1. Cuma muka cacibwa manene canasa kulinga munu?

KAKANGI byuma bibakangula kulinga bisemi bikalingisa bana babo bangule kulinga byuma byabibwa nambe byabibi. Nga bisemi bangula kulinga byuma byabibi, co basa kukobelesa bana babo mu bukalu. Oloni nga bangula kulinga byuma byabibwa, co bakwasa bana babo bapwe ba kubwahelela mu buyoye. Banike nabo banapande kwangula mwamubwa bya kulinga. Cuma cacibwa manene canasa kulinga munu cinapu kupangela Tate yetu wa mwilu Yehova.—Myaso 73:28.

2. Yesu na bisemi bendi bangwile kulinga bika?

² Bisemi ba Yesu ba Yosefa na Maliya, bakwasele bana babo bapangele Yehova, co bangwile kulinga byuma bije byamwesele ngwabyo kupangela Yehova kwapwile kwa seho manene mu kuyoya kwabo. (Luka 2:40, 41, 52) Yesu nendi wangwile kulinga byuma bije byamukwasele kulinga cizango ca Yehova. (Mateo 4:1-10) Yesu wakele na ngozi, wapwile wa kulongwa, co wasimpile. Bisemi boshe baje bazema Yehova bashaka kukala na mwana wa cifwa eci.

3. Bihula muka bitukumbulula muno mu cilongesa?

³ Muno mu cilongesa, tukumbulula bihula binatako: Yehova wangwile kulinga bika hali Yesu? Bisemi basa kulilongesa bika ku byuma byangwile kulinga Yosefa na Maliya? Co banike basa kulilongesa bika ku byuma byangwile kulinga Yesu?

4. Yehova wangwilile Yesu byuma muka?

⁴ Yehova wangwilile Yesu bisemi bababwa. (Mateo 1:18-23; Luka 1:26-38) Majwi endekele Maliya kutundilila kwisi ya  mbunge amwesa ngwawo wazemene manene Yehova na Lijwi lyendi. (Luka 1:46-55) Co byuma byalingile Yosefa omwo Yehova wamulekele bya kulinga, bimwesa ngwabyo wazibilile Njambi lyoba, co washakele kumuzibisa kubwaha.—Mateo 1:24.

5-6. Yehova wecelelele munendi aliwane na bukalu muka?

⁵ Anukeni ngweni Yehova kangwilile Yesu bisemi ba kufuka. Ñombelo ibanene ba Yosefa na Maliya, Yesu mwasemukile imwesa ngwayo kubapwile ba kufuka. (Luka 2:24) Hamo Yosefa wakele na kulinga cipangi ca kushonga hembo lyendi mu Nazaleta. Hamo kubakele na bimbongo byakupwamo maneneni mubakele na bana ba kupwa 7 nambe kutubakana.—Mateo 13:55, 56.

⁶ Yehova wanyungililile Munendi Yesu ku bushonde bumo, oloni kamunyungililile ku bukalu bwoshe. (Mateo 2:13-15) Cakumwenako, Yesu wakele na babushoko baje kubapwile baka-kukulahela. Acisinganyekeni mwalizibilile omwo babushoko bwendi bamo babyanene kukulahela ngwabo ikeye Mesiya. (Mako 3:21; Yowa 7:5) Co lalo, Yesu watsisile ishe Yosefa uje wamulele. Mwatsile Yosefa, hamo Yesu ha kupwa ntwatwa ikeye wapangele bipangi byakele na kulinga ishe mu naanga. (Mako 6:3) Yesu mwakele na kukola, walilongesele mwakunyungila naanga. Wapangele na nzili mu kutondela naanga byuma bya ku mubila. Ngeci, nendi wakele na kujuka munima ya kupanga.

7. (a) Bihula muka byasa kukwasa baka-kulyambata balele mwamubwa bana babo? (b) Mukanda wa Visimo 2:1-6 ukwasa bati bisemi balongese mwamubwa bana babo?

⁷ Nga muli mu bulo, co muli na biyongola bya kukala na bana, lihuleni ngweni: ‘Yehova watumona ngwendi twamuzema, co tu ba kulikehesa ndi? Asa kutwana cipangi ca kulela mwana ndi?’ (Myaso 127:3, 4) Nga mu bisemi, lihuleni ngweni: ‘Njili na kulongesa bana bange kupanga na nzili ndi?’ (Kwambu 3:12, 13) ‘Njili na kweseka munjasela mwoshe kunyungilila bana bange ku bushonde bwa ku mubila na ku sipilitu bwa muno mu kaye ka Satana ndi?’ (Visi 22:3) Kumwasa kunyungilila bana beni ku bukalu bwoshe. Oloni mwasa kubakwasa bazibuke bya kulinga mubaliwana na bukalu nga mubalongesa  mwakupangesela binangulo bya mu Lijwi lya Njambi. (Tandeni Visimo 2:1-6.) Cakumwenako, nga kabushoko keni umo ecela kupangela Yehova, pangeseni Lijwi lya Njambi mu kukwasa muneni azibuke bikwapwila kwa seho kutwalelelaho kupwa wa kulongwa kuli Yehova. (Myaso 31:23) Nga kabushoko nambe kabusamba keni natsi, mweseni bana beni Bisoneka bije byasa kubazembeleka.—2 Koli 1:3, 4; 2 Tima 3:16.

8. Kwesekesa na mukanda wa Kwituluka mu Mashiko 6:6, 7, bika bibapandele kulinga ba Yosefa na Maliya?

⁸ Yosefa na Maliya bakwasele Yesu alinge byuma bije byazibise Njambi kubwaha mwafwa bakabangeyeye mashiko a Yehova. (Tandeni Kwituluka mu Mashiko 6:6, 7.) Yosefa na Maliya bazemene manene Yehova, co bashakele kukwasa bana babo nabo bamuzeme.

9. Byuma muka bya seho bibakele na kulinga ba Yosefa na Maliya?

⁹ Yosefa na Maliya balemesele Njambi simbu yoshe hamo lika na bana babo. Bakele na kuya ku biwano ku sinangonge ya mu Nazaleta calumingo na calumingo, co lalo mwaka na mwaka bakele na kuya ku Yelusalema kukalinga Paseka. (Luka 2:41; 4:16) Mubakele na kuya ku Yelusalema, hamo bakele na kuleka Yesu na bishongo bendi byuma byalingiwile ku banu ba Yehova ba kunima. Co lalo hamo bakele na kwita na bana babo mu mitambela ije ibanatumbula mu Bisoneka. Hamo kwapwile kwakukalu kuli Yosefa na Maliya kutwalelelaho kulemesa Yehova simbu yoshe omwo bana babo batumine. Oloni mubalifwitile kulemesa Yehova simbu yoshe naanga yabo yashwenyene kuyehi nendi.

10. Bisemi basa kutembwinina bati Yosefa na Maliya?

¹⁰ Bisemi basa kutembwinina bati Yosefa na Maliya? Cuma ca seho manene cimunapande kulinga cinapu kumwesa bana beni ngweni mwazema Yehova mu majwi eni na mu bilinga. Anukeni ngweni bwana bwa seho manene bumwasa kwana bana beni bunapu kubakwasa bazeme Yehova. Co lalo munapande kukwasa bana beni balizilise kulilongesa Mbimbiliya, kulombela, kuya ku biwano na  kwambulula simbu yoshe. (1 Tima 6:6) Munapande lalo kwana bana beni byuma bya ku mubila bibatonda. (1 Tima 5:8) Anukeni ngweni byuma bya ku mubila keti bikebyo bikakwasa bana beni bakoboke mukakahwa kano kaye. Oloni busamba bwabo na Yehova bukebwo bukabobola na kubakwasa bakakobele mu kaye kakaha. *—Ezeki 7:19; 1 Tima 4:8.

11. (a) Cinangulo cili ku 1 Timateo 6:17-19 casa kukwasa bati bisemi bangule mwamubwa bya kulinga omwo balela bana babo? (b) Naanga yeni yasa kulyakela bilengo muka, co bubwa muka butundamo? (Taleni cipalo ca “ Bilengo Muka Bimwasa Kulyakela?”)

¹¹ Twabwahelela manene kumona bisemi babangi bangula mwamubwa bya kulinga mangana bakwase bana babo kushwenya kuyehi na Yehova. Bakalemesa Yehova na binaanga byabo simbu yoshe. Bakai ku biwano bya cikungulukilo na biwano byakama. Co lalo bakambulula muzimbu waubwa. Binaanga bimo bikambulwila mu bitingitingi muje kubesi kupangela manene baka-kwambulula. Bamo bakai na kumona ha Mbetele nambe kukwasa mu cipangi ca kutunga. Ebi binaanga bikalyana mwafwa bikapangesa bimbongo mu kulinga ebi byuma, co kunasa kubakaluwila kulinga ngoco. Oloni Yehova akababezikisa mwafwa ya kulyana kwabo. (Tandeni 1 Timateo 6:17-19.) Banike baje bakakolela mu binanga bya cifwa eci, bakatwalelelaho kulinga byabibya mubakakolo, co bakapu ba kubwahelela mwafwa bisemi babo banabalele mwamubwa. *—Visi 10:22.

12. Yesu wapandele kulinga bika omwo wakele na kukola?

¹² Ishe ya Yesu wa mwilu akangula mwamubwa bya kulinga simbu yoshe. Co bisemi bendi ba hasi nabo, bangwile mwamubwa bya kulinga. Oloni Yesu mwakolele wapandele kulyangwila bya kulinga. (Ngala 6:5) Yesu nendi wakele na lisesa lya kulyangwila bya kulinga. Co wasele kwangula kulinga byuma byatondele keti kulinga cizango ca Njambi. Oloni watwaleleleho kukanyamesa busamba bwendi na Yehova. (Yowa 8:29) Banike basa kumutembwinina bati?

13. Byuma muka byangwile kulinga Yesu mwapwile mwanike?

¹³ Yesu mwapwile mwanike wononokele bisemi bendi. Kashawile bisemi bendi nameme wazibukile byuma byabingi kubatubakana. Oloni watwaleleleho ‘kubononoka.’ (Luka 2:51) Yesu ikeye wapwile ntwatwa, co walingile mwoshe mwaselele kukwasa naanga.  Walilongese cipangi ca kushonga kuli ishe wa kumulela mangana akwase naanga.

14. Tuzibuka bati ngwetu Yesu wakele na kulilongesa Lijwi lya Njambi?

¹⁴ Hamo bisemi ba Yesu bamulekele ngwabo wasemukile mu ngila ya kukomokesa, co bamulekele byuma bibendekele miluwa ba Njambi hali ikeye. (Luka 2:8-19, 25-38) Co lalo Yesu walilongesele Bisoneka. Tuzibuka bati ngwetu Yesu wakele na kulilongesa Lijwi lya Njambi? Mwafwa Yesu te acili mwanike, balongesi ba mu Yelusalema “balikomokelele mana endi na kukumbulula kwendi.” (Luka 2:46, 47) Co mwakele na myaka 12 te nazibuka laja ngwendi Yehova ikeye ishe.—Luka 2:42, 43, 49.

15. Yesu wamwesele bati ngwendi wangwile kulinga cizango ca Yehova?

¹⁵ Yesu mwazibukile cipangi camwanene Yehova, wangwile kulinga cizango ca Njambi. (Yowa 6:38) Wazibukile ngwendi banu babangi bamuzinda, co hamo walishoshomwenene. Oloni walyangwilile kwononoka Yehova. Yesu mubamumbwitikile mu mwaka wa 29 C.E., cuma ca seho manene mu kuyoya kwendi capwile kulinga cizango ca Yehova. (Heve 10:5-7) Nameme mwakele ha citi ca kuyandesela, Yesu watwaleleho kwononoka Ishe.—Yowa 19:30.

16. Banike basa kutembwinina bati Yesu?

¹⁶ Ononokeni bisemi beni. Ngwe mwa Yosefa na Maliya, bisemi beni nabo kubalumbunukile. Oloni Yehova nabana cipangi ca kuminyungilila, kumilongesa na kumitwamenena. Nga mubatolilila na kubasingimika, co byuma bimyendela ‘mwamubwa.’—Efeso 6:1-4.

17. Kwesekesa na Yoshwa 24:15, banike banapande kulyangwila kulinga bika?

¹⁷ Lyangwileni imupangela. Munapande kuzibuka mwamubwa Yehova, kuzibuka biyongola byendi na kuzibuka mumwasa kulingila cizango cendi. (Loma 12:2) Nga mulinga ngoco, co mwasa kwangula kulinga cuma ca seho manene mu buyoye bweni ca kupangela Yehova. (Tandeni Yoshwa 24:15; Kwambu 12:1) Nga mutwalelelaho kulilongesa Mbimbiliya simbu yoshe, co muzema manene Yehova na kukanyamesa likulahelo lyeni.

18. Banike banapande kulyangwila kulinga bika, co bubwa muka butundamo?

 ¹⁸ Lyangwileni kulinga cizango ca Yehova mu kuyoya kweni. Banu ba muno mu kaye ka Satana, bakashongangeya bakwabo ngwabo nga bapangesa cashu cabo mu kulinga byuma bibashaka, co bapwa ba kubwahelela. Oloni tuzibuka ngwetu baje bakashakezeka manene bufuko bakapokoka bimbunge mwafwa ya “busiwa bwabungi.” (1 Tima 6:9, 10) Oloni nga mutolilila kuli Yehova na kulinga cizango cendi, co mupwa ba kubwahelela na ‘kulinga mwamubwa byuma mu kuyoya kweni.’—Yosh 1:8.

19. Bisemi banapande kwanuka bika?

¹⁹ Bisemi, kwaseni bana beni bapangele Yehova. Mukulaheleni, co amikwasa kwangula mwamubwa bya kulinga. (Visi 3:5, 6) Anukeni ngweni byuma bimulinga bikebyo bikwasa manene bana beni kutubakana bimwendeka. Ngeci anguleni kulinga byuma bije bikwasa bana beni bazibise Yehova kubwaha.

20. Bibezikiso muka bibawana banike nga balyangwila kupangela Yehova?

²⁰ Banike anukeni ngweni bisemi beni basa kumikwasa kwangula mwamubwa bya kulinga. Oloni yeni babenya munapande kulyangwila kuzibisa Yehova kubwaha. Ngeci tembwinineni Yesu ha kulyangwila kupangela Ishweni wa mwilu. Oshe mulinga ngoco, mupwa ba kubwahelela ha simbu ino. (1 Tima 4:16) Co kulutwe, mukapwa ba kubwahelela manene.