VAKALEHO vamo vaje vali na kupangela ku mitambela kuje kuli vujene vwakama vwa vaka-kwambulula vya Vumwene, vapwa vandokathzi va vathzike vavangi. Vamo vanapangela ku mafuti eka ha myaka yaingi. Vika vyavalingithile vathe kuya na kukapangela ku mafuti eka? Vika vanalilongetha ha kukapangela ku mafuti eka? Kunavakwatha vati mu kuyoya kwavo? Twehwileko vamo hali ava vandokathzi, vaje vakapangelele ku mafuti eka. Nga u ndokathzi wa muthzike uje ashaka kulinga chipangi cha kwambulula mu kushula, cho viñanda vivanendeka vikukwatha manene. Cho lalo myanja yavo yatha kukwatha vanu va Njambi voshe.

Mukathinganyeka ngweni kumwethi na vyuma vije vimyathiwithatha kukapangela ku lifuti lyeka ha kupwa ndokathzi wa muthzike ndi? Anita wa myaka 75, wathinganyekele ngwendi katha. Wakolelele mu England, muje mwaputukilile kulinga vupayiniya, te ali na myaka 18. Nendeka ngwendi: “Njashaka kulongetha vanu vya Yehova, oloni kunjathinganyekele ngwange njatha kukapangela ku mafuti eka. Kukwethi ndaka ya ku lifuti lyeka injalilongethele, cho kunjathzivukile ngwange njatha kuthzivuka nambe imo lika. Ngechi, omwo njatambwile mukanda wa kunjilanya ku Sikola ya Ngilyande, njakomokele. Kunjathinganyekele ngwange munu wa kufwa ngwe yange vatha kumulanya ku sikola eyi. Oloni njathinganyekele ngwange: ‘Nga Yehova namono ngwendi njatha, cho njetheka.’ Evi vyalingiwile myaka 50 kunima. Kushwa vene oho, njichili na kupanga chipangi cha vumishinali mu Japan.” Anita nendeka lalo ngwendi: “Thimbu imo, njikaleke vandokathzi vavandondo na ndthzandthzu ngwange: ‘Pepeni vingonga vyeni na kushangumuka kulinga echi chipangi chi njili na kulinga.’ Njavwahelela kuthzivuka ngwange vavangi vali na kulinga echi chipangi.”

Ha kulivanga, vandokathzi vavangi vaje vali na kupangela ku mafuti eka vakele na kuthziva lyova kuthethza lifuti lyavo. Vawanene kuli ndthzili ya kulinga echi chipangi?

Maureen, uje ali na myaka 64 nendeka ngwendi: “Kushwa ku vwanike vwange, njinakala na lishungu lya kulinga vyuma vije vyatha kukwatha vakwetu.” Omwo wakele na myaka 20, waile ku Quebec mu Canada, kuje kwakele vujene vwakama vwa vapayiniya. Nendeka lalo ngwendi: “Kutundoho, vanjilanyele ku Sikola ya Ngilyande, oloni njathzivile lyova lya kukapangela ku mutambela kuje kukwethi vavuthamba  vange. Njalishoshomwenene lalo vya kuthethza vanana vaje vakele na kuvinjitha vatate. Njakele mu chilavulavu ha mathsiki amangi na kuthotola mithothzi na kulomba kuli Yehova ngwange anjitwamenene. Omwo njalekele vithemi vange vishoti vyange, vanjikumbulwile ngwavo kuvyapandele kunjonowetha kuya. Njamwene lalo omwo chikungulukilo chakwathelelemo vithemi vange mu chithzemo. Kumona mwakakwathelamo Yehova kwanjikwathele njikulahele ngwange nange atha kunjinyunga. Ngechi ha thimbu oyo, njalivwahethelele kuya.” Maureen nalingi chipangi cha vumishinali mu West Africa kushwa mu 1979, cho nalingi echi chipangi ha myaka ya kutuvakana 30. Nameme ano matangwa ali na kunyunga vaina ku Canada, Maureen hanga achili payiniya wa kulitila. Omwo anuka myaka yakapangelele mu lifuti lyeka, nendeka ngwendi: “Yehova wanjanene vinjatondele ha thimbu injavitondele.”

Wendy wa ku Australia, uje ali na myaka 65, washangumukile kulinga vupayiniya te achili mumbanda. Nendeka ngwendi: “Njakele manene na lyova, cho kwapwile kwakukalu kuli yange kuthimutwiya na vanu va kweka. Oloni kulinga vupayiniya kwanjikwathele njathe kuthimutwiya na vanu va kulithethzathethza, cho njalilongethele kuthimpa. Kutunda vene oho, lyova lyahwile. Vupayiniya vwanjilongethele kukulahela Yehova, cho njamwene ngwange njatha kukapangela ku mafuti eka. Cho lalo, ndokathzi umo wa muthzike, uje wapwile kamishinali ku Japan ha myaka ya kutuvakana 30 kunima, wanjilanyele ngwendi njiye nendi kukambulula ha vingonde vitatu. Kupanga nendi kwanjishongangeyeye kukapangela ku mafuti eka.” Mu 1986, Wendy waile ku liñanda lya Vanuatu, lije lyakala ku ngangela ya Australia vimailu 1,100 (1,770 km).

Wendy achili ku Vanuatu, hano ali na kupangela ha ofisi ya vaka-kunungulula. Nendeka ngwendi: “Njavwahelela manene ha kumona vivunga na vikungulukilo vije vili na kulivwethzelela. Kupangela Yehova kwange ha mañanda awa, kunapu kuvethzika kwakama manene.”

Kumiko wa myaka 65, wakele na kulinga vupayiniya vwa thimbu yoshe omwo kavuthamba kendi wamulekele ngwendi vajalukile ku Nepal. Kumiko ngwendi: “Wanjilekele lwalwingi vya kujaluka, oloni njakele na kuvyana. Njalishoshomwenene vya kulilongetha ndaka yeka na kuyoya mu lifuti lyeka. Vukalu vukwavo vwapwile vwa kuwana vimbongo vya kukapangetha, omwo tukakala mu lifuti lyeka. Ha thimbu injakele na kuthinganyeka ha vyuma evi, njavulumukile mwafwa ya kuwa ha honda, cho njakele mu chipatela. Munjakele mu chipatela, njathinganyekele ngwange: ‘Iya athzivuka vyuma vikwavo vinatha kulingiwa kuli yange? Mpamo mushongo wange unatha kwama manene na kunjonowetha kuya ku lifuti lyeka kukalinga vupayiniya. Njatha kupangela mu lifuti lyeka ha mwaka umo ndi?’ Njalombele Yehova anjikwathe kulingako vimo.” Omwo Kumiko watundile mu chipatela, waile ku Nepal, cho omwo welukile, wa kwambatele kavuthamba kendi na kuya lalo ku Nepal kukalinga vupayiniya.

 Omwo athinganyeka ha myaka 10, yanalingi vupayiniya ku Nepal, Kumiko ngwendi: “Vukalu vuje vwakele na kunjishupa vwahwile ngwe muje lyalitepele Lishali lya Kuvenga. Njalingile mwamuvwa kulyangwila kukapangela kuje kuli vujene vwakama. Kakangi munjakele na kwambulula muthzimbu wa mu Mbimbiliya ku nanga imo, na vaka-mambweli vakele na kwija kwa kutolilila. Na vanike vavandondo vakele na kunjilomba matilakiti akukundama ku Mbimbiliya. Njavwahelelele manene kwambulwila mu chitingitingi cha kufwa ngachije.”

Ava vandokathzi vatwehwile, nameme vapwile va kuthimpa, oloni valiwanene na vukalu. Valifwitile vati novwo vukalu?

Diane wa ku Canada wa myaka 62, uje wakapangele vumishinali ku Ivory Coast (ije vatumbula ngwavo Côte d’Ivoire) ha myaka 20, nendeka ngwendi: “Ha kulivanga, njakele na kulithziva kuthzimbala kuyoya mu lifuti mwa kujeneka vavushoko. Njalombele kuli Yehova anjikwathe kuthzema vanu va mu lifuti munjakele na kupangela. Ndolome Jack Redford, uje wapwile mulongethi wetu ku Sikola ya Ngilyande, wendekele ngwendi, ha kulivanga, vyuma vituliwana navyo mu chipangi chetu vinatha kutukomoketha nambe kututhzeyetha, maneneni nga tuliwana mu vuhutu. Wendekele ngwendi: ‘Kethi mukenge ha vuhutu, oloni kengeni ha vihanga vya vanu na mu mesho avo mangana mumone muvalingila omwo muvaleka muthzimbu wa vuthunga wa mu Mbimbiliya.’ Vikevyo vinjalingile, cho mwatundile kuvethzika kwakama. Omwo njalekele vanu vya muthzimbu wauvwa wa Vumwene, njamwene vihanga vyavo vivwahelela. Vyuma muka vikwavo vyakwathele ndokathzi Diane athe kukapangela ku lifuti lyeka? Nendeka ngwendi: “Njalikutile vuthamba na vanu vanjakele na kulilongetha navo Mbimbiliya, cho njalithzivile manene kuvwaha ha kuvamona vapwa vangamba va Yehova va kulongwa. Mu lifuti munjakele na kupangela mukemwo mwapwile ngwe mwimbo lyange. Njakawanene vanana na vatate na vandolome na vandokathzi, ngwe muje mwakulahethele Yesu.”—Mako 10:29, 30.

Anne wa myaka 46, ali na kupangela mu lifuti limo lya mu Asia, muje muvanavindika vipangi vimo vya Vakaleho va Yehova. Nendeka ngwendi: “Mu mafuti amangi munjinapangela njapangele na vandokathzi va vithemwa na vunu vwa kulithethza novu vwange. Vithimbu vimo, twakele na kulithevuka na kuliluvaletha. Ha thimbu oyo, njakele na kushwenya manene kuli vakwetu vaje vanjakele navo mangana njithzivuke mwamuvwa vithemwa vyavo. Njakele na kulifwita mu kuvamwetha chithzemo na ngothzi. Njavwahelela manene ha kumona vuvwa vwatundu mu kulifwita kwange. Kunanjikwatha kukala na vuthamba vwavuvwa na vakwetu na kupwa wa kuthimpa mu chipangi change.”

 Ute, wa ku Germany wa myaka 53, vamutumine kukalinga vumishinali ku Madagascar, mu 1993. Nendeka ngwendi: “Ha kulivanga njawanene vukalu ha kulilongetha ndaka yaiha na kuyoya mu mwela weka, na kulifwita na mushongo wa lithikathika na tulongolo vaje vakanene mishongo. Oloni njawanene vukwathi vwakama. Vandokathzi va kuje na vana vavo na vanu vanjalongethele Mbimbiliya, vanjikwathele njithzivuke vwathi ndaka. Mukwetu injakele na kupanga nendi vumishinali wakele na kunjikwatha ha thimbu ya mavethzi. Oloni Yehova ikeye wanjikwathele manene. Thimbu yoshe njakele na kulombela kuli ikeye. Nga njalombela, cho njivandamena. Malombelo amo akele na kwambata matangwa nambe vingonde, athina vawakumbulule. Yehova wanjikwathele mu vukalu vwoshe njaliwanene navwo.” Ute, napangela ku Madagascar ha myaka 23.

Vandokathzi va vathzike vaje vali na kupangela mu mafuti eka vakendeka ngwavo kuli vivethzikitho vyavingi vivanawana ngwe vije vakawana vakwavo vaka-kupangela kuje kuli vujene vwakama. Vivethzikitho muka vene ovyo?

Heidi wa ku Germany wa myaka 73 napanga chipangi cha vumishinali ku Ivory Coast (ije vatumbula ngwavo Côte d’Ivoire) kushwa mu 1968. Nendeka ngwendi: “Chuma chikanjithzivitha manene kuvwaha chapwa kumona vana vange va ku sipilitu ‘vali na kuyoya mu vuthunga.’ Vanu vamo vanjalongethele vuthunga vanapu vapayiniya, veka vanapu vakulunu mu chikungulukilo. Vamo vakanjithana ngwavo Nana vakwavo ngwavo Kuku. Mukulunu umo injalongethele, uje ali na nanga, vakanjambata lika ngwe njikavushoko kavo. Ngechi, Yehova nanjana mwana wa munalume na vanyotomweno, na vatekulu vatatu.”—3 Yowa. 4.

Karen wa ku Canada wa myaka 72, wakapangelele ku West Africa, ha myaka ya kutuvakana 20. Nendeka ngwendi: “Chipangi cha vumishinali chanjilongetha kulyana na kuthzema na kukala na mbunge ya kulova. Cho lalo, kupanga na vanu va vithemwa vya kulithethzathethza kunanjikwatha njikale na vithinganyeka vyavivwa. Njalilongethele ngwange kuli vingila vyavingi mwakulingila vyuma. Cho njavethzika manene ha kukala na vavuthamba va chithzemo mu kaye mwoshe. Nameme yoyethi na vipangi vi tuli na kulinga vinatenguluka, oloni vuthamba vwetu hanga vuchinakanyama.”

Margaret, wa ku England wa myaka 79, uje wapwile kamishinali ku Laos, nendeka ngwendi: “Kukapangela ku mafuti eka kwanjikwathele njimone omwo Yehova akakokelamo vanu va vithemwa na miyati ya kulithethzathethza ku munga yendi. Echi chakanyamethele manene likulahelo lyange. Cho chanjikwatha njikulahele ngwange Yehova ali na kutwamenena munga yendi, cho lalo viyongola vyendi vikalishulithilila.”

Mwa vuthunga, vandokathzi va vathzike, vaje vali na kupangela ku mafuti eka vanalingi vyuma vya kulitila mu vipangi vya vaka-Kilisitu. Tunapande kuvashangathzala. (Maako 11:40) Cho lalo, vanakathzi vali na kulinga echi chipangi vali na kulivwethzelela. (Myatho 68:11) Vati, mwatha kutengululako vimo mu kuyoya kweni mangana neni mulinge echi chipangi chivalingile ava vandokathzi vatunendeka omu mu ñanda ndi? Kulinga ngocho, kunapu kwetheka na kumona ngweni Yehova “wapwa wamuvwa.”—Myatho 34:8.