1, 2. (a) Yesu wakumbulwile bati Petulu omwo wamulekele ngwendi alizibile ngozi? (Kengeni cikupulo ha liputa 18.) (b) Bika byalingisile Yesu akumbulule ngocho?

YESU walekele bandongesi bendi ngwendi banu bakamuyandesa na kumutsiya. Bandongesi balikomokelele manene kuziba ngoco, mwafwa bazibukile ngwabo Yesu wezile na kwilwisa bumwene bwa Isalele. Mukemwo kapositolo Petulu wendekele ngwendi: “Habwe Mwene. Njambi acibindike eci kucapandele kulingiwa hali yove embwe.” Yesu wamukumbulwile ngwendi: “Tunda kuli yange obe Satana. Yobe unapu ucitanukiso mu ngila yange, omwo biyongola byobe binapu bya banu, keti bya Njambi embwe.”—Mateo 16:21-23; Vili 1:6.

² Awa majwi a Yesu amwesa ngwawo bisinganyeka bya Njambi byaliseze na bisinganyeka bya mu kaye ka Satana. (1 Yowa 5:19) Petulu wamwesele sipilitu ya kaye ya kulishaka. Oloni Yesu wazibukile ngwendi Ishe wazinda sipilitu ya kulishaka. Wazibukile lalo ngwendi Njambi washakele ngwendi alibwaesele kuyanda na kutsila banu. Cikumbululo ca Yesu kuli Petulu,  camwesele ngwaco Yesu washakele kukabangeya bisinganyeka bya Yehova keti bya kaye.

3. Mwafwa bika kwapwa kwakukalu kubyana bisinganyeka bya kaye na kusinganyeka mwakasinganyekela Yehova?

³ Batico yetu, tukasinganyeka mwakasinganyela Njambi indi tukasinganyeka ngwe baka-kaye? Ha kupwa baka-Kilisitu, tukalifwiti kulinga byuma bije bizibisa Njambi kubwaha ku mbunge. Batico bisinganyeka byetu? Tukasinganyeka mwakasinganyela Yehova ndi? Kulinga ngoco kukatondo kulifwita. Oloni bisinganyeka bya kaye byasa kutungumuna, mwafwa mu kaye munalisala sipilitu yaibi. (Efeso 2:2) Co lalo banu ba mu kaye bakatushongangeya kukala na sipilitu ya kulishaka ngeci tunasa kungumuka. Kungumuka na bisinganyeka bya kaye kwapwa kwakwasi, oloni kusinganyeka mwakasinganyekela Yehova kwakukalu.

4. (a) Bika byasa kulingiwa nga tungumuka na bisinganyeka bya kaye? (b) Cino cilongasa citukwasa bati?

⁴ Oloni nga tutabesa bisinganyeka bya kaye bitungumune, co tukala na sipilitu ya kulishaka na kulilingila byoshe bitushaka. (Mako 7:21, 22) Ngeci, tunapande kukala na ‘biyongola bya Njambi,’ keti “bya banu.” Cino cilongesa citukwasa. Citukwasa tuzibuke bikwapwila kwa seo kukala na bisinganyeka bya Yehova. Tulilongesa lalo mutwasa kubyanena bisinganyeka bya kaye. Cilongesa cinatako cikamwesa mubyasa kutukwasela bisinganyeka bya Yehova mu bingila bya kulisezaseza nomwo mutwasa kukela nabyo.

5. Mwafwa bika banu bamo kubashakele kutolilila bibabaleka bakwabo?

⁵ Banu bamo kubashakele kutolilila bibabaleka bakwabo. Bakendeka ngwabo: “Njizibuka binjili na kulinga.” Mubakendeka ngoco, hamo bakalumbununa ngwabo basa kulyangwila bya kulinga, co kulinga ngoco kwapwa kwakubwa. Kubashakele kubanangula nambe kutengulula bisinganyeka byabo. *

6. (a) Yehova natwana nzili ya kulinga bika? (b) Kuma kutwana eyi nzili kulumbununa ngwabo twasa kulilingila bitushaka ndi?

⁶ Anukeni ngweni, kukala na bisinganyeka bya Yehova kukulumbununa ngwabo kutwasa kulyangwila bya kulinga. Mukanda wa 2 Kolinte 3:17, umwetha ngwawo ‘kuje kuli sipilitu ya Yehova, kukekwo kuli kupatuka.’ Yehova natwana nzili ya kulyangwila kulinga byuma bitutonda. Twasa kulinga bije bikatuzisa kubwaha. Mukemwo mwatutangelele Yehova. Oloni kukulumbununa ngwabo tunapande kulilingila byoshe bitushaka. (Tandeni 1 Petulu 2:16.) Yehova washaka ngwendi tukabangeye binangulo bya mu Lijwi lyendi mu kwangula byabibwa ku byabibi. Kulinga ngoco kutukwasa indi kutwonowesa kupwa va kuzituka?

7, 8. Kusinganyeka mwakasinganyekela Yehova kutwonowesa kupwa ba kuzituka ndi? Endekeni cakumwenako.

⁷ Tucisimutwiyeniko ha ñanda eyi. Bisemi bakalongesa bana babo kukala na futisi yaibwa. Bakalongesa bana bapwe baka-busunga, baka-kupanga na nzili na kwaka bakwabo mu bisinganyeka. Kulinga ngoco kukwonowesa bana kupwa bakuzituka. Oloni bisemi baje balinga ngoco bakwasa bana bavo bazibuke mwakuyoyela nga bakola. Nga banike bakola na kuseza bisemi  babo, bali na nzili ya kukalyangwila bya kulinga. Nga bapangesa byuma byabibwa bibalilongesele ku bisemi babo, bangula mwamubwa bya kulinga. Co kubakalibeye. Kukabangeya binangulo kubakwasa bajeneke kukobela mu bukalu.

⁸ Ngwe mwa cisemi wa cizemo, Yehova washaka ngwendi bana bendi bayoye mwamubwa. (Isaya 48:17, 18) Mukemwo akatwana binangulo bije bikatukwasa tukale na futisi yaibwa na kuyoya mwamubwa na bakwetu. Washaka ngwendi tulinge byuma mwaya cizango cendi na kubimimona mwakabimwena ikeye. Kulinga ngoco, kukutwonowesa kupwa bakuzituka, oloni kutukwasa tukale na bisinganyeka byabibwa. (Myaso 92:5; Visi 2:1-5; Isaya 55:9) Kutukwasa lalo twangule byuma bije bitulingisa tupwe ba kubwahelela mu kuyoya. (Myaso 1:2, 3) Kusinganyeka mwakasinganyekela Yehova kwapwa kwakubwa manene.

9, 10. Bika twendekela ngwetu bisinganyeka bya Yehova byapwa byabibwa kutubakana bya baka-kaye?

⁹ Twashaka lalo kukala na bisinganyeka bya Yehova Njambi mwafwa byapwa bya seo kutubakana bisinganyeka bya banu ba mu kaye ka Satana. Banu bamo mu kaye bakanangula bakwabo ha futisi, mwakuyoyela na babushoko, ha bipangi na byuma bikwabo bya mu kuyoya. Oloni bwingi bwa binangulo byabo kubyesi kulitombola na bisinganyeka bya Yahova. Cakumwenako, bakashongangeya bakwabo bakale na sipilitu ya kulishasha. Bakecelela banu balinge bupangala. Bakashongongeya baka-kulyambata kulitepa nambe kulikondola ha byuma byabindondo ngwabo kukekwo kwasa kunena kubwahelela. Ebi binangulo byoshe kubilitombola na bisoneka. Binangulo bya baka-kaye bitukwasa kutubakana binangulo bya mu Mbimbiliya ndi?

¹⁰ Yesu wendekele ngwendi: “Mana a Njambi anasholoka kupwa a busunga ha bilinga byawo.” (Mateo 11:19) Nameme banu ano matangwa banapanga byuma byabiha, oloni banonowa kumanesa bukalu bwa kufwa ngwe binzita kangu ka miyati na bukenya. Co lalo, bakamono kulinga bupangala ngwe kwakubwa. Oloni banu babangi banamono ngwabo bupangala buli na kulingisa binanga bilitepe, bunalingisa mishongo itume na kunena bukalu bukwabo. Baka-Kilisitu baje bakakabangeya binangulo bya mu Mbimbiliya bakapu bakubwahelela mu binanga byabo mwafwa bakapu bakulikangula ku mubila co bakalikuwu kulikwatasana na bandolome na bandokazi mu kaye mwoshe. (Isaya 2:4; Vili 10:34, 35; 1 Koli 6:9-11) Oku kumwesa ngwabo bisinganyeka bya Yehova byapwa bya byabibwa kutubakana bya baka-kaye.

11. Mosesa wakele na bisinganyeka byeya, co bubwa muka bwatundilemo?

¹¹ Bangamba ba Yehova ba kusañgulu bazibukile ngwabo bisinganyeka byendi byapwa bya seo kutubakana bya banu. Cakumwenako, Mosesa “bamulongesele mana oshe a baka-Ingito,” oloni walombele Njambi ngwendi amwane “mbunge ya mana.” (Vili 7:22; Myaso 90:12) Mosesa walombele Yehova ngwendi “Njileke biyongola byove” (Kutu 33:13) Mosesa wononokele mashiko a Yehova, ngeci Yehova wamupangesele mu kushulisilila cipangi cendi, co bamusoneka na mu Mbimbiliya mwafwa ya likulahelo lyendi.—Heve 11:24-27.

12. Bika byakwasele Paulu angule mwamubwa bya kulinga?

 ¹² Kapositolo Paulu wakele na mana, wapwile wa kulilongesa manene, co wazibukile bindaka bibali. (Vili 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Paulu wabyanene bisinganyeka nambe ngwetu mana a baka-kaye omwo wangwile byuma byabibwa ku byabibi. Oloni wapangesele Bisoneka mu kwangula bya kulinga. (Tandeni Vilinga 17:2; 1 Kolinte 2:6, 7, 13) Kulinga ngoco kwalingisile Paulu alikuwe cipangi ca kwambulula na kubandamena bibezikiso.—2 Tima 4:8.

13. Iya napande kutwangwila kumona byuma ngwe mwakabimwena Yehova?

¹³ Bisinganyeka bya Yehova byapwa bya seo kutubakana bya banu. Kukabangeya binangulo bya mu Mbimbiliya kutukwasa tupwe ba kubwaelela. Oloni Yehova kesi kutusindiya kukala na bisinganyeka byendi. “Ndungo wa kulongwa na kunyanyama” na bakulunu kubesi kutwangwila bya kulinga. (Mateo 24:45, NWT; 2 Koli 1:24) Munu na munu napande kulyangwila kumona byuma ngwe mwakabimwena Yehova. Twasa kulinga bati ngoco?

14, 15. (a) Bika bitukwasa tukale na bisinganyeka bya Yehova? (b) Kwesekesa na Loma 12:2, bika tunapande kujenjukila ku bisinganyeke bya kaye? Endekeni ca kumwenako.

¹⁴ Ku Loma 12:2 banatunangula ngwabo: ‘Keti mulipwise ngwe banu ba muno mu kaye, oloni eceleni Njambi atengulule biyongola bya mu bimbunge byeni, mangana muzibuke ngweni cizango ca Njambi cacibwa, cizibisa kubwaha, co ca kulumbunuka.’ Awa majwi a mu Mbimbiliya amwesa ngwawo twasa kutengulula bisinganyeka bitwakele nabyo tai kanda tulilongese busunga na kukala na bisinganyeka bya Njambi. Byuma bitukaliwana nabyo mu buyoye na bifwa bitwatambula ku bisemi betu bikatulingisa tusinganyeka mu ngila imo. Oloni twasa kutengulula bisinganyeka byetu. Nga tuzibuka mwakasinganyekela Yehova, co tumona ngwetu bisinganyeka byendi byapwa byabibwa. Oku kutulingisa tusinganyeke ngwe mwakasinganyekela ikeye.

¹⁵ Nga tushaka kusinganyeka ngwe mwakasinganyekela Yehova, co kutwapandele ‘kulipwisa ngwe banu ba muno mu kaye.’ Tunapande kulikela kukenga, kutolilila, nameme kutanda byuma bije kubilitombola na bisinganyeka bya Njambi. Tucisimutwiyeni ha bya kulya mangana tuzibisise bwino. Munu napande kulya bya kulya byabibwa mangana apwe wa kulikangula ku mubila. Oloni kasa kulikangula nga simbu yoshe alya bya kutsita.

16. Tunapande kulinyungilila ku byuma muka?

¹⁶ Twasa kujenjuka ku bisinganyeka byoshe bya kaye ndi? Embwe kutwasa kujenjukililila ku kaye mwafwa mukemwo mutwakala. (1 Koli 5:9, 10) Cipangi cetu ca kwambulula cikatulingisa tuzibe bilongesa bya makuli. Nameme tukazibi bisinganyeka bya baka-kaye, oloni kutwapandele kutwalelelaho kubisinganyeka nambe kubikundwiya. Tunapande kubyana bwasi kukala na bisinganyeka bije bikundwiywa ciyulo ca Satana ngwe mwalingile Yesu. Co lalo tunapande kunyunga bisinganyeka byetu mangana keti tukale na bisinganyeka bya kaye.—Tandeni Visimo 4:23.

17. Bika bitukwasa tujeneke kukala na bisinganyeka bije bilwisa Njambi?

¹⁷ Tunapande kwangula mwamubwa babusamba. Mbimbiliya yatunangula ngwayo  kulikwatasana na banu baje kubesi kulemesa Yehova kwasa kutuzeye. (Visi 13:20; 1 Koli 15:12, 32, 33) Tunapande lalo kwangula mwamubwa byuma bya kulizima nabyo buli. Kubyana kukenga mafililmu a lwozi na aje amwesa bilinga byabibi nameme aje amwesa ngwawo byuma byalizilile bikebyo bibenya, kutukwasa tujeneke kukala na bisinganyeka bije ‘bilwisa mana a Njambi.’—2 Koli 10:5.

18, 19. (a) Mwafwa bika tunapande kulinyungilila ku bisinganyeka bya kaye bije kutwasa kunanguka bwasi? (b) Bihula muka bitunapande kulihula, co mwafwa bika?

¹⁸ Tunapande kunyanyama mangana tunanguke bisinganyeka bya kaye na kubibyana. Cakumwenako, mizimbu imo bakayendeka mu ngila ije ishangazala cibunga cimo ca bupolitiki. Mizimbu ikwaboco bakayendeka mu ngila ije ishongangeya banu balyakele bilengo bya ku kaye na kubishulisilila. Mafilimu na mabulu amo akashongangeya banu bakale na sipilitu ya kushaka byuma byabibwa bilingiwe kuli bakebo lika na baka-nanga yabo. Bisinganyeka bya cifwa eci kulibilitombola na Bisoneka. Oloni naanga yetu yasa kupwa ya kubwahelela nga tuzema Yehova kutubakana byuma byoshe. (Mateo 22:36-39) Nameme mafilimu amo na mizimbu ibakatanda banike kubaibindika mu Mbimbiliya, oloni yasa kulingisa banike bakale na bilinga byabibi.

¹⁹ Oku kukulumbununa ngwabo kwapwa kwakubi kulizima buli. Oloni, tunapande kulihula ngwetu: ‘Njasa kunanguka bilongesa bya kaye nameme babimwesa mu ngila ije banu kubasa kunanguka bwasi ndi? Tukajenjuka na kukwasa bana betu mangana keti bakenge mapulongilamu amo a ha TV na kutanda biñanda bije kubyapandele ndi? Njikakwasa bana bange bakale na bisinganyeka bya Yehova ha byuma bibaziba nebi bibamona. Nga tuzibuka mubyalizela bisinganyeka bya Njambi nebi bya ku kaye, co ‘kutulipwisa ngwe banu ba muno mu kaye.’

20. Bika byasa kutukwasa kuzibuka kubinakundama bisinganyeka byetu?

²⁰ Bisinganyeka byeya bituli nabyo? Twasa kuwana cikumbululo nga tunanguka byuma bitukasinganyeka manene. Twasa kukala na bisinganyeka bya Njambi nambe bya mu kaye ka Satana. Nga tutabesa bisinganyeka bya kaye kututwamenena, co bitulingisa tukale na bisinganyeka na bilinga byabibi. Ngeci tunapande kunyama ha byuma bitutabesa kukobela mu bisinganyeka byetu.

21. Bika bitukasimutwiya mu cilongesa cinatako?

²¹ Ngwe mutunabanga kusimutwiya, nga tushaka kukala na bisinganyeka bya Yehova, tunapande kubyana byuma bije byasa kututanganesa. Tunapande lalo kutanda lijwi lya Njambi mangana tusinganyeke ngwe mwakasinganyekela Yehova. Cilongesa cinatako cimwesa mutwasa kulingila ngoco.