1, 2. Mwafwa vika munalume uje wapwile wa kulikehetha vamuvyane kuli Njambi? (Kengeni chikupulo ha liputa 17.)

MWENE SAULU wa mu Isalele ya kuthañulu mwashangumukile kuyula, wapwile wa kulikehetha na kathingimiko. (1 Samwe. 9:1, 2, 21; 10:20-24) Oloni mu kwita kwa thimbu, washangumukile kulyaletha mu vingila vyavyingi. Saulu wonwene kuvandamena, omwo kapolofweto ka Njambi Samwele weshwalele kweta ku Ngilingale. Vafilisitiya vakele na kulivwahethela kulwa, ngechi Vaisalele vathethzele Saulu. Mpamo wathinganyekele ngwendi: ‘Njinapande kulingako vyuma vimo mu vwathi vwathi.’ Ngechi wakombelelele ñombelo kuli Njambi, ije kuvamutavethele. Yehova wavihililile manene.—1 Samwe. 13:5-9.

² Omwo Samwele wetele ku Ngilingale, watenukilile Saulu. Oloni Saulu walingile vimata na kwana vanu veka mulonga na kulimona ngwe nechi chanaviyitha chahi. (1 Samwe. 13:10-14) Echi cha shangumukile kunena vukalu vwavungi mu kuyoya kwa Saulu vuje vwa mulingithile atunde ha vumwene na kumuvyana kuli Yehova. (1 Samwe. 15:22, 23) Nameme washangumukile kuyula  mwamuvwa, Saulu waliwanene mu vukalu vwakama kumamanethelelo a kuyoya kwendi.—1 Samwe. 31:1-6.

3. (a) Vanu vavangi vakathinganyeka vika ha kulikehetha? (b) Vihula muka vivakumbulula?

³ Muno mu kaye ka kulihyana, vanu vashaka kupwa va kulitila kutuvakana vakwavo mu vyuma vyoshe. Echi chikavalingitha vajeneke kupwa va kulikehetha. Chakumwenako, munalume umo muka-kweha manene mafilimu, uje watengulukile kupwa muka-politiki wendekele ngwendi: “Yange kunjamwene ngwange kulikehetha kwapwa kwa theho, cho lalo kunjithinganyeka ngwange tangwa njikamona theho yacho.” Mwafwa vika kulikehetha kwapwa kwa theho? Kulikehetha kwapwa kuka, cho kwapwa kujeneka kulinga vika? Twatha kutwalelelaho vati kupwa va kulikehetha nga tuli mu vukalu nambe nga vakwetu vatwetheka? Muno mu chilongetha tukumbululako tahi vihula vivali vya kulivanga. Chihula cha mu chitatu vakachikumbulula mu chilongetha chinatako.

4. Mwatha kulumbununa vati vuvi vwa chithzango nambe ngwetu vilinga vya kulyaletha?

⁴ Mbimbiliya yamwetha kulithethza kuli mukati ka kulikehetha na kulyaletha. (Tandeni vithimo 11:2.) Ndaviti walekele Yehova ngwendi ‘amunyunge mwamuvwa ku vuvi vwa chithzango’ nambe ngwetu ku vilinga vya kulyaletha. (Myatho 19:13) Vilinga vya kulyaletha vyapwa vika? Ngechi lika muyendekela Mbimbiliya, nga munu alinga vyuma vije kuvamutavethele, cho nalingi vuvi vwa chithzango nambe kulyaletha. Vithimbu vimo tuvavoshe tukalingi vyuma mu kulyaletha mwafwa ya vuvi vutwathemuka navwo. Ngechi lika mutunamwena mu mwanja wa Mwene Saulu, nga tukala na mbunge ya vwathivwathi, cho twatha kuviyithila Njambi. Myatho 119:21 yendeka hali Yehova ngwayo: “Yove ukendekela vaka-kulyaletha.” Mwafwa vika akavendekela?

5. Mwafwa vika vilinga vya kulyaletha vyapwa vyavivi manene?

⁵ Vilinga vya kulyaletha vyapwa vyavivi manene kutuvakana kuthevuka kutukalingi omwo ya kujeneka kuthzivuka. Cha kulivanga, nga tulinga vyuma mu kulyaletha, cho kututhingimika Yehova, uje ali na lithetha lya Kutuyula. Cha mu chivali, nga tulinga vyuma vije kuvatutavethele, cho tunatha kulithevuka na vakwetu. (Vithi. 13:10) Cha mu chitatu, nga vanu vajombolola vilinga vyetu vya kulyaletha, cho tuthziva shwamwa nambe kushauka. (Luka 14:8, 9) Vilinga vya kulyaletha vyapwa vyavivi. Vithoneka vimwetha ngwavo kulikehetha kwapwa kwakuvwa thimbu yoshe.

6, 7. Kulikehetha kwapwa kuka, cho munu wa kulikehetha wafwa vati?

⁶ Muka-Kilisitu wa kulikehetha kethi kulishasha, oloni akayongola vakwavo kupwa vavavwa kutuvakana ikeye. (Fili. 2:3.) Munu wa kulikehetha athzivuka mwamuvwa vyatha kulinga kwetheketha na chashu chendi na ndthzili yendi. Atha kulitavela vyuma vyanaviyitha na kutava viyongola vya vakwavo nambe vithinganyeka vyaviha. Kulikehetha kukathzivitha Yehova kuvwaha.

⁷ Mu Mbimbiliya kulikehetha vanachimwetha ngwavo chapwa kulithzivuka yetu vavenya na kuthzivuka vitwatha kulinga. Mu ndaka ya kulivanga muvanatunditha eli lijwi, vanamwetha mutunapande kuyoyela na vakwetu mu kumwetha ngwetu tulithzivuka yetu vavenya.

8. Vilinga muka vimo vimwetha ngwavo tunashangumuka kulinga vyuma mu kulyaletha?

⁸ Tunatha kushangumuka vati kuthinganyeka nambe kulinga vyuma mu kulyaletha?  Achithinganyekeni ha vyuma evi vinatha kumwetha ngwavo twashangumuka kulyaletha. Tunatha kushangumuka kumona chipangi chivanatwana nambe kulimona yetu vavenya kupwa tuvatheho manene kutuvakana vakwetu. (Loma 12:16) Tunatha kushangumuka kutembwinina futithi ya vaka-kaye. (1 Tima. 2:9, 10) Tunatha lalo kuthindiya vakwetu vatave vithinganyeka vyetu lika mwafwa ya kukala na moko. (1 Koli. 4:6) Kakangi nga tunalingi evi vyuma, kukakaluwa kuli yetu vavenya kunanguka ngwetu vitulinga vimwetha ngwavo twashangumuka kulyaletha.

9. Vika vinanenethela vanu vamo kupwa va kulyaletha? Endekeni chakumwenako cha mu Mbimbiliya.

⁹ Munu woshe atha kushangumuka kulyaletha nga echelela kamandondo kamandondo mashungu endi a vunu kumuhyana. Kulijundula na chipululu na kuluvala luvala, kunanenethela vavangi kulyaletha. Vanu va mu Mbimbiliya va kufwa ngwe Avisalome na Uziya na Nevukataneza vechelelele vilinga vya chithemwa cha vunu kuvahyana, cho Njambi wavanyanyamethele omwo ya kulyaletha kwavo.—2 Samwe. 15:1-6; 18:9-17; 2 Mithzi. 26:16-21; Ndanye. 5:18-21.

10. Mwafwa vika kutwapandele ku thompa vakwetu? Endekeni chakumwenako cha mu Mbimbiliya.

¹⁰ Kuli vyuma vikwavo lalo vije vikanenetha ngwavo vanu vajeneke kupwa va kulikehetha. Achithinganyekeni ha myanja eyi ya mu Mbimbiliya ili ku Kushangumuka 20:2-7 na Mateo 26:31-35. Kuma vilinga vya Ambimeleki na Petulu vije vyasholokele ngwe vya kulyaletha vavilingile mwafwa ya mashungu a vuvi indi vavilingile mwafwa ya kujeneka kuthzivuka? Kutwapandele kuthompa vakwetu ha vyuma vivanalingi, mwafwa kututhzivuka vili mu vimbunge vyavo.—Tandeni Yakomba 4:12.

11. Kulikehetha kwendelela vati na kukandelela chipangi chitulinacho mu munga ya Njambi?

¹¹ Kulikehetha kutulingitha tuthzivuke chipangi chitulinacho mu munga ya Njambi. Ha kupwa Njambi muka-kunoneka mwamuvwa vyuma, Yehova nana munu na munu chipangi chanapande kulinga. Tuvavoshe tukalingi vipangi vya kulithethzathethza mu chikungulukilo, oloni tukapangela hamo lika. Yehova nana munu na munu vwana na vyuma nambe chashu cha kulinga vyuma vimo, mwafwa ya kutetela kwendi kwakama. Twatha kupangetha evi vyuma mu kushangathzala Njambi na kukwatha vakwetu. (Loma 12:4-8) Yehova natwana chipangi chitunapande kuthingimika na kuchikulahela na kuchilinga.—Tandeni 1 Petulu 4:10.

12, 13. Mwafwa vika kutwapandele kukathama nga vatwana vipangi vya kulithethzathethza mu munga ya Njambi?

¹² Chipangi chitulinacho mu munga ya Njambi chinatha kutenguluka thimbu yoshe yoshe. Chakumwenako, achithinganyekeni Yesu. Ha kulivanga, wakele likalyendi na Yehova. (Vithi. 8:22) Kutundaho, wakwathele mu chipangi cha kutanga tungelo na vyuma vikwavo vya mwilu na hathi na vanu. (Kolo. 1:16) Mukwita kwa thimbu, Yesu wethzile hano hathi kwa kupwa mbututu na kupwa mukulunu. (Fili. 2:7) Hanima ya kwana mwonyo wendi kupwa ñombelo, Yesu welukile mwilu kukapwa munu wa ku sipilitu na kupwa Mwene wa Vumwene vwa Njambi mu 1914. (Heve. 2:9) Oloni echi kethi chikecho chipangi chendi cha mamanethelelo embwe. Hanima ya Kuyula Myaka 1000, Yesu akelwitha Vumwene vwendi kuli Yehova mangana ‘Njambi akashwane hakamwa ya vyoshe.’—1 Koli. 15:28.

¹³ Netu tunapande kuthzivuka ngwetu chipangi chetu chatha kutenguluka thimbu yoshe  yoshe, mwafwa ya vyuma vitwangula kulinga. Chakumwenako, munambata nambe kushomboka ndi? Mwashangumuka kulela vana ndi? Munathiwitha kuyoya kweni mangana mulinge chipangi cha thimbu yoshe ndi? Vyoshe vimulyangwila kulinga viminenela kuvethzika na vipangi vikwavo lalo. Kutenguluka kwa vyuma kunatha kuvwethzelela nambe kutepulula ku vipangi vyetu. Muchili muvanike indi munakolo laja? Mwalikangula ku muvila indi mwapwa vaka-kuvinjavinja? Yehova athzivuka mwamuvwa chipangi chitunatha kulinga mu munga yendi. Athzivuka vije vinatupande, cho akakandelela vipangi vyoshe vitukalingi.—Heve. 6:10.

14. Kulikehetha kutukwatha vati tupwe va kuvwahelela mu chipangi choshe choshe chivatwana?

¹⁴ Yesu wavwahelelele mu chipangi choshe choshe chakele nacho, cho netu twatha kulinga ngocho. (Vithi. 8:30, 31) Munu wa kulikehetha kethi kumona chipangi chivamwana mu chikungulukilo kupwa ngwe chitele. Kethi kuthzivila vakwavo chipululu ha vyuma vi vali na kulinga nambe kuvandamena ngwendi vamwanevyo ikeye. Oloni akavwahelela na kupanga na ndthzili yendi yoshe mu chipangi chivanamwana na kumona ngwendi chinatundu kuli Yehova. Mu ngila ikwavo lalo, akathingimika vipangi vyanana Yehova ku vakwavo. Kulikehetha kutulingitha tuthingimike vakwetu na kulikwatathana navo.—Loma 12:10.

15. Vika vitulilongetha ku kulikehetha kwa Ngilyone?

¹⁵ Ngilyone, wamwethele mwanja wauvwa wa kulikehetha mu vilinga. Omwo kangelo ka Yehova washolokele kuli ikeye lwa kulivanga, Ngilyone wakumbulwile mu kulikehetha kwetheketha  na chithemwa chendi. (Maako 6:15) Munima ya kutambula chipangi chamwanene Yehova, Ngilyone washakele kuthzivuka vyuma vyalivungilile mu chipangi chivamwanene, na kukulahela Yehova ngwendi amutwamenene. (Maako 6:36-40) Ngilyone wapwile wa kuthimpa. Oloni walingile vyuma mu kunyanyama. (Maako 6:11, 27) Kalingile chipangi chivamwanene mu kushaka kuthsimana. Oloni omwo wamanethele kuchipanga, welukile kwimbo lyendi mu kuvwahelela.—Maako 8:22, 23, 29.

16, 17. Munu wa kulikehetha akathinganyeka vika ha kuya kulutwe mu vipangi vya ku sipilitu?

¹⁶ Kupwa va kulikehetha kukulumbununa ngwavo kutwapandele kuya kulutwe nambe kutambula vipangi vikwavo vivatwana. Vithoneka vitushongangeya kuya kulutwe tuvavoshe. (1 Tima. 4:13-15) Kuma oku kulumbununa ngwavo chipangi chetu chinapande kutenguluka thimbu yoshe ndi? Embwe. Yehova atha kutukwatha kukola ku sipilitu mu chipangi choshe choshe chivanatwana. Twatha kutwalelelaho kupangetha ndthzili yanatwana Njambi mu kulinga vipangi vyavivwa.

¹⁷ Munu wa kulikehetha napande kuthzivuka tahi vyanapande kulinga, thimbu kanda atambule chipangi chachiha chivanamwana. Kutundaho, athinoni alilula mu vuthunga kwetheketha na yoyethi yendi. Chakumwenako, atha kupanga vipangi vyavingivingi na kujeneka kwivala kulinga lalo vyuma vikwavo vya theho ndi? Atha kwanako vakwavo vipangi vimo mangana akale na thimbu ya kulinga chipangi chachiha chivanamwana ndi? Nga akumbulula ngwendi embwe ku vihula evi, cho hamo kuli weka uje atha kulinga ocho chipangi hano vene. Lilombelo na kulilula mwamuvwa kutukwatha tujeneke kulinga vipangi vije vinatuvakana ndthzili na chashu chitulinacho. Nga tuvakulikehetha, cho tunatha kuvyana.

18. (a) Kulikehetha kutulingitha tulinge vika nga vanatwana chipangi chachiha? (b) Mukanda wa Loma 12:3 ukwatha vati munu wa kulikehetha?

¹⁸ Nga vanatwana chipangi chachiha, cho kukavangeya mwanja wa Ngilyone kutukwatha kuthzivuka ngwetu kutwatha kuchilinga kujeneka kututwamenena na kutuvethzikitha kuli Yehova. Tuvavoshe vanatuleke kuyoya mu “kulikehetha kuli Njambi yetu.” (Mika 6:8) Ngechi, thimbu yoshe ivatwana chipangi chachiha, tunapande kulomba kuli Yehova na kutolilila ku vyuma vya tuleka kwitila mu Lijwi lyendi na munga yendi. Tunapande kulilongetha kutengulula vithinganyeka vyetu mangana vilitombole na vithinganyeka vya Yehova. Tunapande kwanuka ngwetu kulikehetha kwa Yehova kukekwo ‘kunatuthsimanetha,’ kethi ndthzili yetu vavenya embwe. (Myatho 18:35) Kulyangwila kuyoya mu kulikehetha kuli Njambi yetu, kutukwatha tujeneke kulijundula yetu vavenya nambe kulilumbilitha manene.—Tandeni Loma 12:3.

19. Mwafwa vika tunapande kupwa va kulikehetha?

¹⁹ Munu wa kulikehetha akathimgimika Yehova, mwafwa Yehova ikeye Ishamatanga yetu, cho ikeye lalo Mwene wa Mwilu na Hathi. (Kujo. 4:11) Kulikehetha kutukwatha kujauka na chipangi chivanatwana mu munga ya Njambi na ku chipanga na ndthzili. Kulikehetha kutukwatha tulinge vyuma mu vuthunga, cho lalo chikanene likwatathano mukati ka vanu va Yehova. Kulikehetha kukatukwatha tumone vakwetu kupwa va theho kututuvakana na kutukwatha tupwe va kunyanyama mangana kethi tulinge vuvi vwakama. Evi vyuma vitunathimutwiya vikevyo vikalingitha vanu va Njambi vamone kulikehetha kupwa kwa theho. Cho Yehova washaka vanu vaka-kulikehetha. Twatha kumwetha vati kulikehetha nga tuli mu vukalu vwakama? Chilongetha chinatako chikatumwetha mutunapande kupwila va kulikehetha nga tuli mu vukalu vwakama.