1, 2. Vanu va Njambi vali na kuliwana na vukalu muka ano matangwa? (Kengeni chikupulo ha liputa 27.)

VANDOTOLO vavangi vakathaka vanu vaje vavinja mishongo ya kulitambwitha. Vakathaka ava vavethzi mwafwa vakavathzivila ngothzi. Oloni navo vanapande kulinyungilila mangana kethi vatambule mishongo ya vavethzi vaje vavali na kuthaka. Mu ngila imo lika, vwingi vwetu tukapanga na kuyoya na vanu vaje vali na vilinga na futithi yaivi. Kuyoya na vanu va chifwa echi kunapu kwakukalu.

² Futithi yaivi inalithala manene ano matangwa. Kapositolo Paulu wathonekelele Timateo mukanda wa mu chivali. Omwo mu mukanda, walumbunwine muvakafwila vanu vaje vanalyangununa kuli Njambi mu matangwa a kukotoka. (Tandeni 2 Timateo 3:1-5, 13.) Nameme twathzinda vilinga vyavivi vije vinalithala manene ano matangwa, oloni netu tunatha kukala navyo nga kutunyanyama. (Vithi. 13:20) Muno mu chilongetha, tuthimutwiya muinalithethzela futithi ya vaka-kaye neyi ya vanu va Njambi. Tuthimutwiya lalo mutwatha kukwathelamo vakwetu ku sipilitu, nomwo mutwatha kulinyungilila ku vilinga vyavo vyavivi.

3. Vifwa vili ku 2 Timateo 3:2-5 vinakundama kuli veya?

³ Kapositolo Paulu wathonekele ngwendi: “Kukakala kukaluwa ha thimbu ya matangwa a kukotoka.” Wathonekele vifwa vyavivi  vya kupwa 19, vije vivakakala navyo vanu mu matangwa a kukotoka. Evi vifwa vyathonekele kapositolo Paulu vinalifu na vije vili ku mukanda wa Loma 1:29-31. Oloni mu mukanda wathonekelele Timateo, wapangethele majwi amo aje kuwethi mu Vithoneka vya Chingiliki vya vaka-Kilisitu. Paulu washangumukile kwendeka ha vifwa evi ngwendi: “Omwo vanu vakapwa . . .” Lijwi lya “vanu” lyapangethele Paulu, lilumbununa vanalume na vanakathzi vaje vali na kumwetha evi vifwa. Oloni kethi vanu voshe vali na kumwetha evi vifwa. Vaka-Kilisitu vakamwetha vifwa vyavivwa.—Tandeni Malakiya 3:18.

4. Vaka-kulyaletha vakalithzivi vati mu vimbunge vyavo?

⁴ Munima ya kwendeka ngwendi vanu vakapwa vaka-kuthzema vimbongo, Paulu wathonekele lalo ngwendi vakapwa vaka-kulishasha na vaka-kulijundula na vaka-kulyaletha. Evi vifwa vikasholoka ku vanu mwafwa ya chashu chavo na chitalamo chavo na vufuko vuvali navwo nambe chitwamo chakama chivali nacho ha vipangi. Cho vanu vaje vakala nevi vifwa vakashaka kuvathingimika manene. Muka-kulilongetha umo wathonekele ha munu muka-kulijundula ngwendi: “Mu mbunge yendi akalimono kupwa wa theho manene kutuvakana vakwavo.” Vanu vavangi vathzinda kulyaletha. Nameme vaka-kulyaletha vakathzivi kuvihya ku mbunge, nga vamona munu alyaletha.

5. Vangamba vamo va kulongwa va Njambi valyalethele vati?

⁵ Yehova kashakele kulyaletha. Wathzinda “kulyaletha.” (Vithi. 6:16, 17) Vaka-kulyaletha kuvatha kushwenya kuyehi na Njambi. (Myatho 10:4) Kulijundula chapwa chifwa cha Liyavolo. (1 Tima. 3:6) Chaluvinda, kuwana ngwe na vangamba va Yehova vamo valyalethele. Uziya uje wapwile mwene wa mu Yunda wapwile wa kulongwa ha myaka yaingi. Oloni Mbimbiliya ngwayo: “Omwo mwene Uziya wakele na ndthzili, cho washangumukile kulyaletha, echi chikecho chamunenethelele kuwa kwendi. Washawile Shukulu Kalunga Njambi ha kukovela mu Njuvo ya Shukulu Kalunga na kwenyekela insense ha mutula wa insense.” Mukwita kwa thimbu Mwene Hezekiya nendi walyalethele, oloni yapwile lika mu thimbu yaindondo.—2 Mithzi. 26:16; 32:25, 26.

6. Mwafwa vika Ndaviti wapwile wa kulikehetha nameme ngwavo wakele na vyuma vyavivwa?

⁶ Vanu vamo vakalyaletha mwafwa ya kuvwaha kwavo na kuthsimana na kukala na lijwi lyalivwa mu kwimba nambe kukala na vutongwe nambe kukala na chitwamo chakama ha vipangi. Ndaviti wakele na vifwa vyavivwa, cho wathsimanene, oloni wapwile wa kulikehetha mu kuyoya kwendi kwoshe. Munima ya kuthsiya Ngolyata, Mwene Saulu washakele ngwendi Ndaviti ambate munendi, oloni Ndaviti wakumbulwile ngwendi: “Yange iyajo, cho lalo nanga ya tate yapwa ikajo mu Isalele, ngechi njipwe ishemweno ya mwene?” (1 Samwe. 18:18) Vika vyakwathele Ndaviti atwaleleleho kupwa wa kulikehetha? Njambi walikehethele na kukwatha Ndaviti akale na vifwa vyavivwa na kumuvethzikitha. (Myatho 113:5-8) Ndaviti wathzivukile ngwendi vyuma vyoshe vyavivwa vyakele navyo vyatundile kuli Yehova.—Etheketheniko 1 Kolinte 4:7.

7. Vika vyatha kutukwatha tupwe va kulikehetha?

⁷ Vanu va Njambi ano matangwa vakalifwiti kupwa va kulikehetha ngwe mwalingile Ndaviti. Tukakathama ha kumona Njambi wa hakamwa ya vyoshe alikehetha kuli yetu. (Myatho 18:35) Tunapande kukavangeya chinangulo cha kuhwiminina chije chendeka ngwavo: “Munapande kuthzala  lyovwa-ovwa, na ngothzi, na kulilumbilitha, na vuvwa na lukakateya.” (Kolo. 3:12) Tuthzivuka lalo ngwetu chithzemo “kuchethi na lifuwa nambe kulyaletha.” (1 Koli. 13:4) Nga tulikehetha, cho tukwatha vanu vashwenye kuli Yehova. Ngechi lika kwononoka kwa vanakathzi mukunatha kukokela vanalume vavo kuli Njambi, na vakwetu vanatha kushwenya kuli Njambi mwafwa ya kulikehetha kwetu.—1 Petu. 3:1.

8. (a) Ano matangwa vanu vamo vali na kumona vati kwononoka kuli vithemi vavo? (b) Vithoneka vimwetha ngwavyo vana vanapande kulinga vika?

⁸ Paulu walumbunwine muikafwila futithi ya vanu va mu matangwa a kukotoka. Wathonekele ngwendi mu matangwa a kukotoka, vana vakapwa vaka-kujeneka kwononoka kuli vithemi vavo. Eyi futithi vali na kuishangala mu mavulu na mu vifilimu na ha ma TV, oloni echi kujeneka kwononoka chili na kunena vukalu vwakama mu vinanga vyavingi. Vanu vavangi vanamono ngwavo eyi ñanda inapu ya vuthunga. Mu Greece ya kuthañulu, nga mwana apupa vithemi vendi vakele na kumusheka, cho lalo mu mashiko a Valoma mulonga wa munu uje wapupile ishe, walifwile na mulonga wa kuthsiya munu. Mu Vithoneka vya Chihevelu na mu Vithoneka vya Chingiliki vya Vaka-Kilisitu muli mashiko a kunangula vana vononoke kuli vithemi vavo.—Kutu. 20:12; Efeso 6:1-3.

9. Vika vyatha kukwatha vanike vononoke kuli vithemi vavo?

⁹ Vana vatha kuvyana sipilitu ya kujeneka kwononoka nga vathinganyeka manene ha vyuma vivanavalingila vithemi vavo. Kuthzivuka ngwetu Njambi uje wapwa Tate yetu washaka ngwendi twononoke, kutushongangeya tuthingimike vithemi vetu. Nga vana vendeka vyavivwa hali vithemi vavo, cho vakwatha vakwavo vanike vakathingimike vithemi vavo. Cho lalo nga vithemi vapwa vaka-kukenyuka, cho vana vavo kuvakaluwila kwononoka na vimbunge vyavo vyoshe. Oloni nga mwana amona ngwendi vithemi vendi vamuthzema manene, cho oku kumushongangeya avononoke, nameme vakwavo vamuvindika kulinga ngocho. Austin wendekele ngwendi: “Nameme njamwene ngwange kwapwile kwakukalu kukavangeya mashiko a vithemi vange, oloni vanjikwathele na kunjilumbunwina vuvwa vuli mu kuwononoka, cho njathzitukile kuthimutwiya navo thimbu yoshe. Oku kwanjikwathele njononoke kuli vithemi vange. Njamwene ngwange vananjaka mbunge, cho kwanjishongangeyeye njivathzivithe kuvwaha ku mbunge.”

10, 11. (a) Vifwa muka vyavivi vije vili na kumwetha ngwavo vanu kuvethi na chithzemo? (b) Vaka-Kilisitu va vuthunga vali na kumwetha vati chithzemo ku vakwavo?

¹⁰ Paulu wathonekele vifwa vikwavo vyavivi vije vimwetha ngwavo vanu kuvethi na chithzemo kuli umo na mukwavo. Munima ya kwendeka ngwendi vana vakapwa “vaka-kujeneka kwononoka kuli vithemi vavo,” Paulu wendekele lalo ngwendi vanu vakapwa “vaka-kujeneka kukandelela.” Awa majwi analitombola mwafwa vanu vavangi kuvethi na kukandelela ku vyuma vyavivwa vivali na kuvalingila vakwavo. Vanu vakapwa lalo vaka-kujeneka kukulahela. Vakapwa vaka-kujeneka kulithzivathana na vakwavo. Vakapwa vaka-kushaula na vaka-vungungu vaje vakendeka mwamuvi vakwavo na kushaula Njambi. Cho vanu vamo vakapwa vaka-vukaleho vwa makuli vaje vakaviyitha mathzina a vakwavo. *

¹¹ Vanu vavangi ano matangwa kuvethi na  chithzemo, oloni vanu va Njambi vakevo vakathzeme vakwavo mu vuthunga. Oku kunapu kwa vuthunga. Mukemwo Yesu wendekele ngwendi mu Mashiko a Mosesa, Lishiko lya kulivanga lyendekele ha chithzemo cha kuthzema Njambi, cho lya mu chivali lyendekele ha chithzemo cha kuthzema vanu chije chivatumbula ngwavo a·ga’pe. (Mateo 22:38, 39) Yesu wendekele lalo ngwendi chithzemo chikecho chithzivukilo cha vaka-Kilisitu va vuthunga. (Tandeni Yowano 13:34, 35.) Vaka-Kilisitu vakathzeme na vitothzi vavo.—Mateo 5:43, 44.

12. Yesu washolwele vati chithzemo ku vanu?

¹² Yesu wathzemene manene vanu. Waitanganene mu vinganda kuya na kwambulula muthzimbu wauvwa wa Vumwene vwa Njambi. Wakangwithile tupuputwa na viyanga na vaka-mbumba na tuveveve. Wathangwile vathsi. (Luka 7:22) Nameme vanu vavangi vathzindile Yesu, oloni walyanene kuvathsila. Yesu washolwele mu kulumbunuka chithzemo chakala nacho Yehova. Mu kaye koshe Vakaleho va Yehova vali na kumwetha chithzemo cha vunjambi ku vanu.

13. Nga tukala na chithzemo, cho tukwatha vati vanu vashwenye kuli Yehova?

¹³ Nga tuthzema vanu, cho vashwenya kuli Tate yetu wa mwilu. Chakumwenako, munalume umo wa ku Thailand wavwahelelele manene omwo wamwene chithzemo cha vandolome ha chiwano cha mutambela. Omwo welukile kwimbo walombele ngwendi vamulongethe Mbimbiliya luvali mu chalumingo. Wakele na kwambulwila vavushoko vwendi vyuma vyakele na kulilongetha, cho omwo mwetile vingonde 6 kutunda ha chiwano, wakanene ñanda yendi ya kutanda Mbimbiliya ku Njuvo ya Vumwene. Nga tushaka kuthzivuka indi twathzema vanu, tulihuleni ngwetu: ‘Njili na kupanga mwamuvwa mu kukwatha nanga yange na chikungulukilo na mu chipangi cha kwambulula ndi? Njili na kulifwita kumona vanu ngwe mwakavamwenamo Yehova ndi?’

14, 15. Vanu vavangi vali na kumwetha vati vifwa vya vuthitu, cho vali na kutenguluka vati?

¹⁴ Muno mu matangwa a kukotoka vanu vavangi vali na futithi yaivi, ngechi kutwapandele  kulikwatathana navo. Vanu vaje kuvathzivuka Njambi, vathzinda vyavivwa. Vapwa vaka-kujeneka kulinyunga na vaka-vukalu. Vamo vapwa vaka-kulupothzoka kwendeka.

¹⁵ Vanu vavangi vaje vakele nevi vifwa vya vuthitu vanatenguluka. Echi kutenguluka vachipolofwetele mu Mbimbiliya. (Tandeni Isaya 11:6, 7.) Omu mu vupolofweto vanendekamo tuthitu va mushwata va kufwa ngwe tungunga na vindumba, vaje vakayoya mu kwoloka na tuthitu va mwimbo va kufwa ngwe vana va vimanga na vana va vingombe. Anukeni ngweni echi kwoloka chikakalako mwafwa “lifuti likashula na mana a kuthzivuka Shukulu Kalunga.” (Isaya 11:9) Ovu vupolofweto vuli na kulishulithilila ku vanu omwo vali na kuwana vukwathi vwa ku sipilitu, mwafwa tuthitu kuvatha kulilongetha vya Yehova.

16. Mbimbiliya inakwatha vati vanu vavangi kutengulula futithi yavo?

¹⁶ Kuli vanu vavangi vaje vapwile vaka-vukalu ngwe tungunga, oloni vanatenguluka na kuyoya mu kwoloka na vakwavo. Mwatha kutanda vyavingi ha kutenguluka kwa vanu ha jw.org ha mutwe wa, “The Bible Changes Lives,” (Mbimbiliya Ikatengulula Kuyoya Kwa Vanu.) Vanu vaje vanathzivuka Yehova vanalithethze na vaje vasholoka kukala na chifwa cha kulemetha Njambi, oloni vavyana ndthzili yacho, vaje vali na kumwetha ngwe vali na kulemetha Njambi okuni vali na futithi yaivi. Vanu vaje vapwile vaka-vukalu, ‘vanathzala vunu vwavuha, vuje vuvanatanga mu chifwa cha Njambi, cho vunasholoka vukevwo vavenya mu mwonyo wa vuthunga uje wauvwa na kujela.’ (Efeso 4:23, 24) Nga vanu valilongetha vya Njambi, cho vamona theho ya kunyunga mashiko endi. Oku kukavashongangeya vakulahele Njambi wa vuthunga na kukala na vithinganyeka na vilinga vyavivwa. Echi kutenguluka kuchapwile chachathi, oloni ndthzili ya Njambi ikeyo ikakwatha vanu vatengulule futithi yavo na kulinga chithzango chendi.

17. Twatha kulihenga vati ku vilinga vyavivi vije vivali navyo vanu ano matangwa?

¹⁷ Kulithethza kuli mukati ka vanu vaje vali na kupangela Njambi na vaje kuvethi na kumupangela kuli na kusholoka. Tunapande kunyanyama mangana kethi vatungumune kuli vanu vaje vali na vilinga vyavivi. Tunapande lalo kunyunga chinangulo cha kuhwiminina cha kulihenga ku vanu vavanendeka ku 2 Timateo 3:2-5. Oloni kutwatha kujenjuka mu kushula ku vanu vaje vali na vifwa vyavivi, mwafwa tukapanga navo na kukovela navo sikola, cho lalo twatunga navo. Nameme ngocho, kutwapandele kutembwinina futithi yavo na vilinga vyavo. Kulilongetha Mbimbiliya na kulikwatathana na vaje vali na kupangela Yehova, kutukwatha kukanyama ku sipilitu na kuvyana futithi yaivi.

18. Vilinga na endekethi yetu yatha kukwatha vati vanu ku sipilitu?

¹⁸ Tunapande lalo kulifwita kukwatha vakwetu ku sipilitu. Waneniko thimbu ya kwambulula na kulomba kuli Yehova mangana amikwathe kwendeka vyuma vyavivwa ha thimbu inapande. Tunapande kulithzimbula ku vanu ngwetu tu Vakaleho va Yehova. Vilinga vyetu vyavivwa vyana kathingimiko kuli Njambi, kethi kuli yetu embwe. ‘Tunalilongetha kuvyana yoyethi ya kujeneka kulemetha Njambi na mashungu amavi, na kuyoya yoyethi ya kulemetha Njambi hano ha kaye na mu kulinyunga na mu kuthungama.’ (Tito 2:11-14) Nga tukala na vilinga vyavivwa, cho vanu vatha kwendeka ngwavo: ‘Tuya hamo lika neni, omwo tunathzivi ngechi Njambi ali hamo neni.’—Zaka. 8:23.