1. Ndabiti wendekele bika hali Yehova, co oku kwamushongangeyeye alinge bika?

MWENE NDABITI wasonekele ngwendi: “Shukulu Kalunga wapwa wakama, co banapande kumushangazala manene.” (Myaso 145:3) Ndabiti wazemene Yehova, ngeci ‘wamushangazalele mu cikungulukilo.’ (Myaso 22:22; 40:5) Neni mwazema Yehova. Ngeci mutaba majwi a Ndabiti akwendeka ngwawo: “[Yehova] Njambi ya kukulwila yetu Yakomba, bakushangazale ku myaka yoshe.”—1 Mizi 29:10-13.

2. (a) Twasa kushangazala bati Yehova? (b) Bika bikonowesa bandolome na bandokazi bamo kukumbulula, co tusimutwiya ha byuma muka?

² Tukashangazala Yehova nga tukumbulula ku biwano. Oloni bandolome na bandokazi bamo bakonowa kukumbulula. Bakashaka kukumbulula, oloni bakazibi lyoba. Bika byasa kubakwasa bajeneke kuziba lyoba? Co bika bitukwasa tukumbulule bikumbululo bije bikanyamesa bakwetu? Simbu kanda tukumbulule ebi bihula, tucisimutwiyeni ha byuma bya seo biwana bije bikatushongangeya tukumbulule nga tuli ku biwano.

3-5. (a) Kwesekesa na Vahevelu 13:15, bika bitukakumbulwila nga tuli ku biwano? (b) Mwakumbulwila mukwetu netu mukemwo mutunapande kukumbulwila ndi? Lumbununeni.

³ Yehova ashaka ngwendi tubaboshe tumushangazale. (Myaso 119:108) Bikumbululo byetu byapwa ngwe ‘ñombelo ya kushangazala,’ co yetu babenya lika twasa  kwana Njambi eyi ñombelo. (Tandeni Vahevelu 13:15.) Kuma Yehova watonda ngwendi ñombelo nambe bikumbululo byetu bilifwe nebi bya bakwetu ndi? Embwe, keti mukemwo mwatonda Yehova ngoco.

⁴ Yehova azibuka ngwendi twakala na bifwa bya kulisezaseza, co akakandelela ku ñombelo yoshe itukamwana. Acisinganyekeni ha biñombelo bibakele na kumwana Baisalele. Baisalele bamo bakele na kumwana muna manga nambe membe. Oloni Kaisalele wa kautu wakele na kwana ñombelo ya “tutela babali nambe mayembe babali.” Kaisalele uje wonowele kutwala tuzila babali, Yehova wamutabesele kwana “kilo imo ya bunga bwabubwa.” (Levi 5:7, 11) Nameme bunga bwapwile bwa ndando ya kwisi, oloni Yehova watambwile ije ñombelo ya “bunga bwabubwa.”

⁵ Njambi acili na kutuzibila ngozi. Kesi kushaka ngwendi tubaboshe tupwe baka-kwendeka bababwa ngwe Apolo nameme baka-kushongangeya ngwe Paulu asina twase kukumbulula. (Vili 18:24; 26:28) Yehova washaka ngwendi tukumbulule kwesekesa na cashu cetu. Anukeni uje fwile walambwile tubimbongo tubali. Yehova wamwene ñombelo yendi kupwa ya seo mwafwa wanene byoshe byakele nabyo.—Luka 21:1-4.

6. (a) Kwesekesa na Vahevelu 10:24, 25, bikumbululo bitukazibi ku biwano bikatukwasa bati? (b) Twasa kumwesa bati kukandelela nga munu akumbulula cikumbululo cije cinatukanyamesa?

⁶ Bikumbululo byetu bikashongangeya bakwetu. (Tandeni Vahevelu 10:24, 25.) Bikumbululo bya kulisezaseza bitukazibi ku biwano bikatuzibisa kubwaha. Tukabwaelela nga mwanike nakumbulula mwamubwa. Mutukazibi baje bacililongesa Mbimbiliya bakumbulula mwamubwa, tukabwaelela. Mutukazibi munu uje acililongesa ndaka yetu nameme uje ali na shwamwa akukumbulula tukalizibi mwamubwa. (1 Tesa 2:2.) Twasa kumwesa bati kukandelela ha kulifwita kwabo? Tumwesa ngoco nga tubazumbangeya hanima ya biwano. Tumwesa lalo kukandelela nga tukumbulula. Ngeci, keti yetu lika babakanyamesa, oloni netu tubakanyamesa.—Loma 1:11, 12.

7. Bubwa muka butuwana nga tukumbulula?

 ⁷ Bubwa butuwana nga tukumbulula. (Isaya 48:17) Tubuwana bati? Ca kulibanga, nga tushaka kukakumbulula, tunapande tai kulibwaesela mwamubwa cikumbululo. Kulibwaesela mwamubwa kutukwasa tuzibisise Lijwi lya Njambi. Nga tuzibisisa bitulilongesa, co kutupwila kwakwasi kubipangesa mu buyoye bwetu. Ca mu cibali, tulikuwa manene biwano nga tukumbulula. Ca mu citatu, kutwasa kwibala bwasi byuma bitunakumbulula, mwafwa tunalibwaeselele mwamubwa.

8-9. (a) Kwesekesa na mukanda wa Malakiya 3:16, Yehova akalizibi bati nga tukumbulula? (b) Bamo bakalizibi bati nga bashaka kukumbulula?

⁸ Yehova abwaelela nga twendeka bya likulaelo lyetu. Tuzibuka ngwetu Yehova akatolilila na kukandelela mutukakumbulula ku biwano. (Tandeni Malakiya 3:16.) Yehova akabwaelela nga tweseka mutwasela mwoshe kumuzibisa kubwaha, co oku kukamulingisa atubezikise.—Mala 3:10.

⁹ Tunamono ngwetu kukumbulula ku biwano kwapwa kwakubwa. Oloni, bamo bakazibi lyoba kwimika liboko. Nga neni mukazibi lyoba, keti muzeye. Tusimutwiyeni ha binangulo bimo bya mu Mbimbiliya na myanja ya banu bamo na byuma bitukwasa tujeneke kuziba lyoba nga tushaka kukumbulula ku biwano.

10. (a) Bika bikatuzibisa lyoba? (b) Bika twendekela ngwetu kukwabiile nga mukazibi lyoba kukumbulula?

¹⁰ Mukalijujukila nga mushaka kukumbulula ndi? Nga mukemwo, co keti yeni lika mukalizibi ngoco. Tubaboshe tukazibi lyoba nga tukumbulula. Nga mushaka kumanesa lyoba, munapande tai kuzibuka byuma bikamilingisa muzibe lyoba. Mukatewe ngweni mwasa kwibala bimushaka kwendeka nambe kuloja cikumbululo ndi? Mukatewe ngweni cikumbululo ceni kucipu cacibwa ngwe bikumbululo bya bakweni ndi?  Kuliziba ngoco kukwabiile, mwafwa kumwesa ngwabo mwapwa ba kulikehesa, co mwamona bakweni kupwa bakama kuli yeni. Yehova wazema kulikehesa. (Myaso 138:6; Fili 2:3) Yehova washaka lalo ngwendi mumushangazale na kushongangeya bandolome na bandokazi nga muli ku biwano. (1 Tesa 5:11) Wamizema, co asa kumikwasa musimpe.

11. Mbimbiliya itukwasa bati?

¹¹ Tusimutwiyeni biyendeka Mbimbiliya. Mbimbiliya ngwayo tubaboshe tukasebuka mu kwendeka. (Yako 3:2) Yehova azibuka ngwendi kutwalumbunukile, co na bandolome na bandokazi betu bazibuka ngoco. (Myaso 103:12-14) Bapwa naanga yetu ya ku sipilitu, co batuzema. (Mako 10:29, 30; Yowa 13:35) Bazibuka ngwabo simbu imo tukakumbulula majwi aje kutwayongwele ngwetu tuwendeka.

12-13. Bika bitulilongesa kuli Nehemiya na Yona?

¹² Tusimutwiyeni ha myanja ya banu ba mu Mbimbiliya ije itukwasa tujeneke kuziba lyoba. Twendekeni hali Nehemiya. Wapangele mu lipela lya mwene. Nehemiya wazeyele mwafwa wazibile ngwabo bibumbe na bikolo bya Yelusalema banabisiula. (Nehe 1:1-4) Nehemiya walijujukilile omwo mwene wamwihwile ngwendi amuleke byamuzeyesele. Nehemiya walombelele, co wamukumbulwile. Ngeci, mwene wakwasele manene bangamba ba Njambi. (Nehe 2:1-8) Twendekeni lalo hali Yona. Yehova mwalekele Yona ngwendi aye ku Nenebai, wazibile lyoba na kutewela ku Tashishi. (Yona 1:1-3) Oloni Yehova wamwanene nzili akambulwile baka-Nenebai. Muzimbu wakambulwile Yona wakwasele baka-Nenebai batenguluke. (Yona 3:5-10) Mwanja wa Nehemiya unatumwesa seo ya kulombela simbu kanda tukumbulule. Kuli Yona tulilongesako ngwetu Yehova asa kutukwasa tumupangele nameme tuziba lyoba. Kukumbulula mu cikungulukilo kukutewesa ngwe kwambulwila baka-Nenebai muzimbu wa kusompa.

¹³ Bika byasa kumikwasa mukumbulule bije bikanyamesa bakweni ku biwano? Tucisimutwiyeni ha byuma byasa kutukwasa.

14. Mwafwa bika tunapande kulibwaesela mwamubwa biwano, co twasa kulibwaesela bati?

¹⁴ Libwaeseleni biwano byoshe. Nga mulibwaesela cimweja biwano, co kumukazibi lyoba kukumbulula. (Visi 21:5) Munu na munu wakala na simbu yendi ya kulibwaesela. Eloise, fwile uje ali na myaka ya mu ma 80, akashangumuka kulibwaesela Kaposhi ka Kukengela kumaputukilo a calumingo. Wendekele ngwendi: “Njikalikuu biwano nga njilibwaesela cimweja.” Joy uje wapwa muka-kupanga, akalibwaesela Kaposhi ka  Kukengela lya Sapalalo. Joy ngwendi: “Nga njilibwaesela oku kunasala litangwa limo, kukanjipwila kwakwasi kubyanuka. Ike, mukulunu uje akazezama manene, co lalo wapwa painiya wendekele ngwendi: “Kunjesi kulibwaesela biwano byoshe ha simbu imo, oloni njikalibwaesela mu bundondo mu bundondo.”

15. Mwasa kulibwaesela bati mwamubwa biwano?

¹⁵ Bika binalibungila mu kulibwaesela mwamubwa biwano? Simbu kanda mushangumuke kulibwaesela, lombeni sipilitu ya Yehova. (Luka 11:13; 1 Yowa 5:14) Mwasa kushangumuka kutanda mutwe wa ñanda, tumitwe twatundondo, byakumwenako na bipalo bili mu cilongesa. Omu mutanda mapalangilafu, tandeni bisoneka byoshe bilimo. Singanyekeseseni ha biñanda bimutanda, maneneni bije bimushaka kukakumbulula. Nga mulibwaesela mu ngila ya cifwa eci, muzibisisa mwamubwa cilongesa, co kukamipwila kwakwasi kukakumbulula.—2 Koli 9:6.

16. Bika bituli nabyo, co mukabipangesa bati?

¹⁶ Pangeseni JW Library nga ili mu ndaka imuzibuka. Yehova napangesa munga yendi ha kutwana byuma bya kupangesa bije bitukwasa tulibwaesele mwamubwa biwano. JW Library^® ikatukwasa twambate mabulu ha intaneti na kuwaka ha mafoni etu. Ngeci, simbu yoshe yoshe nambe kwoshe kutuli twasa kulilongesa, kutanda nambe kutolilila ku mabulu abanatanda laja. Bamo bakapangesa JW Library^® ha simbu ya kuhwima nga bali ku bipangi nambe ku sikola nambe nga bali mu bungenzi. Watchtower Library na Watchtower ONLINE LIBRARY^™ bikatukwasa tuwane bwasi bisimpi bya ñanda itushaka kuzibisisa mwamubwa.

17. (a) Bika kwapwila kwakubwa kulibwaesela bikumbululo byabingi? (b) Munalilongesa bika ku vidiyo ya Mube Mulikanaa Jehova—Muitukiseze Kalabo?

¹⁷ Libwaeseleni bikumbululo byabingi ha cilongesa na cilongesa. Mwafwa bika? Mwafwa keti simbu yoshe baminika nga mwimika liboko lyeni. Bakweni basa kwimika maboko ha simbu ya kulifwa, co muka-kutwamenena nasa kwinika woshe woshe. Muka-kutwamenena nasa kwangula maboko amo mangana biwano bihwe na simbu. Ngeci, keti muzeye nambe kulubala nga ku maputukilo kubaminikile. Nga mulibwaesela bikumbululo byabingi, co mukumbulula ha palangilafu yoshe yoshe. Mwasa kulibwaesela kukatanda cisoneka. Co lalo mwasa kulibwaesela kukakumbulula mu majwi eni. *

18. Bika bitunapande kukumbulwila mu bwihi?

 ¹⁸ Kumbululeni mu bwihi. Kakangi bikumbululo byabihi bikebyo bikakanyamesa banu. Ngeci, ihiseni kubikumbululo byeni. Kumbululeni mu masekondi 30. (Visi 10:19; 15:23) Nga mwaputikile laja kukumbulula, co kumbululeni mu bwihi mangana mumwese bakweni mwanja waubwa wa kukumbulula mu bwihi. Nga bikumbululo byeni byambata minutu yaingi, co bakweni baziba shwamwa na kumona ngwabo kubasa kukumbulula ngwe mumukambulwila. Bikumbululo byabihi bikalingisa banu babangi bakumbulule. Nga babanga kwinika yeni, co kukumbululeni mu bwihi hanemana cihula. Keti mukumbulule bisimpi byoshe bili ha palangilafu. Nga bakweni banakumbulula hanemana cihula, co mwasa kukumbulula ha bisimpi bikwabo.—Kengeni Cipalo ca “ Bika Binjasa Kukumbulula?”

19. Bika bimunapande kulinga mangana muka-kutwamenena aminike?

¹⁹ Lekeni muka-kutwamenena ha palangilafu imushaka kukumbulula. Simbu kanda biwano bishangumuke, mulekeni palangilafu imushaka kukumbulula. Nga munete oho ha palangilafu, co junduleni manene liboko lyeni manganga muka-twamenena amimone.

20. Biwano binalifu bati na kulya hamo na bakweni?

²⁰ Biwano byapwa ngwe byakulya bije bitulila hamo na bakwetu. Mulinga bati nga bamileka ngwabo mubwaeseko byakulya bimo mangana mwakulile hamo na cikungulukilo? Mwasa kulishoshomwena, oloni mweseka mumwasela mwoshe kuteleka bwino byakulya bije bibashaka bakweni. Yehova natubwaesela byuma byabibwa ku biwano. (Myaso 23:5; Mateo 24:45) Akabwaelela manene nga tunenako bwana bumo bwabubwa. Ngeci, libwaeseleni mwamubwa mangana mwase kukumbulula. Co kumuli lika byanabwaesa Yehova, oloni neni mwana bwana bweni ku cikungulukilo.