1. Ngila muka imo yakwasele Yombi azibuke mwamubwa Yehova?

 YOMBI wasimutwiiye na banu babangi mu kuyoya kwendi, oloni kusimutwiya na Yehova Njambi kukekwo kwapwile kwa seho manene. Yehova wapangesele byuma bya kutanga mu kukwasa Yombi amone mana na nzili yakala nayo ya kukwasa bangamba bendi. Cakumwenako, wakwasele Yombi anuke ngwendi Yehova ikeye muka-kunyunga tusitu boshe, co kasa kwonowa kumunyunga. (Yombi 38:39-41; 39:1, 5, 13-16) Yombi walilongesele bifwa bya Njambi kwitila mu byuma bya kutanga.

2. Mwafwa bika simbu imo kunasa kutukaluwila kusinganyekesesa ha byuma byanatanga Yehova?

² Twasa kuzibuka mwamubwa Yehova nga tusinganyekesesa ha byuma byabibwa byanatanga. Oloni simbu imo kukwapwile kwakwasi kulinga ngoco. Nga twakala mu mbongi kunasa kutukaluwila kumona byuma bya kutanga simbu yoshe. Nameme tukamono byuma bya kutanga, tunasa kuliziba ngwetu kutwesi na simbu ya kusinganyekesesaho. Tusimutwiyeni bikwapwila kwa seho kuwana simbu ya kusinganyekesesa ha byuma bya kutanga. Tusimutwiya omwo Yehova na Yesu bapangeselelemo byuma bya kutanga mu kulongesa, co lalo tusimutwiya nebi bitwasa kulinga mangana tulilongese byabingi ku byuma bya kutanga.

3. Bika bimwesa ngwabyo Yehova washakele ngwendi Adama alikuwe byuma bya kutanga?

³ Yehova washakele ngwendi ba Adama na Eva balikuwe byuma bya kutanga. Yehova mwatangele Adama wamwakele mu  paradaisi yaibwa na kumwana cipangi ca kuinyunga. (Kusha 2:8, 9, 15) Acisinganyekeni lika kubwahelela kwakele nakwo Adama mwamwene bimbuto bimena na kumona binemo bitemuna. Adama wabezikile manene ha kumwana cipangi ca kunyunga lihya lya Edeni. Yehova wamwanene lalo cipangi ca kuluka tusitu boshe mazina. (Kus 2:19, 20) Yehova ngwe washakele ngwe walukile tusitu boshe mazina, oloni wanene eci cipangi kuli Adama. Twakulahela ngwetu Adama watalesesele tahi tusitu boshe na kumona bifwa byabo na bilinga byabo asina ashangumuke kubaluka mazina. Twakulahela ngwetu Adama walikuwile kulinga eci cipangi. Eci cipangi camulingisile azibuke ngwendi Yehova wakala na mana manene, co lalo byuma byanatanga byapwa byabibwa

4. (a) Mwafwa bika tunapande kusinganyekesesa ha byuma bya kutanga? (b) Byuma muka bya kutanga bimwazema manene?

⁴ Tukakenge byuma bya kutanga mwafwa Yehova ashaka ngwendi tulinge ngoco. Ali na kutulanya ngwendi, “Anduleni mesho eni kwilu!” Co natwihula lalo ngwendi, ‘Iyajo watangele bije muli na kumona?’ Tuzibuka cikumbululo. (Isa 40:26) Yehova watangele byuma byoshe bya mwilu, bya hano hasi na bije bili mu kalunga-ndonga mangana tulilongeseko byabingi. (Myaso 104:24, 25) Acisinganyekeni mwanatutangela Njambi. Watutangele na cashu ca kulikuwa kukenga byuma byabibwa bya kutanga. Watutangele na cashu ca kumona, kuziba, kukwata, kumakela na kunikilila mangana tulikuwe byuma bya kutanga.

5. Kwesekesa na mukanda wa Loma 1:20, kulilongesa ku byuma byanatanga Yehova kutukwasa bati?

⁵ Mbimbiliya inendeka cuma cikwabo ca seho citulingisa tusinganyekesese ha byuma bya kutanga. Byuma bya kutanga bikatulongesa bifwa bya Yehova. (Tandeni Loma 1:20) Cakumwenako, singanyekeseseni ha byuma byabibwa byanatanga Yehova bitukalimwena. Kuma kubimwesa mana a Njambi ndi? Singanyekeni lalo ha byakulya bya kuliseza-seza bitukalikuu. Byoshe ebi bimwesa ngwabyo Njambi wazema manene banu. Kunanguka bifwa bya Yehova mu byuma byanatanga kutukwasa tumuzibuke mwamubwa na kushwenya manene kuyehi nendi. Tusimutwiyeni oni ha bingila byanapangesa Yehova mu kulongesa banu byuma bya seho kupangesa byuma bya kutanga.

6. Tulilongesa bika ku tuzila baje bakajaluka?

⁶ Yehova wakala na cinoneko. Ha mwaka na mwaka ku mamaneselelo a ngonde ya February kutwala hakati ka ngonde ya May, Baisalele bakele na kumona tunyangenyange bajaluka  baya ku kunto. Njambi walekele Baisalele ngwendi: ‘Nameme tunyangenyange, bazibuka simbu ya kujaluka.’ (Njele 8:7) Yehova ikeye nanoneka simbu ibanapande kujaluka aba tuzila. Mu ngila imolika nanoneka simbu yakasompa kano kaye. Mutumona tuzila bajaluka tunapande kwanuka ngwetu Yehova nanoneka “simbu” yakanyongesa kano kaye kakabi.

7. Bika bitulilongesa ku ngila yakapulwilamo kazila? (Isaya 40:31)

⁷ Yehova akana nzili bangamba bendi. Yehova wapangesele kapolofweto Isaya mu kukulahesa bangamba bendi ngwendi abana nzili mubaliziba kuzeya mangana bapulule ngwe bingonga. (Tandeni Isaya 40:31.) Baisalele bakele na kumona bingonga oku bapulula na kuya manene mwilu kwa kujeneka kupukumuna manene mambaba abo, maneneni nga kunashaluka. Ngeci, Yehova asa kutwana nzili ngwe mwakana aba tuzila nzili. Omwo mumona ngonga apulula na kuya manene mwilu kwa kujeneka kupukumuna manene mambaba endi, anukeni ngweni Yehova asa kumyana nzili mangana mukolese omwo muliwana na bukalu.

8. Yombi walilongesele bika ku byuma byanatanga Njambi, co yetu tulilongesako bika?

⁸ Twasa kukulahela Yehova. Yehova wakwasele Yombi mangana amukulahele manene. (Yombi 32:2; 40:6-8) Njambi mwakele na kusimutwiya na Yombi wendekele ha byuma byabingi byanatanga kwambateselela na bingongonosi, mashelwa na mihyato. Yehova wendekele lalo ha tusitu ba kufwa ngwe mpakasha na kabalu. (Yombi 38:32-35; 39:9, 19, 20) Ebi byuma byoshe bimwesa ngwabyo Njambi wakala manene na nzili, co lalo wakala na cizemo na mana. Kusimutwiya na Yehova kwakwasele Yombi amukulahele manene. (Yombi 42:1-6) Mu ngila imolika, kusinganyekesesa ha byuma bya kutanga kutukwasa twanuke ngwetu Yehova wakala manene na nzili kutubakana yetu. Co akamanesa bukalu bwetu bwoshe mwafwa ali na nzili ya kulinga ngoco. Kuzibuka obu busunga kutukwasa tumukulahele manene.

9-10. Nyonzi na litangwa bitulongesa bika hali Yehova?

⁹ Yesu wazibukile mwamubwa byuma bya kutanga. Ha kupwa “ngangula mu kupanga,” wabezikile kupangela hamo na Ishe mu kutanga byuma. (Visi 8:30) Co mwakele hano hasi wapangesele byuma bya kutanga mu kulongesa bandongesi bendi bya Ishe. Tucisimutwiyeni ha byuma bimo byalongesele.

¹⁰ Yehova akamwesa cizemo ku banu boshe. Mu Ñanda yendi ya ha Munkinda, Yesu wasimutwiiye na bandongesi bendi ha litangwa na nyonzi. Banu babangi kubesi kusinganyekesesa manene ha litangwa na nyonzi. Oloni byoshe bikatukwasa tuyoye. Yehova ngwe washakele ngwe kesi kwana litangwa na nyonzi ku banu baje kubesi kumupangela. Oloni akana banu boshe litangwa na nyonzi. (Mate 5:43-45) Yesu wapangesele eci cakumwenako mangana akwase bandongesi bendi bazibuke ngwabo Yehova ashaka ngwendi bamwese cizemo ku banu boshe. Omwo tumona litangwa nambe nyonzi, twanukeni ngwetu Yehova kakele na kangu. Co netu twesekeni mutwasela mwoshe kutembwinina cizemo ca Yehova ha kwambulwila banu boshe.

11. Kukenga tuzila kwasa kututakamesa bati?

¹¹ Yehova akatwana byuma bya ku mubila bitutonda. Mu ñanda yendi, Yesu wendekele lalo ngwendi: “Taleseseni mwamubwa tuzila, kubesi kukuna bimbuto nambe kuteja nambe kutulika mu bishete, oloni Ishweni wa mwilu ali na kubashuka.” Hamo banu baje bakele na kumutolilila bakele na kumona tuzila bapulula mwilu. Co wabehwile lalo ngwendi: “Kuma yeni keti mu ba seho manene kutubakana tuzila ndi?”  (Mate 6:26) Yesu wapangesele ei ngila yaibwa mangana atukwase tukulahele ngwetu Yehova atunyunga. (Mate 6:31, 32) Eci cilongesa calongesele Yesu kupangesa byuma bya kutanga anga cili na kutakamesa bangamba ba Njambi ba kulongwa. Ndokazi umo wa mumbanda wa ku Spain wazeyele omwo wonowele kuwana mwela waubwa kwakukala. Oloni mwamwene tuzila balya bimbuto na bushuka watakamene manene. Wendekele ngwendi: “Munjamwene baje tuzila, njanukile ngwange Yehova ikeye ali na kubanyunga, co nange anjikwasa.” Cili bene Yehova wakwasele uje ndokazi mwafwa munima ya simbu yaindondo lika wawanene mwela kwakukala.

12. Kwesekesa na mukanda wa Mateu 10:29-31, tunzilili batulongesa bika hali Yehova?

¹² Yehova wamona umo na umo wetu kupwa wa seho. Simbu kanda atume tupositolo bendi kuya na kwambulula, Yesu walingileko bimo mangana abakwase basimpe nga banu babalwisa. (Tandeni Mateu 10:29-31.) Wendekele ha tunzilili, mwafwa Baisalele babangi bazibukile mwamubwa aba tuzila. Ha simbu yakele Yesu hano hasi, banu kubakele na kumona aba tuzila kupwa ba seho. Oloni Yesu walekele bandongesi bendi ngwendi: “Naumo wahi akawila hasi oku Ishweni kazibuka.” Co wabalekele ngwendi: “Yeni mu ba seho kutubakana tunzilili babangi.” Majwi endekele Yesu akwasele bandongesi bendi bakulahele ngwabo Yehova wamona umo na umo wabo kupwa wa seho manene, co kubapandele kuzibila lyoba banu babalwisa. Bandongesi ba Yesu mubakele na kumona tunzilili ha simbu ibakele na kwambulwila mu bimbongi nambe mu membo, bakele na kwanuka majwi a Yesu. Neni mumumona kazila, anukeni ngweni Yehova wamyaka manene mbunge mwafwa “yeni mu ba seho kutubakana tunzilili babangi.” Ngeci, kumwapandele kuzibila lyoba banu baje bamilwisa mwafwa Njambi ali hamo neni.

13. Tunapande kulinga bika mangana tulilongeseko bimo ku byuma bya kutanga?

¹³ Twasa kulilongesa byabingi hali Yehova kwitila mu byuma bya kutanga. Mu ngila muka? Tunapande kuwana simbu ya kutalesesa byuma bya kutanga. Kutundaho, tunapande kusinganyekesesa bitulilongesako hali Yehova. Simbu imo kunasa kutukaluwila kulinga ngoco. Ndokazi Géraldine wa ku Cameroon ngwendi: “Njakolela mu mbongi. Ngeci, kumona byuma bya kutanga kubanga kulifwita.” Ndolome Alfonso uje wapwa mukulunu mu cikungulukilo ngwendi: “Njalilongesa ngwange njinapande kunoneka simbu ya kukala kwa likalyange oku njitalesesa byuma byanatanga Yehova na kusinganyekesesa mubinjikwasela njimuzibuke.”

14. Devidi walilongesele bika mwasinganyekesesele ha byuma byanatanga Njambi?

 ¹⁴ Devidi wasinganyekesesele ha byuma byanatanga Yehova. Wendekele ngwendi: “Omwo njikenga lilu lije liwatangele, ngonde na bingongonosi, bije biwunaka mu mitambela yabyo, mwa busunga munu kesi na seho.” (Myaso 8:3, 4) Devidi kakele na kulikuwa lika kutala bingongonosi mwilu embwe. Wakele na kusinganyekesesa. Co byamukwasele ananguke ngwendi Yehova wapwa wa kulitila. Ha simbu ikwabo, Devidi wasinganyekesesele mwakolelele ha simbu yakele mwimo lya baina. Omwo wasinganyekesesele ha ngila ya kulitila yamutangelelemo Yehova wanangukile ngwendi Njambi wakala manene na mana.—Myaso 139:14-17.

15. Endekeniko bifwa bimo bya Yehova bimunananguka mu byuma bya kutanga. (Myaso 148:7-10)

¹⁵ Ngwe mwa Devidi kwoshe kutuli kuli byuma bya kutanga bitwasa kukenga na kusinganyekesesa. Kuli byuma byabingi byasa kutukwasa tuzibuke mwamubwa Yehova. Cakumwenako, mutukazibi kushaluka mwafwa ya litanya tukanuka ngwetu Yehova wakala na nzili. (Njele 31:35) Co lalo mutukamono kazila atunga lishwa, tukanuka ngwetu Njambi wakala manene na mana. Kutundaho, mutukamono katali alizenga oku ashatukisa mukila wendi, tukanuka ngwetu Yehova wapwa Njambi wa kubwahelela. Mutukamono cisemi wa munakazi eha na munendi tukanuka ngwetu Yehova wakala na cizemo. Byuma byanatanga Yehova byakama na byabindondo, bije bili hayehi nambe bije bili kulako bili na kumwana bumpau. Ngeci, byoshe byasa kutukwasa tulilongeseko bimo hali ikeye.—Tandeni Myaso 148:7-10.

16. Bika bitunapande kulinga?

¹⁶ Njambi yetu wakala manene na mana na cizemo, co byuma byoshe byanatanga byabibwa. Ebi bifwa na bikwabo byabingi twasa kubimona mu byuma bya kutanga nga tuwana simbu ya kubitalesesa na kusinganyekesesa. Ngeci, tubaboshe twesekeni mutwasela mwoshe kunoneka simbu ya kutalesesa byuma bya kutanga na kumona bitulilongesako hali Yehova. Nga tulinga ngoco, co tushwena manene kuli Ishamatanga yetu. (Jems 4:8) Mu cilongesa cinatako tukamona omwo bisemi basa kupangesela byuma bya kutanga mu kukwasa bana babo bashwenye kuyehi na Yehova.