Yeni ku mithzimbu

Yeni ku mitwe ya viñanda

“Muka-Kuthompa wa Hano Hathi Hoshe” Akalingi Vyavivwa Thimbu Yoshe

“Muka-Kuthompa wa Hano Hathi Hoshe” Akalingi Vyavivwa Thimbu Yoshe

“Shukulu Kalunga ikeye chimpaka cheni cha ndthzili, wa kulambatha na kwoloka mu vingila vyendi vyoshe.”—KWITU. 32:4.

MYATHO: 12, 135

1. Avilahama wakulahelele vati kuthompa mu vuthunga kwa Yehova? (Kengeni chikupulo ha liputa 18.)

“YOVE u muka-kuthompa wa hano hathi hoshe, cho ukalingi mwa vuthunga.” (Kusha. 18:25) Omwo wendekele awa majwi, Avilahama wamwethele ngwendi Yehova athompa nganda ya Sondoma na Ngomola mu kuthungama. Avilahama wakulahelele ngwendi Yehova katha kunyongetha “vaka-vuthunga hamo lika na vaka-vuvi.” Avilahama wamwene ngwendi Njambi ‘katha’ kulinga ngocho. Munima ya myaka 400 Yehova walyendekele ngwendi: “Shukulu Kalunga ikeye chimpaka cheni cha ndthzili, wa kulambatha na kwoloka mu vilinga vyendi vyoshe. Njambi yeni wapwa wa kulongwa na vuthunga, akalingi mwamuvwa na kuthungama.”—Kwitu. 31:19; 32:4.

2. Vika twendekela ngwetu Yehova katha kulinga vyuma vyavivi?

2 Mwafwa vika Avilahama wakulahelele ngwendi Yehova athompa mu vuthunga thimbu yoshe? Mwafwa Yehova napu mwanja wa kulitila wa kulinga vyuma mu vuthunga. Majwi a Chihevelu avanatumbula ngwavo “kulambatha” na “kuthungama” kakangi akendelela mu Vithoneka vya Chihevelu. Awa majwi oshe ali na vulumbunwithi vumo lika. Yehova akalingi vyuma mu kuthungama, mwafwa wapwa muka-vuthunga. Cho lalo, Lijwi lyendi livanathoneka limwetha ngwavo wathzema “vuthunga na vuvwa.”—Myatho 33:5.

3. Endekeni cha kumwenako ha vilinga vya kuhenga vili muno mu kaye.

3 Vanu va vimbunge vyavivwa vakavwahelela muvakathzivuka ngwavo Yehova akalingi vyuma mu vuthunga thimbu yoshe, mwafwa muno mu kaye munashulu vilinga vyavivi. Ngechi, vanu vamo vakavayandetha manene muno mu kaye. Chakumwenako, vanu vamo vakavakutu kujeneka mulonga. Vanu vamo va kujeneka mulonga vakayandela mu tumenga ha myaka yaingi, cho vanavapatula hanima ya kwilula DNA na kumona ngwavo kuvethi na mulonga. Veka vakavakutila vilinga vya kuhenga vya vakwavo, oloni vaka-Kilisitu vakaliwana mu vukalu vwakama manene.

MU CHIKUNGULUKILO

4. Likulahelo lya muka-Kilistu vanatha kulyetheka vati?

4 Vaka-Kilistu kuvatha kukathama nga vaka-kaye vavalinga mwamuvi. Oloni likulahelo lyetu linatha kuthzeya nga vakwetu mu chikungulukilo vatuvulumwina nambe kuvamona valinga vyavivi. Mulinga vati nga mumona vuvi mu chikungulukilo nambe nga mukweni muka-Kilisitu amivulumwina? Mutanuka ndi?

5. Mwafwa vika muka-Kilistu kapandele kukomoka nga vamuvulumwina nambe nga amona vakwavo valinga vyavivi mu chikungulukilo?

5 Ndolome nambe ndokathzi yetu mu chikungulukilo natha kutuviyithila, cho netu lalo twatha kumuviyithila mwafwa tuvavoshe kutwapwile va kulumbunuka. (1 Yowa. 1:8) Nameme vithimbu vimo, vyuma vyavivi vilingiwa, ha kupwa vaka-Kilisitu va kulongwa kutwapandele kukathama nambe kutanuka. Mukemwo Yehova natwana vinangulo mu Lijwi lyendi vije vitukwatha kutwalelelaho kulongwa nameme tumona mukwetu muka-kukulahela alinga vyuma vyavivi.—Myatho 55:12-14.

6, 7. Ndolome umo waliwanene na vukalu muka mu chikungulukilo, cho vika vyamukwathele atwaleleleho kutakama?

6 Tuchithimutwiyeni ha vyuma vyalingiwile kuli Willi Diehl. Kushwa mu 1931, Ndolome Diehl wapangele mu kulongwa ha Mbetele ku Bern, mu Switzerland. Mu 1946, wakovelele Sikola ya Ngilyande mu New York, ku America. Omwo wamanethele sikola, vamutumine kukalinga chipangi cha vuntwama vwa kuthzenguluka mu Switzerland. Mu muthzimbu wendi wa mu kuyoya, Ndolome Diehl ngwendi: “Mu May 1949, njalekele vaka-munango mu Bern ngwange njishaka kwambata.” Vakumbulwile ngwavo: “Twakwecheletha vipangi vyoshe, twakuthethzelako lika vupainiya vwa thimbu yoshe.” Ndolome Diehl nendeka lalo ngwendi: “Vanjechelethele na kwendeka viñanda . . . Vanu vavangi valikelele kunjimeneka, vanjambatele lika ngwe munu ivanatunditha mu chikungulukilo.”

7 Ndolome Diehl walingile vati? Nendeka ngwendi: “Twathzivukile ngwetu vithoneka kuvyavindikile kwambata, cho twatakamene mu kulombela na kukulahela kuli Yehova.” Kukapwa muje, vithinganyeka vya kuhenga ha vulo vije vivakele navyo vanu vavyolwele, cho Ndolome Diehl vamutavethele kutwalelelaho na vipangi vyendi lalo. Kulongwa kwendi kuli Yehova kwamunenelele vivethzikitho. * Tulihuleni ngwetu: ‘Ngwe yange njaliwanene novu vukalu ngwe njathele kutakama ku sipilitu ngwe uje ndolome ndi? Ngwe njathele kuvandamena kuli Yehova indi ngwe njakulahelele vithinganyeka vyange?’—Vithi. 11:2; tandeni Mika 7:7.

8. Mwafwa vika munatha kuthevuka ha kuthinganyeka ngweni yeni nambe mukweni vanamulingi mwamuvi?

8 Oloni munatha kuthevuka ha kuthinganyeka ngweni vanamilingi mwamuvi nambe kuvulumwina mukweni mu chikungulukilo. Tukathinganyeka ngocho mwafwa kutwalumbunukile, cho lalo kutwethi kuthzivuka vyuma vyoshe. Nameme vithinganyeka vyetu vyathungama nameme kuvyathungamene, kulombela na kukulahela kuli Yehova na kulongwa, kutunyungilila ku ‘kuluvalela Shukulu Kalunga.’—Tandeni Vithimo 19:3.

9. Tuthimutwiya ha myanja muka muno mu chilongetha na mu chilongetha chinatako?

9 Tuchithimutwiyeni hali vanu va Yehova vatatu vavalingile mwamuvi mu thimbu ya Mbimbiliya. Muno mu chilongetha tuthimutwiya hali mutekulwila wa Avilahama, Yosefa uje ivalingile mwamuvi vandolome vendi. Mu chilongetha chinatako, tukathimutwiya vyalingile Yehova kuli Mwene wa Vaisalele Ahave na kapositolo Petulu ku Silya, mu Antyoke. Omwo tuthimutwiya ha myanja eyi, waneni vyuma vimulilongethaho vije vimikwatha kutakama ku sipilitu na kunyunga vuthamba vweni na Yehova, maneneni nga mumona ngweni vanamilingi mwamuvi.

YOSEFA VAMULINGA MWAMUVI

10, 11. (a) Yosefa vamulingile vati mwamuvi? (b) Yosefa mwakele mu kamenga wawanene thimbu ya kulinga vika?

10 Yosefa uje wapwile ngamba ya Yehova wa kulongwa vamulingile mwamuvi kuli vandolome vendi vathemukile navo na vanu veka. Omwo Yosefa wapwile mukwenje, vandolome vendi vamwivile na kumulandetha mu vundungo. Wendele vungendthzi vwa kujeneka kuvandamena vwa kuya ku Ingito. (Kusha. 37:23-28; 42:21) Mwaketele kuje, vakamuvangeyeye ngwavo napiki munakathzi, cho vamukutile kujeneka kuthompa tahi ñanda yendi. (Kusha. 39:17-20) Vamupwithile ndungo na chindthzinda ha myaka 13. Vyaliwanene navyo Yosefa vyatha kutukwatha vati nga mukwetu muka-kukulahela atulinga mwamuvi.

11 Yosefa wathele kuleka mukwavo chindthzinda vukalu vwaliwanene navwo. Ou chindthzinda wapwile muka-kwana vinyu kuli mwene. Ha thimbu ije yakele Yosefa na uje muka-kwana vinyu kuli mwene mu kamenga, uje mwata wa kwana vinyu kuli mwene wakele na njothzi, ije yalumbunwine Yosefa. Yosefa walumbunwine ngwendi uje muka-kwana vinyu kuli mwene, tangwa elukila lalo ku vipangi vyendi mu nkuta ya Falao. Ije thimbu ivahwimininine Yosefa alumbunune ije njothzi, ikeyo yalumbunwine vyaliwanene navyo. Twatha kulilongetha vyuma vya theho ku vyuma vije wendekele Yosefa na vije kendekele.—Kusha. 40:5-13.

12, 13. (a) Majwi a Yosefa kuli uje muka-kwana vinyu kuli mwene amwethele ngwavo kathele kulyohyela ndi? (b) Viñanda muka vije kajombolwele Yosefa kuli uje muka-kwana vinyu kuli mwene?

12 Tandeni Kushangumuka 40:14, 15. Yosefa nendeka ngwendi ‘vamwivile mu lifuti lya Vahevelu.’ Chili vene, vamulingile mwamuvi. Cho lalo Yosefa wendekele ngwendi mulonga uvamukutilile wapwile lika wa kumuvangeya. Ngechi, walekele uje muka-kwana vinyu kuli mwene ngwendi akambulule vyendi kuli Falao. Mwafwa vika? Wendekele vyamulombelele ngocho ngwendi: “Ngechi nange njakutunde muno mu kamenga.”

13 Kuma majwi a Yosefa amwethele ngwavo kathele kulyohyela ndi? Embwe. Wathzivukile ngwendi vamuyandethele mu vingila vyavingi. Yosefa walumbunwine viñanda mu kushula kuli muka-kwana vinyu kuli mwene, uje nethi kumukwatha. Oloni anukeni lalo ngweni Vithoneka kuvimwetha ngwavo Yosefa walekeleko munu umo ngwendi vandolome vendi vakevo vamwivile. Nameme Falao kamulekele. Mukemwo, omwo vandolome vendi vethzile ku Ingito na kulithzivathana na Yosefa, Falao wavatambwile na mavoko avali, cho wavalanyele ngwendi vakutunge hamo lika mu Ingito na kulikuwa “vyoshe vyavivwa vya mu lifuti.”—Kusha. 45:16-20.

Kufweya kunatha kuvwethzelela ku vukalu (See Kengeni palangilafu 14)

14. Vika vyatha kutunyungilila ku lufwe nameme vanatulingi mwamuvi mu chikungulukilo?

14 Nga muka-Kilisitu athinganyeka ngwendi vanamulingi mwamuvi kapandele kushangumuka kufweya. Kwapwa kwakuvwa kulomba vukwathi ku vakulunu nambe kuvaleka nga kuli umo nalingi mulonga wakama. (Levi. 5:1) Oloni nga ñanda yeni kethi yakama manene, kwakuvwa kuimanetha lika muvuvali vweni, kujeneka kuilangulula ku vanu veka, nameme vakulunu kumwapandele kuvalekayo. (Tandeni Mateo 5:23, 24; 18:15.) Tumanetheni vukalu vwetu mwaya vinangulo vya mu Mbimbiliya. Thimbu imo tunatha kunanguka ngwetu kuvatulingile mwamuvi. Tulithziva mwamuvwa ha kujeneka kuviyitha lithzina lya mukwetu muka-Kilisitu. Anukeni ngweni nameme twendeka vya vuthunga nambe vya makuli, oloni nga tufweya, kutwatha kumanetha vukalu. Kulongwa kuli Yehova na kuli vandolome vetu kutukwatha tulitenge ku lufwe. Muka-kwimba myatho ngwendi, uje “ononoka Njambi thimbu yoshe . . . kethi kwendeka makuli. Kethi kulinga mwamuvi kuli muthamba wendi, nambe kethi kupopolola mukwavo.”—Myatho 15:2, 3; Yako. 3:5.

ANUKENI KAVUTHAMBA KENI WA KULITILA

15. Vivethzikitho muka vyawanene Yosefa ha kukanyametha vuthamba vwendi na Yehova?

15 Tulilongethako vyuma vyakama ku vuthamba vwa Yosefa na Yehova. Ha myaka 13 ivamuyandethele, Yosefa wamwene vyuma mwakavimwena Yehova. (Kusha. 45:5-8) Kathinganyekele ngwendi Yehova ikeye wamunenelele vuje vukalu. Nameme kwapwile kwakukalu kwivala tuyando twendi, oloni katundithileho matoto. Cho lalo katavethele vilinga vya vanu va kujeneka kulumbunuka vithsiye vuthamba vwendi na Yehova. Kulongwa kwa Yosefa kwamulingithile amone omwo Yehova akamena vanu vendi na kumona mwamuvethzikithilile, hamo lika na nanga yendi.

16. Mwafwa vika tunapande kushwenya manene kuyehi na Yehova nga munu umo mu chikungulukilo atulinga mwamuvi?

16 Netu tunapande kumona vuthamba vwetu na Yehova kupwa vwa theho na kuvunyungilila. Kethi tutavethe vilinga vya vakwetu va kujeneka kulumbunuka vithsiye vuthamba vwetu na Njambi yetu itwathzema uje itukalemetha. (Loma 8:38, 39) Oloni nga mukwetu muka-kukulahela atulinga mwamuvi, tushwenyeni manene kuyehi na Yehova ngwe mwalingile Yosefa na kumona vyuma mwakavimwena Yehova. Nga tunetheka kukavangeya vinangulo vyoshe vya mu Vithoneka mu kushaka kumanetha vukalu, cho tuvuthethzeni mu mavoko a Yehova na kukulahela ngwetu akavumanetha ha thimbu inapande, na mu ngila yaivwa.

KULAHELENI “MUKA-KUTHOMPA WA HANO HATHI HOSHE”

17. Twatha kumwetha vati ngwetu twakulahela “muka-kuthompa wa hano hathi hoshe”?

17 Vanu vatha kutulinga mwamuvi mwafwa tuli na kuyoya mu kaye kakavi. Thimbu imo, yeni nambe mukweni weka vanatha kumulinga mwamuvi nambe kumona munu ivali na kulinga ngocho mu chikungulukilo. Kethi mutanuke. (Myatho 119:165) Oloni ha kupwa vangamba va Njambi va kulongwa, tutwalelelaho kulombela kuli Yehova na kumukulahela. Cho lalo tulikehetha na kunanguka ngwetu kututhzivuka vyuma vyoshe. Twanuka lalo ngwetu tunatha kuthevuka mu kuthinganyeka kwetu, mwafwa kutwalumbunukile. Mwanja wa Yosefa unatukwatha kulitenga ku lufwe, mwafwa kufweya munu uje natulingi mwamuvi kethi kukekwo kumanetha vukalu. Thimpi ya kumanethela eyi, kutwapandele kujendamena ha ndthzili yetu mu kumanetha vukalu, oloni tunapande kupwa va kulongwa na kuvandamena vukwathi kuli Yehova. Nga tulinga ngocho, tuthzivitha Yehova kuvwaha, cho atuvethzikitha ngwe mwavethzikithile Yosefa. Chili vene, twatha kukulahela ngwetu Yehova “muka-kuthompa wa hano hathi hoshe” akalinga mwa vuthunga, mwafwa wapwa “wa kulambatha na kwoloka mu vingila vyendi vyoshe.”—Kusha. 18:25; Kwitu. 32:4.

18. Tukathimutwiya vika mu chilongetha chinatako?

18 Mu chilongetha chinatako tukathimutwiya hali vanu vavali vavalingile mwamuvi mukati ka vanu va Yehova mu thimbu ya Mbimbiliya. Echi chilongetha chikatumwetha omwo kulikehetha na kushaka kuthambetha vakwetu kumwetha ngwavo tutembwinina Yehova muka-kulinga vyuma mu vuthunga.

^ par. 7 Kengeni muthzimbu wa mu kuyoya wa Willi Diehl wa “Yehova Ikeye Njambi Yange Injikulahela” mu Kaposhi ka Kukengela ka Vundele ka November 1, 1991.