1, 2. Vika vyalivungila mu kukenga shwi kuli Yehova?

TULI na kuyoya mu thimbu ya “kukaluwa,” cho vuyoye vukaluwa manene omwo tushwenya ku litangwa lya Njambi lya kunyongetha futithi yaivi na kunena kwovoka mu kaye. (2 Tima 3:1) Ngechi, tunapande kulihula ngwetu: ‘Iya napande kunjikwatha na kunjitwamenena?’ Munatha kukumbulula ngweni ‘Yehova.’ Cho munakumbulula mwamuvwa.

² Vika vyalivungila mu kukenga kuli Yehova? Cho twatha kukenga vati shwi kuli ikeye omwo tuliwana na vukalu mu kuyoya? Kuthañulu, muka-kwimba wamwene theho ya kukenga nambe ngwetu kulomba vukwathi kuli Yehova ha thimbu ya vukalu. (Tandeni Myatho 123:1-4.) Wethekethele kukenga kwetu kuli Yehova kuli ngamba uje ashaka ngwendi shukulu yendi amukwathe. Muka-kwimba walumbunwine vika? Ngamba kapandele kulomba lika shukulu yendi vyakulya na kumunyungilila, oloni napande kuthzivuka vyuma vyashaka shukulu yendi na kuvilinga. Mu ngila imo lika, netu tunapande kutanda Lijwi lya Njambi ha litangwa mangana tuthzivuke  vyatonda Yehova kuli yetu na kuvilinga. Nga tulinga ngocho, cho Yehova atukwatha mu thimbu ya vukalu.—Efeso 5:17.

3. Vika vyatha kutwonowetha kukenga shwi kuli Yehova?

³ Nameme tuthzivuka theho ya kukenga kuli Yehova thimbu yoshe, oloni thimbu imo vyuma vimo vyatha kututanganetha. Evi vikevyo vyalingiwile kuli Mata kavuthamba ka Yesu wa ha mbunge. Mata “wakele na chishota mbunge cha vipangi vyavingi.” (Luka 10:40-42) Nga echi chuma chalingiwile kuli uje munakathzi wa kulongwa oku ali hamo lika na Yesu, cho kutwapandele kukathama nga chilingiwa na kuli yetu. Vika vyatha kutwonowetha kukenga shwi kuli Yehova? Muno mu chilongetha tuthimutwiya muvyatha kututanganethela vilinga vya vakwetu. Tulilongetha lalo mutwatha kutwalelelaho kukenga shwi kuli Yehova.

4. Mwafwa vika tukathama kuthziva ngwavo Mosesa kakovelele mu Lifuti lya Chikulahetho?

⁴ Mosesa wakengele kuli Yehova ngwendi amutwamenene. Walingile “ngwe namono laja Njambi uje kutwatha kumona.” (Tandeni Vahevelu 11:24-27.) Mbimbiliya ngwayo: “Kukwakele lalo muka-kwimanena weka mu Isalele wa kulifwa ngwe Mosesa wai, omwo Shukulu Kalunga wendekele kuli ikeye mesho na mesho.” (Kwitu 34:10) Nameme Mosesa wakele na vuthamba vwa kukanyama na Yehova, oloni wonowele kukovela mu Lifuti lya Chikulahetho. (Kula 20:12) Vika vyatanwithile Mosesa?

5-7. Vukalu muka vwasholokele omwo Vaisalele vatundile mu Ingito, cho Mosesa walingile vati?

⁵ Omwo kwetile vingonde vivali muvatundile mu Ingito, tai kanda vete ku Munkinda wa Sinai, Vaisalele valiwanene na vukalu vumo. Vanu vayayavalele manene mwafwa ya kujeneka mema. Vashangumukile kuyayavala kuli Mosesa, cho Mosesa wathzivile chifwayoyo mukemwo wehwile kuli Yehova ngwendi: “Vatijo njilinga na vanu ava? Vakevo vanethi kunjasha mamanya.” (Kutu 17:4) Yehova wakumbulwile Mosesa mu kumwana mashiko anapandele kukavangeya. Mosesa wapandele kwambata mulamu wendi na kupupa ku limanya mu Holeve, mangana mema ambwambumuke. Mbimbiliya ngwayo: ‘Mosesa walingile ngocho vene ku mesho a vantwama Vaisalele.’ Vaisalele vanwile mema, cho vukalu vwavo vwahwile.—Kutu 17:5, 6.

⁶ Vithoneka vya kuhwiminina vituleka lalo ngwavyo, Mosesa walukile uje mwela ngwendi: “Masa na Meliva, omwo Vaisalele valinyengele na kwetheka Shukulu Kalunga omwo vehwile ngwavo, ‘Kuma Shukulu Kalunga ali netu ndi?’” (Kutu 17:7) Awa mathzina anapande mwafwa alumbununa ngwawo “kwetheka na kulinyenga.”

⁷ Yehova walithzivile vati ha chuma chalingiwile ku Meliva? Wamwene ngwendi Vaisalele vombwanethele ndthzili yendi ya kuvatwamenena, cho kuvatengulukilile lika Mosesa, embwe. (Tandeni Myatho 95:8, 9.) Vaisalele vathevukile manene. Ha thimbu ije, Mosesa walingile mwamuvwa mwafwa wakulahelele Yehova na kukavangeya mashiko endi.

8. Vukalu muka vwasholokele mu mambo ku mamanethelelo a myaka 40 ya vungendthzi vwa Vaisalele?

⁸ Chuma muka lalo chalingiwile omwo kwasholokele vukalu vwa kulifwa, munima ya myaka 40 tai Vaisalele vali mu vungendthzi vwavo mu mambo? Vaisalele vetele lalo mu mutambela uvatumbwile ngwavo Meliva.  Oloni ou wapwile mutamba weka, kuyehi na Kandeshe ije yakele kuyehi na Lifuti lya Chikulahetho. * Vaisalele vashangumukile lalo kuyayavala mwafwa ya kujeneka mema. (Kula 20:1-5) Oloni ha thimbu eyi Mosesa walingile mweka lalo.

9. Mosesa vamulekele kulinga vika, oloni ikeye walingile vati? (Kengeni chikupulo ha liputa 12)

⁹ Mosesa walingile vati omwo Vaisalele vatengulukilile Njambi? Wakengele lalo kuli Yehova amuleke vya kulinga. Oloni ha thimbu eyi, Yehova kamulekele kupupa ku limanya. Njambi walekele Mosesa ngwendi ambate mulamu wendi na kukungulwila vanu ku limanya, cho endeke ku limanya. (Kula 20:6-8) Oloni Mosesa kendekele ku limanya. Mosesa waluvalele na kwendeka ku mbunga ngwendi: “Tolilileni, yeni vaka-kutengulukila Shukulu Kalunga. Kuma tunapande tumituhwithile mema mu limanya eli ndi?” Cho wapupile ku limanya kethi lumo lika, oloni luvali.—Kula 20:10, 11. 20:10, 11.

10. Vyuma vyalingile Mosesa vyathzivithile vati Yehova ku mbunge?

¹⁰ Yehova waluvalelele manene Mosesa. (Kwitu 1:37; 3:26) Mwafwa vika Yehova waluvalele? Vyuma vyavingi vyamuluvalethele. Ngwe mutunathimutwiya helu, hamo Yehova waluvalelele Mosesa mwafwa ya kujeneka kulinga vyuma vyamulekele.

11. Vika twendekela ngwetu Mosesa mwapupile lije limanya walingithile Vaisalele vathinganyeke ngwavo Yehova kethi ikeye nalingi chikomoketho?

¹¹ Kuli vyuma vikwavo vyaluvalethele Njambi. Chifwa cha mamanya avatumbula ngwavo granite aje avawanene ku mutambela wa Meliva wa kulivanga apwile a kukola. Nameme munu apupe vati na ndthzili ha limanya lya granite kuhatha kutunda mema. Oloni ku Meliva wa mu chivali vakawaneneko mamanya aje avatumbula ngwavo limestone, cho akewo kuapwile a kukola. Akala na mema kwithi mwafwa akala na tuvimbengwa, cho kuchokovolamo lika munatha kutunda mema amangi. Kuma Mosesa mwapupile mulamu wendi luvali kuje ku limanya na kujeneka kwendeka lika, Vaisalele vathinganyekele ngwavo mema alituhukilile lika akewo vavenya, cho kuchapwile chikomowetho cha Yehova ndi? * Yanini kututhzivuka.

12. Vyuma muka vikwavo vyalingithile Yehova aluvalele Mosesa na Alone?

¹² Kuli vyuma vikwavo lalo vyalingithile Yehova aluvalele Mosesa na Alone. Anukeni ngweni Mosesa wehwile mbunga ngwendi: “Kuma tunapande tumituhwithile mema mu limanya eli ndi?” Hamo lijwi lya “tu,” lyapangethele Mosesa lyakundamene kuli ikeye na Alone. Aje majwi a Mosesa amwethele ngwawo kathingimikile Yehova vavenya chije chikomoketho. Hamo vyuma vivanendeka ku Myatho 106:32, 33 vikevyo vyalingithile Mosesa endeke aje majwi. Ou mukanda ngwawo: “Vanu valuvalethele Shukulu Kalunga ku mathima a Meliva, cho Mosesa wakele mu vukalu omwo ya vilinga vyavo. Omwo valuvalethele mundthzindthzime wa Mosesa, cho wendekele majwi a lishamena.”(Kula 27:14) Nameme kututhzivuka vyoshe vyalingiwile, oloni  vyuma vyalingile Mosesa vyashawithile Yehova. Yehova walekele Mosesa na Alone ngwendi: “Muvuvali vweni mwatengulukilile na kulwisa mashiko ange.” * (Kula 20:24) Mosesa walingile vuvi vwakama manene.

13. Vika twendekela ngwetu Yehova wathompele Mosesa mu kuthungama?

¹³ Mosesa na Alone vaje vakele na kutwamenena vanu va Yehova vakele na chipangi chakama manene. (Luka 12:48) Ha thimbu imo, Yehova wayongwele ngwendi VaIsalele voshe kethi vakakovele mu Lifuti lya Chikulahetho mwafwa vamutengulukilile. (Kula 14:26-30, 34) Ngechi, kwapandele kuli Yehova omwo wathompele Mosesa mu ngila eyi mwafwa wamutengulukilile. Kuvamutavethele kukovela mu Lifuti lya Chikulahetho ngwe muvalingilile kuli vakwavo vaka-kutengulukila.

14, 15. Vika vyalingithile Mosesa atengulukile Njambi?

¹⁴ Vika vyalingithile Mosesa atengulukile Njambi? Anukeni lalo mukanda wa Myatho 106:32, 33 uje wendeka ngwawo: “Vanu valuvalethele Shukulu Kalunga ku mathima a Meliva, cho Mosesa wakele mu vukalu omwo ya vilinga vyavo. Omwo valuvalethele mundthzindthzime wa Mosesa, cho wendekele majwi a lishamena.” Nameme Vaisalele valuvalethele Yehova, oloni Mosesa ikeye waluvalele. Kujeneka kukwata mbunge kwamulingithile aluthuke kwendeka na kujeneka kuthinganyeka ha vukalu vwatha kutundamo.

¹⁵ Mosesa watavethele vilinga vya vakwavo vimwonowethe kukenga shwi kuli Yehova. Ha kulivanga Mosesa walingile mwamuvwa. (Kutu 7:6) Oloni kuyoya na Vaisalele ha myaka yaingi vaje vapwile vaka-kutengulukila kwamuluvalethele na kumuthzeyetha. Kuma Mosesa wakelele manene mana ku viyongola vyendi kutuvakana kwana vumpau kuli Yehova ndi?

16. Mwafwa vika tunapande kuthinganyekethetha ha vyuma vyalingile Mosesa?

¹⁶ Nga Mosesa uje wapwile kapolofweto wa kulongwa watanukile na kutunda mu ngila, cho na kuli yetu chatha kulingiwa. Ngwe mwa Mosesa, netu ololo tukovela mu lifuti lyaliha lyanatukulahetha Yehova. (2 Petu 3:13) Tuvavoshe tushaka kukakala mu kaye kakaha. Nga tushaka kukalamo, cho tunapande kutwalelelaho kukenga kuli Yehova na kulinga chithzango chendi thimbu yoshe. (1 Yowa 2:17) Tunalilongetha vika ku kuthevuka kwa Mosesa?

17. Vyuma muka vitukwatha tujeneke kuthzeya?

¹⁷ Kethi muthzeye. Nameme tuliwana na vukalu vwa kulifwa ha vithimbu vyavingi, “kethi tujuke mu kulinga mwamuvwa embwe, omwo nga kutujuka, thimbu ikaija omwo tukateja.” (Ngala 6:9; 2 Tesa 3:13) Nga kuli vyuma vimo vituthzeyetha nambe nga vanu vatuluvaletha tukakwata mbunge na kujeneka kuluvala vwathi ndi? (Vithi 10:19; 17:27; Mateo 5:22) Nga vakwetu vatuluvaletha, cho tunapande ‘kwechelela Njambi asholole vukalu vwendi.’ (Tandeni Loma 12:17-21.) Nga tutwalelelaho kukenga kuli Yehova, cho tumwetha kathingimiko ha kuvandamena ngwetu asholole vutenu vwendi ha thimbu inapande. Nga twilwithila vuvi vanu vaje vanatuluvaletha, cho kutumwetha kathingimiko kuli Yehova.

18. Tunapande kulinga vika nga vatwana mashiko?

 ¹⁸ Kavangeyeni mwamuvwa mashiko amaha avamyana. Tuli na kukavangeya mwamuvwa mashiko amaha anatwana Yehova ndi? Nga mukemwo, cho tutengululako mutwakele na kulingila vyuma kunima. Tukavangeya mashiko amaha anatwana Yehova kwitila mu munga yendi. (Heve 13:17) Cho lalo twetheka mutwathela mwoshe kujeneka kulinga vyuma vije kuvathonekele mu mushiko a Njambi. (1 Koli 4:6) Nga tulinga ngocho, cho tukenga mesho etu shwi kuli Yehova.

19. Twatha kunyungilila vati vuthamba vwetu na Yehova nameme vakwetu vathevuka?

¹⁹ Kethi mwechelele kuthevuka kwa vakweni kuthsiye vuthamba vweni na Yehova. Nga tukenga mesho etu shwi kuli Yehova, cho kutwechelela vilinga vya vakwetu vituluvalethe nambe kuthsiya vuthamba vwetu na Njambi. Oku kunapu kwa theho, maneneni nga tuli na chipangi cha kutwamenena mu munga ya Njambi ngwe mukwafwile kuli Mosesa. Nameme umo na umo wetu napande ‘kukakateya mu vipangi na lyova na kujaja, ngechi akovoke,’ oloni napande kwanuka ngwendi mashiko a Yehova kuapwile amakalu. (Fili 2:12) Twanukeni lalo ngwetu muvatwanena vipangi vyavingi mukemwo lalo mutukalitavela. (Luka 12:48) Oloni nga twathzema Yehova kutundilila kwithi ya mbunge, na chimo chai chikatutanwitha nambe kututunditha ku chithzemo cha Njambi.—Myatho 119:165; Loma 8:37-39.

20. Tunapande kulyangwila kulinga vika?

²⁰ Muno mu thimbu ya kukaluwa, tutwaleleleniho kukenga mesho etu shwi kuli Njambi uje ‘ali ha litanda lya mwilu’ mangana tuthzivuke chithzango chendi. Kethi tutavethe vilinga vya vakwetu vithzeyethe vuthamba vwetu na Yehova. Vyuma vyalingiwile kuli Mosesa vitukwatha tumone theho ya kulinga ngocho. Kujeneka kulumbunuka kwa vakwetu kukwapandele kututanwitha, oloni tunapande ‘kukenga mesho etu kuli Shukulu Kalunga Njambi yetu noho atuthzivilako mema ku mbunge.’—Myatho 123:1, 2.