1, 2. (a) Vika twendekela ngwetu twatha kuthzala vunu vwavuha? (b) Vifwa muka vya vunu vwavuha vivanamwetha ku mukanda wa Kolose 3:10-14?

“VUNU vwavuha.” Awa majwi asholokele luvali mu Vithoneka vya kulivanga vya Chingiliki. (Efeso 4:24; Kolo. 3:10) Vunu vwavuha vulumbununa vunu “vuje vuvanatanga mu chifwa cha Njambi.” Twatha kuthzala ovu vunu vwavuha. Mwafwa vika? Mwafwa Yehova watangele vanu mu chifwa chendi, cho echi chikanenetha ngwavo tukale na vifwa vyendi vyavivwa.—Kush. 1:26, 27; Efeso. 5:1.

² Tukakala na mashungu amavi, mwafwa ya kujeneka kulumbunuka kuje kutunatambula kuli vithemi vetu va kulivanga. Cho lalo na vitingitingi mutwakala vinatha kutulingitha tukale na mashungu amavi. Oloni Yehova atha kutukwatha tukale na vifwa vyavivwa vyashaka. Tuchithimutwiyeni ha vifwa vyavingi vya vunu vwavuha vije vyendekele kapositolo Paulu mangana tukale na lishungu lya kushaka kupwa vanu vavavwa. (Tandeni Kolose 3:10-14.) Tuthimutwiya lalo mutwatha kumwethela evi vifwa nga tuli na kwambulula.

3. Chifwa muka cha vunu vwavuha chitunapande kuthzala?

³ Hanima ya kutushongangeya ngwendi tuthzale vunu vwavuha, Paulu wamwethele lalo ngwendi kujeneka kangu kunapu kuthzala vunu vwavuha. Wendekele ngwendi: “Kukwethi kangu hakati ka vaje kethi Vayunda na Vayunda, wa kutuhuka nambe wa kujeneka kutuhuka, chipwe Vaka-kujeneka kulilongetha, vipapoke, vindungo, nambe vaka-kupatuka.” Mwafwa vika mu chikungulukilo kumwapandele kukala kangu ka muyati nambe lifuti nambe vipangi vyakapanga munu? Mwafwa vaka-kukavangeya Kilisitu voshe vapwa ‘vamo lika.’—Kolo. 3:11; Ngala. 3:28.

4. (a) Vangamba va Yehova vanapande kuyoya vati na vakwavo? (b) Chuma muka chatha kutanganetha likwatathano lya vaka-Kilisitu?

⁴ Vanu vaje vanathzala vunu vwavuha, vakathingimika vakwavo vaka-kukulahela na vanu veka nambe ngwavo vapwa va muyati weka nambe tuhutu nambe vaka-kufuka. (Loma 2:11) Ku mitambela imo ya kaye kunatha kupwa kwakukalu kulinga ngocho. Chakumwenako, Vakaleho vavangi va mu South Africa vakala mu vimbongi na mu vitingitingi muje muli kangu ka miyati. Ngechi mu October 2013, Munga ya Vaka-kutwamenena yashongangeyeye vandolome ‘vashokolole manene vimbunge vyavo’ mangana valithzivuke mwamuvwa umo na mukwavo. (2 Koli. 6:13.) Vavakwathele mu ngila muka?

5, 6. (a) Vyuma muka vivavwahethele mu lifuti limo mangana vanu va Njambi valikwatathane hamo? (Kengeni chikupulo ha liputa 22.) (b) Vika vinatundumo?

⁵ Vavwahethele ngwavo vikungulukilo vivali muje muli vindaka nambe miyati ya kulithethza vipangele hamo ku shongo ya vyalumingo vimo. Vandolome na vandokathzi va mu vikungulukilo evi vivali voshe vaile hamo mu lihya na kukunguluka hamo na kulyendela ha vinjuvo vyavo. Vikungulukilo vyavingi vyalingile ngocho, cho ofisi ya munango yatambwile mithzimbu yaingi yaivwa kutundilila okwo ku vikungulukilo na ku vanu veka. Chakumwenako, mukulunu umo wa vulombelo wendekele ngwendi: “Kunjapwile Mukaleho, oloni njamono ngwange mwalikwatathana mu chipangi cheni cha kwambulula, cho lalo kumwakele na kangu.” Kulyendela umo na mukwavo na kulya hamo vilya, kwakwathele vati ava vandolome na vandokathzi?

⁶ Ndokathzi Noma uje akendeka ndaka ya Chixhosa te kashakele kulanya vandolome va vindele ngwendi vaije ku njuvo yendi. Oloni hanima ya kwambulula hamo na vandolome va vindele na kukalya navo vyakulya ku vinjuvo vyavo, ndokathzi Noma wendekele ngwendi: “Navo vapwa lika ngwe yetu.” Omwo thimbu yetele ya chikungulukilo chije chikapangetha ndaka ya Chixhosa ya kutambula vandolome vaje va ku chikungulukilo chije chikapangetha ndaka ya Vundele, Noma wavwahethele vyakulya na kulanya vandolome na vandokathzi ku njuvo yendi. Ha vanu vaje valanyele, hakele ndolome wa chindele. Noma wendekele ngwendi: “Njavwahelele kumona ndolome wa chindele nendi atumbama ha chitumbamo cha chilambu.” Hanima ya kulanya umo na mukwavo ku vinjuvo vyavo na kulya hamo vilya, vandolome na vandokathzi vanapu oni vavuthamba, cho vali na kulikwatathana hamo lika.

7. Mwafwa vika tunapande kutwalelelaho kumwetha ngothzi ku vakwetu?

⁷ Tutwalelelaho kuliwana na vyetheko kweta noho havakanyongethela kaye ka Satana. Tukaliwana na vukalu vwa kufwa ngwe, kujeneka kuwana vipangi na kuvinja manene na mapaketho na mandunduma na kuhwa kwa vufuko mwafwa ya  vukenya na vikwavo vyeka. Tunapande kukala na ngothzi kuli umo na mukwavo mangana tulikwathe ha thimbu ya vukalu. Kukala na ngothzi kutushongangeya tumwethe chithzemo ku vakwetu. (Efeso 4:32) Evi vifwa vya vunu vwavuha vitukwatha tutembwinine Njambi na kuthzembeleka vakwetu.—2 Koli. 1:3, 4.

8. Vuvwa muka vukatundu mu kumwetha ngothzi ku vanu voshe va mu chikungulukilo? Endekeni chakumwenako.

⁸ Twatha kumwetha vati ngothzi kuli vandolome vetu vaje vatunda ku lifuti lyeka nambe vaje vali mu vukalu? Tunapande kulikwata navo vuthamba na kuvamwetha ngothzi mangana vamone ngwavo vapwa va theho mu chikungulukilo. (1 Koli. 12:22, 25) Tuchithimutwiyeni hali ndolome Dannykarl, uje watundile ku Philippines kuya ku Japan. Kwakele na kupanga kuvakele na kumwambata mwamuvwa ngwe muvambatelelemo vakwavo vapangele navo. Litangwa limo wakakungulukile na Vakaleho va Yehova. Dannykarl wendekele ngwendi: “Vwingi vwa vanu vaje vakungulukile vapwile vaka-Japan, oloni vanjitambwile mwamuvwa, ngwe njikavuthamba kavo walaja.” Kumumwetha ngothzi kwamulingithile atwaleleleho kulilongetha Mbimbiliya kweta noho havamumbwitikilile. Hano napu mukulunu mu chikungulukilo. Vakwavo vakulunu va chikungulukilo vakalithzivi kuvethzika ha kukala na Dannykarl na munakathzi wendi, Jennifer. Vakulunu vakendeka hali Dannykarl na Jennifer ngwavo: “Ha kupwa vapainiya vayoya yoyethi yayathi, cho vali na kutwakela mwanja wauvwa wa kushakethzeka tahi Vumwene.”—Luka 12:31.

9, 10. Endekeniko vivethzikitho vije vitunda mu kumwetha ngothzi mu lihya.

⁹ Nga twambulula muthzimbu wauvwa wa Vumwene, cho ‘tulinga vuvwa’ kuli munu na munu. (Ngala. 6:10) Chithzemo chikalingitha Vakaleho vavangi kulilongetha ndaka yeka mangana vakwathe vaje vanatundu ku mafuti eka. (1 Koli. 9:23) Kulinga ngocho kunanene vivethzikitho vyavingi. Chakumwenako, ndokathzi Tiffany wa ku Australia uje wapwa painiya walilongethele Chiswahili mangana akakwathe chikungulukilo chije chikapangetha ndaka ya Chiswahili mu nganda ya Brisbane. Nameme kulilongetha ndaka kwakaluwile manene, oloni Tiffany wawanene vivethzikitho mu kulinga ngocho. Wendekele ngwendi: “Nga mushaka ngweni mumone vuvwa vuli mu chipangi cha kwambulula, cho likwatathaneni na chikungulukilo chije chikalikwathetha ndaka yeka. Thimbu yoshe mulikuwa kwambulula. Mulithzivuka na vandolome na vandokathzi vavangi na kulimwena likwatathano lyetu.”

¹⁰ Tuchithimutwiyeni lalo ha nanga imo ya ku Japan. Sakiko wendekele ngwendi: “Mu  ma 1990 twakele na kuwana vaka-Brazil vavangi mu lihya. Mutwakele na kuvamwetha Vithoneka vya mu Mbimbiliya ya Chiportuguese vya kufwa ngwe Kujombolola 21:3, 4 na Myatho 37:10, 11, 29, vakele na kutolilila vwino, cho thimbu imo vakele na kuthotola mithothzi.” Ije nanga yatwaleleleho kumwetha ngothzi. Sakiko ngwendi: “Omwo twamwene ngwetu vali na njala ya ku sipilitu, twashangumukile kulilongetha Chiportuguese.” Kutundoho, nanga yavo yakwathele mu kushimbika chikungulukilo cha mu ndaka ya Chiportuguese. Ha myaka yaingi ineti, ije nanga yakwathele vanu vavangi va kutunda ku mafuti eka kupwa vangamba va Yehova. Sakiko ngwendi: “Kwambatele thimbu yakama ya kulilongetha Chiportuguese, oloni vivethzikitho vinapu vyavingi manene. Twakandelela manene kuli Yehova.”—Tandeni Vilinga 10:34, 35.

11, 12. (a) Mwafwa vika kuthzala vunu vwavuha kunapu kwa theho? (b) Vika vitukwatha kupwa va kulikehetha?

¹¹ Tukathzala vunu vwavuha mangana twane Yehova vumpau, kethi kushaka kukala na luthsimo. Anukeni ngweni nameme munu wa ku sipilitu walingile vuvi, mwafwa walyalethele. (Etheketheni na Ezekiele 28:17.) Echi chimwetha ngwavo kunapu kwakukalu kuli vanu va kujeneka kulumbunuka kupwa va kulikehetha. Oloni Mbimbiliya imwetha ngwavo twatha kupwa va kulikehetha. Vika vyatha kutukwatha kupwa va kulikehetha?

¹² Tunapande kukala na thimbu ya kuthinganyekethetha vyuma vitukatanda mu Lijwi lya Njambi litangwa na litangwa mangana tupwe va kulikehetha. (Kwitu. 17:18-20) Tulinga mwamuvwa nga tuthinganyekethetha ha vilongetha vya Yesu na kulikehetha kwendi. (Mateo 20:28) Yesu wajwelethele ku mendi a vandongethi vendi. (Yowano 13:12-17) Tunapande lalo kulomba sipilitu ya Njambi thimbu yoshe mangana itukwathe kwechela tulingolingo twa kushaka kulijundula.—Ngala. 6:3, 4; Fili. 2:3.

13. Vivethzikitho muka vitunda mu kupwa va kulikehetha?

¹³ Tandeni Vithimo 22:4. Vaka-kulemetha Njambi mu vuthunga voshe vanapande kupwa va kulikehetha, cho kulinga ngocho kukanene vivethzikitho. Kupwa va kulikehetha kutukwatha tuyoye mu kwoloka na kulikwatathana na vakwetu mu chikungulukilo. Nga tupwa va kulikehetha, cho Njambi atuthzivila mema ku mbunge. Kapositolo Petulu wendekele ngwendi: “Yeni voshe pweni vaka-kulikehetha, mukupangela umo na mukwavo, omwo Vithoneka vyendeka ngwavyo, ‘Njambi akavyana vaka-kulyaletha, oloni akamwetha kutetela kuli vaka-kulikehetha.’”—1 Pet. 5:5.

14. Iya napu mwanja wauvwa mu kumwetha vuvwa na lukakateya?

¹⁴ Ano matangwa mu kaye, vakamono munu uje alinga vyavivwa ku vakwavo na kukala na lukakateya ngwavo kathwile. Oloni omwo kethi mukemwo embwe. Evi vifwa vyavivwa vyatunda kuli Yehova uje wapwa Muka-ndthzili yoshe. Yehova Njambi natwakela mwanja wauvwa ha kutulingila vyuma vyavivwa na kukala na lukakateya. (2 Pet. 3:9) Achithinganyekeni omwo Njambi wakumbulwile vihula vya Avilahama na Lote kulikwathetha tungelo. (Kush. 18:22-33; 19:18-21) Cho lalo ha myaka ya kutuvakana 1,500, Yehova wakele na kuthambetha vanu vavavi va Isalele.—Ezek. 33:11.

15. Mwanja muka wanatwakela Yesu mu kumwetha vuvwa na lukakateya?

¹⁵ Yesu wapwile “muka-lyovwaovwa.” (Mateo 11:29) Kakele mbunge ku vuthzeye vwa vaka-kumukavangeya. Yesu  wakolethele, omwo vakulunu va vulombelo vakele na kumulwitha. Cho watwaleleleho kukakateya kweta noho havamuthsiyilile. Omwo wakele haje ha chiti cha kuyandethela, Yesu walombelele ngwendi Ishe athambethe vaje vanu vamushukikile. Wendekele ngwendi: “Kuvathzivuka vika vali na kulinga.” (Luka 23:34) Yesu natwakela mwanja wauvwa mu kukolethela tuyando na mapaketho.—Tandeni 1 Petulu 2:21-23.

16. Twatha kumwetha vati vuvwa na lukakateya?

¹⁶ Twatha kumwetha vati vuvwa na lukakateya? Paulu wendekele ngwendi: “Pweni vaka-kulimanena umo na mukwavo, cho lithambetheni umo na mukwavo nga umo weni ali na kulinyenga hali mukwavo. Munapande kulithambetha umo na mukwavo ngwe mwanamithambetha Mwene.” (Kolo. 3:13) Tunapande kumwetha vuvwa na lukakateya, mangana twononoke eli lishiko. Nga tuthambetha vakwetu, cho tulikwatathana mu chikungulukilo na kukala mu kwoloka.

17. Vuvwa na lukakateya vinapu vati vya theho?

¹⁷ Vaka-Kilisitu voshe vanapande kuthzala vuvwa na lukakateya. Kulinga ngocho kutukwatha tukovoke. (Mateo 5:5; Yako. 1:21) Nga tukala nevi vifwa, cho tuthingimika Yehova na kukwatha vakwetu vononoke mashiko a mu Mbimbiliya.—Ngala. 6:1; 2 Tima. 2:24, 25.

18. Chithzemo na kujeneka kangu vyalikwatathana vati?

¹⁸ Chithzemo chinambatethelela vifwa vyoshe vitunendeka. Chakumwenako, ndongethi Yakomba wanangwile vandolome vendi omwo vathingimikile vaka-kufuka na kuyeluwitha tuhutu. Wamwethele ngwendi kulinga ngocho kwapwile kupokola lishiko lya vumwene. Wendekele ngwendi: “Thzema mukweni ngwe muwalithzema yove vavenya. Oloni nga mupangetha vanu ngwe ku chifwa cha hanja, cho muli na mulonga wa vuvi.” (Yako. 2:8, 9) Oloni chithzemo chitulingitha tuthzeme vanu va miyati yeka nambe va kujeneka kulilongetha nambe va kujeneka kuthsimana. Kutwapandele kwendeka lika ngwetu kutwethi na kangu. Oloni tunapande kuthzema vandolome vetu na mbunge yetu yoshe.

19. Vika kwapwila kwa theho kuthzala chithzemo?

¹⁹ Chithzemo chili na “lukakateya na kutetela,” cho kuchethi “kulyaletha.” (1 Koli. 13:4) Tunapande kukala na lukakateya na vuvwa na kulikehetha, mangana tutwaleleleho kwambulula muthzimbu wa Vumwene ku vakwetu. (Mateo 28:19) Evi vifwa vitukwatha kulikwatathana na vandolome na vandokathzi voshe va mu chikungulukilo. Vuvwa muka vutunda mu kumwetha chithzemo? Tushangathzala lithzina lya Yehova, cho lalo vikungulukilo vilikwatathana na kushongangeya vanu vathzeme Njambi. Mbimbiliya ngwayo: “Ku vyoshe evi vwethzeleleniko chithzemo, chije chikakutila vyuma vyoshe hamo lika mu vumo vwavuvwa.”—Kolo. 3:14.

20. (a) Vihula muka vitunapande kulihula, cho mwafwa vika? (b) Vika vitunavandamena kulutwe?

²⁰ Munu na munu napande kulihula ngwendi: ‘Vika njinapande kulinga mangana njishulule vunu vwalaja na kuvumbila kuti?’ Tunapande kulombela thimbu yoshe mangana Njambi atukwathe. Cho tunapande lalo kwetheka mutwathela mwoshe mangana tuhyane vifwa vije vyatha kutwonowetha kukakovela mu Vumwene vwa Njambi. (Ngala. 5:19-21) Tunapande kulihula lalo ngwetu: ‘Mbunge yange na mana ange vinapu vyaviha ndi?’ (Efeso 4:23, 24) Vaka-Kilisitu vanapande kutwalelelaho kuthzala vunu vwavuha kweta noho vakapwa va kulumbunuka. Thinganyekeni muvukapwila vuyoye, omwo tuvavoshe tukapwa va kulumbunuka na kukala na vunu vwavuha.