CILONGESA 51
MWASO 3 Watwana Nzili na Lilabelelo, Co Yobe Itwakulahela
Yehova Akamono na Kwanuka Misozi Yeni
“Kungulwila misozi yange mu ngonga yobe ya cilambu. Kuma kuwaisonekele mu libulu lyobe ndi?”—SAMU 56:8.
BILI MUNO MU CILONGESA
Muno mu cilongesa tulilongesa ngwetu Yehova ali na kumona bukalu bwetu, co alingako bimo mu kutukwasa.
1-2. Byuma muka binasa kutulilisa?
TUBABOSHE bisimbu bimo tukalili. Bisimbu bimo tukalili mwafwa ya kubwahelela manene. Kuma mwanukako simbu imo imwalilile mumwanukile byuma byabibwa byalingiwile kuli yeni ndi? Hamo mwalilile mwasemukile muneni nambe mumwatambwile kabusamba imwamwene laja.
2 Kakangi tukalili mwafwa ya kuziba kubabala ku mbunge. Cakumwenako, tukalili nga munu umo natulingi mwamubi, tuli na kubinja mushongo uje kuwasa kwola bwasi nambe nga twatsisa munu itwazema. Nga tuli mubukalu bwa cifweci tunasa kuliziba ngwe mwalizibilile kapolofweto Jelemiya baBabiloni mubanyongesele nganda ya Jelusalema. Wendekele ngwendi: “Misozi ili na kungongomoka mu mesho ange ngwe bana ba bindonga . . . Njitwalelelaho kulila, kunjecela.”—Busi 3:48, 49.
3. Yehova akalizibi bati mwakamono bangamba bendi bayanda? (Isaya 63:9)
3 Yehova azibuka bisimbu byoshe bitukalili mwafwa ya bukalu butukaliwana nabwo. Mbimbiliya imwesa ngwayo, Yehova azibuka bukalu bwoshe bwa umo na umo wetu, co akatutolilila mu tukamulombo ngwetu atukwase. (Samu 34:15) Oloni Yehova akalingiko bimo kutubakana lika kumona bukalu bwetu na kututolilila. Wapwa tate yetu, co watuzema manene. Ngeci mwakatumono oku tulila akalizibi kubihya ku mbunge, co akatukwasa bwasi-bwasi.—Tandeni Isaya 63:9.
4. Myanja muka itusimutwiya muno mu cilongesa, co tulilongesa bika hali Yehova?
4 Kwitila mu Mbimbiliya, Yehova natuleke mwalizibilile mwamwene bangamba bendi bayanda nebi byalingile mangana abakwase. Cakumwenako, twasa kulilongesako bimo ku byuma byalingiwile kuli Hana na Devidi na Mwene Hezekiya. Bika byabalingisile balile? Yehova wakumbulwile bati malombelo abo a kulomba bukwasi? Co twasa kulinga bati nga tuliziba busiwa, banatulingi mwamubi nambe nga tuliziba ngwetu bukalu bwetu kubwasa kuhwa?
NGA MULI NA KULILA MWAFWA YA BUSIWA
5. Hana walizibile bati mwafwa ya bukalu bwaliwanene nabwo?
5 Hana waliwanene na bukalu bwabwingi buje bwamulingisile alile na kuliziba busiwa. Hana wakele mu lwale. Lizina lya muka-lifuwa lyendi ikeye Penina, co Penina wazindile manene Hana. Kutundaho, Hana kakele na bana oloni Penina wakele na bana babangi. (1 Samwe 1:1, 2) Ngeci, Penina wakele na kushendumuna Hana simbu yoshe mwafwa wapwile mumba. Ngwe yeni mwaliwanene na bukalu bwa cifweci, ngwe mwalingile bati? Hana walizibile manene kubihya ku mbunge, co ‘wakele na kulila na kubyana kulya.’ Kutundaho, Hana ‘wababalesele manene mbunge yendi.’—1 Samwe 1:6, 7, 10.
6. Byuma muka byalingile Hana mangana awane bukwasi?
6 Bika byazembelekele Hana? Cuma cimo calingile capwile kuya na kukalemesa Yehova ku tabanakele. Cisholoka ngwe mwaketele ku cikolo ca cipango ca tabanakele Hana ‘walilile manene na kulombela kuli Yehova Njambi.’ Walombele Yehova ngwendi: ‘Yobe Yehova Muka-nzili yoshe, kenga tuyando twa ngamba yobe. Njanuke kesi wibale ngamba yobe.’ (1 Samwe 1:10b, 11) Hana walombelele kuli Yehova na kumuleka mwoshe mwakele na kulizibila. Yehova mwamwene Hana oku alila nendi walizibile kubabala ku mbunge mwafwa wamuzemene manene, co wapwa wa seho kuli ikeye.
7. Hana watambwile bukwasi muka mwalekele Yehova mwakele na kulizibila?
7 Munima ya kuleka Yehova mwoshe mwakele na kulizibila, kapilistu Eli walekele Hana ngwendi Yehova nazibi lilombelo lyendi. Musinganyeka ngweni Hana walizibile bati? Mbimbiliya yendeka ngwayo: “Waile, wakalile byakulya, co kombwele lalo ku mesho endi.” (1 Samwe 1:17, 18) Nameme bukalu bwendi kubwahwile haje bene, Hana walizibile mwamubwa. Wakulahelele ngwendi Yehova azibisisa mwali na kulizila, azibuka bukalu bwendi, co amukwasa. Yehova wamwene tuyando twa Hana, co mukwita kwa simbu wamubezikisile ha kumwana bana.—1 Samwe 1:19, 20; 2:21.
8-9. Kwesekesa na mukanda wa Bahebelu 10:24, 25, mwafwa bika tunapande kweseka mwoshe mutwasela kuya ku biwano? (Taleni na cikupulo.)
8 Bitulilongesako. Kuma mwaliwana na bukalu bwakama buje bwamilingisa mulile mwafwa ya busiwa ndi? Hamo munatsisa kabushoko nambe kabusamba keni. Nga twaliwana na bukalu bwa cifweci tukashaka kukala kwalikalyetu, co kukwabihile kulinga ngoco. Oloni anukeni mwanja wa Hana. Waile ku tabanakele, co Yehova wamuzembelekele. Mu ngila imolika, Yehova amizembeleka nga muya ku biwano nameme muli na kuliziba kujuka na kubabala ku mbunge. (Tandeni Bahebelu 10:24, 25.) Ku biwano tukatolilila ku bisoneka bije bikatushongangeya. Co ei ikeyo ngila imo yakapangesa Yehova mu kutukwasa twecele kusinganyeka ha byuma bije bikatuzibisa kubabala ku mbunge. Kulinga ngoco kwasa kutulingisa tulizibe mwamubwa nameme bukalu bwetu kubuhu oho bene.
9 Ku biwano bandolome na bandokazi bakatuzembeleka na kutumwesa cizemo. Co oku kukatulingisa tulizibe kushubuluka kukala hamo nabo. (1 Tesa 5:11, 14) Tucisimutwiyeni ha byuma byalingiwile kuli painiya wa kulitila uje watsisile munakazi wendi. Wendekele ngwendi: “Hanga njicili na kuliziba busiwa. Co simbu imo njikashaka kukala kwalikalyange na kulila. Oloni kuya ku biwano kukanjizembeleka. Majwi amabwa abakanjileke bandolome na bandokazi bange na bikumbululo byabo bikanjizembeleka manene. Nameme njikalishoshomwena simbu kanda njete ku biwano, njikalizibi bwino munjikaiko.” Nga tuli ku biwano Yehova asa kupangesa bandolome na bandokazi mu kutukwasa.
Bandolome na bandokazi basa kutuzembeleka (Taleni palagilafu 8-9)
10. Twasa kutembwinina bati mwanja wa Hana nga tuli mu busiwa?
10 Hana walizibile mwamubwa munima ya kulombela kuli Yehova na kumuleka mwakele na kulizibila. Neni “umbileni bishoti byeni hali [Yehova]” na kukulahela ngweni amitolilila. (1 Pita 5:7) Ndokazi umo munalume wendi bamutsiile kubikenya. Co ou ndokazi wendele ngwendi: “Njalizibile manene kuzeya, co njasinganyekele ngwange kunjikapu lalo wa kubwahelela. Oloni simbu yoshe injakele na kulombela kuli Yehova tate yange wa cizemo, njakele na kuliziba mwamubwa. Bisimbu bimo kunjakele na kuzibuka byakwendeka, oloni Yehova wanjizibisisile. Munjakele na kuliziba kukala na bishoti njakele na kumulomba mangana anjikwase njikale mu kwoloka. Munjakele na kulinga ngoco, njakele na kuliziba kushubuluka na kukala mu kwoloka, co njasele kutwalelelaho na bipangi byange.” Nga muleka Yehova mwoshe mumuli na kulizibila, co amizibisisa mwafwa azibuka bukalu bweni. Nameme bukalu bweni kubwasa kuhwa oho bene, Yehova asa kumizembeleka na kumikwasa mukale mu kwoloka. (Samu 94:19; Filp 4:6, 7) Ali na kumona kulifwita kweni, co akamibezikisa.—Hebe 11:6.
NGA MULILA MWAFWA YA KUMILINGA MWAMUBI
11. Devidi walizibile bati banu mu bamulingile mwamubi?
11 Devidi waliwanene na bukalu bwabwingi buje bwamulingisile alile. Kwakele banu babangi baje bamuzindile. Co lalo babusamba na babushoko bwendi baje kubapwile ba kulongwa kuli ikeye bashakele kumulinga mwamubi. (1 Samwe 19:10, 11; 2 Samwe 15:10-14, 30) Simbu imo mwaliwanene na bukalu bwakama mu kuyoya kwendi, wasonekele ngwendi: “Njinazeye mwafwa ya kulinyenga. Butsiki bwoshe njili na kujulisa mwela wange na misozi. Citwamo cange cili na kujabama mu misozi yange.” Bika byalingisile Devidi alizibe ngoco? Devidi wendekele ngwendi: “Mwafwa ya baje bali na kunjipindisa.” (Samu 6:6, 7) Bilinga byabibi bya bakwabo byazibisile Devidi kubabala ku mbunge ngeci walilile.
12. Kwesekesa na mukanda wa Samu 56:8, Devidi wakulahelele bika?
12 Nameme Devidi wakele na kuliwana na bukalu bwakuliseza-seza, wakulahelele ngwendi Yehova wamuzema. Ngeci wasonekele ngwendi: “Yehova aziba kulila kwange.” (Samu 6:8) Simbu imo Devidi wasonekele majwi amabwa aje ali ku mukanda wa Samu 56:8 (Tandeni.) Awa majwi ali oku ku mukanda amwesa ngwawo Yehova watuzema, co watwaka mbunge. Devidi walizibile ngwe Yehova ali na kukungulwila misozi yendi mu ngonga yendi nambe kuisoneka mu libulu. Devidi wakulahelele ngwendi Yehova wamwene bukalu bwendi na kubwanuka. Co lalo wakulahelele ngwendi Yehova azibuka byuma byoshe byanaliwana nabyo na bukalu bunatundumo.
13. Nga bakwetu batulinga mwamubi bika bitunapande kwanuka? (Taleni na cikupulo.)
13 Bitulilongesako. Kuma muli mu bishoti mwafwa munu imwakulahela namilingi mwamubi ndi? Hamo munazeye mwafwa munu imunashakele kulyambata nendi namiseze. Indi hamo bulo bweni bunahu mukukasumuna nambe hamo munu imwazema manene nalikele kupangela Yehova. Ndolome umo, munakazi wendi walingile bukoi na kumuseza. Ou ndolome wendekele ngwendi: “Njalizibile ngwe njili na kulota. Kunjasinganyekele ngwange byuma bya cifweci byasa kulingiwa kuli yange. Njalizibile manene kubabala ku mbunge na kuliziba ngwe njiwangoco.” Nga kuli umo na milingi mwamubi, co anukeni ngweni Yehova kakamiseze. Ou ndolome wendekele lalo ngwendi: “Busamba bwetu na banu bunasa kuhwa, oloni Yehova wapwa Limanya lyetu. Yehova kakombila kuti banu bendi. Simbu yoshe akatwalelelaho kutukwasa nameme byuma bifwe bati.” (Samu 37:28) Simbu yoshe anukeni ngweni, Yehova wamizema manene kutubakana mubamizemena banu. Nameme munasa kuliziba kubabala ku mbunge nga munu imwakulahela namilingi mwamubi, anukeni ngweni Yehova kesi kutenguluka, co atwalelelaho kumizema. Mwapwa ba seho manene kuli ikeye. (Loma 8:38, 39) Simpi ei: Nameme munu amilinge bati mwamubi ishweni wa mwilu Yehova, wamizema manene.
Mukanda wa Bisamu utukwasa tukulahele ngwetu Yehova ali muyehi na baje banapokoka bimbunge (Taleni palagilafu 13)
14. Mukanda wa Samu 34:18, watukulahesa bika?
14 Nga banamilingi mwamubi, majwi a Devidi aje ali ku mukanda wa Samu 34:18. (Tandeni.) Asa kumizembeleka. Yehova akakwasa bati baje “banapokoka bimbunge” mwafwa ya kubalinga mwamubi? Yehova “ali muyehi” netu. Wapwa ngwe cisemi uje akabumbateya munendi uje ali na kulila na kumuzembeleka. Ngeci nga mulinakuliziba kuzeya mwafwa munu imwakulahela namilingi mwamubi nambe namiseze, anukeni ngweni Yehova azibisisa mumuli na kulizibila, co amikwasa bwasi-bwasi. Nalibwahesela kutukwasa nga twapokoka bimbunge nambe nga tuliziba ngwetu tu ba ngoco. Natukulahesa byuma byabibwa kulutwe bije bitukwasa tutwaleleleho kukolesa nameme tuliwana na byeseko ha simbu ino.—Isaya 65:17.
NGA MULI NA KULILA MWAFWA YA BUKALU BUJE KUBWASA KUHWA BWASI
15. Bukalu muka bwaliwanene nabwo Hezekiya buje bwamulilisile?
15 Mwakele na myaka 39, Mwene Hezekiya wabinjile manene. Kapolofweto Isaya walekele Mwene Hezekiya muzimbu wa kutunda kuli Yehova wa kwendeka ngwawo, Hezekiya atsa mwafwa ya kubinja. (2 Bimye 20:1) Hezekiya mwazibile ou muzimbu, walishoshomwenene na kulila. Walombele manene Yehova mangana amukwase.—2 Bimye 20:2, 3.
16. Yehova wakumbulwile bati lilombelo lya Hezekiya?
16 Yehova mwazibile lilombelo lya Hezekiya na kumumona oku alila, wamuzibilile ngozi na kumuleka ngwendi: ‘Njinazibi lilombelo lyobe, co njamono misozi yobe. Njikakukangwisa.’ Kwitila muli kapolofweto Isaya, Yehova wakulahesele Hezekiya ngwendi abwezelela ku myaka yendi ya kuyoya na kwobola Jelusalema mu maboko a baAsilya.—2 Bimye 20:4-6.
17. Yehova akatukwasa bati tukolese nga tuli na kubinja mushongo uje kuwasa kuhwa bwasi? (Samu 41:3) (Taleni na cikupulo.)
17 Bitulilongesako. Kuma muli na kubinja mushongo uje kuwasa kuhwa bwasi ndi? Nga mukemwo, co lombeni Yehova na kumuleka mwoshe mumuli na kulizibila. Amitolilila nameme muli na kumulomba oku mulila. Mbimbiliya yatukulahesa ngwayo: “Tate uje washula na mema ku mbunge, Njambi uje akatuzembeleka mu byuma byoshe,” atwalelelaho kutuzembeleka mu byeseko byetu byoshe. (2 Kori 1:3, 4) Nameme Yehova kasa kumanesa bukalu bwetu ha simbu ino, twasa kukulahela ngwetu atwana nzili mangana tukolese. (Tandeni Samu 41:3.) Kwitila mu lijwi lyendi Mbimbiliya, Yehova akatwana mana na nzili na kwoloka kwa mubisinganyeka mangana tutwaleleleho kukolesa. (Prov 18:14; Filp 4:13) Natukulahesa ngwendi kulutwe na umo wahi akabinja. Co kuzibuka ngoco kukatuzembeleka.—Isaya 33:24.
Yehova akumbulula malombelo etu ha kutwana nzili na mana na kwoloka kwa mubisinganyeka (Taleni paragirafu 17)
18. Mukanda muka ukamizembeleka manene nga mwaliwana na bukalu bwakama? (Taleni cipalo ca “ Mavesi Aje Asa Kumizembeleka.”)
18 Byuma byendekele Yehova byazembelekele Hezekiya. Netu tuwana bukwasi nga tutolilila byatuleka Yehova kwitila mu Mbimbiliya. Nga tuli mu bishoti, majwi a Yehova aje ali mu Mbimbiliya atuzembeleka na kutukwasa tuwe mbunge. (Loma 15:4) Ndokazi umo wa ku West Africa, bamuwanene na mushongo wa kansa ngeci wakele na kulila simbu yoshe. Wendekele ngwendi: “Mukanda wa Isaya 26:3, ukanjizembeleka manene. Nameme bisimbu byabibingi kutwasa kumanesa bukalu bwetu, ou mukanda unatukulahesa ngwawo Yehova atukwasa tuwe mbunge na kutukwasa tutwaleleleho kukolesa nameme tuli na kuliwana na byeseko.” Kuma kuli mukanda umo uje ukamizembeleka nga mwaliwana na bukalu bwakama buje busholoka ngwe kubwasa kuhwa bwasi ndi?
19. Bika bitunabandamena kulutwe?
19 Tuli na kuyoya kumamaneselelo a matangwa a kukotoka. Ngeci tuliwana na byuma byabingi bije byasa kutulingisa tulizibe kubabala ku munge na kutulilisa. Oloni ngwe mutunamwena ku mwanja wa Hana na Devidi na Mwene Hezekiya, Yehova akatumono nga tuli na kulila, co nendi akalizibi kubabala ku mbunge. Watuzema mwafwa tukatwalelelaho kupwa ba kulongwa nameme tuli na kuliwana na bukalu, co akanuka tuyando twetu. Ngeci, nga mwaliwana na bukalu, lombeleni kuli Yehova na kumuleka mwoshe mumuli na kulizibila. Twaleleleniho kukala muyehi na bandolome na bandokazi beni mu cikungulukilo. Co lalo nga mutanda Mbimbiliya muwana majwi amabwa akutunda kuli Yehova aje amizembeleka. Twakulahela ngwetu nga tutwaleleleho kupwa ba kulongwa kuli Yehova akatubezikisa. Yehova nakulahesa ngwendi akasikumuna misozi yoshe ku mesho etu. Co akatundisako busiwa, mishongo, co lalo kukwesi bakatulinga mwamubi. (Kujo 21:4) Ngeci ha simbu oyo, tukalila mwafwa ya kubwahelela.
MWASO 4 “Yehova Ikeye Kanyungi Kange”
