CILONGESA 2
MWASO 132 Tunapu Mubila Umolika
Banalume Singimikeni Banakazi Beni
‘Banalume twaleleleniho . . . kusingimika banakazi beni.’—1 PITA 3:7.
BILI MUNO MU CILONGESA
Banalume basa kusingimika bati banakazi babo mu majwi na mu bilinga?
1. Mwafwa bika Yehova wabwahesele bulo?
YEHOVA wapwa “Njambi wa kubwahelela,” co atonda ngwendi netu tupwe ba kubwahelela. (1 Timo 1:11) Natwana bwana bwabwingi mangana tulikuwe kuyoya. (Yako 1:17) Bumo bwa bwana bwanatwana Yehova, bunapu bulo. Munalume na munakazi mubakalyambata bakalikumiya kulizema na kulisingimika. Nga munalume na munakazi batwalelelaho kulizema, co bapwa ba kubwahelela mu bulo bwabo.—Prov 5:18.
2. Banalume babangi ano matangwa bakalingi bati banakazi babo?
2 Calubinda, banu babangi ano matangwa kubesi kushulisilila byuma bibalikumiiye ha litangwa libalyambatele. Ngeci kubesi kupwa ba kubwahelela. Muzimbu wa kutunda ku World Health Organization umwesa ngwawo, banalume babangi ano matangwa bakapupu banakazi babo, kubendeka majwi amabi na kubayandesa mu bingila byabingi. Banalume baje bakayandesa banakazi babo bakamwesa ku mbunga ngwe bakasingimika banakazi babo, oloni nga bali kwalikalyabo kubesi kulinga ngoco. Banalume babangi baje bakakenge bikupulo bya mushelengwa, bakalingisa banakazi babo balizibe ngwabo kubabazemene.
3. Byuma muka byasa kulingisa munalume ayandese munakazi wendi?
3 Bika bikalingisa banalume bamo bayandese banakazi babo? Bamo bakalingi ngoco hamo mwafwa mu naanga ibanakolela cisemi wa munalume wakele na kuyandesa munakazi wendi, co bakasinganyeka ngwabo kuyandesa munakazi kukwabihile. Banalume bamo bakayandesa banakazi babo mwafwa bakamono bakwabo ba mu cisemwa cabo balinga ngoco. Aba banalume bacifweci bakayandesa banakazi babo mwafwa bakasinganyeka ngwabo nga balinga ngoco, co bamwesa banakazi babo ngwabo bali na nzili ya kubatwamenena. Banalume bamo bapwa baka-kulubala bwasi, co kubesi kukwata mbunge. Banalume bamoco bakakenge bikupulo bya mushelengwa kushwa kumo, co oku kukabalingisa bamone banakazi na kulila mu ngila ya kuhenga. Baka-kutondesesa banawana ngwabo ha simbu ya mushongo wa COVID-19 banalume babangi banashangumukile kuyandesa banakazi babo. Oloni ebi byoshe bitunasimutwiya kubyapandele kwana munalume lisesa lya kuyandesa munakazi wendi.
4. Byuma muka kubapandele kulinga bandolome baje banambata, co mwafwa bika?
4 Bandolome kubapandele kumona banakazi mu ngila ya kuhenga ngwe mubakalingila baka-kaye. a Mwafwa bika? Mwafwa kakangi munu akalingi byakasinganyeka. Kapositolo Paulu wanangwile baka-Kristu bakubwabesa mu Loma ngwendi: “Keti mutabese katumameno ka myaka ino kamimunge.” (Loma 12:1, 2) Paulu mwasonekelele baLoma ou mukanda, baje bakele omu mu cikungulukilo te banapu laja baka-Kristu. Oloni majwi a Paulu amwesa ngwawo baka-Kristu bamo bacikele na kutembwinina futisi na bisinganyeka bya baka-kaye. Co ebi bikebyo byamulingisile abanangule ngwendi batengulule bisinganyeka na bilinga byabo. Eci cinangulo cipanga na kuli bandolome ano matangwa. Calubinda, bandolome bamo bali na kutebwinina bisinganyeka bya baka-kaye, co bali na kuyandesa banakazi babo. b Yehova atonda ngwendi banalume balinge bati banakazi babo? Cikumbululo tuciwana mu majwi ali ku cisoneka cije hanemana cino cilongesa.
5. Kwesekesa na mukanda wa 1 Pita 3:7 munalume napande kulinga bati munakazi wendi?
5 Tandeni 1 Pita 3:7. Yehova naleke banalume ngwendi basingimike banakazi babo. Munalume uje akasingimika munakazi wendi akamumwesa cizemo na kumulinga mwamubwa. Muno mu cilongesa tusimutwiya byanapande kulinga munalume mangana asingimike munakazi wendi. Oloni tusimutwiyeni tahi byuma kapandele kulinga munalume kuli munakazi wendi.
KETI MULINGE BYUMA BIJE BIZEYESA MUNAKAZI WENI
6. Yehova akalizibi bati mwakamono banalume baje bayandesa banakazi babo? (Kolose 3:19)
6 Munalume kapandele kupupa munakazi wendi. Yehova wazinda boshe baje bazema lwozi. (Samu 11:5) Ngeci wazinda munalume uje ayandesa munakazi wendi. (Mala 2:16; tandeni Kolose 3:19.) Kwesekesa na mukanda wa 1 Pita 3:7 haje hanemana cino cilongesa, munalume uje ayandesa munakazi wendi atsiya busamba bwendi na Yehova. Co Yehova katolilila nambe ku malombelo endi.
7. Kwesekesa na mukanda wa Efeso 4:31, 32 endekesi muka kubapandele kupangesa banalume baje bali mu bulo? (Taleni lalo “Majwi Abanalumbununa.”)
7 Munalume kapandele kuyalumukila munakazi wendi nambe kumwendeka majwi amabi. Banalume bamo bakayalumukila banakazi babo na kubendeka majwi amabi aje abazibisa kubabala ku mbunge. Oloni Yehova wazinda “butenu, kulubala, kuyalumuka, na majwi amabi.” c (Tandeni Efeso 4:31, 32.) Yehova akazibi byuma byoshe. Atonda ngwendi banalume bendeke majwi amabwa ku banakazi babo nambe nga bali babali. Munalume uje akendeka majwi amabi kuli munakazi wendi abiisa bulo bwendi na kutsiya busamba bwendi na Njambi.—Yako 1:26.
8. Yehova wamona bati munu uje akenga bikupulo bya mushelengwa, co mwafwa bika?
8 Kumwapandele kukenga bikupulo bya mushelengwa. Yehova wazinda munu uje akenga bikupulo bya mushelengwa. Ngeci munalume uje akenga bikupulo bya mushelengwa atsiya busamba bwendi na Yehova, co kasingimika munakazi wendi. d Yehova atonda ngwendi banalume bapwe ba kulongwa kuli banakazi babo mu bilinga na mu bisinganyeka. Yesu wendekele ngwendi munalume uje atwalelelaho kutala munakazi na kumushungwiya nalingi laja nendi bukoi “mu mbunge yendi.” e—Mate 5:28, 29.
9. Mwafwa bika Yehova wazinda kumona munalume uje kasingimika munakazi wendi ha simbu ya kulilala?
9 Munalume kapandele kulilala na munakazi wendi mu ngila ije imulingisa alizibe kupwa wangoco. Banalume bamo bakalilala na banakazi babo mu ngila ije ibalingisa balizibe ngwe bali na kubayandesa. Yehova wazinda bilinga bya cifweci bije kubimwesa cizemo. Atonda ngwendi banalume bazeme na kusingimika banakazi babo na kwaka mbunge mubakalizibila. (Efeso 5:28, 29) Batico nga munalume kesi kusingimika munakazi wendi, akamuyandesa na kukenga bikupulo bya mushelengwa? Asa kutengulula bati bisinganyeka na bilinga byendi?
MUNALUME ASA KWECELA BATI BILINGA BYABIBI?
10. Bukwasi muka bubawana banalume baje banambata ku mwanja wa Yesu?
10 Bika byasa kukwasa munalume asingimike munakazi wendi na kujeneka kumuyandesa? Napande kulifwita kutembwinina Yesu. Yesu walingile mwamubwa bandongesi bendi nameme kambatele. Banalume baje bali mu bulo banapande kutembwinina mwanja wendi waubwa. (Efeso 5:25) Yesu wendekele na kulinga bati bandongesi bendi, co bika bibalilongesako banalume baje bali mu bulo?
11. Yesu walingile bati tupositolo bendi?
11 Yesu wamwesele tupositolo bendi ngozi na kubasingimika simbu yoshe. Kakele na kubendeka majwi amabi. Nameme Yesu wakele na nzili kutubakana tupositolo bendi, kalingile byuma bije byalingisile tupositolo bendi balizibe ngwabo bapwa ba kwisi manene nambe kubatewesa. Oloni walikehesele na kupangela bandongesi bendi. (Iwano 13:12-17) Walekele bandongesi bendi ngwendi: ‘Lilongeseni kuli yange, mwafwa njawa mbunge, co lalo njiwa kulikehesa mu mbunge, co mukahwima.’ (Mate 11:28-30) Nangukeni ngweni Yesu wapwile wa kuwa mbunge. Nga munu wapwa wa kuwa mbunge, oku kukumwesa ngwabo wapwa wa kuzeya. Munu wa kuwa mbunge wakala na nzili mwafwa wakala na mbunge ya kulibindika. Nga banamulubalesa akatwalelelaho kuwa mbunge na kukwata mbunge.
12. Yesu wakele na kusimutwiya bati na bakwabo?
12 Yesu wapangesele majwi endi mu kuzembeleka na kushongangeya bakwabo. Kendekele mwamubi baka-kumukabangeya. (Luka 8:47, 48) Nameme bitozi bendi bakele na kumutuka na kumushaula, Yesu “kabelwisilile matuka.” (1 Pita 2:21-23) Bisimbu bimo Yesu wolokele kutubakana kukumbulula mu ngila yaibi. (Mate 27:12-14) Ou unapu mwanja waubwa ubasa kutembwinina bandolome baje banambata.
13. Ngwe muunamwesela mukanda wa Mateu 19:4-6, munalume asa “kulipandakana na munakazi wendi” mu ngila muka? (Taleni na cikupulo.)
13 Yesu wanangwile banalume batwaleleleho kupwa ba kulongwa kuli banakazi babo. Wapangesele majwi a Ishe mwendekele ngwendi munalume napande “kulipandakana na munakazi wendi.” (Tandeni Mateu 19:4-6.) Lijwi lya Cigriki libanapangesa lya “kulipandakana,” lilumbununa kukumbasana byuma bibali na ‘gru.’ Munalume na munakazi baje bali mu bulo, banapande kulikwatasana manene ngwe byuma bibali bije bibanapandakana kupangesa gru. Nga umo wabo alinga byuma bije bizibisa mukwabo kubabala ku mbunge, co boshe baliwana mu bukalu. Munalume uje wazema munakazi wendi mu ngila ei, alinga mwoshe mwasela kujenjuka ku kukenga bikupulo bya mushelengwa. Kakwata-kwata ku masinde ‘kutundisa mesho endi ku byuma byangoco.’ (Samu 119:37) Ngwe mwa Yombi, ou munalume nalikumiya kujeneka kutala na kushungwiya munakazi weka kutubakana munakazi wendi.—Yombi 31:1.
Munalume wa kulongwa uje nambata abyana kukenga bikupulo bya mushelengwa (Taleni paragirafu 13) g
14. Bika byanapande kulinga munalume uje akayandesa munakazi wendi mangana elwise busamba bwendi na Yehova na kunyamesa bulo bwendi?
14 Munalume uje akapupu munakazi wendi na kumwendeka majwi amabi, napande kulingako bimo mangana elwise busamba bwendi na Yehova na kukanyamesa bulo bwendi. Byuma muka bya napande kulinga? Cakulibanga, napande kunanguka ngwendi ali na bukalu bwakama manene. Co Yehova akamono byuma byakalingi, mwafwa akazibi na kumona byuma byoshe. (Samu 44:21; Ekele 12:14; Hebe 4:13) Camucibali, napande kwecela kuyandesa munakazi wendi na kutengulula bilinga byendi. (Prov 28:13) Camucitatu, napande kulomba likonekelo kuli Yehova na kuli munakazi wendi. (Bili 3:19) Napande kulomba Yehova amwane lishungu na nzili ya kutengulula bisinganyeka byendi na endekesi yendi na bilinga byendi. (Samu 51:10-12; 2 Kori 10:5; Filp 2:13) Camuciwana, napande kuyoya mu kulitombola na malombelo endi, kulumbununa ngwabo napande kuzinda byuma byoshe bya lwozi na majwi amabi. (Samu 97:10) Camucitanu, napande kulomba bukwasi ku bakulunu mu cikungulukilo. (Jems 5:14-16) Cabu 6, napande kulibwahesela mwakujenjukila bilinga byabibi nga akaliwana nabyo kulutwe. Munalume uje akakenge bikupulo bya mushelengwa, nendi napande kukabangeya byuma 6 bitunasimutwiya. Yehova amukwasa mangana atengulule bilinga byendi. (Samu 37:5) Kuli byuma bikwabo lalo byanapande kulinga munalume kutubakana kwecela lika bilinga byabibi. Napande kulilongesa mwakusingimikila munakazi wendi. Asa kulinga bati ngoco?
BANALUME BASA KUZEMA BATI BANAKAZI BABO NA KUBASINGIMIKA?
15. Munalume asa kumwesa bati ngwendi wazema munakazi wendi?
15 Mweseni ngweni mwabazema. Bandolome bamo bakalingiko byuma bimo ha litangwa na litangwa bije bikalingisa banakazi babo balizibe ngwabo babazema. (1 Iwa 3:18) Munalume asa kulinga byuma bije bimwesa cizemo kuli munakazi wendi. Cakumwenako, bisimbu bimo nasa kukwatelela munakazi wendi ku liboko. Nga alinga ngoco, co amwesa ngwendi wamuzema. Nasa kumutumina kamuzimbu na kumuleka ngwendi, “Njakumwene laja mbai” nambe kumwihula ngwendi “Byuma bili na kwenda bati?” Co lalo ha bisimbu byabingi nasa kumusonekela kadi ije imwesa mwamuzemena. Nga munalume alinga byuma bya cifweci, co amwesa ngwendi akasingimika munakazi wendi, co oku kulingisa bulo bwabo bukanyame.
16. Mwafwa bika munalume napande kushangala munakazi wendi?
16 Mulekeni ngweni wapwa wa seho kuli yeni. Munalume uje akasingimika munakazi wendi, akamushangala na kumushongangeya. Ngila imo mwanasa kulingila ngoco, inapu kukandelela ku byuma byoshe byabibwa byakamulingila. (Kolo 3:15) Nga munalume ashangala munakazi wendi kutundilila kwisi ya mbunge, co amuzibisa manene kubwaha ku mbunge. Nga aleka munakazi wendi byazema manene hali ikeye, co munakazi wendi aliziba ngwendi wamuzema, akamusingimika na kumunyungilila.—Prov 31:28.
17. Munalume asa kusingimika bati munakazi wendi?
17 Mumweseni ngozi na kasingimiko. Munalume uje wazema munakazi wendi, wamumona kupwa wa seho, co akamunyungilila. Wamumona kupwa bwana bwa kutunda kuli Yehova. (Prov 18:22; 31:10) Co oku kukamulingisa amusingimike na kumumwesa ngozi nameme ha simbu ya kulilala. Munalume wa cifweci kasa kusindiya munakazi wendi alilale nendi mu ngila ije ilingisa citakutaku cendi cimupaye na kumulingisa alizibe ngwe kapwile wa seho. f Munalume nendi kapandele kulilala na munakazi wendi mu ngila ije ilingisa citakutaku cendi cimupaye.—Bili 24:16.
18. Bika bibanapande kulinga banalume? (Taleni lalo cipalo ca “ Bingila Biwana Mumwasa Kusingimikila Banakazi Beni.”)
18 Banalume anukeni ngweni Yehova ali na kumona kulifwita kweni omwo musingimika banakazi beni mu byuma byoshe bimuli na kulinga. Lingeni mwoshe mumwasela kusingimika banakazi beni ha kujenjuka bilinga byoshe byabibi. Mweseni ngozi banakazi beni na kubasingimika. Nga mulinga ngoco, co mumwesa ngweni mwabazema na kubamona kupwa ba seho. Banalume singimikeni banakazi beni, co munyungilila busamba bweni na Yehova.—Samu 25:14.
MWASO 131 ‘Canaka Njambi Hamolika’
a Banalume baje banambata bawana bukwasi nga batanda ñanda ya mutwe wa “Kuma Mukamono Banakazi Ngwe Mwabamwena Yehova Ndi?” mu Kaposhi ka Kukengela ka January 2024.
b Nga munu imunalyambata nendi ali na kumiyandesa, mwasa kuwana bukwasi mu ñanda ya “Zekona Kutusa Batu Baba Ezwanga Maswe ki Batu Bobapila ni Bona” mwisi ya mutwe wa “Litaba Zeñwi Zetusa” ha jw.org na JW Library®.
c MAJWI ABANALUMBUNUNA: “Majwi amabi” alumbununa kutomba munu nambe kumupaya kushwa kumo. Byoshe byendeka munalume mu kushaka kuzibisa munakazi wendi kubabala ku mbunge byapwa majwi amabi.
d Taleni cilongesa ca “Kubuha Maswaniso a Mapunu Kwakona Kusinya Linyalo Lamina.” ha jw.org na JW Library.
e Munakazi uje nashomboka kuli munalume uje akakenge bikupulo bya mushelengwa asa kuwana bukwasi mu ñanda ya “Nga Umo mu Bulo Akenga Bikupulo bya Mushelengwa” mu Kaposhi ka Kukengela ka August 2023.
f Mbimbiliya kuyendekele bingila mu banapande kulilalela baje bali mu bulo. Baka-Kristu baje bali mu bulo banapande kulyangwila byakulinga bije bimwesa ngwabyo basingimika binangulo bya Yehova, kulisingimika umo na mukwabo na kubalingisa bakale na citaku-taku ca kujela. Baka-kulyambata kubapandele kusimutwiya bya kulilala kwabo na banu beka.
g KULUMBUNUNA CIKUPULO: Ndolome bali na kumusindiya kukenga bikupulo bya mushelengwa ha magazini kuli bakapanga nabo.
