Yeni ku mithzimbu

Yeni ku mitwe ya viñanda

CILONGESA 20

Byuma Muka Bikalingiwa ku Bitozi ba Njambi Bibanendeka ku Kujombolola?

Byuma Muka Bikalingiwa ku Bitozi ba Njambi Bibanendeka ku Kujombolola?

‘Babakungululwile hamolika ku mutambela uje ubatumbwile mu Cihevelu ngwabo Alamangindone.’—KUJO 16:16.

MWASO 150 Shakezekeni Njambi Mangana Mukoboke

BILI MUNO MU CILONGESA *

1. Mukanda wa Kujombolola wendeka bika ha banu ba Njambi?

 MUKANDA wa Kujombolola umwesa ngwawo Bumwene bwa Njambi bwashangumuka kuyula mwilu, co Satana banamushekela hano hasi. (Kujo 12:1-9) Satana mubanamushekela hano hasi mwilu muli kubwahelela kwakama, oloni hano hasi hali bukalu bwakama. Mwafwa bika? Mwafwa nalubalela manene baje bali na kupangela Yehova mu kulongwa hano hasi.—Kujo 12:12, 15, 17.

2. Bika bitukwasa tutwaleleleho kupwa ba kulongwa kuli Yehova?

2 Twasa kutwalelaho bati kupwa ba kulongwa kuli Yehova nameme Satana ali na kutulwisa? (Kujo 13:10) Cuma cinasa kutukwasa cinapu kusinganyekesesa ha byuma bikalingiwa kulutwe. Cakumwenako, ku mukanda wa Kujombolola, kapositolo Yowano nendekako bibezikiso bimo bitulikuwa ololo. Cuma cimo citunabandamena cinapu kumona bitozi ba Njambi mubakanyonga. Tucimoneni omwo mukanda wa Kujombolola unalumbunwina aba bitozi na byuma bikalingiwa kuli bakebo.

BIMWESO BIJE BISHOLOLA BITOZI BA NJAMBI

3. Bikashama muka bamo babanendeka ku mukanda wa Kujombolola?

3 Vesi ya Kulibanga ya mukanda wa kujombolola capita 1, imwesa ngwayo biñanda bili oku ku mukanda banabyendeka mu “bimweso.” (Kujo 1:1, NWT) Bitozi ba Njambi banabendeka mu bimweso. Oku ku mukanda bandekako bikashama ba kuliseza-seza. Cakumwenako, banendekako “cikashama atuhuka mu mema a kalunga.” Ou cikashama ali na ‘mambinga likumi na mitwe itanu na ibali.’ (Kujo 13:1) Co kwasholokele “cikashama mukwabo ali na kutuhuka mu libu.” Ou cikashama wendekele ngwe canza-ngombe, co watumine “tuhya kutunda mwilu.” (Kujo 13:11-13) Kutundaho kwasholokele “chikashama wa kubenga,” co ha mongo wendi halondele cikwizi. Aba bikashama batatu bemanena bitozi ba Yehova Njambi na Bumwene bwendi. Ngeci kunapu kwa seho kubazibuka.—Kujo 17:1, 3.

BIKASHAMA BAKAMA BAWANA

‘Batuhuka mu mema a kalunga.’ (Ndanye 7:1-8, 15-17) Bemanena bifulumende bya kaye bije binayulu banu ba Njambi na kubayandesa kushwa mu simbu yayoyele Ndanyele (Taleni palagilafu 4, 7)

4-5. Mukanda wa Ndanyele 7:15-17 utukwasa bati kuzibisisa bibemanena aba bikashama?

4 Simbu kanda tusimutwiye bya aba bitozi, tucizibukeni tahi bibemanena aba bikashama. Mbimbiliya itukwasa kuzibuka bibemanena. Bikashama bamo babanendeka ku mukanda wa Kujombolola banabalumbununa mu mikanda ikwabo ya mu Mbimbiliya. Cakumwenako, kapolofweto Ndanyele wamwene “bikashama bawana batuhukile mu mema a kalunga” mu cilota. (Ndanye 7:1-3) Ndanyele atukwasa kuzibuka bibemanena aba bikashama. Aba bikashama bakama bemanena “bumwene” nambe ngwetu bifulumende biwana. (Tandeni Ndanyele 7:15-17.) Oku kumwesa ngwabo bikashama babanendeka ku mukanda wa Kujombolola nabo bemanena bifulumende.

5 Tusimutwiyeni oni ha cikwizi na bikashama batatu babanendeka ku mukanda wa Kujombolola. Mbimbiliya itukwasa kuzibuka bibemanena aba bikashama na cikwizi. Tushangumuka tahi kusimutwiya ha bikashama. Hakulibanga, tusimutwiya bibemanena aba bikashama. Kutundaho tusimutwiya bikalingiwa kuli bakebo. Co ca mamaneselelo tusimutwiya mubinatukundamena ebi byuma.

BITOZI BA NJAMBI BANABAJOMBOLOLOLA

CIKASHAMA CA MITWE 7

Atuhuka “mu mema a kalunga” na mitwe 7, mambinga 10 na bilongo 10. (Kujo 13:1-4) Emanena bifulumende bya nzili bije binayulu banu kushwa kusañulu. Mitwe 7 imanena bifulumende bya nzili bya kupwa 7 bije binayandesa banu ba Njambi (Taleni palagilafu 6-8)

6. Cikashama wa mitwe 7 ibanendeka ku mukanda wa Kujombolola 13:1-4 emanena bika?

6 Cikashama wa mitwe 7 emanena bika? (Tandeni Kujombolola 13:1-4) Ou cikashama washolokele ngwe ingwe ha mubila, co wakele na mendi a mbeya. Kanwa kendi co kasholokele ngwe ka ndumba. Co lalo wakele na mambinga 10. Cikashama na cikashama ibanendeka ku mukanda wa Ndanyele capita 7 walisezele na mukwabo. Cikashama umo wafwile ngwe ndumba, mukwabo wafwile ngwe mbeya, mukwabo wafwile ngwe ingwe, co mukwabo wakele na mambinga 10. Oloni cikashama ibanendeka ku mukanda wa Kujombolola ikeye wakele na bifwa bimo bibakele nabyo bikashama babanendeka ku mukanda wa Ndanyele capita 7. Ou cikashama kemanena fulumende imo lika embwe. Yowano wendekele lalo ngwendi ou cikashama ali na kuyula “miyati yoshe ya banu na bindaka byoshe na mafuti oshe.” Ngeci, kemanena fulumende imo lika. (Kujo 13:7) Oloni ou cikashama emanena bifulumende byoshe binayulu banu kushwa ku sañulu kwa kweta na lelo lino. *Kwambu 8:9.

7. Mutwe umo na umo wa uje cikashama wimanena bika?

7 Mutwe umo na umo wa uje cikashama wimanena bika? Mukanda wa Kujolola capita 17 utukwasa kuzibuka cikumbululo mwafwa unendeka bicimanena cikashama cili ku mukanda wa Kujombolola capita 13. Ku mukanda wa Kujombolola 17:9, 10 ngwabo: “Co hakeho lalo hanapu bimyene batanu na babali, batanu banau laja, umo acili na kushwana, co mukwabo kanda aciije, omo akaija akashwana lika kasimbu kakandondo.” Kuli bifulumende bya kupwa 7 byanapangesa Satana, co tunasa kwendeka ngwetu bimanena ei “mitwe” mwafwa binakala manene na nzili. Ebi bifulumende binayandesa manene banu ba Njambi. Ha simbu yakele na kuyoya kapositolo Yowano, te kunayulu laja bifulumende bitanu. Bumwene bwa Ingito, bumwene bwa Asilya, bumwene bwa Mbambilone, bumwene bwa Bamende na Bapelesha na bumwene bwa Grisi. Yowano mwamwene ebi bimona, bumwene bwa Loma te buli na kuyula. Fulumende muka imanena mutwe wa bu 7?

8. Mutwe wa bu 7 wa cikashama wimanena bika?

8 Bupolofweto buli ku mukanda wa Ndanyele butukwasa kuzibuka biwimanena mutwe wa bu 7 wa uje cikashama. Fulumende muka ya nzili inayulu mu simbu ino ya matangwa akukotoka nambe ngwetu ha “litangwa lya Mwene”? (Kujo 1:10) Inapu Fulumende ya United Kingdom hamo lika na Fulumende ya United States of America, ije itunasa kwendeka ngwetu, Anglo-America. Ngeci, tunasa kwendeka ngwetu mutwe wa bu 7 wa uje cikashama ibanendeka ku mukanda wa Kujombolola 13:1-4, wimanena Anglo-America.

CIKASHAMA WA MAMBINGA ABALI NGWE MAMBINGA A MUNA MANGA

“Ali na kutuhuka mu libu,” co ali na kwendeka “ngwe canza-ngombe.” Walingile bikomokeso byakama, wasele kutuma “tuhya kutunda mwilu” ngwe kapolofweto wa “makuli.” (Kujo 13:11-15; 16:13; 19:20) Fulumende ya nzili ya Anglo-America ije imanena cikashama wa mambinga abali na kapolofweto wa makuli ili na kungumuna banu na kubaleka ngwabo ‘bamunge cifwa ca kamponya’ wa “cikashama” wa mitwe 7 na mambinga 10 (Taleni palagilafu 9)

9. Cikashama uje wakele na “mambinga abali ngwe mambinga a muna manga” emanena bika?

9 Mukanda wa Kujombolola capita 13, wendeka lalo ngwawo ou mutwe wa bu 7 nambe ngwetu Anglo-America, unapu ngwe cikashama wa “mambinga abali ngwe mambinga a muna manga, co wendekele ngwe canza-ngombe.” Ou cikashama, “walingile bikomokeso byakama, wasele kutuma tuhya kutunda mwilu kwija hano hasi ku mesho a banu boshe.” (Kujo 13:11-15) Mukanda wa Kujombolola capita 16 na 19 umwesa ngwawo ou cikashama wapwa “kapolofweto wa makuli.” (Kujo 16:13; 19:20) Kapolofweto Ndanyele wendekele cuma cimo ca kulifwa. Wendekele ngwendi fulumende ya nzili ya Anglo-America “ikabihisa manene byuma mu ngila ya kukomokesa.” (Ndanye 8:19, 23, 24.) Ebi bikebyo byalingiwile ha simbu ya Nzita ya Kaye Yamucibali. Baka-sayansi ba ku Britain na America balingile bimbomba bibali bije byalingisile kukale nzita ya Kaye Yamucibali. Kwapwile lika ngwe fulumende ya nzili ya Anglo-America ‘yatumine tuhya kutunda mwilu kwija hano hasi.’

CIKASHAMA WA KUBENGA

Ha mwongo wendi hanalondo cikwizi nambe ngwetu Mbambilone Wakama. Ou cikashama ikeye wapwa mwene wa bu 8. (Kujo 17:3-6, 8, 11) Ha kulibanga ou cikwizi ali na kutwamenena cikashama, oloni mu kwita kwa simbu, cikashama akanyongesa cikwizi. Ou cikwizi emanena bulombelo bwoshe bwa makuli. Ano matangwa cikashama emanena United Nations ije ili na kukundwiya biñanda bya bupolitiki mu kaye koshe (Taleni palagilafu 10, 14-17)

10. “Kamponya wa cikashama” alumbununa bika? (Kujombolola 13:14, 15; 17:3, 8, 11)

10 Kwasholokele cikashama mukwabo. Ou cikashama walifwile na uje cikashama wa mitwe 7 oloni ikeye wapwile wa kubenga. Banamutumbula ngwabo “kamponya wa cikashama” co lalo banamwendeka ngwabo emanenako “mwene wamucitanu na batatu.” * (Tandeni Kujombolola 13:14, 15; 17:3, 8, 11.) Kapositolo Yowano, wendekele ngwendi ou “mwene” washolokele, co waile co mukwita kwa simbu washolokele lalo. Awa majwi amwesa mwamubwa ngwawo ou mwene emanena munga ya United Nations ije ili na kukundwiya biñanda bya bupolitiki mu kaye koshe. Ha kulibanga ei munga baitumbwile ngwabo League of Nations. Oloni ha Nzita ya Kaye Yamucibali, ei munga yazilukile. Oloni mu kwita kwa simbu yasholokele lalo na kupwa United Nations.

11. Cikashama muka-kukundwiya biñanda bya bupolitiki ali na kulinga bika, co mwafwa bika kutwapandele kuziba lyoba?

11 Ou cikashama ali na kupangesa makuli mu kushongangeya banu balwise Yehova na banu bendi. Kapositolo Yowano wendekele ngwendi, ou cikashama ali na kukungulwila “bimyene ba hano ha kaye hoshe” ku nzita ya Alamangindone, ije yapwa “litangwa lyakama lya Njambi muka-nzili yoshe.” (Kujo 16:13, 14, 16) Oloni yetu kutukazibi lyoba. Mwafwa Njambi yetu Yehova akamena boshe baje bakakundwiya Bumwene bwendi.—Ezeki 38:21-23.

12. Bika bikalingiwa ku bikashama boshe?

12 Bika bikalingiwa ku bikashama boshe? Mukanda wa Kujombolola 19:20, NWT wakumbulula ngwawo: “Uje cikashama bamukwatele, hamo na uje kapolofweto wa makuli uje walingile bikomokeso ku mesho endi. Ebi bikomokeso bikebyo byapangesele mu kungumuna banu baje bakele na cizibukiso ca uje cikashama na baje balemesele kamponya ka uje cikashama. Co boshe babali babombilile mu lishali lya tuhya twa sulufa oku bayoya.” Bitozi ba Njambi bali na kuyula mu bifulumende biliko ano matangwa, oloni bakabanyongesa.

13. Bifulumende bimo bili na kusindiya baka-Kilistu kulinga bika?

13 Bika bitunapande kulinga? Ha kupwa baka-Kilistu tupande kupwa ba kulongwa kuli Njambi na ku Bumwene bwendi. (Yowa 18:36) Tulinga ngoco nga kutulikobelesa mu biñanda bya bupolitiki bya muno mu kaye. Kulinga ngoco kwakukalu manene mwafwa baka-bifulumende ba muno mu kaye bashaka tubakundwiye mu bilinga na mukwendeka. Baje bonowa kukolesa na kukundwiya ebi bifulumende batambula cizibukiso ca cikashama. (Kujo 13:16, 17) Baje batambula cizibukiso ca cikashama kubazibisa Yehova kubwaha, co kubakawana mwonyo wa myaka yoshe. (Kujo 14:9, 10; 20:4) Ngeci, tunapande kutwalelelaho kubyana kulikobelesa mu bupolitiki nameme baka-fulumende batusindiya kulinga ngoco.

CIKWIZI WA KUTSIMANA AKAZIBA SHWAMWA MUBAKAMUNYONGESA

14. Cuma muka cikwabo ca kukomokesa camwene kapositolo Yowano cije cibanendeka ku mukanda wa Kujombolola 17:3-5?

14 Kuli cuma cikwabo camwene kapositolo Yowano cije ‘camukomokesele manene.’ Cuma muka bene oco? Wamwene munakazi natumbama ha cikashama wa kutewesa. (Kujo 17:1, 2, 6) Ou munakazi bamutumbula ngwabo “cikwizi wa kutsimana” co lalo ikeye “Mbambilone Wakama.” Ali na kulinga “bupangala” na “bimyene ba hano hasi.”—Tandeni Kujombolola 17:3-5.

15-16. “Mbambilone Wakama” iya, co tuzibuka bati ngoco?

15 “Mbambilone Wakama” iya? Ou munakazi kemanena cibunga ca bupolitiki mwafwa mukanda wa Kujombolola umwesa ngwawo ali na kulinga bupangala na bantwana ba bupolitiki. (Kujo 18:9) Ou munakazi nalondo ha cikashama, co oku kumwesa ngwabo ali na kutwamenena aba bantwama ba bupolitiki. Co lalo kemanena baka-mingoso ba linyanyamena ba muno mu kaye ka Satana. Baka-mingoso banabatumbula ngwabo “baka-kulandulula ba hano hasi.”—Kujo 18:11, 15, 16.

16 Mu Mbimbiliya lijwi lya “cikwizi” likemanena baje bali na kulishasha ngwabo bali na kupangela Njambi oloni bali na kulemesa tumponya nambe kulikwatasana na kaye mu bingila bimo. (1 Mizi 5:25; Yako 4:4) Oloni baje bali na kupangela Njambi mu kulongwa bapwa ba kujela, co banabesekesa ku “mumbanda uje kanda alimone na munalume.” (2 Koli 11:2; Kujo 14:4) Mu Mbambilone ya kusañulu mwakele bulombelo bwa makuli. Ngeci Mbambilone Wakama emanena bulombelo bwoshe bwa makuli.—Kujo 17:5, 18; Taleni ñanda ya ha Webusaiti ya jw.org ya mutwe wa “Mbambilone Wakama Iya?

17. Bika bikalingiwa kuli Mbambilone Wakama?

17 Bika bikalingiwa kuli Mbambilone Wakama? Mukanda wa Kujombolola 17:16, 17 wakumbulula eci cihula ngwawo: “Bimbinga likumi biwamwene na cikashama, bakazinda uje cikwizi, bakebo bakambata byuma byoshe bije byali nabyo, co bakamuseza mushelengwa, bakalya situ yendi na kumunyongesa na tuhya. Omwo Njambi naka mu bimbunge byabo cizango ca kulinga butumbe bwendi.” Yehova akapangesa cikashama wa kubenga nambe ngwetu United Nations, mu kulwisa bulombelo bwoshe bwa makuli na kubunyongesa.—Kujo 18:21-24.

18. Tunapande kulinga bika mangana keti tulikwatasane na Mbambilone Wakama mu ngila yoshe-yoshe?

18 Bika Bitunapande Kulinga? Simbu yoshe “kulemesa kwetu kunapande kupwa kwa kujela kwa kujeneka kapenga.” (Yako 1:27) Kutwapandele kungumuka na bilongesa bya bulombelo bwa makuli, kulikobelesa mu bilika bya bulombelo bwa makuli nambe kulikobelesa mu bilinga bya kujwala kwambateselela na bilinga bya bundemone. Tunapande kutwalelelaho kunangula banu ngwetu ‘batunde’ kuli Mbambilone Wakama mangana keti balipandakane nendi mu bubi bwendi.—Kujo 18:4.

BIKA BIKALINGIWA KU CITOZI CA NJAMBI WAKAMA?

CANZA-NGOMBE WAKAMA WA KUBENGA

Satana nana ou cikashama nzili. (Kujo 12:3, 9, 13; 13:4; 20:2, 10) Satana uje wapwa citozi wakama wa Yehova bakamumbila mu mbulu ha myaka 1,000. Co kutundaho bakamumbila mu “lishali lya tuhya na sulufa.” (Taleni palagilafu 19-20)

19. “Canza-ngombe wakama wa kubenga” wapwa iya?

19 Ku mukanda wa Kujombolola banendekako lalo bya “canza-ngombe wakama wa kubenga.” (Kujo 12:3) Ou canza-ngombe ali na kulwisa Yesu hamo lika na tungelo. (Kujo 12:7-9) Ali na kulwisa banu ba Njambi, co ikeye ali na kwana nzili bifulumende bya banu nambe ngwetu cikashama. (Kujo 12:17; 13:4) Ou canza-ngombe wapwa iya? Wapwa “linyoka wa kusañulu nambe ngwetu Satana Liyabolo.” (Kujo 12:9; 20:2) Ikeye ali na kutwamenena bitozi boshe ba Yehova.

20. Bika bikalingiwa kuli canza-ngombe?

20 Bika bikalingiwa kuli canza-ngombe? Mukanda wa Kujombolola 20:1-3 wendeka ngwawo kangelo akombila Satana mu mbulu ije ikapwa kamenga. Ha simbu yakakala muje mu mbulu, Satana kakasa lalo kukwisa banu “kubanga noho myaka 1,000 ineti.” Kutundoho, Satana na bandemone bendi bakabombila mu “lishali lya tuhya na sulufa” kulumbununa kubanyongesa. (Kujo 20:10) Acisinganyekeni lika kuyoya mu kaye muje kumwesi Satana na bandemone bendi. Ei ikapwa simbu yaibwa manene.

21. Bika twendekela ngwetu twabezika mutunazibisisa biñanda bili ku mukanda wa Kujombola?

21 Twabezika manene kuzibuka bibilumbuna bimweso bili ku mukanda wa Kujombolola. Twazibuka bitozi ba Yehova na byuma bikalingiwa kuli bakebo. Cili bene, ‘abwahelela uje ali na kutanda mu kutambekela, co lalo babwahelela baje batolilila ku majwi a bupolofweto.’ (Kujo 1:3) Bibezikiso muka bibakalikuwa banu ba kulongwa, bitozi ba Njambi mubakabanyongesa? Tukakumbulula eci cihula mu cilongesa cinatako.

MWASO 23 Yehova Nashangumuka Kuyula

^ Mu mukanda wa Kujombolola muli bimweso bije bisholola bitozi ba Njambi. Mukanda wa Ndanyele utukwasa tuzibisise bibilumbununa ebi bimweso. Muno mu cilongesa, tusimutwiya ha bupolofweto bumo buli ku mukanda wa Ndanyele buje bulifwa na bupolofweto buli ku mukanda wa Kujombolola. Kulinga ngoco kutukwasa tuzibuke bitozi ba Njambi. Kutundaho tusimutwiya ha byuma bikalingiwa kuli bakebo.

^ Twendeka ngwetu ou cikashama wa mitwe 7 emanena bifulumende byoshe mwafwa ali na ‘mambinga likumi.’ Namba ya 10 mu Mbimbiliya ikalumbununa cuma ca mutunu.

^ Kamponya wa cikashama naliseze na kamponya wa kulibanga mwafwa ikeye kesi na “bilongo” ku mambinga. (Kujo 13:1) Ikeye kesi na bilongo mwafwa “napu umo wa baje bimyene bakulibanga batanu na babali” baje banamwana nzili ya kuyula.—Taleni ñanda ya ha Webusaiti ya jw.org ya mutwe wa “Cikashama wa Kubenga Ibanendeka ku Mukanda wa Kujombolola Capita 17 Iya?