1, 2. (a) Mwafwa vika kutwapandele kukathama nga tuliwana mu vishoti? (Kengeni chikupulo ha liputa 19) (b) Vika vitulilongetha muno mu chilongetha?

TULI NA KUYOYA mu thimbu yaikalu. Satana Liyavolo, na luvala manene, cho “ali na kwendangana na kwanena ngwe ndumba, ashakethzeka umo ngechi amuthanyothzole.” (1 Petu. 5:8; Kujo. 12:17) Ngechi nameme yetu, vangamba va Njambi kutwapandele kukathama nga tuliwana mu vishoti thimbu imo. Mu vithimbu vimo, vangamba va Yehova va kuthañulu vakufwa ngwe Ndaviti navo valiwanene mu “kayando.” (Myaso 13:2) Anukeni lalo ngweni na kapositolo Paulu wakele na “chitele cha kushota mbunge mu vikungulukilo vyoshe.” (2 Koli. 11:28) Tunapande kulinga vika nga tuliwana mu vishoti?

² Tate yetu wa mwilu wa chithzemo, wakwathele vangamba vendi va kuthañulu, ngechi na matangwa ano nashungwiya lalo kutukwatha nga tuli mu vukalu nambe mu vishoti. Mbimbiliya ngwayo: ‘Akeni vukalu vweni vwoshe hali ikeye omwo ikeye ali na kumilela.’ (1 Petu. 5:7) Mwatha kulinga vati ngocho? Tuchithimutwiyeni ha vingila viwana vitunapande kulinga. Kulomba kutundilila kwithi ya mbunge yetu na kutanda Lijwi lya Njambi na kuthinganyekethetha  ha vyuma vitunatanda na kulomba sipilitu ya Yehova na kulekako vakwetu vatwakulahela mutukalithzivila. Omwo Tuthimutwiya ha vingila evi viwana, kengeni lalo ha vyuma vimushaka kulyangwila kulinga.

3. Twatha ku “kundika vati tuyando twetu kuli Shukulu Kalunga” kwitila mu lilombelo?

³ Ngila ya kulivanga itunapande kulinga, inapu ya kushwenya kuli Yehova mu lilombelo. Nga muli na vishoti nambe kuthziva lyova nambe mu vukalu, cho lombeni kuli Ishweni wa mwilu wa chithzemo mangana amikwathe. Muka-kwimba, Ndaviti walombele Yehova ngwendi: “Thziva lilombelo lyange yove Njambi.” Kutundaho mu mwatho umo lika, wendekele lalo ngwendi: “Kundika tuyando twove kuli Shukulu Kalunga, cho ikeye akakukwatha.” (Myatho 55:1, 22) Lilombelo lya kutundilila kwithi ya mbunge yeni limikwatha kuhyana vukulu vweni. Lilombelo lyatha kumikwatha vati kuhyana vishoti na vithinganyeka vije vyatha kumithzeyetha?—Myatho 94:18, 19

4. Mwafwa vika lilombelo lyapwa lya theho nga tuli mu vishoti?

⁴ Tandeni Filipu 4:6, 7. Yehova atha kukumbulula malombelo etu atukamulombo thimbu yoshe. Mungila muka? Mu kutulingitha tupwe vakushuvuluka mu vithinganyeka na mu mbunge. Vwingi vwa vanu vanalimwena vuthunga vwawa majwi. Njambi navakwatha kukala na vithinganyeka vya kwoloka na kuvwahelela, kutuvakana kukala mu vishoti vije vyatha kuvalingitha vapwe vakuluvala thimbu yoshe. Neni mwatha kuwana vukwathi. “Kwoloka kwa Njambi” kumikwatha kukanyamena vukalu vwoshe vumuliwana navwo. Mwatha lalo kukulahela chikulahetho cha Yehova cha kwendeka ngwavo: “Kethi mujaje, yange Njambi yeni njikamitakametha na kumikwatha.”—Isaya 41:10.

5. Lijwi lya Njambi lyatha kuminenela vati kwoloka?

⁵ Ngila ya mu chivali ya kuwanenamo kwoloka, inapu ya kutanda Mbimbiliya na kuthinganyekethetha ha vyuma vitutanda. Mwafwa vika kwapwila kwa theho? Mu Mbimbiliya mwakala vinangulo vya ku sipilitu vije vyatha kumikwatha kujenjuka nambe kutepulula nambe kulipika na vishoti. Kutwapandele kwombwanetha Lijwi lya Njambi, mwafwa lyakala na vithinganyeka vya Ishamatanga yetu. Omwo muthinganyekethetha ha vithinganyeka vya Njambi vuthsiki na mutanya na kupangetha vimutanda, cho mukanyama. Yehova natuleka kutanda Lijwi lyendi mangana ‘tukolethe na kuthimpa manene’ na kujeneka ‘kuthziva lyova nambe kujujuka’—Yosh. 1:7-9.

6. Majwi a Yesu atha kumikwatha vati?

⁶ Mu Lijwi lya Njambi tukawanamo majwi a Yesu aje akatuthzembeleka. Majwi endi, na vilongetha vyendi vya shuvulwithile vaje vamutolilile. Maundthzi a vanu vethzile kuli ikeye mwafwa wathzembelekele vaje vapokokele vimbunge na vaje vathzeyele. (Tandeni Mateo 11:28-30.) Wakelele lalo mbunge ku vujene vwavo vwa ku sipilitu na ku muvila (Mako 6:30-32) Yesu anga achili na kutukwatha matangwa ano. Nameme kutwethi na kumumona, oloni achitukwatha ngechi lika mwakwathelelemo vandongethi vendi. Ha kupwa Mwene wa mwilu, Yesu natwalelelaho ku mwetha ngothzi ku vanu. Mukemwo nga tuli mu vukalu, ikeye mu ngothzi yendi, “atha kukwatha vaje vali na kumona vyetheko” na ‘kutukwatha omwo tunajeneka.’ Chili vene, Yesu atha kutukwatha kukanyamena vukalu, cho lalo atha kutulingitha tupwe va kuthimpa na kukala na lilavelelo.—Heve. 2:17, 18; 4:16.

7. Vukwathi muka vumuwana omwo Njambi amikumbulula nga mulomba sipilitu ya kujela?

⁷ Yesu wakulahethele ngwendi Tate yetu wa mwilu katha kwonwa kutwana sipilitu yendi nga tumulomba. (Luka 11:10-13) Eyi lalo inapu ngila ya mu chitatu ije itukwatha kukanyamena vishoti. Kusholola vushuka vwa sipilitu. Evi vifwa vyavivwa vya sipilitu visholola mwafwila Njambi yetu wa ndthzili. (Tandeni Ngalatiya 5:22, 23; Kolo. 3:10) Omwo musholola ovu vushuka vwa sipilitu, cho vuthamba vweni na vakweni vukanyama. Cho lalo mutepulula ku vyuma vije vinatha kuminenela vishoti. Achithinganyekeni omwo vushuka vwa sipilitu vwatha kumikwathelamo.

8-12. Vushuka vwa sipilitu ya Njambi ya kujela vwatha kumikwatha vati kupwa va kukanyama nambe kujenjuka vyuma vije vyatha kumithzeyetha?

⁸ “Chithzemo na kujolela na kwoloka.” Nga mumwetha kathingimiko ku vakweni, cho oku kumikwatha manene kukanyamena vishoti vyeni. Mu ngila muka? Omwo mulithzema umo na mukwavo ngwe vandolome na kulithzivila ngothzi na kulithingimika, cho kumilingitha mutepulule ku vyuma vije vinethi kuminenela vishoti.—Loma 12:10.

⁹ “Lukakateya na ngothzi na vuvwa.” Mwatha kukala mu kwoloka na vakweni nga mukavangeya echi chinangulo cha kwendeka ngwavo: “Pweni vaka-ngothzi na mbunge ya lyovwaovwa kuli umo na mukwavo, cho lithambetheni umo na mukwavo.” (Efeso 4:32) Nga mulinga ngocho, cho mwonowetha vyuma vije vinethi kuminenela vishoti. Kutundaho lalo, kumikwatha kukanyamena vyuma vije vyatha kusholoka, omwo ya kujeneka kuthungama kwa vanu.

¹⁰ “Likulahelo [NWT].” Matangwa ano, vanu vali mu vishoti vya kutonda lika vimbongo na vufuko. (Vithi. 18:11) Oloni kukala na likulahelo lya kukanyama muli Yehova kwatha kumikwatha kulipika nambe kujenjuka vishoti vyachifwa echi. Mwatha kulinga vati ngocho? Mwatha kujenjuka vishoti nga mupangetha chinangulo cha Paulu cha ‘kupwa va kujauka na vyuma vije mulinavyo.’ Paulu atuleka lalo ngwendi, “Omwo Njambi nendeka ngwendi: ‘Kunjikamithethze na lumo lwai nambe kumivyana.’ Ngechivene tupweni vaka-kuthimpa na kwendeka ngwetu, “Shukulu Kalunga ikeye mukwathi wange, cho kunjikathzivi lyova. Munu atha kunjilinga vikajo?’”—Heve. 13:5, 6.

¹¹ “Kulikehetha na kulinyunga.” Achithinganyekeni vuvwa vwatha kutundamo nga tusholola evi vifwa. Vitukwatha kujenjuka vyuma vije vyatha kutunenela vishoti yetu vavenya, cho lalo echi chitukwatha ‘tutundithe kulula kwoshe na mashungu a vukalu nambe kulijokota nambe kulishaula.’—Efeso 4:31.

¹² Munapande kupwa vaka-kulikehetha mangana “livoko lya ndthzili lya Njambi” limitwamenene na ‘kwaka vukalu vweni vwoshe kuli ikeye.’ (1 Petu. 5:6, 7) Nga mulinga ngocho, cho Njambi amikwatha na kumitwamenena. (Mika 6:8) Nga mukala na vithinganyeka vyavivwa ha vyuma vimwatha kulinga, cho mutepulula ku vishoti vyeni mwafwa mukundika vyuma vyoshe kuli Njambi.

13. Vika vyalumbunwine Yesu omwo wendekele ngwendi: “Kethi mulishoshomwene”?

¹³ Ku Mateo 6:34 (tandeni), tuwanako chinangulo cha Yesu cha kwendeka ngwavo: “Kethi mulishoshomwene.” Oloni kunatha kupwa kwakukalu kukavangeya echi chinangulo. Vika vyalumbunwine Yesu omwo wendekele ngwendi: “Kethi mulishoshomwene”? Kalumbunwine ngwendi vangamba va Njambi kuvatha kuliwana mu vishoti mu vuyoye vwavo, mwafwa tunalimwena laja vyaliwanene navyo Ndaviti na Paulu ha ñanda eyi. Yesu wakwathele lika vandongethi vendi vamone ngwavo kuvatha kumanetha  vukalu nga vapwa vakulishoshomwena thimbu yoshe. Litangwa na litangwa lili na vukalu vwalyo, ngechi Vaka-kilisitu kuvapandele kuvwethzelela ku vukalu nambe ku vishoti vivakele navyo kunima nambe vije vi vali navyo nambe vije vichija kulutwe. Mwatha kupangetha vati chinangulo cha Yesu mangana mujeneke kulishoshomwena manene ha vukalu vweni?

14. Mwatha kukanyamena vati vishoti vimwakele navyo kunima?

¹⁴ Vishoti vimo vikaija nga tuthinganyeka manene ha vyuma vitwalingile nambe vitwajenekele kulinga kunima. Tunatha kulithziva kukala na mulonga ha vyuma vimo vitwalingile ku kunima, nameme muneti myaka yaingi. Thimbu imo Mwene Ndaviti walithzivile ngwendi ‘vuvi vwendi vunamuhyana.’ Walitavelele lalo ngwendi: “Mbunge yange ili na kulishoshomwena, cho njilila na kukemanga.” (Myatho 38:3, 4, 8, 18) Vika vyapandele kulinga Ndaviti mu vukalu vwa chifwa echi? Cho vika vyalingile? Wakulahelele mu ngothzi na kuthambetha kwa Yehova. Wendekele lalo ngwendi: “Navethzika munu uje ivanathambetha ku milonga yendi.”—Tandeni Myatho 32:1-3, 5.

15. (a) Mwafwa vika kumwapandele kulishoshomwena ha vyuma vi muli na kuliwana navyo ha thimbu ino? (b) Munapande kulinga vika mangana mutepulule ku vishoti? (Kengeni chipalo cha “ Vyuma Vije Vimikwatha Kutepulula ku Vishoti.”)

¹⁵ Thimbu imo, munatha kulishoshomwena ha vyuma muli na kuliwana navyo ha thimbu ino. Chakumwenako, omwo Ndaviti wathonene Myatho 55, walishoshomwenene ha kuyoya kwendi. (Myatho 55:2-5) Oloni kechelele kulishoshomwena kuthzeyethe likulahelo lyendi kuli Yehova. Ndaviti walekethele Njambi vya vukalu vwendi vwoshe kwitila mu lilombelo, cho lalo wathzivukile vyapandele kulinga mangana amanethe vyuma vije vyakele na kumunenela vishoti (2 Samwe. 15:30-34) Lilongetheni kuli Ndaviti. Kethi mwechelele vishoti vimihyane, oloni lingeni mu mwathela mwoshe ku manetha vyuma vije vyatha kuminenela vishoti na kukundika vyuma vyoshe mu mavoko a Yehova.

16. Vililumbununa lithzina lya Njambi kumikwatha vati kukanyametha likulahelo lyeni?

¹⁶ Vishoti vimo vikaija nga Muka-kilisitu alishoshomwena manene ha vukalu vwa kulutwe. Oloni, kumwapandele kwechelela vishoti vimiyandethe nambe kushota mbunge ha vyuma vya kulutwe vije kumuthzivuka. Mwafwa vika? Mwafwa vyuma vimo kuvyethi kulingiwa ngwe mutukavithinganyekelamo. Cho lalo, kukwethi vukalu vwanatha kwonwa Njambi, uje kutunatha kwaka vukalu vwetu vwoshe. Lithzina lyendi lilumbununa ngwavo, ‘Wapwa Mwapwa.’ (Kutu. 3:14) Vililumbununa lithzina lya Njambi vitukwatha kumona ngwetu atha kushulithilila viyongola vyendi ku vangana vendi. Munapande kutava ngweni Njambi atha kuvethzikitha vangamba vendi va kulongwa na kuvakwatha kulipika na vishoti vya kunima nevi vi vali navyo nevi vikaija kulutwe.

17, 18. Kwendeka mu ngila yaivwa kumikwatha vati kukanyamena vishoti?

¹⁷ Ngila ya muchiwana ije imikwatha  kukanyamena vishoti inapu kwendeka mwamuvwa nambe kulekako mukweni imwakulahela mu muli na kulithzivila. Munu imuli nendi mu vulo nambe kavuthamba keni wa ha mbunge nambe mukulunu wa mu chikungulukilo atha kumikwatha kutepulula ku vishoti vyeni mu ngila yaivwa. “Chishota mbunge chapwa chitele cha kulema, oloni majwi a ngothzi anena kuvwahelela.” (Vithi. 12:25) Kwendeka mu vuthunga na mu kushuvuluka kwatha kumikwatha nga muli mu vukalu nambe vishoti. Mbimbiliya ngwayo: “ Akujeneka kunangula kwakuvwa vyuma vikaviya, oloni nga kuli munga ya vaka-kunganula, vyuma vikavwaha.”—Vithi. 15:22.

¹⁸ Yehova lalo akakwatha Vaka-kilisitu vakanyamene vishoti kwitila mu viwano vya chikungulukilo vya mu chalumingo. Oku ku viwano, tukalikwatathana na vakwetu vaka-kukulahela vaje vatwaka mbunge na kushaka kulitakametha umo na mukwavo. (Heve. 10:24, 25) ‘Kulitakametha umo na mukwavo’ kumilingitha kupwa vakukanyama ku sipilitu, cho lalo kumipwila kwakwathi kulipika na vishoti vyeni vyoshe.—Loma 1:12.

19. Mwafwa vika munapande kutava ngweni vuthamba vweni na Yehova vwatha kumikwatha mupwe va kukanyama?

¹⁹ Achikengeni omwo mukulunu wa chikungulukilo wa ku Canada wachimwene kupwa cha theho kukundika vishoti vyendi kuli Yehova. Ou ndolome wapanga chipangi chije chikamujukitha manene cha vulongethi na kupwa muka-kunangula, cho lalo akalishoshomwena manene mu kuyoya kwendi. Vika vikakwatha ou ndolome? Nendeka ngwendi, “Njamono ngwange kupanga na ndthzili mangana njikanyamethe vuthamba vwange na Yehova, kukanjitakametha manene kukanyamena vishoti. Va vuthamba vange va ha mbunge na vandolome va ku sipilitu vakanjikwatha nga njili mu vukalu. Njikaleke mwevwange vyuma vyoshe vili mu mbunge yange. Vakwetu vakulunu hamo lika na ntwama yetu wa kuthzenguluka vakanjikwatha nga njinathzeye. Kutundaho lalo, njashakethzekele vumbanda vuje vwanjikwathele. Njatengulwileko vyuma vimo na kukalako na thimbu ya kuhwima na kulingako vweho vwa kukanyametha muvila. Njashangumukile kulithzivako mwamuvwa. Oloni nga kuli vyuma vimo vije kunjatha kutengulula, cho njikavyaka mu mavoko a Yehova.”

20. (a) Twatha kukundika vati vishoti vyetu kuli Njambi? (b) Vika vitukathimutwiya mu chilongetha chinakavangeyaho?

²⁰ Muno mu chilongetha, twalimwena vuvwa vwa kukundika vukalu vwetu kuli Njambi kwitila mu lilombelo lya kutundilila kwithi ya mbunge na kutanda Lijwi lyendi na kuthinganyekethetha vitunatanda. Tunathimutwiya lalo ha vuvwa vwa kumwetha vushuka vwa sipilitu na kulekako mukwetu itwakulahela mutukalithzivilamo na vuvwa vuli mu kukunguluka hamo lika na vakwetu Vaka-kiilisitu. Mu chilongetha chinakavangeyaho, tukathimutwiya omwo Yehova akatukwathelamo mangana tukale na lilavelelo lya vyuma vya kulutwe.—Heve. 11:6.