Yehova kakebala bipangi byeni. (Heve 6:10) Anukeni ngweni kupanga bipangi byabingi mu munga ya Njambi keti kukekwo kumwesa ngwabo twazema Yehova. Oloni tumwesa ngwetu twazema Yehova nga tukala na biyongola byabibwa na kupanga bije bitwasa. (Kolo 3:23) Yehova azibuka hayalenga nzili yetu, co katushikile ngwendi tupange bipangi bije kutwasa.​—Mako 12:43, 44.

13. Byanaliwana nabyo Anatoly na Lidiya bimwesa bati ngwabyo twasa kupangela Yehova nameme tuli na bukalu?

¹³ Nga bukalu bwetu kubuhu bwasi. Bangamba ba Yehova bamo banakolesa mu byeseko na mu tuyando ha myaka yaingi. Tusimutwiyeni hali ndolome Anatoly Melnik. * Anatoly wakele ku Moldova. Mwakele na myaka 12 baishe babakutile na kubatwala ku Siberia. Bungenzi bwa kutunda ku Moldova kuya ku Siberia bwapwa makilomita 7,000. Kutunda habakutilile baishe, kwetile mwaka umo, co Anatoly na baina na bakuku yendi nabo babakwatele na kubatwala ku Siberia. Mu kwita kwa simbu, bakashangumukile kuya ku biwano. Oloni bakele na kwenda makilomita 30 mu mema a kukonda, co bakele na kuziba lisika mwafwa ya kutonola manene. Kutundaho, ndolome Melnik bamukutile myaka itatu. Co kamwene munakazi wendi Lidiya uje yambatele, na munendi uje yasezele te ali na mwaka umo. Anatoly na naanga yendi batwaleleleho kupangela Yehova nameme baliwanene na bukalu. Ha simbu ino, Anatoly ali na myaka 82, co ali mu Komiti ya Munango wa ku Central Asia. Tutembwinineni Anatoly na Lidiya. Co tutwaleleleniho kukolesa ngwe mutunakolesa mu myaka inetimo.​—Ngala 6:9.

14. Bika byapandele kulinga Paulu mangana awane cikandelela?

¹⁴ Paulu wakulahelele ngwendi ashatuka na kweta kushongo na kuwana cikandelela. Ha kupwa muka-Kilistu wa kubwabesa, Paulu walabelelele kukatambula ‘cikandelela ca kumusana mwilu kuli Njambi.’ Nameme ngoco, wazibukile ngwendi wapandele kupanga na nzili asina eta ha cilengo cendi. (Fili 3:14) Paulu mwesekesele buyoye bwa baka-Kilistu ku kushatuka, wakwasele baka-Filipu bakolese mangana bakatambule cikandelela cabo.

15. Paulu wapangesele bati lijwi lya lisesa mu kushongangeya baka-Kilistu ba ku Filipu?

 ¹⁵ Paulu wanukisile baka-Filipu bya ‘bundambo bwabo’ nambe ngwetu lisesa lyabo lya kukayoya mwilu. (Fili 3:20) Bika bikwapililile kwa seho kubanukisa? Ha simbu yayoyele Paulu, banu bashakele manene kukala na lisesa lya kupwa Baloma mwafwa lyabanenelele bubwa. * Oloni baka-Kilistu ba kubwabesa bakele na lisesa lyalibwa, lije likabanenela bibezikiso byabingi. Ngeci lisesa lya kupwa Kaloma lyapwile lyangoco nga tulyesekesa ku lisesa lya kukayoya mwilu. Mukemwo Paulu washongangeyeye baka-Filipu bayoye mu kulitombola na muzimbu waubwa uje wendeka bya Kilistu. (Fili 1:27) Baka-Kilistu ba kubwabesa bali na kutumwesa mwanja waubwa ha kupanga na nzili mangana bete ha cilengo cabo ca kukayoya myaka yoshe mwilu.

16. Kwesekesa na Filipu 4:6, 7, bika bitunapande kulinga nga tuli na lilabelelo lya kukayoya mwilu nambe lya kuyoya hano hasi?

¹⁶ Nga tuli na lilabelelo lya kukayoya myaka yoshe mwilu nambe hano hasi, tunapande kutwalelelaho kupanga na nzili mangana tukawane cikandelela. Nameme tuliwana na byeseko, kutwapandele kwaka mbunge ku byuma bya kunima nambe kutabesa byuma byeka bitwonowese kupangela Yehova. (Fili 3:16) Bamo bashwile laja kubandamena bikulaheso bya Yehova. Bakwabo nzili yabo ili na kuhwa mwafwa ya bukulukazi. Beka banakolesa mu byeseko na mu mapakeso ha myaka yaingi. Nga neni muliwana na bukalu bwa cifwa eci, co “keti mushote mbunge ha cuma cimo.” Oloni lombeleni kuli Njambi, co amyana kwoloka kuje kumwasa kuzibisisa.​—Tandeni Filipu 4:6, 7.

17. Bika bitusimutwiya mu cilongesa cinatako?

¹⁷ Baka-kushatuka bakete ku mamaneselelo nga batwalelelaho kushatuka. Netu tutwaleleleniho kushatuka mangana tukatambule mwonyo. Tupangeni kwesekesa na nzili yetu mangana tukawane bibezikiso. Bika bitunapande kulinga mangana twangule byuma bya seho na kutwalelelaho kukolesa? Mu cilongesa cinatako tusimutwiya bitunapande kulinga mangana tuzibuke byuma bitunapande kutwameka mu buyoye bwetu.​—Fili 1:9, 10.