Yeni ku mithzimbu

Yeni ku mitwe ya viñanda

Mbazubwila ya buma haje hali lizina lya Mbeleshazale (Aha hakeho bene hayapwile)

Muzibuka Ndi?

Muzibuka Ndi?

Byuma bya kusañulu bibanashitula bimwesa bati ngwabyo Mbeleshazale wa ku Mbambilone kwakele, co lalo wapwile mwene?

HA MYAKA yaingi, baka-kulwisa biyendeka Mbimbiliya bakele na kubyana ngwabo Mwene Mbeleshazale uje ibanendeka ku Ndanyele kakeleko. (Ndanye 5:1) Bakele na kubyana mwafwa baka-kushitozola byuma bya kulaja kubawanene bukaleho bumwesa ngwabo Mbeleshazale kwakele. Oloni bakutabele mu 1854. Mwafwa bika?

Mu 1854, muka-kwimanenako lifuti lya Britain, J. G. Taylor wawanene bimbazubwila bya buma byabingi mu nganda ya Ule, ije ibatumbula lelo ngwabo southern Iraq. Bije bimbazubwila byapwile masentimita 10 mu bulaha, co basonekeleho na sonekesi ya kusañulu. Ha mbazubwila imo, basonekeleho na lilombelo lya kushungwiya Mwene Nabonidus wa Mbambilone na munendi wa ntwatwa Mbeleshazale ngwabo bayoye myaka yoshe. Baje baka-kulwisa nabo batabele ngwabo obu bukaleho bumwesa ngwabo Mbeleshazale kwakele.

Mbimbiliya inamwesa ngwayo Mbeleshazale kwakele, inamwesa lalo ngwayo wapwile mwene. Oloni baka-kulwisa anga bahuwasanene. Cakumwenako, mu 1875 William Talbot wasonekele hali baje baka-kulwisa ngwendi bamo babo bendekele ngwabo Mbeleshazale wayulile hamo na ishe Nabonidus. Oloni bendekele lalo ngwabo kukwesi bukaleho bumwesa ngoco.

Bije bimata byahwile mubatandele byuma bibasonekele ha bimbazubwila bikwabo bya buma bije byamwesele ngwabyo Mwene Nabonidus, ishe ya Mbeleshazale, watundile mu Mbambilone ha myaka yaingi. Co iya wayulile mwatundilemo? Libulu lya Encyclopaedia Britannica ngwalyo: “Nabonidus mwaile mu lifuti lyeka, wasezele litanda na maswalale bendi babangi mu maboko a Mbeleshazale.” Co kwapwile lika ngwe Mbeleshazale na Nabonidus bayulile hamo mu Mbambilone ha simbu ije. Ngeci, Alan Millard uje wapwa muka-kushitozola byuma bya kulaja na kulilongesa bindaka bya banu, wendekele ngwendi kunapande omwo “mukanda wa Ndanyele unendeka ngwawo Mbeleshazale wapwile ‘mwene.’”

Bangamba ba Njambi bakulahela ngwabo mukanda wa Ndanyele wapwa wa busunga, co Njambi wauhwimininine, mwafwa kuli bukaleho bumwesa ngoco mu Mbimbiliya.—2 Tima 3:16.