1, 2. Bika kwapwila kwa seo kukabangeya binangulo bya Ishamatanga yetu omwo tulyakela bilengo? (Kengeni bikupulo ha liputa 19)

NGA MU BANIKE, hamo banu babangi banaminangula ha byuma bimunapande kukalinga kulutwe. Hamo balongesi nambe baka-kunangula na banu beka banamishongangeya kuya ku masikola akama na kukapanga bipangi bije bikamiwanesa bimbongo byabingi. Oloni Yehova ashaka ngwendi mulyakele bilengo byeka. Ashaka ngwendi mupange na nzili ku sikola mangana mukawane lika byuma bya kulikwasa nabyo mu kuyoya. (Kolo 3:23) Njambi azibuka ngwendi ha kupwa banike, munapande kwangula bya kulinga. Co byuma bimwangula byasa kumikwasa nambe kumikobesa bukalu. Ngeci, Njambi namyana Mbimbiliya ije ili na binangulo bimikwasa muyoye mu ngila ije imuzibisa kubwaha.—Mateo 24:14.

² Anukeni ngweni Yehova akanyongesa kano kaye, co lalo kwasala lika simbu yaindondo mangana akanyongese. (Isaya 46:10; Mateo 24:3, 36) Yehova amizibuka mwamubwa byuma byasa kumilingisa mupwe ba kubwaelela, co azibuka lalo byuma bije byasa kumizeyesa. Nameme byuma bibatuleka banu bamo byasa kusholoka kupwa  byabibwa, oloni nga kubilitombola na mashiko a Njambi, kubyasa kutukwasa.—Visi 19:21.

3, 4. Kukabangeya binangulo byabibi kwakobelesele bati Andama na Eva na bana babo mu bukalu?

³ Kunangula kwakubi kwashwile laja. Satana ikeye wapwile wa kulibanga kunangula banu mu ngila yaibi. Walekele Eva ngwendi nga ikeye na Andama balyangwila bakebo babenya mubashakela kuyoyela, co bapwa ba kubwaelela. (Kusha 3:1-6) Oloni Satana wakele na linyanyamena. Washakele ngwendi Andama na Eva hamo lika na bana babo balemese ikeye kutubakana kulemesa Yehova. Satana kabalingilileho cuma cimo cabibwa. Oloni Yehova wabanene byuma byoshe byabibwa bibakele nabyo. Wababezikisile bulo bwabo, wabanene citungu cacibwa mangana bayoyemo, bakele na mibila ya kulumbunuka, co lalo basele kuyoya myaka yoshe.

⁴ Calubinda, Andama na Eva kubononokele Njambi, co balyangunwine kuli uje wabanene mwonyo. Byuma byatundilemo byapwile byabibi manene. Cakumwenako, nga ntemo baipamuna, ikajujwa kamandondo kamandondo na kutsa. Mu ngila imo lika, ba Andama na Eva nabo bashangumukile kukulubala na kutsa. Netu tunatambula bubi bwabo mwafwa tu bana babo. (Loma 5:12) Ano matangwa, banu babangi kubesi na kwononoka Njambi, co bali na kuliyoyela mubashakela. (Efeso 2:1-3) Mbimbiliya imwesa ngwayo, kutwasa kukala na “mana” nga tulwisa Yehova.—Visi 21:30.

5. Njambi wakulaelele ngwendi banu bakalinga bika? Bisinganyeka byendi byapwile bya busunga ndi?

⁵ Yehova wakulaelele ngwendi banu bamo, hamo lika na banike bakamushakezeka na kumupangela. (Myaso 103:17, 18; 110:3) Yehova wazema banu ba cifwa eci. Neni mwazema Yehova ndi? Nga mukemwo, co muli na ‘byuma byabibwa’ byanamyana Njambi bije bili na kumilingisa mupwe ba kubwaelela. (Tandeni Myaso 103:5; Visi 10:22) Tusimutwiyeni ha ‘byuma byabibwa’ biwana: Bya kulya bya ku sipilitu, babusamba bababwa, bilengo byabibwa na kupatuka kwa busunga.

6. Bika bitunapande kuzemana byuma bya ku sipilitu, co Yehova ali na kutwanabyo bati?

⁶ Yetu banu twaliseza na tusitu, mwafwa yetu twazema byuma bya ku sipilitu. Ngeci, Ishamatanga ikeye lika asa kumyana bya kulya bya ku sipilitu. (Mateo 4:4) Nga mutolilila ku byuma byamileka Njambi, co mukala na mana na kupwa ba kubwaelela. Yesu wendekele ngwendi: “Babwaelela baje banazibuka ngwabo bali mu bujene bwa byuma bya ku sipilitu.” (Mateo 5:3, NWT) Njambi natwana Mbimbiliya, co ali na kupangesa “ndungo wa kulongwa na kunyanyama” mu kutwana mabulu aje atukwasa tukanyamese likulaelo lyetu. (Mateo 24:45, NWT) Tukalikuu ebi bya kulya bya ku sipilitu bya kulisezaseza.—Isaya 65:13, 14.

7. Byakulya bya ku sipilitu byali na kumyana Njambi bimikwasa bati?

⁷ Bya kulya bya ku sipilitu byali na kumyana Njambi byasa kumikwasa mukale na mana na cashu ca kusinganyeka, co ebi bifwa bibali biminyungilila manene. (Tandeni Visimo 2:10-14) Cakumwenako, ebi bifwa bimikwasa mubyane bilongesa bya kwendeka ngwabyo Ishamatanga kakeleko. Bimikwasa lalo muzibuke ngweni bimbongo na bufuko kubyasa kumilingisa mupwe ba kubwaelela. Co lalo bimikwasa mubyane tulingolingo na mashungu amabi aje asa kumikobelesa mu bukalu. Ngeci, twaleleleniho kushakezeka mana a kutunda kuli Njambi na kukala na cashu ca kusinganyeka na kubimona kupwa bya seo manene. Lifwiteni kukala na mana na cashu ca kusinganyeka mangana mulimwene ngweni Yehova wamizema, co  ashaka ngwendi mupwe ba kubwaelela mu kuyoya kweni.—Myaso 34:8; Isaya 48:17, 18.

8. Bika kwapwila kwa seo kushwenya kuyehi na Njambi ha simbu ino, co kulinga ngoco kukamikwasa bati kulutwe?

⁸ Kano kaye ka Satana ololo bakanyongesa. Co Yehova ikeye lika akasa kutunyungilila na kutwana byuma bitutonda hamo lika na bya kulya bya ha litangwa na litangwa. (Hamba 3:2, 12-19) Ino ikeyo simbu ya kushwenya kuyehi na ishweni wa mwilu na kumukulaela manene. (2 Petu 2:9) Nga mulinga ngoco, co musimpa nameme muliwana na bukalu bwoshe bwoshe. Muliziba ngwe mwalizibilile muka-kwimba, Ndabiti, uje wasonekele ngwendi: “Simbu yoshe [Yehova] ali muyehi nange mu kunjikwasa, co nacimo cai casa kunjizibisa lyoba.”—Myaso 16:8.

9. (a) Kwesekesa na Yowano 6:44, Yehova akalingi bika? (b) Kuliwana na bakwetu Bakaleho kunaliseze bati na kuliwana na munu uje keti mukaleho?

⁹ Yehova akakokela banu ba bimbunge byabibwa mu cikungulukilo cendi, mangana bamulemese mu busunga. (Tandeni Yowano 6:44.) Nga muliwana lwa kulibanga na munu uje keti mukaleho, kumwasa kuzibuka byabingi hali ikeye. Hamo mwasa kuzibukako lika lizina na sholwesi yendi. Oloni keti mukemwo mukukafwila nga muliwana na mukweni mukaleho lwa kulibanga. Mwafwa muzibuka ngweni ou munu wazema Yehova, co lalo kuli byuma byabibwa byamwene Yehova muli ikeye, ngeci wamukokelele mu munga yendi. Nameme ou munu watunda ku lifuti lyeka, wa muyati weka nambe wa cisemwa ca kuliseza na ceni, oloni muzibuka byabingi hali ikeye, co nendi lalo azibuka byabingi hali yeni.

10, 11. Banu ba Yehova batombwela hali, co oku kutukwasa bati?

¹⁰ Cakumwenako, nga muliwana lwa kulibanga na mukweni mukaleho, muzibuka ngweni nameme mukendeka bindaka bya kuliseza, oloni mubaboshe mukendeka “ndaka ya kujela.” (Zefaniya 3:9, NWT) Oku kulumbununa ngwabo mubaboshe mwakulaela Njambi, mukononoka mashiko endi a kujela, co muli na lilabelelo lya limo lya byuma bya kulutwe. Ebi bikebyo byuma bya seo bimunapande kuzibuka hali munu, co lalo bikebyo bimikwasa mulikulaele umo na mukwabo. Bikebyo lalo bimikwasa mulikute busamba bwa kujeneka kuhwa.

 ¹¹ Nga mupangela Yehova, co mukala na babusamba bababwa. Mu munga ya Njambi muli babusamba babangi, nameme bamo kanda mucilizibuke nabo. Kukwesi banu beka lalo bali na kuwana babusamba bababwa ngwe banu ba Yehova.

12. Bilengo muka byabibwa bimwasa kulyakela?

¹² Tandeni Muka-kwambulula 11:9–12:1. Bilengo muka bimunalyakela? Hamo mukatanda mitamba imo ya mu Mbimbiliya ha litangwa na litangwa. Indi hamo muli na kweseka kubwezelela ku butongwe bweni bwa kwendeka na bwa kulongesa. Mukalizibi bati nga mumona ngweni muli na kushulisilila bilengo byeni nambe nga bakweni bamileka ngwabo muli na kulinga bwino? Kwendeka lika busunga, mukalizibi mwamubwa manene. Mwafwa mwazibuka ngweni muli na kutembwinina Yesu ha kulinga byuma byashaka Yehova.—Myaso 40:8; Visi 27:11.

13. Kupangela Njambi kunaliseze bati na kulyakela bilengo bya muno mu kaye?

¹³ Nga mupangela Yehova na mbunge yeni yoshe mupwa ba kubwaelela, co buyoye bweni bukala mwamubwa mwafwa muzibuka bimuli na kuyoyela. Kapositolo Paulu wasonekele ngwendi: “Imaneni mbe kujeneka kuwa. Simbu yoshe pangeni na nzili mu bipangi byeni kuli Mwene, omwo munazibuka ngweni bipangi byeni muli na kupanga muli Mwene kubyesi na kuya mu ngoco.” (1 Koli 15:58) Banu baje banalyakela bilengo bya muno mu kaye, bya kufwa ngwe kukala na bimbongo byabingi na byuma byoshe bibashaka na kupwa ba kutsimana, kubesi kupwa ba kubwaelela. (Luka 9:25) Mwanja wa Mwene Solomoni unamwesa busunga bwa majwi awa.—Loma 15:4.

14. Bika bitulilongesa kuli Solomoni?

¹⁴ Solomoni wafukile manene, co lalo wakele na nzili, oloni kapwile wa kubwaelela. Walingile byuma byoshe byashakele ngwendi hamo apwa wa kubwaelela. (Kwambu 2:1-10) Watungile binjubo, walimine bitungu na kupanga myela ya kwehela na kulinga byoshe bije byashakele. Hanima ya kulingila ebi byoshe walizibile bati? Wabwaelelele ndi? Solomoni mwanukile byuma byaliwanene nabyo, wendekele ngwendi: “Asinoni njayongwele ha bije byoshe binjalingile . . . , co njamwene ngeci byoshe binapu byangoco . . . Nabimo byai binjawaneneo.” (Kwambu 2:11) Eci cinapu cilongesa cakama. Mwalilongesako bimo ku byuma byaliwanene nabyo Solomoni ndi?

15. Bika kwapwila kwa seo kukala na likulaelo, co bukwasi muka butuwana bubanendeka ku Myaso 32:8?

¹⁵ Banu bamo bakamono seo ya kulinga byabibwa munima ya kuziba kubabala mwafwa ya byuma byabibi bibalingile. Yehova kashaka ngwendi muliwane mu bukalu bwa cifwa eci. Ngeci, munapande kukala na likulaelo mangana mwase kwononoka na kulinga cizango cendi. Likulaelo lya cifwa eci lyapwa lya seo, co kulyasa kumizibisa shwamwa. Yehova kakebala ‘cizemo cimunamwesa ku lizina lyendi.’ (Heve 6:10) Ngeci, twaleleleniho kukanyamesa likulaelo lyeni mangana mulimwene ngweni Ishweni wa mwilu washaka ngwendi muyoye mwamubwa.—Tandeni Myaso 32:8.

16. Bika tunapande kupangesela mwamubwa kupatuka kwetu?

¹⁶ Paulu wasonekele ngwendi: ‘Kuje kuli sipilitu ya Yehova, kukekwo kuli kupatuka.’ (2 Koli 3:17) Yehova wazema kupatuka, co ashaka neni mupwe ba kupatuka. Oloni ashaka ngwendi mupangese kupatuka kweni mu ngila yaibwa, ije iminyungilila. Hamo muzibukako bakweni banike baje bakakenge bikupulo bya bukwizi, bakalingi bupangala, bakehe bweho  buje bwasa kubabulumuna na baje bakapangesa bumbanda bwa kupendesa na kunwa manene bwala. Basa kuliziba mwamubwa ha simbu yaindondo, oloni kuli bukalu bwakama bubaliwana nabwo bwa kufwa ngwe mishongo, kwizilila kulinga byuma bya bibi na kutsa. (Ngala 6:7, 8) Banike baje bakalikobelesa mu bilinga bya cifwa eci, bakasinganyeka ngwabo ‘banapatuka,’ oloni bali mu bundungo.—Tito 3:3.

17, 18. (a) Kwononoka kuli Njambi kutupatula bati? (b) Kupatuka kubalikuwile ba Andama na Eva ha kulibanga kunaliseze bati na kupatuka kubali nakwo banu ano matangwa?

¹⁷ Cakumwenako, bangai bamwazibile ngwabo banabinji mwafwa ya kukabangeya binangulo bya mu Mbimbiliya? Kukabangeya mashiko a Yehova kutunyungilila ku mishongo imo na kutulingisa tupwe ba kupatuka. (Myaso 19:7-11) Nga mupangesa mwamubwa kupatuka kweni mu kwononoka mashiko a Njambi na binangulo byendi, co Njambi na bisemi beni bamikulaela. Co lalo Yehova nakulaesa kukapatula bangamba bendi ba kulongwa. Mbimbiliya inatumbula oku kupatuka ngwayo: “bumpau bwa kupatuka kwa bana ba Njambi.”—Loma 8:21.

¹⁸ Ha kulibanga Andama na Eva bapwile ba kupatuka. Njambi wababindikile lika cuma cimo mu lihya lya Endeni. Wababindikile kulya bushuka bwa muti umo lika. (Kusha 2:9, 17) Musinganyeka ngweni kubabindika kulya buje bushuka kwabalingisile bajeneke kupwa ba kupatuka ndi? Embwe. Acisinganyekeni ha mashiko amangimangi abanapanga banu na kusindiya bakwabo ngwabo bawononoke. Oloni Yehova wanene lika lishiko limo kuli ba Andama na Eva.

19. Byuma muka byali na kutulongesa Yehova na Yesu bije bitukwasa tupwe ba kupatuka?

¹⁹ Yehova akapangesa mana endi mu kunyungilila bangamba bendi. Kesi kutwana mashiko amangimangi, oloni akatulongesa kukabangeya lishiko lya kulizema. Njambi ashaka ngwendi tukabangeye binangulo bya mu Lijwi lyendi na kuzinda byuma byabibi. (Loma 12:9) Mu Ñanda ya ha Munkinda, Yesu watukwasele tuzibuke byuma bili na kulingisa banu balinge byuma byabibi. (Mateo 5:27, 28) Co mu kaye kakaha, Yesu uje wapwa Mwene wa Bumwene bwa Njambi akatwalelelaho kutulongesa kuzinda byabibi na kuzema byabibwa. (Heve 1:9) Akatukwasa lalo tukapwe ba kulumbunuka ku mibila na mu bisinganyeka. Kulutwe tukabwaelela manene mwafwa kutukalingi bubi, co lalo tuyando twoshe tukahwa njwa. Co ku mamaneselelo tulikuwa “bumpau bwa kupatuka” buje bwanatukulaesa Yehova.

20. (a) Yehova ali na kupangesa bati nzili yendi? (b) Twasa kumutembwinina bati?

²⁰ Nameme tukapwa ba kupatuka mu kaye kakaha, oloni kutukalilingila byoshe bitushaka. Kuzema Njambi na bakwetu banu kukatukwasa tukapangese mwamubwa kupatuka kwetu. Yehova ashaka ngwendi tumutembwinine. Nameme Yehova ali na nzili ya kulinga byuma byoshe byashaka, oloni kesi kupangesa nzili yendi mu ngila yaibi mwafwa watuzema. (1 Yowa 4:7, 8) Ngeci, twalimwena ngwetu twasa kupatuka nga tumutembwinina.

21. (a) Ndabiti wendekele bika hali Yehova? (b) Bika bitwakusimutwiya mu cilongesa cinatako?

²¹ Muli na kukandelela kuli Yehova ha ‘byuma byabibwa’ byanamyana bya kufwa ngwe bya kulya bya ku sipilitu, babusamba bababwa, bilengo byabibwa na lilabelelo lya kukapatuka mu busunga ndi? (Myaso 103:5) Hamo neni mukalizibi ngwe mwalizibililile Ndabiti uje walombelele ngwendi: “Unanjimwesa ngila itwala ku mwonyo, co njibwaelela kukala kuyehi nobe, simbu yoshe njibwaelela ha kunyunga kwobe.” (Myaso 16:11) Mu cilongesa cinatako, tukasimutwiya ha bisimpi bikwabo bili ku Myaso kapetulu 16. Ebi bisimpi bimikwasa muzibuke mumwasa kupwila ba kubwaelela mu kuyoya.