CILONGESA 5
“Kilistu Napu Mutwe wa Munalume Woshe”
“Kilistu napu mutwe wa munalume woshe.”—1 KOLI 11:3.
MWASO 12 Yehova, Njambi Wahakamwa
BILI MUNO MU CILONGESA *
1. Banalume bamo bakayoyo bati na banakazi babo na bana babo?
KUPWA mutwe wa naanga kulumbununa bika? Banalume bamo bakayoyo na banakazi babo na kulela bana babo mu ngila ije ilitombola na cisemwa cabo nambe mubanabalelelamo. Ndokazi Yanita wa ku Europe wendekele ngwendi: “Ku mutambela kunjakala, banu babangi bamona banalume kupwa ba seho kutubakana banakazi, co banalume bakamono banakazi babo ngwe bangamba.” Ndolome wa lizina lya Luke wa ku America wendekele ngwendi: “Bisemi bamo ba banalume bakalongesa bana babo ba banalume ngwabo banakazi kubapwile ba seho, co kubapandele kubatolilila.” Oloni Yehova kashaka ngwendi banalume bamone banakazi babo mu ngila eyi. (Esekeseni Mako 7:13.) Byuma muka byasa kukwasa mutwe wa naanga atwamenene mwamubwa naanga yendi?
2. Byuma muka byanapande kuzibuka mutwe wa naanga, co mwafwa bika?
2 Nga munalume azibuka mwamubwa byatonda Yehova ngwendi alinge, co atwamenena mwamubwa baka-naanga yendi. Napande lalo kuzibuka binalingisa Yehova ane banu bamo moko na kuzibuka byanapande kulinga mangana atembwinine Yehova na Yesu. Mwafwa bika munalume napande kuzibuka ebi byuma? Mwafwa Yehova nana mitwe ya binaanga moko, co ashaka ngwendi baipangese mwamubwa.—Luka 12:48b.
KUPWA MUTWE KUNAMBATESELELA BIKA?
3. Kwesekesa na mukanda wa 1 Kolinte 11:3, Yehova nabwahesa bati naanga yendi yoshe?
3 Tandeni 1 Kolinte 11:3. Eyi vesi imwesa omwo Yehova nabwaheselamo naanga yendi yoshe. Yehova ali na moko ha byuma byoshe mwafwa ikeye mutwe. Oloni nanako banu bamo moko. Nameme ngoco, bakalitabela kuli ikeye. (Loma 14:10; Efeso 3:14, 15) Yehova nana Yesu moko ya kutwamenena cikungulukilo, oloni Yesu napande kunyunga mwamubwa cikungulukilo mwafwa akalitabela kuli Yehova. (1 Koli 15:27) Yehova nana munalume moko ya kutwamenena munakazi wendi na bana bendi, oloni napande kubatwamenena mwamubwa mwafwa akalitabela kuli Yehova na Yesu.—1 Petu 3:7.
4. Yehova na Yesu bali na moko ya kulinga bika?
4 Yehova ali na moko ya kwakela naanga yendi yoshe mashiko abanapande kukabangeya mwafwa ikeye Mutwe. Co lalo, akana kashitiko kuli baje kubawakabangeya. (Isaya 33:22) Yesu nendi ha kupwa mutwe wa cikungulukilo ali na moko ya kutunga mashiko na kwana kashitiko kuli baje kubawakabangeya.—Ngala 6:2; Kolo 1:18-20.
5. Mutwe wa naanga ali na moko ya kulinga bika, oloni kapandele kulinga bika?
5 Ngwe mwa Yehova na Yesu, mutwe wa naanga nendi ali na moko ya kwakela baka-naanga yendi mashiko. (Loma 7:2; Efeso 6:4) Oloni kuli hayalenga nzili yendi. Cakumwenako, mashiko endi anapande kulitombola na binangulo bya mu Lijwi lya Njambi. (Visi 3:5, 6) Co lalo, mutwe wa naanga kesi na moko ya kwakela mashiko baje kubapwile baka-naanga yendi. (Loma 14:4) Kutundaho, nga bana bendi banakolo, co lalo banatundu ha njubo asa kubanangula, oloni kesi na moko ya kubakela mashiko.—Mateo 19:5.
MWAFWA BIKA YEHOVA NANA BANU BAMO MOKO?
6. Mwafwa bika Yehova nana banu bamo moko?
6 Yehova nana banu bamo moko mwafwa watuzema. Moko yapwa bwana bwa kutunda kuli ikeye. Byuma bili na kwenda mwamubwa na mu kwoloka mu naanga ya Yehova mwafwa kuli banu bamo banana moko ya kutwamenena. (1 Koli 14:33, 40) Ngwe kukwesi baka-kutwamenena, ngwe byuma kubyesi na kwenda mwamubwa mu naanga ya Yehova. Cakumwenako, ngwe kutuzibuka ngwetu beya banapande kutuleka bya kulinga na baje banapande kutukwasa tubikabangeye.
7. Kwesekesa na Efeso 5:25, 28, kuma Yehova ashaka ngwendi banalume balyatelele banakazi babo ndi?
7 Nga Njambi nalingi mwamubwa kwana banalume moko ya kutwamenena, mwafwa bika banakazi babangi bakalizibi ngwabo banalume babo bali na kubalyatelela na kubayandesa? Mwafwa banalume babangi kubesi na kukabangeya binangulo bya mu Mbimbiliya, oloni bali na kukabangeya cisemwa cabo. Co lalo, bakayandesa banakazi babo mangana balimwese. Cakumwenako, munalume nasa kulyatelela munakazi wendi mangana amusingimike manene na kumwesa bakwabo ngwendi wapwa “munalume.” Nasa kusinganyeka ngwendi kasa kusindiya munakazi wendi amuzeme, oloni asa kumulingisa amusingimike. Co nasa kumujujwisa mangana amulyatelele. * Banalume baje bali na kusinganyeka mu ngila eyi na kulinga byuma bya cifwa eci kubesi na kulinga mwamubwa. Kubesi kusingimika banakazi, co kubesi na kuzibisa Yehova kubwaha ku mbunge.—Tandeni Efeso 5:25, 28.
BIKA BIKWASA MUTWE WA NAANGA ATWAMENENE MWAMUBWA NAANGA YENDI?
8. Bika byasa kukwasa mutwe wa naanga atwamenene mwamubwa naanga yendi?
8 Mutwe wa naanga asa kutwamenena mwamubwa naanga yendi nga atembwinina Yehova na Yesu. Tusimutwiyeni ha bifwa bibali byakala nabyo Yehova na Yesu na kumona omwo mutwe wa naanga nasa kumwesela ebi bifwa omwo atwamenena naanga yendi.
9. Yehova akamwesa bati ngwendi wapwa wa kulikehesa?
9 Kulikehesa. Yehova wakala manene na mana kutubakana byuma byoshe bya kutanga, oloni akatolilila ku biyongola bya bangamba bendi. (Kusha 18:23, 24, 32) Akatabesa tungelo na banu bendeke biyongola byabo. (1 Vimye 22:19-22) Yehova wapwa wa kulumbunuka, oloni kesi kushaka ngwendi tulinge byuma bije kutwasa. Akakwasa bangamba bendi bamupangele mwamubwa. (Myaso 113:6, 7) Mbimbiliya imwesa ngwayo Yehova wapwa “mukwasi.” (Myaso 27:9; Heve 13:6) Mwene Ndabiti wendekele ngwendi wasele kulinga bipangi byoshe byalingile mwafwa Yehova wapwa wa kulikehesa, co wamukwasele.—2 Samwe 22:36.
10. Yesu wamwesele bati ngwendi wapwa wa kulikehesa?
10 Tusimutwiyeni hali Yesu. Nameme wapwa Mwene, oloni wakushile mendi a bandongesi bendi. Mwafwa bika Yehova walingisile eyi ñanda baisoneke mu Mbimbiliya? Mangana banu boshe kwambateselela na mitwe ya binaanga batembwinine Yesu. Yesu wendekele ngwendi: “Njinamimwesa cimweso ngeci neni mulinge ngwe munjinalingi yange kuli yeni.” (Yowa 13:12-17) Yesu wakele na moko, oloni kashakele ngwendi banu bamupangele. Wapangelele banu.—Mateo 20:28.
Nga mutwe wa naanga akwasa munakazi wendi kulinga bipangi bya ha Njubo na kukwasa baka-naanga yendi ku sipilitu, co amwesa ngwendi wabazema, co lalo wapwa wa kulikehesa (Taleni palagilafu 11, 13)
11. Mutwe wa naanga asa kutembwinina bati kulikehesa kwa Yehova na Yesu?
11 Bika bitulilongesako? Mutwe wa naanga asa kumwesa ngwendi wapwa wa kulikehesa mu bingila byabingi. Cakumwenako, kesi kushaka ngwendi munakazi wendi na bana bendi balinge byuma bije kubasa. Akatolilila ku biyongola bya baka-naanga yendi nameme binaliseze na biyongola byendi. Marley uje wakala ku America wendekele ngwendi: “Bisimbu bimo, yange na munalume wange tukakala na biyongola bya kuliseza. Oloni njizibuka ngwange wanjimona kupwa wa seho, co akanjisingimika mwafwa akanjilombo njendeke biyongola byange, co akasinganyekesesaho simbu kanda angule bya kulinga.” Co lalo, munalume asa kumwesa ngwendi wapwa wa kulikehesa nga akwasa munakazi wendi kulinga bipangi bya ha njubo nameme banu ba mu citingitingi cabo babimona ngwe bipangi bya banakazi. Kunasa kukaluwa kulinga ngoco. Mwafwa bika? Ndokazi wa lizina lya Rachel wendekele ngwendi: “Kwimbo lyetu nga munalume akwasa munakazi wendi kukusha malonga nambe kukomba mu njubo, co banu babatunga nabo na babushoko bwendi bamumona ngwabo ‘wetaho.’ Bakasinganyeka ngwabo munakazi wendi ali na kumwendesa.” Nga mukemwo mubakamwena byuma banu bamwatunga nabo, anukeni ngweni Yesu wakushile mendi abandongesi bendi nameme eci cipangi bacimwene ngwe ca bangamba. Mutwe wa naanga uje akatwamenena mwamubwa baka-naanga yendi kesi kushaka kulimwesa ngwendi ali na nzili ya kutwamenena, oloni akashaka kulinga byuma bije bizibisa baka-naanga yendi kubwaha. Cifwa muka cikwabo canapande kukala naco mutwe wa naanga mangana atwamenene mwamubwa naanga yendi?
12. Yehova na Yesu banamwesa bati ngwabo batuzema?
12 Cizemo. Byuma byoshe byakalingi Yehova akabilingi mwafwa ya cizemo. (1 Yowa 4:7, 8) Mbimbiliya na byuma byali na kutwana Yehova mu munga yendi bimwesa ngwabyo watuzema, co ashaka ngwendi tupwe babusamba bendi. Akamwesa ngwendi watwaka mbunge mwakatuleke ngwendi watuzema. Batico byuma bya ku mubila? Yehova ‘akatwana byuma byoshe bije bituzibisa kubwaha.’ (1 Tima 6:17) Mutukasebuka, akatunangula, co akatwalelelaho kutuzema. Yehova watwanene ndando ya kupatula mwafwa watuzema. Yesu nendi watuzema manene mukemwo watutsililile. (Yowa 3:16; 15:13) Nacimo cahi casa kwonowesa Yehova na Yesu kuzema banu ba kulongwa.—Yowa 13:1; Loma 8:35, 38, 39.
13. Mwafwa bika mutwe wa naanga napande kumwesa ngwendi wazema baka-naanga yendi? (Taleni lalo cipalo ca “ Byuma Muka Byanapande Kulinga Munalume Uje Nambata Ololo Mangana Munakazi Wendi Amusingimike?”)
13 Bika bitulilongesako? Mutwe wa naanga napande kulinga byuma byoshe mwafwa ya cizemo. Bika kwapwila kwa seho kulinga ngoco? Kapositolo Yowano wendekele ngwendi: “Kutwasa kuzema Njambi uje kanda tumone nga kutuzeme bakwetu baje tunamono,” kwambateselela na baka-naanga yetu. (1 Yowa 4:11, 20) Mutwe wa naanga amwesa ngwendi wazema baka-naanga yendi nga abakwasa ku sipilitu, kumwesa ngwendi wabaka mbunge na kubawanena byuma bya ku mubila bibatonda. (1 Tima 5:8) Co lalo, napande kulongesa bana bendi na kubanangula. Kutundaho, napande kwangula byuma bije bikwasa baka-naanga yendi na kuzibisa Yehova kubwaha. Tusimutwiyeni omwo mutwe wa naanga nasa kulingila ebi byuma na kumona mwanasa kutembwininamo Yehova na Yesu.
BYUMA BYANAPANDE KULINGA MUTWE WA NAANGA
14. Mutwe wa naanga asa kukwasa bati baka-naanga yendi bakanyamese busamba bwabo na Yehova?
14 Napande kukwasa baka-naanga yendi bakanyamese busamba bwabo na Yehova. Yesu watembwininine Ishe omwo wakwasele baka-kumukabangeya bakanyamese likulahelo lyabo. (Mateo 5:3, 6; Mako 6:34) Mu ngila imo lika, cuma ca seho manene canapande kulinga mutwe wa naanga cinapu kukwasa baka-naanga yendi bakale na likulahelo lya kukanyama. (Kwitu 6:6-9) Asa kulinga ngoco, nga ikeye na baka-naanga yendi batanda Lijwi lya Njambi, bakunguluka, bambulula muzimbu waubwa na kutwalelelaho kukanyamesa busamba bwabo na Yehova.
15. Mutwe wa naanga asa kumwesa bati ngwendi waka baka-naanga yendi mbunge?
15 Napande kwaka mbunge baka-naanga yendi. Yehova walekele Yesu ngwendi wamuzema oku banu bali na kutolilila. (Mateo 3:17) Byuma byendekele Yesu nebi byalingile byamwesele ngwabyo wazemene baka-kumukabangeya. Co nabo bamulekele ngwabo bamuzema. (Yowa 15:9, 12, 13; 21:16) Byuma byalinga mutwe wa naanga bimwesa ngwabyo wazema munakazi wendi na bana bendi. Cakumwenako, amwesa ngwendi wabazema nga alilongesa nabo Mbimbiliya. Napande kubaleka lalo ngwendi wabazema, co bapwa ba seho kuli ikeye. Bisimbu bimo, nasa kubashangala oku bali hakati ka banu.—Visi 31:28, 29.
Mutwe wa naanga napande kuwanena baka-naanga yendi byuma bya ku mubila mangana azibise Yehova kubwaha (Taleni palagilafu 16)
16. Byuma muka byanapande kulinga mutwe wa naanga na bije kapandele kulinga?
16 Napande kuwanena baka-naanga yendi byuma bya ku mubila. Yehova watwaleleleho kwana Baisalele byuma bya ku mubila bibatondele nameme ha simbu ije kubamwononokele. (Kwitu 2:7; 29:5) Netu akatukwasa kuwana byuma bya ku mubila. (Mateo 6:31-33; 7:11) Yesu nendi wanene baje bakele na kumukabangeya byakulya. (Mateo 14:17-20) Co lalo, wakangwisile banu babangi. (Mateo 4:24) Mutwe wa naanga napande kuwanena baka-naanga yendi byuma bya ku mubila mangana azibise Yehova kubwaha. Oloni kuli byuma bimo bije kapandele kulinga. Kapandele kuzezama manene na bipangi bya ku mubila na kwonowa kukwasa baka-naanga yendi ku sipilitu na kubamwesa ngwendi wabaka mbunge.
17. Yehova na Yesu bakatulongesa na kutunangula mu ngila muka?
17 Napande kubalongesa. Yehova akatulongesa na kutunangula mangana atukwase. (Heve 12:7-9) Ngwe mwa Ishe, Yesu nendi akalongesa banu mu ngila yaibwa. (Yowa 15:14, 15) Akabanangula, oloni akabazibila ngozi. (Mateo 20:24-28) Azibuka ngwendi kutwalumbunukile, co tukasebuka.—Mateo 26:41.
18. Byuma muka byanapande kwanuka mutwe wa naanga?
18 Mutwe wa naanga uje akatembwinina Yehova na Yesu akanuka ngwendi munakazi wendi na bana bendi kubalumbunukile. Kesi ‘kutenukila’ munakazi wendi nambe bana bendi. (Kolo 3:19) Oloni akapangesa cinangulo cili ku mukanda wa Ngalatiya 6:1. Akabanangula “mu ngila yaibwa” mwafwa azibuka ngwendi nendi kalumbunukile. Ngwe mwa Yesu nendi azibuka ngwendi ngila yaibwa ya kulongeselamo baka-naanga yendi inapu kubamwesa mwanja waubwa.—1 Petu 2:21.
19-20. Mutwe wa naanga asa kutembwinina bati Yehova na Yesu omwo angula bya kulinga?
19 Napande kwangula byuma bije bikwasa baka-naanga yendi. Yehova akangula byuma bije bikwasa bakwabo. Cakumwenako, watangele byuma bya kuyoya kwambateselela netu mangana tulikuwe kuyoya. Naumo wahi wamusindiiye kutuma Munendi mangana akututsile. Washakele kutukwasa mukemwo wamutumine. Yesu nendi wangwile kulinga byuma bije byakwasele bakwabo. (Loma 15:3) Cakumwenako, simbu imo Yesu wajukile manene co wapandele kuhwima, oloni walongesele banu.—Mako 6:31-34.
20 Mutwe wa naanga azibuka ngwendi kwangula mwamubwa byuma bije bikwasa baka-naanga yendi cinapu cipangi cakama. Ngeci, akasinganyekesesa simbu kanda angule bya kulinga, co kesi kwangula bya kulinga kwesekesa nomu mwalizibila ha simbu oyo. Akatabesa Yehova amukwase kwangula mwamubwa bya kulinga. * (Visi 2:6, 7) Nga alinga ngoco, co angula byuma bije bikwasa bakwabo keti bije bikwasa lika ikeye.—Fili 2:4.
21. Bika bitusimutwiya mu cilongesa cinatako?
21 Yehova nana mitwe ya binaanga cipangi cakama, co bakalitabela kuli ikeye kwesekesa nomwo mubacipangelamo. Oloni nga mutwe wa naanga atembwinina Yehova na Yesu, co atwamenena mwamubwa baka-naanga yendi. Co lalo, nga munakazi alinga mwamubwa bipangi byendi, co bapwa ba kubwahelela mu bulo bwabo. Munakazi napande kulinga bika mangana asingimike munalume wendi ha kupwa mutwe wa naanga, co bukalu muka bwanasa kuliwana nabwo? Ebi bihula tubikumbulula mu cilongesa cinatako.
MWASO 16 Shangazaleni Yehova Mwafwa ya Munendi Yanabwabesa
^ par. 5 Omwo munalume ambata apwa mutwe wa naanga. Muno mu cilongesa, tusimutwiya ha moko yanana Yehova ku banu bamo nebi byanabanenayo. Co lalo, tusimutwiya bibalilongesa banalume kuli Yehova na Yesu. Mu cilongesa cinatako, tusimutwiya byanasa kulilongesa munalume na munakazi baje banalyamba kuli Yesu na ku banu bamo babanendeka mu Mbimbiliya. Co mu cilongesa ca mu citatu, tukasimutwiya ha byuma bibanapande kulinga bandolome mangana bapangese mwamubwa moko yabo mu cikungulukilo.
^ par. 7 Mu mafilimu, mu bweho na mu mabulu amo bakamwesa ngwabo banalume banapande kulyatelela banakazi babo na kubayandesa. Ngeci, banu babangi bakasinganyeka ngwabo munalume napande kulyatelela munakazi wendi.
^ par. 20 Nga mushaka kuzibuka biñanda byabingi bije bimikwasa mwangule mwamubwa bya kulinga, co taleni cilongesa ca “Muezange Liketo Zekutekisa Mulimu,” mu Kaposhi ka Kukengela ka Silozi ka April 15, 2011, lipu. 13-17.
