1-3. Vika vyonowele kulinga kapolofweto wa ku Yunda uje kuvatumbwile lithzina, cho vika vyatundilemo? (Kengeni chikupulo ha liputa 22.)

MU THIMBU ya kuyula kwa Mwene Yelovowane, Yehova watumine kapolofweto umo wa ku Yunda kukendeka muthzimbu wa kuthompa kuli mwene wa mu Isalele, uje wapwile muka-kutengulukila. Uje kapolofweto wa kulikehetha wendekele muthzimbu wa Njambi mu kulongwa, cho lalo Yehova wanyungile uje ngamba yendi ku vutenu vwa Yelovowane.—1 Vimye. 13:1-10.

² Omwo welukile kwimbo, uje kapolofweto walitulukwile na munalume wa kakulukathzi uje watundile ku Mbetele. Uje munalume nendi walishashele kupwa kapolofweto ka Yehova. Wakwithile uje kapolofweto wa mukwenje ajeneke kukavangeya kunangula kwa Yehova kwamulekele ngwendi ‘kethi alye nambe kunwa chuma chimo’ mu Isalele nambe ‘kwiluka kwimbo mu ngila ije wethzile.’ Yehova waluvalele. Omwo welukile kwimbo, uje kapolofweto wa Yehova, waliwanene na ndumba uje wamukwatele na kumuthsiya.—1 Vimye. 13:11-24.

³ Mwafwa vika kapolofweto wa kulikehetha watolililile kuli uje  munalume wa makuli? Mbimbiliya kuyendekeleho chimo. Oloni mpamo wevalele ngwendi napandele ‘kulikehetha kuli Njambi.’ (Tandeni Mika 6:8.) Mu Mbimbiliya, kulikehetha kuli Yehova kulumbununa kumukulahela na kukundwiya chiyulo chendi na kukavangeya kunangula kwendi. Munu wa kulikehetha athzivuka ngwendi thimbu yoshe napande kuthimutwiya na Ishe wa chithzemo na ndthzili. Uje kapolofweto napandele kulomba kuli Njambi amulumbunwine mwamuvwa vya kulinga, oloni Vithoneka kuvimwetha ngwavo walingile ngocho. Netu thimbu imo kwangula mwamuvwa vya kulinga kwatha kutukaluwila, tunatha kwonowa kuthzivuka chuma chachivwa cha kulinga. Ngechi, nga tulolomba Yehova ngwetu atutwamenene, cho tulinga vyuma mu ngila yaivwa.

4. Vika vitulilongetha muno mu chilongetha?

⁴ Mu chilongetha chinahu, tunalilongethele omwo kulikehetha kwapwila kwa theho kuli vaka-Kilisitu na vyuma vyalivungilamo. Oloni vyuma muka vyatha kwetheka kulikehetha kwetu? Cho lalo tunatha kukala vati nechi chifwa mangana twathe kutwalelelaho kupwa va kulikehetha nga tuli mu vyetheko? Tuchithimutwiyeniko ha vyuma vitatu vije vyatha kwetheka kulikehetha kwetu, na kuwana vingila vije vitukwatha kulinga mu kunyanyama nga tuliwana novyo vyuma, athina tukumbulula mwamuvwa evi vihula.—Vithi. 11:2.

5, 6. Mbazilai wamwethele vati kulikehetha?

⁵ Kutenguluka kwa katumbamethi ketu nambe vipangi vyetu, kwatha kwetheka kulikehetha kwetu. Omwo Ndaviti walanyele Mbazilai wa myaka-80 kukayoya mu nganda, Mbazilai napandele kulithziva kuvethzika manene. Kukayoya mu nganda kunethi kumulingitha atwaleleleho kulikwatathana na Mwene Ndaviti. Oloni Mbazilai wavyanene. Mwafwa vika? Mwafwa ya vukulukathzi. Walekele Ndaviti ngwendi kashakele kwana mwene chitele. Ngechi, Mbazilai wayongwele ngwendi Chimehane, umo wa vana vendi ayeko ikeye.—2 Samwe. 19:31-37.

⁶ Kulikehetha kwakwathele Mbazilai kwangula mwamuvwa vya kulinga. Kavyanene chilanyo cha Ndaviti mwafwa ya kuthinganyeka ngwendi katha kukapanga vipangi nambe mwafwa ya kushaka kuyoya mu kwoloka hembo lyendi. Wathzivukile kutelunguka kwa katumbamethi kendi na vyuma vyathele kulinga. Wavyanene kutambula chipangi chije kathele kulinga. (Tandeni Ngalatiya 6:4, 5.) Nga twaka manene vithinganyeka vyetu ku kukala na moko nambe ku kushaka kuthsima nambe kutwana kathingimiko, cho twatha kupwa va kulyaletha na kukala na sipilitu ya kushaka kulihyana, mamanethelelo tuthziva lika shwamwa. (Ngala. 5:26) Oloni kulikehetha kutukwatha kutengulula vithinganyeka vyetu na kushangathzala Njambi na kulinga vyavivwa ku vakwetu.—1 Koli. 10:31.

7, 8. Kulikehetha kutukwatha vati tujeneke kujendamena ha mana etu?

⁷ Vipangi vyakama thimbu yoshe vikanene kukala na moko yakama, ngechi oku lalo kwatha kwetheka kulikehetha kwetu. Nehemiya walombelele kuli Yehova omwo wathzivile vukalu vwa vanu va mu Yelusalema. (Nehe. 1:4, 11) Yehova wavethzikithile Nehemiya omwo mwene Aletasheleshe wamwangwile kupwa nguvulu wa lipela. Nameme Nehemiya wakele na chitwamo cha vulemu na vufuko na moko, oloni kajendamenene ha mana na ndthzili yendi. Watwaleleho kwenda na Njambi, cho lalo watwaleleho kushakethzeka kunangula kwa Yehova kwa mu Lishiko lya Njambi. (Nehe. 8:1, 8, 9) Nehemiya kalyatelele vakwavo, oloni wakwathele vakwavo kupangetha vyuma vyendi.—Nehe. 5:14-19.

⁸ Mwanja wa Nehemiya umwetha omwo kulikehetha kutukwatha tujeneke kujendamena ha  mana etu nga vyuma vitenguluka nambe nga vanatwana moko. Mukulunu atha kushangumuka kulilingila vipangi vya mu chikungulukilo kujeneka kulombela kuli Yehova, mwafwa ya kujendamena ha mana endi. Vamo vatha kwangula vya kulinga tahi, athinoni valombela kuli Yehova mangana avethzikithe vivanangula kulinga. Kuma okwo kunapu kulikehetha ndi? Munu wa kulikehetha thimbu yoshe akanuka ngwendi wapwa wa mundondo kuli Njambi na ku munga ya Njambi. Chashu chetu kethi chikecho cha theho. Nga tuliwana na vukalu vuje vututhzivuka, tunapande kumona ngwetu kutujendamena ha mana etu. (Tandeni Vithimo 3:5, 6.) Ha kupwa vanu va mu nanga ya Njambi, tukalilongetha mwakulingila mwamuvwa vipangi vya mu nanga nambe mu chikungulukilo kutuvakana kuthinganyeka lika vya kukala na moko na kulyatelelela vakwetu.—1 Tima. 3:15.

9, 10. Kulikehetha kutukwatha vati kukanyamena mapaketho?

⁹ Kunatha kupwa kwakukalu kukwata mbunge nga vatupaketha. Hana, thimbu yoshe walilile mwafwa Penina muka-lifuwa lyendi wakele na kumushendumuna manene. Munalume wendi wamuthzemene manene, oloni shivu yendi yapwile ya kushoka. Kutundoho lalo, omwo Kapilisitu Wakama Eli wamumwene alombela mu mbalaka, wamuvangeyeye ngwendi napende. Ovu vwapwile vukalu vwakama. Nameme waliwanene mu vukalu vwoshe ovu, Hana watwaleleho kupwa wa kulikehetha na kukala na kathingimiko ku mesho a Eli. Lilombelo lyendi lyalivwa valithoneka mu Mbimbiliya. Mu lilombelo lyendi, wamwethele likulahelo na kushangathzala na kukandelela.—1 Samwe. 1:5-7, 12-16; 2:1-10.

¹⁰ Kulikehetha kutukwatha ‘tuhyane vuvi na vuvwa.’ (Loma 12:21) Kuyoya muno mu kaye ka Satana, thimbu yoshe kunapu kwakukalu, ngechi kutwapandele kukuluvala mwafwa ya vilinga vya vanu vavavi. (Myatho 37:1) Nga ndolome nambe ndokathzi yetu atuluvaletha, twatha kulithziva manene kuvavala ku mbunge. Munu wa kulikehetha atembwinina mwanja wa Yesu. “Omwo vamushawile,” Mbimbiliya ngwayo “kelwithile lalo vituka . . . , oloni wakele chinyangavili chendi muli Njambi, lyako wa vuthunga.”  (1 Petu. 2:23) Yesu wathzivukile ngwendi Yehova lika ikeye napande kulinga shambandinga. (Loma 12:19) Vaka-Kilisitu navo vali na kuvanangula kupwa va kulyaka kwithi na kujeneka ‘kwilwithila vuvi ku vuvi.’—1 Petu. 3:8, 9.

11, 12. (a) Kulikehetha kutukwatha vati nga vatushangathzala manene? (b) Kulikehetha kutukwatha vati kukala na thzalethi na sholokethi na futithi yaivwa?

¹¹ Kutushangathzala kunatha kutwonowetha kulikehetha. Achithinganyekeni mwalingilile Esita omwo vyuma vyatengulukile mu kuyoya kwendi. Wapwile wamuvwa, cho vamunyungile mwamuvwa mwaka wa mutunu. Wakele hamo na vambanda voshe vaje vatundile ku mitambela ya kulithethzathethza ya mu Vumwene vwa Pelesha vaje vakele na kulwila kushomboka kuli mwene. Oloni ikeye watwaleleho kukala na kathingimiko na kulikongomeka. Kalyalethele nambe kutangalala omwo mwene wamwangwile kupwa lishano.—Esita 2:9, 12, 15, 17.

¹² Kulikehetha kutukwatha kukala na thzalethi yaivwa na sholokethi yaivwa na kathingimiko thimbu yoshe. Tunamono ngwetu nga tukala na “lyovwa ovwa na kwoloka kwa mundthzindthzime” na kujeneka kulijundula nambe kulyaletha, cho vanu vatambula mwamuvwa muthzimbu utuvaleka. (Tandeni 1 Petulu 3:3, 4; Njele. 9:23, 24) Vithinganyeka vya kulyaletha vije vili mu vimbunge vyetu vinatha kusholoka mu vilinga vyetu. Chakumwenako, tunatha kuthinganyeka ngwetu yetu lika tuli na kulikuwa vipangi vya kulitila nambe kuthzivuka vyuma vimo vya kulitila nambe kulithziva ngwetu yetu lika tukalikwatathana na vandolome vaje vali na moko. Nambe hamo tunatha kulumbununa vyuma mu ngila ije ilingitha vanu vathingimike yetu lika ha vyuma vije vitunapanga na vakwetu. Yesu watwakelele mwanja wauvwa lalo. Wendekele vyuma vya kutunda mu Vithoneka vya Chihevelu nambe vya kukundamako. Wendekele mu ngila eyi ya kulikehetha, mangana akwathe vaje vakele na kumutolilila vathzivuke ngwavo wendekele vya kutunda kuli Yehova, kethi vya kulithinganyekela lika embwe.—Yowa. 8:28.

13, 14. Kulikehetha kutukwatha vati kwangula mwamuvwa vya kulinga?

¹³ Chuma chikwavo chatha kwetheka kulikehetha kwetu chinapu kwangula vya kulinga. Omwo kapositolo Paulu wakele ku Sesaliya, kapolofweto Angambase wa mulekele ngwendi nga aya ku Yelusalema vakamukuta nambe kumuthsiya. Omwo vandolome vathzivile ovu vukalu, valekele Paulu ngwavo kethi ayeko. Oloni, Paulu kathzivile lyova. Kalikulahele manene ikeye vavenya nambe kujujwa. Wakulahelele kuli Yehova na mbunge yendi yoshe, cho lalo washakele kupanga chipangi chije chamwanene Yehova ku mutambela kwoshe kwoshe. Omwo vathzivile evi, vandolome valikehethele, cho valikelele kwonowetha Paulu kuya ku Yelusalema.—Vili. 21:10-14.

¹⁴ Kulikehetha kutukwatha kwangula mwamuvwa vya kulinga nambe nga kututhzivuka mwamuvwa vyuma vinatha kutundamo. Chakumwenako, nga tukovela mu chipangi cha thimbu yoshe, vika vinatha kulingiwa kuli yetu nga tushangumuka kuvinja nambe nga vithemi vetu va kukola vatonda vukwathi vwetu? Nga tunakuluvala, iya akatunyunga. Tunapande kutwalelelaho kulombela na kutondethetha, mangana tuwane vikumbululo ku vihula evi. (Kwambu. 8:16, 17) Kukulahela Yehova kutukwatha kuthzivuka vitwatha kulinga. Munima ya kutondethetha na kwihula ku vakwetu na kulombela, tunapande kulingaho chimo na kukavangeya sipilitu ya Njambi mwoshe mwoshe muitutwamenena. (Tandeni Muka-kwambulula 11:4-6.) Echi chatha kulingitha Yehova atuvethzikithe nambe kutukwatha  kutengululako vimo ku vilengo vyetu.—Vithi. 16:3, 9.

15. Kuthinganyekethetha hali Yehova kutukwatha vati tutwaleleleho kupwa va kulikehetha?

¹⁵ Omwo tunamono ngwetu muli vuvwa vwavwingi mu kupwa va kulikehetha, twatha kukala vati nechi chifwa? Tuchithimutwiyeni ha vingila viwana. Cha kulivanga, tunapande kuthzivila lyova Yehova, uje wapwa muka-ndthzili yoshe na kuthinganyekethetha ha vifwa vyendi vyavivwa. (Isaya 8:13) Anukeni ngweni tuli na kwenda na Njambi Muka-ndthzili Yoshe, kethi na kakengelo nambe munu embwe. Kuthzivuka evi viñanda kutulingitha tupwe ‘va kulikehetha yetu vavenya mwithi ya livoko lya ndthzili lya Njambi.’—1 Petu. 5:6.

16. Kuthinganyekethetha ha chithzemo cha Yehova kutulingitha vati tupwe va kulikehetha?

¹⁶ Cha mu chivali kuthinganyekethetha ha chithzemo cha Yehova kutukwatha tupwe va kulikehetha. Kapositolo Paulu wathonekele ngwendi, Yehova wamona vilyo vimo vya muvila vivakamono vanu kupwa vya kujeneka theho ngwendi “vikevyo tukapangetha manene.” (1 Koli. 12:23, 24) Mu ngila imo lika, Yehova watuthzema tuvavoshe nameme kutwatha kulinga vyuma vimo. Kethi kututheteketha na vakwetu nambe kujeneka kutumwetha chithzemo nga tunathevuka. Tukalithzivi kushuvuluka omwo tupangela Yehova kwoshe kwoshe kutuli mwafwa watuthzema.

17. Vyuma muka vyatha kulingiwa nga tushakethzeka vuvwa muli vakwetu?

¹⁷ Cha mu chitatu, kukandelela vivanatwana mu munga ya Yehova kutulingitha tutembwinine Njambi mu kushakethzeka vuvwa muli vakwetu. Kutushakethzeka tupenga twa vakwetu na kushaka kupwa vakama, oloni thimbu yoshe tupwa va kulikehetha na kulomba vakwetu vatunangule na kupangetha vivatunangula. (Vithi. 13:10) Tuvwahelela hamo lika navo nga vavana chipangi. Cho lalo tukashangathzala Yehova mutumona omwo ali na kuvethzikithilamo vakwetu ‘vaka-kukulahela mu kaye mwoshe.’—1 Petu. 5:9.

18. Twatha kulongetha vati chitakutaku chetu mangana chitukwathe kukala na futithi ya vu Njambi?

¹⁸ Cha mu chiwana, nga tulongetha mwamuvwa chitakutaku chetu vinangulo vya mu Mbimbiliya, cho tukala na kathingimiko na futithi yaivwa. Tukala na vithinganyeka vyavivwa na kumona vyuma mwakavimwenamo Yehova. Twatha kukala na chitakutaku chachivwa nga tulilongetha na kulombela thimbu yoshe na kupangetha vitunalilongetha. (1 Tima. 1:5) Tulilongetha kwaka vakwetu mu mutambela wa kulivanga. Yehova nakulahetha ngwendi nga tulifwita, cho ‘atwana ndthzili’ ije itukwatha kupwa va kulikehetha na kukala na vifwa vikwavo vya vu Njambi.—1 Petu. 5:10.

19. Vyuma muka vyatha kutukwatha kutwalelelaho kupwa va kulikehetha?

¹⁹ Kulinga vyuma mu kulyaletha kwanenethele ngwavo uje kapolofweto kuvatumbwile ha lithzina wa ku Yunda athse, cho haje vene hakeho havwahwililile vuthamba vwendi na Njambi. Oloni twatha kupwa va kulikehetha nambe tuli mu vyetheko. Vanu va kulongwa va kunima na ava va matangwa ano, vanamwetha ngwavo twatha kupwa va kulikehetha. Nga twenda na Yehova thimbu yoshe, cho tupwa va kulikehetha manene. (Vithi. 8:13) Kwenda na Yehova thimbu yoshe kunapu kuvethzika kwakama kutuvakana kupanga chipangi choshe choshe. Nyungeni oku kuvethzika kwetu na kupanga na ndthzili mangana mutwaleleho kwenda mu kulikehetha na Yehova haya myaka yoshe.