1. Yesu wamwesele bati ngwendi wamwene Bisoneka kupwa bya seho?

 ACISINGANYEKENI lika mubalizibililile banu baje batolililile kuli Yesu mwakele na kulongesa. Yesu wakele na kupangesa manene Bisoneka bya Kujela mwakele na kulongesa banu, co byoshe wabikwatele mu mutwe. Majwi a maputukilo endekele Yesu munima ya kumumbwitika na majwi amo amamaneselelo endekele simbu kanda bamutsiye, atundile mu Bisoneka. b (Kwitu 8:3; Myaso 31:5; Luka 4:4; 23:46) Co lalo ha myaka itatu na hafu, kutunda ha kumumbwitika kutwala ha kutsa kwendi Yesu wakele na kutandela banu Bisoneka na kubalumbunwinabyo.—Mate 5:17, 18, 21, 22, 27, 28; Luka 4:16-20.

2. Bika byakwasele Yesu azibuke mwamubwa Bisoneka ha simbu yakele na kukola? (Taleni cikupulo cili ha liputa lyakulibanga.)

² Myaka yaingi simbu kanda ashangumuke cipangi cendi, Yesu watandele Lijwi lya Njambi na kutolilila mubalitandele ha bisimbu byabingi. Yesu wakele na kuziba Maliya na Jozefu mu bakele na kusimutwiya ha Bisoneka ha litangwa na litangwa ku njibo. c (Kwitu 6:6, 7) Yesu wakele na kuya hamo lika na baka-naanga yendi ku sinagogi lya sabata na lya sabata. (Luka 4:16) Ha simbu ibakele ku sinagogi, Yesu wakele na kutolilila mwamubwa mubakele na kutanda Bisoneka, co mu kwita kwa simbu, nendi walilongesele kulitandela  Bisoneka bya kujela. Ngeci, Yesu wazibukile na kuzema manene Bisoneka, co wabipangesele mu kuyoya kwendi. Cakumwenako, acisinganyekeni byalingiwile mu tempele Yesu mwakele na myaka 12. Balongesi baje bazibukile mwamubwa Lishiko lya Mosesa, ‘bakomokele manene cashu ca Yesu ca kuzibisisa byuma na bikumbululo byendi.’—Luka 2:46, 47, 52.

3. Bika bitusimutwiya muno mu cilongesa?

³ Netu twasa kuzibuka na kuzema Lijwi lya Njambi nga tutwalelelaho kulitanda. Oloni byuma muka bitunapande kulinga, mangana byuma bitutanda bitukwase? Twasa kulilongesako bimo ku byuma byendekele Yesu kuli baje bazibukile lishiko bakufwa ngwe baka-Kusoneka, Bafalisi, na Basaduki. Aba bakulunu ba bulombelo bakele na kutanda Bisoneka simbu yoshe oloni byuma bibakele na kutanda kubyakele na kubakwasa. Yesu wendekele byuma bitatu bibapandele kulinga aba banalume mangana bawane bukwasi mu Bisoneka. Majwi abalekele atukwasa tubwezelele ku cashu cetu ca (1) kuzibisisa bitutanda, (2) kunanguka bisimpi bya seho, na (3) kupangesa bitutanda mu Lijwi lya Njambi.

4. Mukanda wa Luka 10:25-29 utulongesa bika ha kutanda Lijwi lya Njambi?

⁴ Tushaka kuzibisisa byuma bitutanda mu Lijwi lya Njambi. Mwafwa nga kutuzibisisa bitutanda, co kubitukwasa. Cakumwenako, tusimutwiyeni ha byuma byendekele Yesu kuli “munalume umo uje wazibukile manene lishiko.” (Tandeni Luka 10:25-29.) Omwo uje munalume wehwile byapandele kulinga mangana akawane monyo wa myaka yoshe, Yesu wamukwasele awane cikumbululo mu Lijwi lya Njambi mwamwihwile ngwendi: “Bika bibanasoneka mu lishiko? Biukatandamo byamwesa bika?” Uje munalume wasele kukumbulula mwamubwa kupangesa Bisoneka ngwendi, wapandele kuzema Njambi na bakwabo. (Levi 19:18; Kwitu 6:5) Oloni wehwile lalo ngwendi: “Mukwetu napu iya?” Uje munalume wamwesele ngwendi kazibisisile mwamubwa byatandele mu Bisoneka. Ngeci kazibukile mwakupangesela mwamubwa bije bisoneka mu kuyoya kwendi.

5. Kulombela na kutanda mu kulibandeka, kutukwasa bati tuzibisise bitutanda?

⁵ Twasa kubwezelela ku cashu cetu ca kuzibisisa Lijwi lya Njambi nga tulizilisa kulingako byuma bimo ha simbu ya kutanda. Tusimutwiyeniko ha byuma byasa kumikwasa. Lombeleni simbu kanda mushangumuke kutanda. Yehova ikeye asa kutukwasa tuzibisise, ngeci tunapande kumulomba sipilitu ya kujela mangana itukwase kwaka mbunge ku byuma bitutanda. Co tandeni mu kulibandeka. Kulinga ngoco kumikwasa muzibisise bimutanda. Kutanda mu kutambeka nambe kutanda oku mutolilila ku Bisoneka bibanarekodela cimweja kunasa kumikwasa. Nga muziba majwi abanarekoda na kulimwenawo ha lipapelo, co muzibisisa, kwanuka na kulilongesa byabingi ku byuma bimutanda mu Lijwi lya Njambi. (Yosh 1:8) Nga mwamanesa kutanda, lombeleni lalo kuli Yehova na kukandelela ku bwana bwa Lijwi lyendi bwanamyana na kumulomba amikwase kupangesa byuma bimunatanda.

6. Kulihula bihula na kusoneka bisimpi omwo mutanda kumikwasa bati? (Taleni na cikupulo.)

⁶ Tusimutwiyeniko ha byuma bikwabo bibali bimunapande kulinga mangana muzibisise mwamubwa Mbimbiliya. Lihuleni bihula ha byuma bimuli na kutanda. Omwo mutanda muzimbu umo wa mu Mbimbiliya, lihuleni ngweni: ‘Beya babanendeka manene aha? Iya ali na kusimutwiya? Ali na kusimutwiya neya, co mwafwa bika? Kuli kubyalingiliwile ebi byuma, co byalingiwile simbu muka?’ Kulihula bihula bya cifwa eci kumikwasa musinganyekesese na kuzibisisa  byuma bimuli na kutanda mu Bisoneka. Co lalo omwo mutanda, sonekeniko tubisimpi tumo. Kusoneka byuma bimunatanda, kumilingisa musinganyekeho manene, co lalo kumikwasa mubizibisise mwamubwa. Co lalo kumikwasa mwanuke byuma bimunatanda. Mwasa kusoneka bihula bimusinganyeka, byuma bimunawana mumunatondesesa, bisimpi byakama bimunawana, mumushaka kupangesela bimuli na kutanda nambe kusoneka mumuli na kulizibila ha byuma bimunatanda. Kupangesa ei ngila kumikwasa mulimwene ngweni Lijwi lya Njambi linapu muzimbu wanasonekela bene yeni.

7. Cifwa muka citunapande kukala naco omwo tutanda, co mwafwa bika? (Mateu 24:15)

⁷ Yesu wendekele ngwendi tunapande kupwa baka-kunanguka mangana tuzibisise mwamubwa bitutanda mu Lijwi lya Njambi. (Tandeni Mateu 24:15.) Kunanguka kulumbununa bika? Kunanguka capwa cashu ca kumona mubinalitombwela biñanda nambe mubinalisezela na kuzibisisa byuma bimo bije kubasonekele. Kutundaho, Yesu wamwesele ngwendi kunanguka kutukwasa tumone byuma bili na kulingiwa bije bili na kushulisilila bupolofweto bwa mu Mbimbiliya. Co lalo tunapande kukala neci cifwa mangana tuwane bukwasi ku byuma byoshe bitutanda mu Mbimbiliya.

8. Bika bitunapande kulinga mangana tupwe baka-kunanguka omwo tutanda?

⁸ Yehova akakwasa bangamba bendi bapwe baka-kunanguka. Ngeci, mulombeni amikwase mangana mukale neci cifwa. (Visi 2:6) Byuma muka bitunapande kulinga bije bilitombola na lilombelo lyetu? Singanyekeseseni ha byuma bimunatanda na kumona mubinalitombwela na byuma byeka bimuzibuka. Pangeseni mabulu etu a kufwa ngwe Buka ya Lipatisiso ya Lipaki za Jehova mangana amikwase. Awa mabulu amikwasa munanguke biilumbununa ñanda imo imunatanda mu Mbimbiliya na kumona mumwasa kuipangesela mu kuyoya kweni. (Hebe 5:14) Kunanguka kumikwasa muzibisise mwamubwa Bisoneka.

9. Busunga muka bwa mu Bisoneka bubombwanesele Basaduki?

⁹ Basaduki bazibukile mwamubwa biñanda byakele mu mikanda itanu yakulibanga ya Bisoneka bya Cihebelu, oloni bombwanesele busunga bwakele muje mu mikanda ya kuhwiminina. Cakumwenako, acisinganyekeni mwakumbulwilile Yesu omwo Basanduki bamwihwile ñanda imo ya kukundama ku kusanguka. Wabehwile ngwendi: “Kuma kumwatandele mu libulu lya Mosesa, mu muzimbu wa ciputa ca mingonga omwo Njambi wamulekele ngwendi: ‘Yange Njambi ya Abrahamu, Njambi ya Isaki na Njambi ya Jakobu ndi’?” (Maki 12:18, 26) Nameme Basaduki batandele ije ñanda ha bisimbu byabingi, oloni cihula ca Yesu camwesele ngwaco bombwanesele busunga bwa seho bwa mu Bisoneka kutalesa ku kusanguka.—Maki 12:27; Luka 20:38. d

10. Byuma muka bitushaka kuwana omwo tutanda?

¹⁰ Bika bitulilongesako? Omwo tutanda, tunapande kwakako mbunge mangana tunanguke bitulilongesa ha vesi itutanda nambe ha ñanda imo ya mu Mbimbiliya itutanda. Kutushaka lika kuzibisisa byuma byabyasi oloni tushaka kuzibisisa bisimpi bya seho bije binalishweke, bije kutwasa kuwana nga kututondesesa na kusinganyekesesa.

11. Kwesekesa na mukanda wa 2 Timothi 3:16, 17, twasa kuwana bati bisimpi bya seho omwo tutanda mbimbiliya?

¹¹ Bika bitunapande kulinga mangana tuwane bisimpi bya seho omwo tutanda Mbimbiliya? Tucisimutwiyeni ha byuma biwendeka mukanda wa 2 Timothi 3:16, 17. (Tandeni.) Ou mukanda ngwawo: “Bisoneka byoshe . . . bikwasa” (1) mu kulongesa, (2) mu kwendekela, (3) mu kusungamesa, na (4) mu kunangula. Ebi byuma biwana, mwasa kubiwana nameme ku mikanda ije kumwesi kutanda simbu yoshe. Singanyekeseseni ha mizimbu imunatanda na kumona biimilongesa hali Yehova, ha byuma byanayongola kulinga na ha binangulo bikwabo bya mu Mbimbiliya. Nangukeni mubyasa kumyendekela byuma bimunatanda nga munabihisa. Nangukeni muwamikwasela mavesi amo kuzibuka na kwecela tulingo-lingo tweni tumo mangana mutwaleleleho kupwa ba kulongwa. Tondeseseni mumwasa kupangesela muzimbu umunatanda mu kusungamesa biyongola bya kuhenga bimunawana mu lihya. Waneni lalo binangulo bije bili mu vesi imunatanda bije bimikwasa mumone byuma mwakabimwena Yehova. Kupangesa ebi byuma biwana bitunasimutwiya kumikwasa muwane bisimpi bya seho bije bimilingisa muwane bukwasi omwo mutanda Mbimbiliya.

12. Mwafwa bika Yesu wehwile Bafalisi ngwendi “Kuma ku mwatandele?”

¹² Yesu wehwile lalo ngwendi: “Kuma ku mwatandele?” mangana asholole biyongola bya  kuhenga bibakele nabyo Bafalisi ha Bisoneka. (Mate 12:1-7) e Walingile ngoco mwafwa Bafalisi bakele na kwendeka ngwabo bandongesi bendi bakele na kupokola Lishiko lya Sabata. Omwo wabakumbulwile, Yesu wapangesele byakumwenako bibali bya mu Bisoneka na kwendeka majwi ali mu vesi ya ku mukanda wa Hoziya aje amwesele ngwawo Bafalisi kubazibisisile bilyalumbunwine Lishiko lya Sabata, co bonowele kumwesa bakwabo ngozi. Mwafwa bika aba banu bonowele kupangesa byuma bibakele na kutanda mu Lijwi lya Njambi? Mwafwa kubapwile ba kulikehesa. Bakele na kutandela bisoneka mu kuwanena bakwabo milonga. Kubakele na kuzibisisa byuma bibakele na kutanda mwafwa bakele na kumona byuma mu ngila ya kuhenga.—Mate 23:23; Iwano 5:39, 40.

13. Tunapande kukala na biyongola muka omwo tutanda Mbimbiliya, co mwafwa bika?

¹³ Majwi a Yesu atulongesa ngwawo tunapande kukala na bisinganyeka byabibwa omwo tutanda Mbimbiliya. Kutwapandele kufwa ngwe Bafalisi, oloni tunapande kupwa ba kulikehesa na kukala na bimbunge bya kushaka kulilongesa. Tunapande “kutambula lijwi mu kuwa mbunge lije libali na kukuna muli yetu.” (Jems 1:21) Nga tuwa mbunge, co tutabesa Lijwi lya Njambi litengulule bisinganyeka byetu. Mbimbiliya itukwasa tukale na ngozi, mema ku mbunge na cizemo nga kutulyalesa na kuitandela kuwanena bakwetu milonga.

14. Twasa kuzibuka bati indi tuli na kupangesa byuma bituli na kulilongesa mu Mbimbiliya? (Taleni na bikupulo.)

¹⁴ Mutuli na kuyoyela na bakwetu kunasa kumwesa indi tuli na kupangesa bituli na kulilongesa mu Lijwi lya Njambi. Bafalisi kubatabesele Lijwi lya Njambi libete ku bimbunge mukemwo ‘bapayele banu baje kubakele na mulonga.’ (Mate 12:7) Mu ngila imo lika, mutumwena bakwetu  nambe mutuyoyela nabo, kumwesa indi tuli na kutabesa Lijwi lya Njambi litumunge. Cakumwenako, twashaka manene kwendeka byuma byabibwa bibakalingi bakwetu Indi twashaka manene kusimutwiya ha tupenga twabo? Kuma tukamwesa bakwetu ngozi na kubakonekela indi tukatulika nkulundundu? Nga tulilula mu ngila ei tumona indi tuli na kutabesa byuma bituli na kutanda bitwamenene bisinganyeka byetu, bilinga byetu nomwo mutukalizibila.—1 Timo 4:12, 15; Hebe 4:12.

15. Yesu wamwene bati Bisoneka?

¹⁵ Majwi a bupolofweto aje ali ku mukanda wa Myaso 40:8 amwesa ngwawo Yesu wazemene manene Bisoneka bya kujela. Ou mukanda ngwawo: “Njambi yange njizema kulinga cizango cobe, njikanyunga bilongesa byobe mu mbunge yange.” Ebi bikebyo byamulingisile apwe wa kubwahelela na kupangela mwamubwa Yehova. Netu tupwa ba kubwahelela na kupangela mwamubwa Yehova nga tutabesa Lijwi lya Njambi litwete ku bimbunge.—Myaso 1:1-3.

16. Bika byasa kumikwasa muzibisise mwamubwa byuma bimutanda mu Lijwi lya Njambi? (Taleni cipalo ca “ Majwi a Yesu Asa Kumikwasa Muzibisise Bimutanda.”)

¹⁶ Majwi a Yesu na mwanja waubwa wanatwakela, bikebyo binapande kutushongangeya tubwezelele ku cashu cetu ca kutanda Mbimbiliya. Kulombela, kutanda mu kulibandeka, kulihula bihula na kusonekako bisimpi bimo, kutukwasa tuzibisise mwamubwa bitutanda mu Mbimbiliya. Nga tusinganyekesesa na kutondesesa kupangesa mabulu a kukundama ku Mbimbiliya, co tunanguka bisimpi bya seho ha byuma bitutanda mu Mbimbiliya. Twasa kubwezelela ku cashu cetu ca kupangesa Bisoneka nameme bije kutwesi kutanda manene, nga tulifwita kutondesesa bisimpi bya seho. Nga tukala na bisinganyeka byabibwa omwo tutanda Mbimbiliya, co kutupwila kwakwasi kupangesa bitulilongesa mu Lijwi lya Njambi. Nga tupangesa ebi bingila bitunasimutwiya, co tuzibisisa mwamubwa bitutanda mu Mbimbiliya na kushwenya manene kuyehi na Yehova.—Myaso 119:17, 18; Jems 4:8.