Njasemukile mu mwaka wa 1954 mu nganda ya St. Paul, Minnesota ku U.S.A. Bisemi bange kubafukile manene, co lalo twapwile baka-Katolika. Mu naanga yetu ya banu batanu, yange wa mucibali. Mu njapwile mwanike, njakobelele sikola ya Katolika, co njakele na kukwasa Kapilistu ha simbu ya billika. Oloni kunjazibukile byabingi ha Mbimbiliya. Njazibukile ngwange Njambi kwakala, co ikeye watangele byuma byoshe, oloni kunjakulahele bilongesa bya bulombelo.

Mu mwaka wa kulibanga unjakele ha sikola ya William Mitchell haje hanjakele na kulilongesela buloya, Bakaleho ba Yehova banjendelele. Banjiwanene te njili na kukusha, co banjishikile ngwabo banjendela simbu yeka. Mubezile, njabehwile bihula bibali: “Mwafwa bika byuma bikendela mwamubwa banu bababi kutubakana banu bababwa?” na “Bika byasa kukwasa munu apwe wa kubwahelela?” Banjanene libulu lya Niti ye isa kwa Bupilo Bwa Kamita na Mbimbiliya ya New World Translation of the Holy Scriptures ya mubala wa bushombo. Njatabele kulilongesa nabo Mbimbiliya, co Njazibukile byuma byabingi. Njabwahelelele  manene munjazibukile ngwange Bumwene bwa Njambi bukebwo bukayula kaye koshe. Njazibisisile ngwange bifulumende bya banu binonwa kuyula mwamubwa kaye, co binalingisa banu bayande manene.

Njalikundikile kuli Yehova ku maputukilo a mwaka wa 1982, co banjimbwitikile uje bene mwaka ha ciwano ca mutambela citwalingilile mu mutungo umo wa mu St. Paul. Cije ciwano cakele na mutwe wa kwendeka ngwawo Busunga bwa Bumwene (“Kingdom Truth”). Calumingo cateleko, njaile lalo muje bene mu mutungo na kusoneka ma ekizamu a buloya. Malizauti muwatuhukile mu October njapasele, co njapwile loya.

Haje ha ciwano ca mutambela, njaliwanene na Mike Richardson uje wakele na kupangela ha Mbetele ya ku Brooklyn, ou ndolome wanjilekele ngwendi ku Cikota ca Bakaleho kuli oni dipatimenti itala bya mashiko. Njanukile majwi a Kaisopya umo aje ali ku Vilinga 8:36, co njalihwile ngwange, ‘Bikajo byasa kunjonowesa kulomba kukapangela ku ofisi itala bya mashiko?’ Ngeci, njalombele kukapangela ha Mbetele.

Bisemi bange kubabwahelelele munjapwile Mukaleho wa Yehova. Batate banjilekele ngwabo nga njikapangela ha Mbetele, co byuma binjalilongesele ku sikola ya maloya biya mu ngoco. Njabalekele ngwange njinalyana kukapangela ha Mbetele, co bakanjana-ana kambongo kakulikwasesa ha ngonde kaje kabakele na kutambula bakwetu ha Mbetele.

Njakotokelele kuya ha Mbetele mwafwa te njashangumuka laja kupanga ku nkuta. Ngeci, njaile ha Mbetele ya ku Brooklyn New York, mu 1984. Njakapangelele ku ofisi itala bya mashiko. Byuma binjalilongesele munjakele na kupangela ku nkuta byanjikwasele mu cipangi cibanjanene ha Mbetele.

Mutungo ubatumbula ngwabo Stanley wa ku New Jersey mu nganda ya Jersey baulandele mu November 1983. Bandolome balombele fulumende mangana ibatabese kubwahesa mikole ya malaiti na mipila ya mema ya muje mu mutungo. Bandolome mubaliwanene na baka-fulumende babalekele biyongola byabo. Bashakele ngwabo uje mutungo upwe mwakulingila biwano. Ije ñanda yanenele bukalu. Mashiko a muje mu nganda amwesele ngwawo mitungo ya kulemesela inapande kukala lika kuje kuli binjubo bya banu. Mutungo wa Stanley wakele mu mutambela wa kulandesela, ngeci baka-fulumende babyanene  biyongola bya bandolome. Bandolome batwalele ñanda yabo mu nkuta, oloni nkuta yabyanene kutala ije ñanda.

Mu calumingo ca kulibanga cinjakele ha Mbetele, munga yatwalele lalo ije ñanda ku nkuta. Njazibukile mwakutalela mwamubwa ije ñanda mwafwa ha simbu eyi te njapanga myaka ibali mu nkuta ya mu St. Paul, Minnesota. Loya wa munga umo wendekele ngwendi muje mu mutungo ubatumbwile ngwabo Stanley bakele na kulingilamo bilika bya kufwa ngwe kukengelamo mavidio na kwimba myaso. Co, kulemeselamo Njambi kukwabihile. Nkuta yatalele ije ñanda, co yayulile ngwayo baka-fulumende ku nganda ya Jersey bapokwele lishiko lije litabesa banu kulemesa Njambi mubashakela. Nkuta yashikile ngwayo baka-fulumende batutabese kukungulukila muje mu mutungo, co njashangumukile kulimwena omwo Yehova wapangeselelemo dipatimenti ya mu munga ije itala bya mashiko. Njabwahelelele manene munjakwasele mu cipangi ca kwimanena munga.

Bandolome babwahesele uje mutungo, co cilika ca kumanesa sikola ya Ngilyande ya bu 79 bacilingilile mu Njubo ya Biwano ya mu nganda ya Jersey lya September 8, 1985. Eci cilika bacilingile munima ya bingonde byabindondo kutunda hababwaheselele uje mutungo. Njalizibile manene kubezika ha kupangela Yehova mu dipatimenti itala bya mashiko. Njabwahelelele manene munjapangelele ha Mbetele kutubakana simbu injakele na kupangela ku kaye. Kunjazibukile ngwange Yehova anjipangesa mu kwimanena munga mu biñanda byabingi.

Mu ma 1980, mu bipatela byabingi bandotolo bakele na kwaka Bakaleho maninga nameme banabyana. Bandokazi baje bakele na memo bakele mu bukalu bwakama mwafwa maako basinganyekele ngwabo nga munakazi ali na limo kapandele kubyana kumwaka maninga. Maako bendekele ngwabo nga munakazi uje ali na limo abyana kumwaka maninga, asa kutsa na kuseza munendi.

Lya December 29, 1988 Ndokazi Denise Nicoleau mwakitile munendi, maninga atundile mu bwingi mu mubila wendi. Ndotolo wamulekele ngwendi napande kutaba kumwaka maninga mwafwa maninga ahwile manene mubila. Ndokazi Nicoleau wabyanene. Lyamukwabo mutondo, baka-cipatela balombele baka-nkuta babatabese kwaka uje ndokazi maninga. Co baka-nkuta bashikile ngwabo uje ndokazi bamwake maninga, oloni kubamwihwile nambe kwihula munalume wendi.

Lya mu citanu, December 30 baka-cipatela bakele Ndokazi Nicoleau maninga nameme munalume wendi na baka-naanga yendi baje bakele na kumubinjisa babyanene. Lije litangwa baka-fulumende bakutile baka-naanga ya Ndokazi Nicoleau  na bakulunu ba mu cikungulukilo baje bashakele kubindika bandotolo kumwaka maninga. Lya Sapalalo mutondo, ha mapapelo a mizimbu a mu nganda ya New York, ku bisanzi na ha ma TV bakele na kwendeka bya baje bandolome babakutile.

Lya Mande mutondo, njasimutwiiye na Milton Mollen uje wapwile lyaako wa mu nkuta yakama. Njamulekele ngwange baka-nkuta imo bashikile ngwabo bake ndokazi maninga kwa kujeneka kumwihula. Lyaako Mollen wanjilekele ngwendi njikaije lalo ku ofisi yendi mutanya mangana twakusimutwiye ha mashiko aje asa kukwasa muje mu ñanda. Njaile hamo na Philip Brumley uje wakele na kutwamenena dipatimenti yetu. Uje lyaako walanyene lalo na loya wa cipatela. Ñanda yetu yapwile yakama. Ndolome Brumley wanjisonekelele ha kalipapelo ngwendi njikwate mbunge. Ndolome Brumley walingile mwamubwa kunjinangula mwafwa njakele na kutenuka manene mukushaka kupaya uje loya wa cipatela.

Munima ya ola imolika, lyaako Mollen wendekele ngwendi ñanda yetu ikeyo ya kupwa ya kulibanga lyamukwabo mutondo. Mutwakele na kutuhuka muje mu mulili, lyaako Mollen wendekele ngwendi loya wa cipatela akukala na cipangi cakama lyamukwabo. Walumbunwine ngwendi uje loya kakwasa kuwana bukaleho bumwesa ngwabwo baka-cipatela banakele na lisesa lya kwaka ndokazi Nicoleau maninga nameme kashaka. Njalizibile ngwe Yehova atukulahesa ngwendi tuhyana ije ñanda. Njakomokele mwakele na kutupangesela Yehova mu kushulisilila cizango cendi.

Buje butsiki, twazezamene mu kulibwahesela bitukendeka lyamukwabo mutondo. Nkuta yakala hayehi na Mbetele ya Brooklyn, ngeci bandolome na bandokazi batwakele nabo mu dipatimenti ya mashiko baile na kutolilila muikendela ije ñanda. Omwo maako bawana bazibile bukaleho butwabanene, bendekele ngwabo ije nkuta, yapokwele lishiko. Nkuta yakama yemanenene Ndokazi Nicoleau, co yendekele ngwayo kwangwila mubezi ngila ya kumusakelamo oku ikeye kazibuka kunapu kupokola mashiko.

Nkuta yakama ya mu New York nayo yendekele ngwayo Ndokazi Nicoleau banapande kumusaka kwakujeneka kumwaka maninga. Eyi ikeyo yapwile ñanda ya kulibanga kuli yange hakati ka biñanda biwana bya kukundama ku maninga bitwemanenene bije bibatalele mu binkuta byakama.  (Taleni cipalo ca “ Biñanda Bitunahyana mu Binkuta Byakama.”) Yange na maloya bakwetu ba ha Mbetele, twemanenene lalo biñanda binakundama ku kulela bana, kutsa kwa malo na mashiko aje anakundama ku mitungo na libu.

Munjalizibukile na munakazi wange Dawn, te ali na bana batatu, oloni bulo bwendi bwa kulibanga te bunatsi. Wakele na kulinga bupainiya oku alingako tubipangi tumo mangana alele naanga yendi. Buyoye bwamukaluwilile, oloni njashakele manene futisi yendi ya kutwameka bya ku sipilitu kulutwe. Mu 1992, njakaliwanene nou ndokazi ku ciwano ca Baka-kutwa Ceke (“Light Bearers”) cije citwalingilile mu nganda ya New York, co njamwihwile indi twasa kulizibuka. Munima ya mwaka umo, twalyambatele. Yehova nanjana munakazi wa nzanzu uje washaka bya ku sipilitu. Njalikuwu byuma byabingi ha simbu injinayoyo na munakazi wange Dawn.—Visi 31:12.

Mutwalyambatele, munetu wa kulibanga wakele na myaka 16, mukwabo 13, wa mwanikeco 11. Njashakele ngwange njipwe cisemi wamubwa, ngeci njakele na kutanda mabulu oshe aje endeka mwakulelela bana ba kuwana, co njapangesele binjatandele. Tunaliwana na bukalu bwabwingi, oloni ha simbu ino, aba bana banjimona ngwe nji kabusamba kabo na ishabo uje wabazema. Twakele na kutabesa babusamba ba bana betu kwija ku njibo, co mu njibo yetu mwakele na kushula bakwenje na bambanda.

Mu 2013, nange na Dawn twaile ku Wisconsin mangana tukanyunge bisemi betu. Oloni njalikomokele mwafwa cipangi cange ca ha Mbetele kucahwile. Banjitabesele kutwalelelaho kukwasa munga mu biñanda bya mashiko ha kasimbu kakandondo.

Mu September 2018, njakele na bukalu bwa kulinga kwendeka kubanga kukohola. Ndotolo wanjipimine, oloni kawanene bukalu. Ndotolo mukwabo wanjilekele ngwendi njilimone na muka-kutala bya bwongo. Mu January 2019, muka-kutala bya bwongo wanjiwanene na mushongo ubatumbula ngwabo progressive supranuclear palsy (PSP).

Mukwetile matangwa atatu, njapokokele liboko munjakele na kwehela ha mema a kukonda. Kushwa ku bwanike bwange, njashakele manene kwehela ha mema a kukonda. Co njanangukile ngwange mishisha yange ya maboko na mendi yashangumukile kulikwata. Njakomokele manene muwakolele bwasi mushongo wange mwafwa wanjonowesele kwendeka, kwenda na kulehula.

Njabezika manene kupangesa ceke cange ca buloya ku bipangi bya Bumwene. Co lalo, njabwahelela manene mwafwa njasoneka biñanda byabingi bije bibanatanda bandotolo, maloya na maako. Njinemanena banu ba Yehova mu kaye koshe mangana baka-fulumende basingimike lisesa lyabo lya kubasaka kwa kujeneka kubaka maninga. Nameme ngoco, njiliziba ngwe mwendekele Luka ku Luka 17:10, ngwendi: ‘Nji ngamba wa ngoco. Njalingi byuma binjinapandele kulinga.’