1, 2. Mwafwa vika mukanda wa Loma 5:12 wapwa wa theho kuli Vakaleho va Yehova?

ACHITHINGANYEKENI ngweni mushaka kuthonako mavesi aje avathzivuka na kupangetha manene Vakaleho va Yehova. Mukanda wa Loma 5:12 ukewo umulivanga kuthona ha mukana weni ndi? Thinganyekeni vithimbu vimunapangetha awa majwi a kwendeka ngwavo: “Vuvi vwethzile hano ha kaye hali munu umo lika, cho vuvi vwendi vunanene kuthsa, cho kuthsa kunete ku miyati yoshe ya vanu omwo voshe vanalingi vuvi.”

² Eyi vesi vanaipangetha manene mu livulu lya Vika Viyitulongetha Mbimbiliya? Omwo mulilongetha eli livulu na vana veni nambe na vanu veka, mukatanda Loma 5:12 omwo mukathimutwiya ha viyongola vya Njambi ha kaye na vya ndando ya kupatula na vya chifwa cha vathsi mu kapetulu 3 na 5 na 6. Oloni mukapangetha vati mukanda wa Loma 5:12 kukundama ku vuthamba vweni na Yehova na vilinga vyeni na lilavelelo lyeni lya vyuma vya kulutwe?

3. Vika vitunapande kuthzivuka omwo ya kupwa vaka vuvi?

³ Tuvavoshe tunapande kuthzivuka ngwetu tu vaka-vuvi.  Tukathevuka litangwa na litangwa. Oloni twathzivuka ngwetu Njambi athzivuka ngwendi yetu twapwa likungu, cho ashaka kututetela. (Myatho 103:13, 14) Yesu walombele kuli Njambi ngwendi: ‘Atuthambethe ku vivi vyetu.’ (Luka 11:2-4) Ngechi kutwapandele kuthinganyeka ha vuvi vwanatuthambetha laja Njambi. Oloni kuthinganyeka omwo watuthambethelelemo nomwo atha kututhambethela thimbu ino, kwatha kutukwatha.

4, 5. (a) Vika vitukwatha kuthzivithitha mukanda wa Loma 5:12? (b) “Kutetela” muka kwa Njambi kuvanendeka ku mukanda wa Loma 3:24?

⁴ Mu Mukanda wa Paulu wa Loma 5:12 na tupetulu tukwavo, maneneni mu kapetulu 6, muli viñanda vya theho. Utukwatha tuthzivithithe mwatha kututhambethelamo Yehova. Mu kapetulu 3, tukatanda ngwetu: “Vanu voshe vanalingi vuvi . . . , oloni vanavapwitha vaka-vuthunga kuli Njambi ha vwana vwa kutetela kwa Njambi hali Yesu Kilisitu uje navapatula.” (Loma 3:23, 24) Paulu walumbunwine vika omwo wendekele ngwendi “kutetela kwa Njambi”? Wapangethele lijwi lya Chingiliki lije livanalumbununa mu livulu limo ngwavo “kukwatha munu kwa kujeneka fweto.” Chapwa kukwatha vwana kujeneka kuvandamena kutambulako chimo.

⁵ Muka-kulilongetha vya Mbimbiliya John Parkhurst, wendekele ngwendi: “Nga vanu vendeka vya Njambi, nambe vya Kilisitu, eli lijwi lya Chingiliki likalumbununa ha vwana nambe kutetela kwa Njambi, kwa kupatula vanu.” Ngechi, eli lijwi lya “kutetela kwa Njambi” linafwila omwo lili mu New World Translation. Oloni Njambi wamwethele vati oku kutetela kwendi? Cho kumikwatha vati mukanyamethe vuthamba vweni na Njambi na lilavelelo lyeni lya vyuma vya kulutwe? Tuchikengeni.

6. Kuvethzika muka kukwavo kuvatha kuwana vanu omwo ya kutetela kwa Njambi?

⁶ Andama wapwile “munu umo lika” uje wanenethele vuvi na kuthsa mu “kaye,” mukemwo ha “vuvi vwa munu umo lika kuthsa kwashwanene.” Oloni Paulu wendekele ngwendi “kutetela kwa Njambi” kunaija muli “munu umo lika, ikeye Yesu Kilisitu.” (Loma 5:12, 15, 17) Ngechi oku kutetela kwa Njambi kunanenela vanu vivethzikitho vyavivwa. Vanu “voshe vakavapwitha vaka-vuthunga ku mesho a Njambi ha kwononoka kwa munu umo lika, [Yesu.]” Chili vene kutetela kwa Njambi kukekwo “kututwamenena ku mwonyo wa myaka yoshe hali Yesu Kilisitu.”—Loma 5:19, 21.

7. Vika twendekela ngwetu vwana vwa ndando ya kupatula inapu kutetela kwa Njambi?

⁷ Yehova kathindiye Munendi kwija hano hathi kwa kupatula vanu. Cho lalo vanu va kujeneka kuthungama ha likalyavo lika kuvathele kulinga vyalingile Yehova na Yesu mu kwana ndando ya kupatula ije inalingitha vatuthambethe. Ngechi kututhambetha na kutwana vwana vwa kukayoya myaka yoshe, kunapu kutetela kwa Njambi kwakama. Tunapande kukandelela ku kutetela kwa Njambi na kuchanuka mu kuyoya kwetu kwa litangwa na litangwa.

8. Vanu vamo vatha kushangumuka kukala na vithinganyeka muka ha vuvi vuvakalingi?

⁸ Ha kupwa vana va Andama va kujeneka kuthungama, tuvavoshe tukathevuka na kulinga vuvi. Ngechi kutwapandele kwambata kutetela kwa Njambi mu ngila ya kuhenga. Chakumwenako, kutwapandele kuthinganyeka ngwetu: ‘Kunjapandele kulishoshomwa manene nga njavulumwina Yehova Njambi, mwafwa anjithambetha.’ Cha luvinda, Vaka-kilisitu vamo va mu thimbu ya tupositolo mukemwo muvalithzivilile. (Tandeni Yunda 4.) Nameme yetu kutwatha kwendeka ngocho, oloni hamo vakwetu vanatha kutulingitha tushangumuke  kukala nevi vithinganyeka, cho vyatha kukola kamandondo kamandondo mu mbunge yetu.

9, 10. Paulu na vakwavo vavapatwile vati ku vuvi na ku kuthsa?

⁹ Paulu wanangwile ngwendi tunapande kujenjuka vithinganyeka vya kwendeka ngwavo: “Njambi athzivuka vyuma vyoshe, atha kunjitavetha kulinga vyoshe vyoshe vinjishaka.” Mwafwa vika? Mwafwa Paulu wathonekele ngwendi, Vaka-kilisitu ‘vathsile ku vuvi’. (Tandeni Loma 6:1, 2.) Vika wavendekelele ngwendi ‘vanathsi ku vuvi.’ okuni ha thimbu oyo te vachiyoya hano hathi?

¹⁰ Ndando ya kupatula yakwathele Paulu na vakwavo vaje vakeleko mu thimbu oyo. Yehova wathambethele vivi vyavo na kuvavwavetha na sipilitu ya kujela, cho lalo wavathanene kupwa vana vendi va ku sipilitu. Ngechi vakele na lilavelelo lya kukayoya mwilu. Kutwalelelaho kupwa va kulongwa, kunethi kunenetha ngwavo vakayule na Kilisitu mwilu. Oloni omwo vakele na kuyoya hano hathi na kupangela Njambi, Paulu wavendekele ngwendi: “Munathsi, kwetheketha na vuvi.” Wapangethele chakumwenako cha Yesu uje wathsile ku muvila, oloni vamuthangwile na muvila wa ku sipilitu mwilu. Kuthsa kukwakele na ndthzili lalo hali Yesu. Mukemwo mukwafwile na kuli Vaka-kilisitu vakuvwavetha vaje valimwene ngwe ‘vanathsi kwetheketha na vuvi, oloni vali na kuyoya muli Njambi hali Kilisitu Yesu.’ (Loma 6:9, 11) Yoyethi yavo yatengulukile. Valikelele kukavangeya viwashungwiyiye mashungu avo amavi. Vathsile ku yoyethi yavo ya laja.

11. Mu ngila muka omwo yetu tuli na lilavelelo lya kukayoya mu palandaisi, “tunathsi ku vuvi”?

¹¹ Yetu cho? Thimbu kanda tuchipwe Vaka-kilisitu, twakele na kuviyitha kwa kujeneka kuthzivuka nambe kuthinganyeka ngwetu vilinga vyetu vinapu vya kujwala ku mesho a Njambi. Twapwile ngwe “vindungo va vyuma vya mathzilo na ku kupengapenga.” Mu ngila ikwavo twatha kwendeka ngwetu twapwile “vindungo va vuvi.” (Loma 6:19, 20) Oloni twathzivukile vuthunga vwa mu Mbimbiliya, cho twatengulwile yoyethi yetu na kulikundika kuli Njambi na kutumbwitika. Hano tuli na lishungu lya ‘kwononoka na vimbunge vyetu vyoshe’ ku vilongetha vya Njambi na mashiko endi. Twatha kwendeka lalo ngwetu ‘vatupatwile ku vuvi’ na ‘kupwa vindungo va vuthunga.’ (Loma 6:17, 18) Netu tunapu ngwe “tunathsi ku vuvi.”

12. Umo na umo wetu napande kulyangwila kulinga vika?

¹² Thinganyekeni ha majwi a Paulu a kwendeka ngwavo: “Kethi mutavethe vuvi vumishwane mu mivila yeni, ije kuyethi kuyoya myaka yaingi, ngechi mwononoke mashungu avwo.” (Loma 6:12) Tumwetha ngwetu ‘twatavetha vuvi kutushwana’ nga tulinga vyoshe viyitutavetha kulinga mivila yetu ya kujeneka kuthungama. Ha kuwana ngwavo twatha ‘kutavetha’ vuvi kutushwana nambe kujeneka kuvutavetha kutushwana, tulihuleni ngwetu: ‘Vyuma muka vinjikathinganyeka manene mu mbunge yange?’ Lihuleni lalo ngweni: ‘Thimbu imo, njikechelela muvila wange wa kujeneka kuthungama nambe vithinganyeka vyange kunjitwamenena mu ngila yaivi ndi?’ Indi njinathsi ku vuvi? Njili na kuyoya muli Njambi hali Kilisitu Yesu ndi?’ Kunapu kwakuvwa kukandelela ku kutetela kwa Njambi kwanamwetha mu kututhambetha.

13. Vukaleho muka vumwetha ngwavo twatha kwechela kulinga vyuma vyavivi?

¹³ Vanu va Yehova vanathethza “kulinga vyuma vije” vivakele na kulinga thimbu te kanda vathzivuke Njambi na kumuthzema na kumupangela. Yoyethi yavo ya laja yambatethelele kulinga ‘vyuma vya shwamwa’ vije fweto yavyo kuthsa. (Loma 6:21) Oloni vatengulukile. Echi chalingiwile na kuli vanu vavangi va mu Kolinte vaje vathonekelele Paulu mukanda. Vamo  vapwile vaka-kulemetha tumponya na vaka-vupangala na vaka-vundeyi na vaka-kwiva na vaka-kupenda, na vikwavo vyeka. Oloni ‘vavajelethele ku vuvi’ na ‘kuvakundika kuli Njambi.’ (1 Koli. 6:9-11) Echi chalingiwile lalo na kuli vanu vamo va mu chikungulukilo cha mu Loma. Paulu wavathonekelele mu mukanda wendi wa kuhwiminina ngwendi: “Nambe vilyo vyeni kethi muvyechele ku vuvi mu kuvipangetha mu vyuma vya kupengapenga. Oloni likundikeni kuli Njambi, ngwe vanu vaje vavanatunditha ku kuthsa na kuvatwala ku mwonyo, cho kundikeni vilyo vyeni vyoshe kuli Njambi ngechi vavipangethe mu vyuma vya vuthunga.” (Loma 6:13) Paulu wathzivukile ngwendi vatha kupwa va kujela ku sipilitu na kutwalelelaho kuwana vivethzikitho kutundilila ku kutetela kwa Njambi.

14, 15. Vika vitunapande kulihula yetu vavenya ha ‘kwononoka na vimbunge vyetu vyoshe’?

¹⁴ Vikevyo vili na kulingiwa na matangwa ano. Vandolome na vandokathzi vamo kunima, vapwile ngwe vaje vakele mu Kolinte. Oloni navo vanatenguluka. Vanechela vuvi vwavo, cho ‘vanavajeletha.’ Nameme mwalingile vyuma vyavivi kunima, ha thimbu ino vilinga vyeni vinafu vati kuli Njambi? Ha kuwana ngwavo kutetela kwa Njambi na kuthambetha kunapu kwa vuthunga, vati, munalyangwila kujeneka ‘kupangetha vilyo vyeni mu vyuma vya kupengapenga’ ndi? ‘Mulikundika kuli Njambi ngwe vanu vaje vavanatunditha ku kuthsa ndi?’

¹⁵ Tunapande kujenjuka kulinga vuvi vwakama vuvalingile vanu va mu Kolinte vuje vwavathzivithile shwamwa, mangana tulikundike kuli Njambi. Echi chinapu cha theho, maneneni nga twendeka ngwetu tunatambula kutetela kwa Njambi na kwendeka lalo ngwetu ‘vuvi kuvwatushwanene.’ Vati, tunalyangwila ‘kwononoka na vimbunge vyetu vyoshe’ na kujenjuka vuvi vuje vuvamona vanu vamo kupwa vwavundondo ndi?—Loma 6:14, 17.

16. Tuthzivuka vati ngwetu kupwa Muka-kilisitu kukulumbununa lika kwechela kulinga vuvi vwakama?

¹⁶ Achithinganyekeni hali kapositolo Paulu. Twathzivuka ngwetu ikeye kalikovelethele mu vilinga vyavivi vije vivanendeka ku 1 Kolinte 6:9-11. Nameme ngocho, walitavelele ngwendi wapwile muka-vuvi. Wendekele ngwendi: “Yange njinapu munu wa muvila wa thitu, wa kulandetha ngwe ndungo ku vuvi. Kunjithzivuka vinjilinga, omwo kunjethi kulinga vije vinjishaka kulinga, oloni njikalingi vije njathzinda.” (Loma 7:14, 15) Echi chimwetha ngwavo kwakele vyuma vimo vyamwene Paulu kupwa vyavivi, cho nendi lalo wakele na kulwa novyo vyuma. (Tandeni Loma 7:21-23.) Netu tunatha kulithziva ngocho omwo tuli na kufwitangana “kwononoka na vimbunge vyetu vyoshe.”

17. Mwafwa vika mushaka kupwa vaka-vuthunga?

¹⁷ Achithinganyekeni ha ñanda ya kwendeka vuthunga. Kwendeka vuthunga kwapwa kwa theho kuli Vaka-kilisitu. (Tandeni Vithimo 14:5; Efeso 4:25.) Satana “ikeye ishe ya makuli.” Ananiya na munakathzi wendi vathsile mwafwa ya kwendeka makuli. Kutwapandele kutembwinina vanu va chifwa echi. Kutwapandele kwendeka makuli. (Yowa. 8:44; Vili. 5:1-11) Kuma ovyo vikevyo lika vikulumbununa kupwa vaka-vuthunga ndi? Tunapande kumwetha kukandelela ku kutetela kwa Njambi ha kupwa vaka-vuthunga.

18, 19. Mwafwa vika kwendeka makuli kunapu kwakuvi nameme kutwakwithile chitona mesho?

¹⁸ Makuli apwa kwendeka vyuma vije kethi vya vuthunga. Oloni Yehova ashaka ngwendi vanu vendi kethi vajeneke lika kwendeka makuli. Walekethele Vaisalele va kuthañulu ngwendi: “Pweni va kujela, omu yange Kalunga Njambi yeni, njapwa wa kujela.” Cho wavalekele vyuma vimo vivanapandele kujenjuka mangana vapwe va kujela. Njambi wendekele ngwendi: “Kethi mukaive, nambe kwendeka makuli  nambe kukwitha.” (Levi. 19:2, 11) Munu natha kujeneka kukwitha vakwavo chitona mesho, okuni wapwa muka-makupakupa.

¹⁹ Chakumwenako, munalume umo natha kuleketha mukulunu wa vipangi nambe vakwavo vakapanga navo ngwendi imene kakaija ku chipangi nambe ngwendi akalivanga kulembuka mangana ‘akalimone na ndotolo.’ Hamo ashaka lika kuya ku chitanda kuvakalandetha vumbanda nambe kwendela ndotolo mangana akafwete mukuli. Oloni kashaka kuya ku chipangi mwafwa ashaka kukuta vungendthzi vweka nam be kuya na kupashala na nanga yendi. Munatha kwendeka ngweni ñanda ya kukalimona na ndotolo inapu ya vuthunga, oloni nendekele vuthunga vene, indi nakala na kukwitha? Hamo neni munatha kuthzivukako vingila vimo vivakakwithilamo vanu. Kakangi vanu vakakwithi mangana vajeneke kuvana mulonga nambe nga vashaka kunyanyamena vakwavo. Nameme kumwakwithile chitona mesho, oloni vati cho lishiko lya Njambi lya kwendeka ngwavo kumwapandele “kwendeka makuli” mukalikavangeya ndi? Thinganyekeni lalo mukanda wa Loma 6:19 uje wendeka ngwavo: “Munapande kulikundika mu va mutunu kupwa vindungo va vuthunga ngechi mulinge vyuma vya kujela.”

20, 21. Kutetela kwa Njambi kunapande kutushongangeya tulinge vika?

²⁰ Kukandelela ku kutetela kwa Njambi kulumbununa vyuma vyavingi, kethi lika kujenjuka kulinga vupangala na kupenda nambe vuvi vweka vuje vuvakele na kulinga vanu va mu Kolinte. Kutambula kutetela kwa Njambi kukulumbununa lika kujenjuka vupangala, oloni kunambatethelela na kujenjuka kukenga vikupulo vya mushelengwa. Kukundika mivila yetu kupwa vindungo va vuthunga kutulingitha tujenjuke kunwa manene vwala na kupenda. Tunapande kulifwita mangana tulwithe evi vilinga vyavivi, oloni twatha kuhyana.

²¹ Tunapande kulyangwila kujenjuka kulinga vuvi vwoshe vwoshe, vupwe vwavundondo nambe vwakama. Kutwatha kulinga ngocho mu kuthungama. Oloni tunapande kulifwita mangana tulingemo, ngwe mwalingilile Paulu. Walekele vandolome vendi ngwendi: “Kethi mutave vuvi vushwane mu mivila yeni ije kuyethi kuyoya myaka yaingi, ngechi mwononoke mashungu avwo.” (Loma 6:12; 7:18-20) Omwo tutwalelelaho kulwitha vuvi, cho tumwetha kukandelela kwetu mu vuthunga ku kutetela kwa Njambi hali Kilisitu.

22. Vivethzikitho muka vivanavandamena kukawana vaje vamwetha kukandelela ku kutetela kwa Njambi?

²² Vuvi vwetu vanavuthambetha, cho vachitwalelelaho kututhambetha omwo ya kutetela kwa Njambi. Tutwaleleniho kujenjuka kulinga vyuma vije vivamona vakwetu kupwa vuvi vwavundondo. Paulu wendekele ha vwana vuje vutunavandamena ngwendi: “Ololo vanamipatula ku vuvi, cho munapu vindungo va Njambi. Fweto yeni inapu mwonyo uje wa kulikundika kuli ikeye, chikecho chinena mwonyo wa myaka yoshe.”—Loma 6:22.