1. Kunyunga bisinganyeka kulumbununa bika? (2 Timothi 4:5)

 NGA mu cikungulukilo mulingiwa byuma bimo bije bitulubalesa, tunasa kwonowa kutwalelelaho kulongwa kuli Yehova na ku munga yendi. Twasa kuhyana bati obu bukalu? Tunapande kunyunga bisinganyeka byetu, kupwa ba kutona na ku “kolesa mu bukalu.” (Tandeni 2 Timothi 4:5.) Tunyunga bisinganyeka byetu nga tuwa mbunge, tusinganyeka mwamubwa na kweseka mutwasela mwoshe kumona byuma ngwe mwakabimwena Yehova. Nga tulinga ngoco, co kutulingi byuma kwesekesa nomu mutuli na kulizibila.

2. Bika bitusimutwiya muno mu cilongesa?

² Mu cilongesa cinahu, twasimutwiiye ha bukalu butunasa kuliwana nabwo kutundilila ku banu baje kubapwile Bakaleho. Muno mu cilongesa, tusimutwiya ha byuma bitatu binasa kulingiwa mu cikungulukilo bije byasa kutwonowesa kutwalelelaho kupwa ba kulongwa kuli Yehova. Ebi byuma binapu (1) nga tuliziba ngwetu mukwetu muka-Kristu natulingi mwamubi, (2) nga batunangula, co (3) nga kutukaluwila kuzibisisa byuma binatenguluka mu munga. Twasa kunyunga bati bisinganyeka byetu na kutwalelelaho kupwa ba kulongwa kuli Yehova na ku munga yendi nga tuliwana nobu bukalu?

3. Tunasa kulinga bati nga tuliziba ngwetu mukwetu muka-Kristu natulingi mwamubi?

³ Kuma mwalizibaho laja ngweni ndolome nambe ndokazi nambe mukulunu mu cikungulukilo namilingi mwamubi ndi? Hamo ndolome te kayongwele kumizibisa kubabala ku mbunge. (Loma 3:23; Jems 3:2) Nameme ngoco hamo byuma byanalingi nambe kwendeka byamilubalesa. Hamo mwonowele kulala mwafwa ya  kusinganyeka lika oyo ñanda. Hamo mwalihwile ngweni, ‘nga ndolome anjilinga ngacije, kuma ei yapwa munga bene ya Njambi ndi?’ Satana ashaka ngwendi tulizibe ngoco. (2 Kori 2:11) Kusinganyeka mu ngila ei kwasa kutulingisa tulikele kupangela Yehova na kutunda mu munga yendi. Ngeci, nga tuliziba ngwetu ndolome nambe ndokazi natulingi mwamubi, bika byasa kutukwasa tunyungilile bisinganyeka byetu na kujeneka kusinganyeka mu ngila ya kuhenga?

4. Yosefa wanyungililile bati bisinganyeka byendi mubamulingile mwamubi, co tulilongesa bika ku mwanja wendi? (Kushangumuka 50:19-21)

⁴ Keti mutwaleleleho kulubala. Yosefa mwapwile mwanike, bandolome bendi bamulingile mwamubi. Ba muzindile, co bandolome bendi bamo batondele na kumutsiya. (Kusha 37:4, 18-22) Kutundaho, bamulandesele mu bundungo. Byuma bibalingile bandolome ba Yosefa byamulingisile ayande ha myaka ya kupwa 13. Oku kwasele kulingisa Yosefa asinganyeke ngwendi Yehova kamuzemene. Co lalo wasele kusinganyeka ngwendi Yehova namuyengula ha simbu yatonda bukwasi. Yosefa katwaleleleho kulubala. Oloni watwaleleleleho kunyungilila bisinganyeka byendi. Ha simbu yaliwanene na bandolome bendi wasele kubelwisila bubi, oloni wabamwesele cizemo na kubakonekela. (Kusha 45:4, 5) Yosefa walingile ngoco mwafwa wasinganyekele mu ngila inapande. Kasinganyekele lika ha bukalu bwendi, oloni wakele mbunge ku cizango ca Yehova. (Tandeni Kushangumuka 50:19-21.) Tulilongesako bika? Nga banamilingi mwamubi keti mulubalele Yehova na kusinganyeka ngweni na miyengula. Oloni munapande kusinganyekesesa mwalinakumikwasela Yehova mangana mukolose omu mu bukalu. Kutundaho, nga bakweni bamilinga mwamubi, esekeni mumwasela mwoshe kubamwesa cizemo.—1 Pita 4:8.

5. Ndolome Miqueas watwaleleleho bati kunyunga bisinganyeka byendi mwalizibile ngwendi banamulingi mwamubi?

⁵ Tucisimutwiyeni ha byuma byaliwanene nabyo ndolome wa lizina lya Miqueas b waku South America uje wapwa mukulunu mu cikungulukilo. Simbu imo walizibile ngwendi bandolome baje bakele na kutwamenena mu munga ba mulingile mwamubi. Wendekele ngwendi: “Njalizibile manene kubabala ku mbunge kuje kanda njizibeho mu kuyoya kwange. Njalishoshomwenene. Kunjasele kulala tulo, co njakele na kulila mwafwa njasinganyekele ngwange byahi binjasele kulinga mangana njimanese bukalu bwange.” Nameme ngoco, Miqueas watwaleleleho kunyunga bisinganyeka byendi, co wesekele mwaselele mwoshe mangana keti atwaleleleho kulubala. Walombelele kushwakumo, co walombele Yehova ngwendi amwane sipilitu yendi na kumwana nzili ya kukolesa. Watondesesele lalo biñanda bimo mu mabulu etu bije byasa kumukwasa. Bika bitulilongesako? Nga muliziba ngweni ndolome nambe ndokazi yeni namilingi mwamubi, twaleleleniho kunyunga bisinganyeka byeni na kweseka mwoshe mumwaselela kujeneka kusinganyeka byakuhenga. Kumwasa kuzibuka binalingisa ndolome nambe ndokazi amyendeke nambe kumilinga mwamubi. Ngeci lombeni Yehova mangana amikwase kumona byuma mu ngila yeka. Kulinga ngoco, kumikwasa musinganyeke ngweni ndolome nambe ndokazi yeni kalingilile shakelo, co mumukonekela. (Visi 19:11) Anukeni ngweni Yehova namono bukalu bweni, co amyana nzili mangana mukolese.—2 Mizi 16:9; Kwambu 5:8.

6. Mwafwa bika kwapwa kwa seho kwanuka ngwetu Yehova akatunangula mwafwa watuzema? (Bahebelu 12:5, 6, 11)

⁶ Simbu imo tunasa kuziba kubabala ku mbunge nga batunangula. Oloni nga twaka mbunge  ku ngila ibanatunangwilamo tunasa kusinganyeka ngwetu kubatunangwile mu ngila inapande, co cinangulo kucipanga kuliyetu. Kulinga ngoco kutwonowesa kunanguka ngwetu Yehova natunangula mwafwa watuzema. (Tandeni Bahebelu 12:5, 6, 11.) Nga tutwalelelaho kusinganyeka ngwetu kubatunangwile mu ngila yaibwa, co tutabesa Satana atulwise. Ashaka ngwendi keti tutabe kutunangula, co lalo ashaka ngwendi twecele kupangela Yehova kamandondo-kamandondo na kuseza cikungulukilo. Nga banaminangula, mwasa kutwalelelaho bati kunyungilila bisinganyeka byeni?

7. (a) Ngwe mucimwesela cikupulo, Yehova wabezikisile bati Pita munima ya kutambula cinangulo? (b) Bika bimulilongesa ku mwanja wa Pita?

⁷ Tambuleni cinangulo na kupangela ha buzeye bweni. Yesu wanangwile Pita hakati ka tupositolo bakwabo ha bisimbu byabingi. (Maki 8:33; Luka 22:31-34) Twakulahela ngwetu oku kwalingisile Pita alizibe shwamwa. Nameme ngoco, Pita watwaleleleho kupwa wa kulongwa kuli Yesu. Watambwile cinangulo na kupangela ha buzeye bwendi. Mu kwita kwa simbu, Yehova wabezikisile Pita mwafwa ya kulongwa kwendi, co wamwanene bipangi byakama mu cikungulukilo. (Yiwa 21:15-17; Bili 10:24-33; 1 Pita 1:1) Bika bitulilongesa ku mwanja wa Pita? Kutwapandele kwaka manene mbunge ku shwamwa itunazibi mu banatunangula, oloni tunapande kutambula cinangulo na kupangela ha buzeye bwetu, mwafwa kulinga ngoco kukwasa yetu hamolika na bakwetu. Nga tulinga ngoco, Yehova atupangesa, co lalo bandolome na bandokazi batukulahela.

8-9. Bernardo mubamunangwile walizibile bati hakulibanga, co bika byamukwasele atengulule bisinganyeka byendi?

⁸ Tusimutwiyeni ha byuma byalingiwile kuli ndolome Bernardo wa ku Mozambique. Bamwecelesele kupwa mukulunu mu cikungulukilo. Ndolome Bernardo walizibile bati hakulibanga? Wendekele ngwendi: “Njalubalele mwafwa kunjashakele ngila ibanjinangwililemo.” Walishoshomwenene ngwendi hamo bandolome na bandokazi mu cikungulukilo bamumona kupwa munu wamubi. Wendekele lalo ngwendi: “Kwetile bingonde asinoni njishangumuke kumona byuma mu ngila yaibwa na kukulahela Yehova na munga yendi.” Bika byakwasele ndolome Bernardo amone byuma mu ngila yaibwa?

⁹ Ndolome Bernardo watengulwile bisinganyeka byendi. Wendekele ngwendi: “Munjapwile mukulunu, njakele na kupangesa cisoneka  ca Bahebelu 12:7 mukukwasa bakwetu bamone cinangulo ca kutunda kuli Yehova mu ngila inapande. Ngeci njalihwile ngwange, ‘Beya banapande kupangesa eci cisoneka?’ Bangamba ba Yehova boshe kwambateselela hamo nange.” Ngeci, Bernardo walingileko byuma bikwabo mangana akulahele manene Yehova na munga yendi. Washangumukile kutanda manene Mbimbiliya na kusinganyekesesa manene ha byuma byakele na kutanda. Nameme walishoshomwene mubakele na kumumwena bandolome na bandokazi bendi, wapangele nabo mu cipangi ca kwambulula na kukumbulula ku biwano. Mu kwita kwa simbu, ndolome Bernardo bamwangwile lalo kupwa mukulunu mu cikungulukilo. Nga neni banaminangula ngwe mubanangwilile ndolome Bernardo, keti mwake manene mbunge ku shwamwa imunazi mwafwa ya kuminangula, oloni tambuleni cinangulo na kupangela ha buzeye bweni. (Visi 8:33; 22:4) Nga mulinga ngoco, co kulaheleni ngweni Yehova amibezikisa mwafwa ya kutwalelelaho kupwa ba kulongwa kuli ikeye na ku munga yendi.

10. Byuma muka byatengulukile mu simbu ya Baisalele bije byonowesele Baisalele bamo kutwalelelaho kupwa ba kulongwa?

¹⁰ Nga byuma bitenguluka mu munga, tunasa kwonowa kutwalelelaho kupwa ba kulongwa. Nga kutwanyanyamene twasa kulikela kupangela Yehova. Cakumwenako, anukeni mubalizibilile Baisalele byuma mubyatengulukile. Simbu kanda Yehova abane Mashiko, mitwe ya binaanga bakele na kulinga bipangi bibakulingile tupilisitu. Bemaneneneko binaanga byabo mu kutunga mitula na kwana milambu kuli Yehova. (Kusha 8:20, 21; 12:7; 26:25; 35:1, 6, 7; Yombi 1:5) Oloni Yehova mwabanene mashiko, mitwe ya binanga kubabatabesele kutwalelelaho kulinga bije bipangi. Yehova wangwile tupilisitu mu naanga ya Aloni mangana balinge cipangi ca kwenyeka milambu. Kushwa bene haje, Lishiko lyamwesele ngwalyo nga mutwe wa naanga uje kapwile wa mu naanga ya Aloni alinga cipangi ca tupilisitu, co banapande kumutsiya. c (Levi 17:3-6, 8, 9) Kuma oku kutenguluka kukekwo kwalingisile Kola na Ndatane na Avilame na banalume bakwabo bakupwa 250 batengulukile Mosesa na Aloni baje bakele na kutwamenena ndi? (Kula 16:1-3) Kutuzibuka mwamubwa. Oloni tuzibuka ngwetu Kola na banu bendi bonowele kutwalelelaho kupwa ba kulongwa kuli Yehova. Nga byuma bimo binatenguluka mu munga binamizibisa kubihya, bika bimunapande kulinga?

11. Bika bitulilongesa ku Bakohate bamo ba Balevi?

¹¹ Kundwiyeni byuma byoshe bije bitenguluka mu munga. Mu mangenzi abo a mu mambo, Bakohate babanene cipangi ca kulitila. Simbu yoshe Baisalele mubakele na kujaluka, Bakohate bakebo bakele na kutwamenena mbunga oku banambata cikasha ca cikumiiyo. (Kula 3:29, 31; 10:33; Yoshwa 3:2-4) Oku kwapwile kubezika kwakama. Oloni mubaketele mu Lifuti lya Cikulaheso, byuma byatengulukile. Cikasha ca Cikumiiyo kubapandele kucijalwisa naha-naha. Ngeci ha simbu yayulile mwene Solomoni, Bakohate bamo babanene bipangi bya kwimba, kunyunga ku bikolo, na kunyunga binjibo bya kutulikila. (1 Mizi 6:31-33; 26:1, 24) Na hamo hahi hainamwesa Mbimbiliya ngwabo Bakohate bayayabalele ha bipangi bibabanene. Bika bitulilongesako? Kundwiyeni kutenguluka kwoshe-kwoshe kwa mu munga ya Yehova, kwambateselela na kuje kunakundama cipangi cimuli na kulinga. Pangeni cipangi coshe-coshe cibamyana mu kubwahelela. Anukeni ngweni cipangi cimuli naco keti cikeco cimilingisa mupwe mu ba seho kuli Yehova. Kwononoka kukekwo kwapwa kwa seho  kuli Yehova kutubakana bipangi bituli nabyo.—1 Samwe 15:22.

12. Zaina walizibile bati mubamwecelesele kupangela ha Mbetele?

¹² Tusimutwiyeni hali ndokazi Zaina, uje ibecelesele cipangi cazemene manene na kumwana cipangi ceka. Bamwecelesele kupangela ha Mbetele munima ya kupangelaho ha myaka 23. Wendekele ngwendi: “Mubanjecelesele kupangela ha Mbetele, njalikomokelele manene. Njazeyele, co njakele na kulihula ngwange bika binjinabiisa?” Calubinda, bibakele na kwendeka bandolome na bandokazi bamo mu cikungulukilo byamuzeyesele. Bakele na kwendeka ngwabo: “Ngwe wapwile u munu wamubwa, ngwe kubakutundisile ha Mbetele.” Ndokazi Zaina wazeyele manene ha simbu yailaha, co simbu imo wakele na kulila butsiki bwoshe. Oloni wendekele ngwendi: “Njatwaleleleho kukulahela munga yetu na kukulahela ngwange Yehova wanjizema.” Bika byakwasele ndokazi Zaina anyunge bisinganyeka byendi?

13. Bika byakwasele ndokazi Zaina atengulule bisinganyeka byendi?

¹³ Bika byakwasele ndokazi Zaina atengulule bisinganyeka byendi? Watandele biñanda bya mu mabulu etu bije binalitombola na bukalu bwaliwanene nabwo. Ñanda ya mutwe wa “Mwakona Kutiyela Kuzwafa!” ya mu Kaposhi ka Kukengela ka Silozi ka February 1, 2001, yamukwasele manene. Ei ñanda imwesa mwalizibilile Maki muka-kusoneka Mbimbiliya omwo cipangi cendi catengulukile. Zaina wendekele ngwendi: “Mwanja wa Maki wanjikwasele njikolese.” Co lalo ndokazi Zaina watwaleleleleho kulikwatasana na babusamba bendi. Kecelele kupangela hamo na bandolome na bandokazi, co lalo katwaleleleho kusinganyeka lika ha bukalu bwendi. Wanangukile ngwendi sipilitu ya Yehova ikeyo ikakwasa bandolome bali na kutwamenena mu munga bangule bya kulinga, co lalo wanangukile ngwendi aba bandolome bamwaka mbunge. Wanangukile lalo ngwendi munga ya Njambi ikalingi byuma byoshe-byoshe binapande mangana cipangi ca Yehova ciye kulutwe.

14. Kutenguluka muka kwakaluwilile ndolome Vlado, co bika byamukwasele?

¹⁴ Ndolome Vlado wa ku Slovenia uje ali na myaka 73 kwamukaluwilile kuzibisisa omwo cikungulukilo cabo bacipandakanene na cikungulukilo cikwabo na kushoka Njibo ya Bumwene ibakele na kupangesa. Wendekele ngwendi: “Kunjazibisisile byalingisile bashoke Njibo ya Bumwene yaibwa ngacije. Njabihililile mwafwa  te tutunda mu kuitungulula. Njapwa muka-kushonga, ngeci nange njashongeleko byuma bimo bya muje mu Njibo ya Bumwene. Kutundaho, kukumbasana bikungulukilo kwalingisile byuma byabingi bitenguluke, co yetu tukulukazi kwatukaluwilile kubizilila.” Bika byakwasele ndolome Vlado akundwiye byuma biyashikile munga? Wendekele ngwendi: “Kukundwiya byuma bije bitenguluka mu munga ya Yehova simbu yoshe kukanene bibezikiso. Oku kutenguluka kukatukwasa tulibwahesele bitukalinga mubikatenguluka manene byuma kulutwe.” Kuma kukamikaluwila kukabangeya biinendeka munga nga cikungulukilo ceni banacikumbasana na cikwabo nambe nga banamyana cipangi ceka ndi? Zibukeni ngweni Yehova ali na kuzibisisa mumuli na kulizibila. Nga mutwalelelaho kupwa ba kulongwa kuli Yehova na ku munga yali na kupangesa, co amibezikisa.—Myaso 18:25.

15. Twasa kunyunga bati bisinganyeka byetu nga tuliwana na bukalu kutundilila mu cikungulukilo?

¹⁵ Omwo tuya na kushwena manene kuyehi na kukotoka kwa kano kaye, tunapande kubandamena ngwetu tunasa kuliwana na bukalu kutundilila mu cikungulukilo. Obu bukalu bunasa kutwonowesa kutwalelelaho kupwa ba kulongwa kuli Yehova. Ngeci, tunapande kunyunga bisinganyeka byetu. Nga muliziba ngweni mukweni muka-Kristu namilingi mwamubi, kumwapandele kukala na nkulundundu. Nga baminangula, keti mwake mbunge ku shwamwa imunazibi, tambuleni cinangulo na kupangela ha buzeye bweni. Co nga munga ya Yehova itengululako byuma bimo bije binamikundama, co bitambuleni na mbunge yoshe na kwononoka.

16. Bika bimunapande kulinga mangana mutwaleleleho kukulahela Yehova na munga yendi?

¹⁶ Mwasa kutwalelelaho kukulahela Yehova na munga yendi nameme kuli byuma bimo bishaka kumyonowesa kutwalelelaho kupwa ba kulongwa. Oloni munapande kunyunga bisinganyeka byeni, kulumbununa ngwabo munapande kukwata mbunge, kusinganyekesesa na kumona byuma mwakabimwena Yehova. Tandeni mizimbu ya banu ba mu Mbimbiliya baje baliwanene na bukalu bwakulifwa nobu bumuli nabwo, na kulilongesa ku myanja yabo. Lombeni Yehova amikwase. Co twaleleleniho kulikwatasana na cikungulukilo. Nga mulinga ngoco, co Satana kamyangununa kuli Yehova na munga yendi.—Jems 4:7.