CILONGESA 19
Yehova Ali na Kwakula Mwamubwa Banu Bendi na Kubanyungilila ku Byuma Byabibi
“Omwo yobe kesi u Njambi uje akabwahelela na bubi, yobe kuwesi kutaba bubi bwete ku mesho obe.”—MYASO 5:4.
MWASO 142 Kukumalela Kwa Sepo Yaluna
BILI MUNO MU CILONGESA *
1-3. (a) Kwesekesa na Myaso 5:4-6, Yehova wamona bati bubi? (b) Bika bitwendekela ngwetu kulinga bukwizi na banike kunapu kupokola “lishiko lya Kilisitu”?
YEHOVA Njambi wazinda bubi bwoshe. (Tandeni Myaso 5:4-6.) Wazinda manene kulinga bukwizi na banike. Bukwizi bwapwa bwa bunyengwe manene ku mesho a Yehova. Ha kupwa Bakaleho ba Yehova, tushaka kutembwinina Njambi uje wazinda baje balinga bukwizi na banike. Nga tuzibuka munu uje nalingi bukwizi na mwanike, co kutwecelela bubi bwa cifwa eci mu cikungulukilo nambe kubushweka.—Loma 12:9; Heve 12:15, 16.
2 Kulinga bukwizi na banike kunapu kupokola “lishiko lya Kilisitu.” (Ngala 6:2) Bika bitwendekela ngoco? Mu cilongesa cinahu, twalilongesele ngwetu lishiko lya Kilisitu lyemana ha cizemo. Eli lishiko linambateselela binangulo byalongesele Yesu na bilinga byendi, co litukwasa twakule mwamubwa. Baka-Kilisitu bali mwisi yeli lishiko, mukemwo bashaka ngwabo banyunge banike mwamubwa. Kulinga bukwizi na banike kwapwa kwakubi, mwafwa kubazibisa shwamwa. Co kubalingisa bamone ngwe wahi asa kubanyungilila nambe kubazema.
3 Calubinda, kulinga bukwizi na banike kunalisala manene muno mu kaye. Co na baka-Kilisitu bamo banaliwana nobu bukalu. Mwafwa bika? Mwafwa “baka-bubi” banakobela na mu cikungulukilo. (2 Tima 3:13) Co lalo bangamba ba Yehova bamo banecelela mashungu abo amabi abendese. Ngeci, banalingi bubi bwakama bwa kulinga bukwizi na banike. Muno mu cilongesa, tusimutwiya biwapwila mulonga wakama kulinga bukwizi na banike. Co tusimutwiya lalo bibanapande kulinga bakulunu nga mu cikungulukilo muli umo nalingi bubi bwakama, bwa kufwa ngwe kulinga bukwizi na mwanike, nebi bibanapande kulinga bisemi mangana banyungilile bana babo. *
UNAPU MULONGA WAKAMA MANENE
4-5. Bika twendekela ngwetu kulinga bukwizi na mwanike kunapu kulinga mulonga kuli mwanike?
4 Kulinga bukwizi na banike kuzibisa banu babangi kubabala ku mbunge. Uje mwanike ibanalingi nendi bukwizi, bisemi bendi, babushoko bwendi, hamo lika na bandolome na bandokazi, boshe baliziba kubabala ku mbunge. Kulinga bukwizi na banike wapwa mulonga wakama manene.
5 Uje alinga bukwizi na mwanike nalingi mulonga kuli mwanike. Obu bubi buyandesesa banu na kubazibisa kubabala ku mbunge. Ngwe mutumwena mu cilongesa cinatako, uje nalingi bukwizi na mwanike namubulumwina mwakama. Alingisa mwanike ajeneke kushubuluka na kumulingisa azibuke byuma kapandele kuzibuka. Ngeci, nyungilileni banike. Co zembelekeni na kutakamesa banike baje babanalala.—1 Tesa 5:14.
6-7. Bika twendekela ngwetu kulinga bukwizi na banike unapu mulonga ku cikungulukilo na ku fulumende?
6 Uje alinga bukwizi na mwanike nalingi mulonga ku cikungulukilo. Ndolome nambe ndokazi uje alinga bukwizi na mwanike azibisa shwamwa cikungulukilo. (Mateo 5:16; 1 Petu 2:12) Baka-Kilisitu bali na kulifwita kunyungilila likulahelo lyabo, ngeci cikungulukilo kucasa kwecelela bubi bwa cifwa eci. (Yunda 3) Kututabesa muka-kulinga bubi uje shendi kutenguluka akale mu cikungulukilo, mwafwa ashawisa lizina lya cikungulukilo.
7 Uje alinga bukwizi na mwanike nalingi mulonga ku fulumende. Baka-Kilisitu banapande “kwononoka kuli baka-kuswana.” (Loma 13:1) Tumwesa ngwetu tuli na kwononoka baka-kuswana nga tukabangeya mashiko a fulumende. Nga ndolome nambe ndokazi nalingi mulonga wa kufwa ngwe kulinga bukwizi na mwanike, co nalingi mulonga ku fulumende. (Esekeseni Vilinga 25:8) Bakulunu kubesi na nzili ya kwana kashitiko uje nalingi bukwizi na mwanike, co lalo kubasa kubindika fulumende kumwana kashitiko. (Loma 13:4) Uje nalingi mulonga ateja bije byanakunu.—Ngala 6:7.
8. Yehova wamona bati munu uje alinga bubi kuli mukwabo?
8 Uje alinga bukwizi na mwanike nalingi mulonga kuli Njambi. (Myaso 51:4) Nga munu alinga bubi kuli mukwabo, co nalingi bubi kuli Yehova. Tucimoneni mashiko anene Njambi kuli Baisalele. Mashiko amwesele ngwawo nga munu eba byuma bya mukwabo nambe kumukwisa, co nalingi bubi kuli Yehova. (Levi 6:2-4) Mu ngila imo lika, nga ndolome nambe ndokazi alinga bukwizi na mwanike, co amwonowesa kulikuwa buyoye, mwafwa aliziba ngwe kuli bimo bibanamwibila. Ou unapu mulonga kuli Njambi. Co lalo ushawisa lizina lya Yehova. Ngeci, tunapande kuzibuka ngwetu Njambi wamona kulinga bukwizi na banike kupwa cuma ca bunyengwe.
9. Bika biinatwana munga ya Yehova ha myaka yaingi, co mwafwa bika?
9 Ha myaka yaingi, munga ya Yehova inatulongesa byabingi kukundama ku ñanda ya kulinga bukwizi na banike. Mu Kaposhi ka Kukengela na Toneni! muli biñanda bije bikwasa munu ibalalele ku bwanike akolese omwo alifwita na bishoti. Banamwesamo lalo bandolome na bandokazi mubasa kuzembelekelamo ou munu na kumutakamesa, nomwo bisemi basa kunyungililamo bana babo. Bakulunu banabana mashiko aje amwesa bibanapande kulinga nga kuli umo nalingi bukwizi na mwanike. Munga ya Yehova icili na kwana bakulunu mashiko amaha a mwakutalela biñanda bya kulinga bukwizi na banike. Mwafwa bika? Mangana bakulunu bakabangeye lishiko lya Kilisitu omwo batala milonga ya kulinga bukwizi na banike.
BIBANAPANDE KULINGA BAKULUNU NGA MUNU NALINGI BUBI BWAKAMA
10-12. (a) Bika bibanapande kwanuka bakulunu nga batala ñanda ya munu uje nalingi bubi bwakama? Co bika bibalingila ngoco? (b) Kwesekesa na Yakomba 5:14, 15, bika bibakalingi bakulunu?
10 Nga bakulunu batala ñanda ya munu uje nalingi bubi bwakama, banapande kwononoka lishiko lya Kilisitu lije lyatonda ngwalyo bakule mwamubwa banu ba Njambi. Ngeci, banapande kusinganyeka mwamubwa nga baziba ngwabo kuli umo nalingi bubi bwakama. Bakulunu bamona kujelesa lizina lya Njambi kupwa kwa seho. (Levi 22:31, 32; Mateo 6:9) Co lalo bashaka kukwasa bandolome na bandokazi babo bashwenye kuyehi na Yehova na kuzembeleka banike babanalala.
11 Nga ndolome nambe ndokazi nalingi bubi bwakama, bakulunu bakashaka bazibuke indi natenguluka mangana banyungilile busamba bwendi na Yehova. (Tandeni Yakomba 5:14, 15.) Muka-Kilisitu uje alinga bubi bwakama mu kushaka lika kumanesa mashungu endi napu ngwe mubezi. Kulumbununa ngwabo busamba bwendi na Yehova bunazeye. * Bakulunu banapu ngwe bandotolo. Bakakwasa mubezi nambe ngwetu uje nalingi bubi akale mwamubwa. Bakapangesa Bisoneka mu kumukwasa mangana atakamese busamba bwendi na Njambi, oloni eci casa kulingiwa lika nga atenguluka mu busunga.—Vili 3:19; 2 Koli 2:5-10.
12 Bakulunu bali na cipangi cakama manene. Bakaka manene mbunge ku bimanga ba Njambi. (1 Petu 5:1-3) Bashaka ngwabo bandolome na bandokazi babo balizibe ngwabo banabanyungilila omwo bali mu cikungulukilo. Ngeci, bakatala bwasi bwasi ñanda nga baziba ngwabo kuli umo nalingi bubi bwakama, kwambateselela na kulinga bukwizi na banike. Tusimutwiyeni ha bihula bili ha palagilafu 13, 15, na 17 mangana tumone cipangi ca bakulunu.
13-14. Kuma bakulunu banapande kwononoka lishiko lya fulumende lya kwambulula munu uje nalingi bukwizi na mwanike ndi? Lumbununeni.
13 Kuma bakulunu banapande kwononoka lishiko lya fulumende lya kwambulula munu uje nalingi bukwizi na mwanike ndi? Eyo. Mu mafuti amo mwakala mashiko a kuleka baka-fulumende nga kuli umo nalingi bukwizi na mwanike, co bakulunu banapande kuwononoka. (Loma 13:1) Awa mashiko kuwesi kulwisa mashiko a Njambi. (Vili 5:28, 29) Nga bakulunu banabaleke ngwabo kuli umo nalingi bukwizi na mwanike, co banapande kuleka ofisi ya munango mangana ibaleke bibanapande kulinga.
14 Bakulunu bakaleke bisemi, mwanike uje ibanalala na boshe baje banazibuka eyi ñanda baye na kwambulula ku polisi. Oloni bati nga munu ibanambulula ngwabo nalingi bukwizi na mwanike napu ndolome nambe ndokazi, co banamuzibuka mu citingitingi mwoshe? Kuma muka-Kilisitu uje namwambulula napande kuliziba ngwendi nashaula lizina lya Njambi ndi? Embwe. Uje nalingi bukwizi na mwanike ikeye nashaula lizina lya Njambi.
15-16. (a) Kwesekesa na 1 Timateo 5:19, mwafwa bika bakulunu banapande tahi kutonda bakaleho babali asina batunga komiti ya kusompa? (b) Bika bibakalingi bakulunu nga banananguka ngwabo ndolome nambe ndokazi nalingi bukwizi na mwanike?
15 Mwafwa bika bakulunu ba cikungulukilo banapande tahi kutonda bakaleho babali mangana bazibuke ngwabo cili bene munu nalingi bubi bwakama? Mwafwa mukemwo muyendeka Mbimbiliya. Nga bakulunu batambula muzimbu ngwabo munu nalingi bubi, oloni kalyambulwile, co kunapande kukala bakaleho babali asina bakulunu batunga komiti ya kusompa. (Kwitu 19:15; Mateo 18:16; tandeni 1 Timateo 5:19.) Kuma kunapande kukala bakaleho babali asina mwambulule munu uje nalingi bukwizi na mwanike ku polisi ndi? Embwe, mwafwa tupokola kubesi kutonda ngwabo kubanga kukale bakaleho babali.
16 Nga bakulunu bananguka ngwabo ndolome nambe ndokazi nalingi bukwizi na mwanike, banapande kwononoka lishiko lya kwambulula munu uje nalingi bubi. Co batondesesa bukaleho bamone indi banapande kutunga komiti ya kusompa. Bakulunu behula tahi owo munu bazibe nga cili nalingi bubi, oloni nga abyana, co behula banu baje bazibuka oyo ñanda. Nga bakaleho babali bendeka ngwabo cili bene nalingile bukwizi na mwanike, co basa kutunga komiti ya kusompa. * Nga kukwesi mukaleho wa mu cibali kukulumbununa ngwabo uje nambulula ñanda nendeka makuli. Nameme kukwesi bakaleho babali, bakulunu basa kuzibuka ngwabo cili bene munu nalingi bukwizi na mwanike, co cuma canalingi cinazibisa banu kubabala ku mbunge. Bakulunu banapande kuzembeleka na kutakamesa baje banazibi kubabala ku mbunge. Bakulunu banapande lalo kutalelela uje ibanendeka ngwabo nalingi bukwizi na mwanike mangana banyungilile cikungulukilo.—Vili 20:28.
17-18. Endekeni cipangi ca komiti ya kusompa.
17 Komiti ya kusompa ikala na cipangi muka? Ha simbu ya kusompa, bakulunu kubaleka munu uje nalingi bukwizi na mwanike ngwabo fulumende imwana kashitiko ha kupokola lishiko embwe. Bakulunu kubapandele kukobela mu mashiko a fulumende. Banapande kusezela fulumende biñanda bya cifwa eci. (Loma 13:2-4; Tito 3:1) Oloni bakebo batonda lika kumona indi munu napande kutunda mu cikungulukilo nambe embwe.
18 Bakulunu baje bali mu komiti ya kusompa bakula lika biñanda bije binakundama ku bulombelo. Bapangesa Bisoneka mu kumona nga munu natenguluka nambe embwe. Nga katengulukile, bamuleka ngwabo natundu mu cikungulukilo, co hanima bana mutambi ngwabo ngandi natundu mu cikungulukilo. (1 Koli 5:11-13) Nga natenguluka, co katundu mu cikungulukilo. Oloni bakulunu bamuleka ngwabo kubamwana bipangi byoshe byoshe mu cikungulukilo ha myaka yaingi nameme mu kuyoya kwendi kwoshe. Bakulunu banapande kwaka manene mbunge ku banike. Banapande kunangula bisemi kwa lika lyabo ngwabo banyungilile bana babo nga owo munu ali hayehi na bana babo. Bakulunu kubapandele kutumbula lizina lya mwanike ibanalala omwo banangula bisemi mwakunyungilila bana babo.
MWASA KUNYUNGILILA BATI BANA BENI?
Bisemi bali na kunyungilila bana babo mangana banu keti babalale ha kusimutwiya nabo ñanda ya kulilala. Bisemi bakalingi ngoco ha kupangesa biñanda biili na kutwana munga ya Njambi. (Taleni palagilafu 19-22)
19-22. Bika bibanapande kulinga bisemi mangana banyungilile bana babo? (Taleni cikupulo ha liputa lya kulibanga.)
19 Beya banapande kunyungilila manene banike? Bisemi. * Bana beni “bapwa buswana bwa kutunda kuli Shukulu Kalunga.” (Myaso 127:3) Yehova namyana cipangi ca kunyungilila bana beni. Bika bimunapande kulinga mangana munyungilile bana beni kuli baje bakalingi bukwizi na banike?
20 Ca kulibanga, zibukeni byalibungila mu kulinga bukwizi na banike. Zibukeni baje bakalingi bukwizi na banike nebi bibakalingi mangana babakwise. Nyanyameni na byuma bimo nambe banu bamo baje basa kunena bukalu. (Visi 22:3; 24:3) Zibukeni ngweni kakangi munu uje yazibuka nambe yanezilila mwanike ikeye bene nasa kumulala.
21 Ca mu cibali, zitukeni kusimutwiya na bana beni, co balekeni bazituke kusimutwiya neni. (Kwitu 6:6, 7) Munapande kutolilila mwamubwa byuma byamileka muneni. (Yako 1:19) Anukeni ngweni kakangi mwanike ibanalala akatewe kwambulula. Nasa kutewa ngwendi bamumona ngwabo nendeka makuli. Co lalo uje namulala hamo namujujwisa ngwendi keti ambulule. Nga munanguka ngweni kuli bimo binabihya, co mwihuleni bwino na kumutolilila mwamubwa omwo amileka.
22 Ca mu citatu, longeseni bana beni. Balongeseni bya ñanda ya kulilala, co balongeseni kwesekesa na myaka ibali nayo. Balekeni bibanapande kwendeka nga munu abakwata mu ngila ije kuyapandele. Pangeseni byuma biinabwahesa munga ya Njambi bije bimwesa mumwasa kunyungilila bana beni.—Taleni cipalo ca “ Lilongeseni Yeni Babenya na Kulongesa Bana Beni.”
23. Twamona bati kulinga bukwizi na banike, co tukumbulula cihula muka mu cilongesa cinatako?
23 Ha kupwa Bakaleho ba Yehova twamona kulinga bukwizi na banike kupwa mulonga wakama manene. Omwo tuli mwisi ya lishiko lya Kilisitu, kutwesi kushweka nambe kwecelela baje bakalingi bukwizi na banike. Bika bitunapande kulinga mangana tukwase bandolome nambe bandokazi baje babalalele ku bwanike? Cilongesa cinatako cikumbulula eci cihula.
MWASO 103 Balisana—Limpo Zeli Batu
^ par. 5 Muno mu cilongesa tusimutwiya mwakunyungilila banike mangana banu keti balinge nabo bukwizi. Co tulilongesa bibanapande kulinga bakulunu mangana banyungilile cikungulukilo, nebi bibanapande kulinga bisemi mangana banyungilile bana babo..
^ par. 3 MAJWI ABANALUMBUNUNA: Kulinga bukwizi na mwanike kunapu kulikwasesa mwanike mangana munu amanese mashungu endi a kulilala. Ou munu nasa kupwa munalume nambe munakazi wa kukola. Kulinga bukwizi na banike kunambateselela kulilala na mwanike nambe kumulalela ku kanwa, ku matako, kumukwatakwata ku bushwamwa, ha mabele, ha matako, nambe bilinga byeka bya bukwizi. Tuzibukeni ngwetu nga munu alinga bukwizi na mwanike, uje mwanike kakala na mulonga. Banike ba banakazi babangi bakebo babali na kulinga nabo bukwizi. Oloni na banike ba banalume bali na kulinga nabo bukwizi. Co banalume babangi bakebo bali na kulinga bukwizi na banike, oloni na banakazi bamo bali na kulinga bukwizi na banike.
^ par. 11 Nameme munu kesi na busamba bwa kukanyama na Yehova, anga akalitabela kuli Yehova nga nalingi bubi.—Loma 14:12.
^ par. 16 Nga bakulunu batala ñanda ya munu uje nalingi bukwizi na mwanike, owo mwanike kapandele kukalaho. Bisemi ba mwanike ibanalala nambe munu weka uje yakulahela mwanike nasa kuleka bakulunu byuma byanendeka mwanike. Oku kukwasa mwanike ajeneke kuliziba manene kubabala ku mbunge.
^ par. 19 Ebi bitunendeka bipanga na kuli baje bali na bana ba kulela nambe baje bali na kulela bishongo babo nambe bana ba babushoko bwabo.
