KULI bipangi bimushaka kupanga mu cikungulukilo bije kumwasa kupanga ha simbu ino ndi? Hamo kuli umo ali na kubipanga nambe hamo mwakele na ku bipanga kunima. Oloni ha simbu ino, hamo kumwasa kubipanga mwafwa ya bukulukazi, kubinja nambe mwafwa ya kutondela naanga yeni byuma bya ku mubila. Indi hamo kutenguluka kwa byuma mu munga kunalingisa mwecele kupanga cipangi cimunapanga ha myaka yaingi. Mwasa kuliziba ngweni kumwesi na kupangela Njambi ngwe mumutondela. Co ha bisimbu bimo munasa kuzeya. Bika byasa kumikwasa mujeneke kuzeya, kuliziba kubihya na kulubala? Bika bimikwasa mutwaleleleho kupwa ba kubwahelela?

Twasa kulilongesa byuma bya seho kuli Yowano Muka-kumbwitika bije bitukwasa tupwe ba kubwabehelela. Yowano wapangele bipangi byakama, oloni kazibukile byuma bilingiwa mu buyoye bwendi. Yowano kazibukile ngwendi akakala mu kamenga ha simbu yailaha. Simbu ibamukutile yapwile hamo nei yambulwile ku banu. Nameme ngoco, watwaleleleleho kupwa wa kubwahelela mu kuyoya kwendi kwoshe. Bika byamukwasele? Twasa kupwa bati ba kubwahelela nga byuma kubitwendela mwamubwa?

Yowano washangumukile cipangi cendi ca kubwahesela Mesiya ngila mu 29 C.E. Wendekele ngwendi: ‘Tengulukeni ku bubi bweni, omwo Bumwene bwa mwilu buli muyehi.’ (Mateo 3:2; Luka 1:12-17) Banu babangi bamutolililile. Bamo batundile kulyala kwija na kutolilila ku muzimbu wambulwile. Ngeci, babangi batengulukile na kubambwitika. Yowano walekele bantwama ba bulombelo ngwendi bakanyonga nga kubatenguluka. (Mateo 3:5-12) Mu 29 C.E, Yowano walingile cuma ca seho manene. Wambwitikile Yesu. Kutundaho, Yowano walekele bandongesi bendi ngwendi bakabangeye Yesu, Mesiya ibakulahesele.​—Yowa 1:32-37.

Yesu wazibukile cipangi ca seho ca Yowano mukemwo wendekele ngwendi: “Hakati ka  banu boshe baje banakalako, kukwesi umo natubakana Yowano Muka-kumbwitika.” (Mateo 11:11) Yowano wabwahelelele mwatambwile bije bipangi. Ano matangwa Njambi ali na kwana bangamba bendi bipangi. Tucisimutwiyeni hali ndolome Terry. Ikeye na munakazi wendi Sandra banapanga mu cipangi ca simbu yoshe ha myaka ya kutubakana 50. Terry ngwendi: “Njinapanga bipangi byabingi. Njapwile painiya, njapangelele ha Mbetele, njapwile painiya wa kulitila, njapwile kanyungi wa kuzenguluka, njapwile kanyungi wa mbongi. Ha simbu ino njinapu lalo painiya wa kulitila.” Tukabwahelela mubakatwana cipangi mu munga ya Yehova. Oloni ngwe mutumwena mu ñanda ya Yowano, tunapande kupanga na nzili asina tutwalelelaho kupwa ba kubwahelela nga byuma bitenguluka.

Yowano wapwile wa kubwahelela simbu yoshe mwafwa wakandelelele ku bipangi bibamwanene. Cakumwenako, bandongesi ba Yowano bakele na kutepuluka, oloni bandongesi ba Yesu bakele na kulibwezelela. Bandongesi ba Yowano balishoshomwenene, mukemwo bamulekele ngwabo: “Kenga, ali na kumbwitika, co banu boshe bali na kuya kuli ikeye.” (Yowa 3:26) Yowano wabakumbulwile ngwendi woshe ali na shombolwa ikeye cambato. Oloni kabusamba ka cambato mwemana na kuziba cambato ali na kwendeka, abwahelela manene ha kuziba lijwi lyendi. Mukemwo njinabwahelela manene. (Yowa 3:29) Yowano kalikokelele na Yesu. Nameme bipangi bya Yesu byapwile byakama, oloni kamwene ngwendi bipangi byendi byapwile byangoco. Watwaleleleleho kupwa wa kubwahelela na kuzema cipangi cendi ha kupwa kabusamba ka cambato.

Cipangi ca Yowano kucapwile cacasi, oloni biyongola byendi byabibwa byamukwasele apwe wa kubwahelela. Cakumwenako, Yowano wapwile Kanazalite kutunda ha kusemuka kwendi, ngeci bamubindikile kunwa binyu. (Luka 1:15) Yowano wayoyele buyoye bwabwasi. Ngeci, Yesu wendekele ngwendi: “Omwo Yowano wezile, kalile byakulya nambe kunwa binyu.” Oloni Yesu na bandongesi bendi kubapwile Banazalite, ngeci bakebo balile na kunwa ngwe mubalingile banu boshe. (Mateo 11:18, 19) Yowano kalingile bikomoweso, oloni wazibukile ngwendi bandongesi ba Yesu na baje bapwile bandongesi bendi ha kulibanga balinga bikomoweso. (Mateo 10:1; Yowa 10:41) Bandongesi ba Yesu bapwile babangi kutubakana ba Yowano, nameme ngoco, Yowano wakele mbunge ku cipangi camwanene Yehova.

Nga netu tuzema cipangi canatwana Yehova, co tupwa ba kubwahelela. Terry itunabanga kwendeka ngwendi: “Njakele mbunge ku cipangi na cipangi cibanjanene.” Terry mwakanuka bipangi byanapanga akendeka ngwendi: “Kunjesi kulibeya, oloni njikanuka lika byuma byabibwa.”

‘Kupangela hamo na Njambi’ kukekwo kulingisa cipangi coshe citupanga mu munga yendi cipwe ca kulitila. Oku kutulingisa tupwe ba kubwahelela. (1 Koli 3:9) Nga tunyunga bwino cuma, co simbu yoshe cisholoka mwamubwa. Mu ngila imo lika, nga tumona ngwetu kunapu kubezika kupangela hamo na Yehova, co tupwa ba kubwahelela. Oku kutukwasa tujeneke kwesekesa bipangi byetu na bipangi bya bakwetu. Co lalo kutumono ngwetu bipangi bya bakwetu bya seho kutubakana byetu.​—Ngala 6:4.

Hamo Yowano wazibukile ngwendi cipangi cendi kucishwala. Oloni hamo kanangukile simbu icihwa. (Yowa 3:30) Mu mwaka wa 30 C.E., hanima ya bingonde 6 kutunda habambwitikilile Yesu, Mwene Helonde wakele Yowano mu kamenga. Oloni watwaleleleleho kwambulula. (Mako 6:17-20) Bika byamukwasele atwaleleleleho kupwa wa kubwahelela? Wakele mbunge ku byuma bya ku sipilitu.

Yowano mwakele mu kamenga wakele na kuziba kulibwezelela kwa bipangi bya Yesu. (Mateo 11:2; Luka 7:18) Yowano wazibukile ngwendi Yesu ikeye Mesiya, oloni hamo walihwile ngwendi: ‘Yesu ashulisilila bati byuma  byoshe bibanendeka mu Bisoneka hali Mesiya? Ha kuwana ngwe Mesiya bamwana bumwene, kuma Yesu ashangumuka kuyula hano bene ndi? Kuma anjitundisa mu kamenga ndi?’ Yowano washakele kuzibuka byabingi ha byuma byalinga Yesu, ngeci watumine bandongesi bendi babali ngwendi bakehule Yesu ngwabo: ‘Yobe bene ibatumbwile ngwabo akaija, indi tubandameneko weka lalo?’ (Luka 7:19) Mubelukile, hamo Yowano watolililile mwamubwa mubamulekele bikomoweso byakele na kulinga Yesu. Yesu wabalekele ngwendi bakamuleke ngwabo: ‘Tupuputwa batona, biyanga benda, baka-mbumba bajela, tusinda matwi baziba, batsi basanguka, co tuhutu babambulwila biñanda byabibwa.’​—Luka 7:20-22.

Yowano wakanyamene mwazibile ou muzimbu. Ou muzimbu wamwesele ngwawo Yesu ali na kushulisilila bupolofweto bubendekele hali Mesiya. Nameme Yesu kamutundisile mu kamenga, oloni Yowano wamwene ngwendi bipangi byendi kubyaile mungoco. Nameme byuma kubyendele mwamubwa mu buyoye bwa Yowano, oloni wapwile wa kubwahelela.

Nga twaka mbunge ku kupangela Yehova ngwe mwalingile Yowano, co tukolesa na kupwa ba kubwahelela. (Kolo 1:9-11) Nga tutanda Mbimbiliya na kusinganyekesesaho, co twanuka ngwetu bipangi byoshe bitulinga mu munga ya Yehova byapwa bya seho. (1 Koli 15:58) Sandra ngwendi: “Kutanda capita imo mu Mbimbiliya ha litangwa na litangwa kunanjikwasa njikanyamese busamba bwange na Yehova. Kunanjikwasa lalo njitwameke byashaka Yehova keti binjishaka yange.” Kwaka mbunge ku bipangi bibali na kulinga bandolome na bandokazi mu munga, kutukwasa tujeneke kusinganyeka lika bitushaka yetu babenya. Sandra ngwendi: “Pulogilamu ya JW Broadcasting^® ya ngonde na ngonde ikatukwasa tumone ngwetu twalikwatasana na bandolome na bandokazi ba mu kaye koshe. Co lalo ikatulingisa tupwe ba kubwahelela.”

Yowano muka-kumbwitika mwakele na kwambulula, wambulwile na sipilitu na nzili ngwe mwalingile Elinja. Yowano nendi wakele na kuliziba ngwe mutukalizibila. (Luka 1:17; Yako 5:17) Nga tuzema byuma bya ku sipilitu ngwe mwabizemenene Yowano, co tupwa ba kubwahelela nameme tuliwana na bukalu.