1, 2. Mwafwa vika vuhutu vutwalelelaho kukalako muno mu kaye ka Satana?

ANO matangwa, vuyoye vunakaluwa manene. Vakwenje na vambanda vavangi kuvethi na kuwana vipangi. Vamo vakaka vuyoye vwavo mu vushonde ha kuya mu mafuti a kufuka manene. Vuhutu vwalithala mu kaye, na mu mafuti a kufuka. Vaka-kufuka vali na kufukilako, cho vihutu vali na kuhutuwa manene. Vaka-kutondethetha vanawana ngwavo vaka-kufuka vamo vali muno mu kaye, vali na vufuko vwavungi kutuvakana vwa vanu voshe vali muno mu kaye. Echi chimwetha ngwavo vanu vavangi mu kaye vali mu vuhutu vwakama, oloni kuli veka lalo vali na vufuko vwavungi manene. Yesu nendi wendekele ha ñanda eyi ngwendi: “Tuhutu muli navo thimbu yoshe.” (Mako 14:7) Mwafwa vika vanu vamo vanahutuwa vamo cho vanafuku manene?

² Yesu wathzivukile ngwendi vuhutu vukahwa omwo Vumwene vwa Njambi vukaija. Kaye ka Satana kanambatethelela na vyuma vya vupolitiki nevi vya vaka-vulombelo na vaka-mingotho, cho vaka-mingotho vanemanena “vaka-kulanda” vaje vavanatumbula ku Kujombolola 18:3. Vanu va Njambi vavangi kuvethi kulyangununa manene ku mingotho ya muno mu kaye ka Satana ngwe  muvakalyangunwina ku vupolitiki na ku vulombelo vwa makuli.

3. Tuthimutwiya ha vihula muka?

³ Ha kupwa vaka-Kilisitu, tulinga mwamuvwa kwilula vithinganyeka vyetu ha mingotho ya muno mu kaye na kulihula evi vihula: ‘Njatha kupangetha vati vufuko vwange mu kupangela Njambi? Njilinga vati mangana njonwe kulikoveletha manene mu mingotho ya muno mu kaye? Vyakumwenako muka vimwetha ngwavo vanu va Njambi vamukulahela manene muno mu kaye kakavi?’

4, 5. (a) Vukalu muka vwaliwanene navwo uje katumwa wa mu chithimo cha Yesu? (b) Yesu wanangwile vati vaka-kumukavangeya?

⁴ Tandeni Luka 16:1-9. Kuli chilongetha chakama chitulilongetha ku chithimo cha Yesu cha katumwa wa kujeneka kulongwa. Nameme uje katumwa vamuwanene na mulonga wa kushandothzola vufuko, oloni walingile “chuma cha mana” ha ‘kulikwata vuthamba’ na vanu mangana vakamukwathe nga vamutunditha ha chipangi. * Yesu kashongayeye vandongethi vendi valinge vyuma mu kujeneka kulongwa mangana vawane mwakuliyoyethela muno mu kaye. Wendekele ngwendi mana a chifwa echi apwa a “vanu va hano ha kaye,” oloni wapangethele echi chithimo mu kulongetha vandongethi vendi thimpi imo yakama.

⁵ Yesu wathzivukile ngwendi vaka-kumukavangeya vavangi vakashakethzeka vingila vya kuliyoyethelamo ngwe mwalingile uje katumwa wakele mu vukalu. Mukemwo wavalekele ngwendi: ‘Kwateni vuthamba na vufuko vwa hano ha kaye, ngechi omwo vukahwa, cho [Yehova na Yesu] vakamitambula mwamuvwa mwilu.’ Tulilongetha vika ku chinangulo cha Yesu?

6. Vika twendekela ngwetu Njambi kayongwele ngwendi vanu valinge mingotho?

⁶ Yesu kalumbunwine ovyo vyatumbwilile vufuko ngwendi “vwa hano ha kaye.” Oloni Mbimbiliya yamwetha ngwayo Njambi kayongwele ngwendi vanu valinge mingotho. Yehova wanene Andama na Eva vyuma vyoshe mu Endeni. (Kusha. 2:15, 16) Omwo sipilitu ya kujela yatwamenenene chikungulukilo cha vaka-Kilisitu va kuvwavetha va mu chita cha myaka cha kulivanga, “na umo wahi watumbwile vyuma vyendi vije vyafukile kupwa vyendi, oloni valipangethzelele vyoshe vyavo vivakele navyo.” (Vili. 4:32) Kapolofweto Isaya wapolofwetele vya thimbu ije vanu vakalikuwa vyuma vya hano hathi mu kushula. (Isaya 25:6-9; 65:21, 22) Oloni matangwa ano, vaka-kukavangeya Yesu vanapande kukala na “mana” mu kulikwathetha “vufuko vwa hano ha kaye,” mangana valiyoyethe na kutwalelelaho kupangela Njambi.

7. Chinangulo muka chili ku mukanda wa Luka 16:10-13?

⁷ Tandeni Luka 16:10-13. Katumwa wa mu chithimo cha Yesu walikwatele vuthamba na vanu mangana vamukwathe. Oloni Yesu washongayeye vaka-kumukavangeya valikwate vuthamba na Yehova na Yesu. Mavesi anatako anamwetha kulitombola kuli mukati ka “vufuko vwa hano ha kaye” na kupwa va kulongwa kuli Njambi. Yesu wamwethele ngwendi tunapande kupwa va “kulongwa” mu kupangetha vufuko vwa hano ha kaye nga tuli navwo. Mu vingila muka?

8, 9. Endekeni myanja ya vanu vaje vali na kupangetha vufuko vwa hano ha kaye mu kulongwa.

⁸ Ngila imo itwatha kumwethela kulongwa mu kupangetha vufuko inapu kwana milambu ya kukwatha ku chipangi cha kwambulula cha  mu kaye mwoshe chije chapolofwetele Yesu. (Mateo 24:14) Mwanike umo wa ku India wakele na kachikasha kendi, cho wakele na kwakamo vimbongo vyalandethele vipupe vyendi nambe ngwetu vidoli. Mukashulile kaje kachikasha, wakalambwile vije vimbongo mangana vikwathe ku chipangi cha kwambulula. Ndolome umo wa ku India uje wakala na lihya lya makokonati, watwalele makokonati amangi ku ofisi ya vaka-kunungulula ndaka ya Malayalam. Walingile ngocho mwafwa wamwene ngwendi nga atwala makokonati ku ofisi, cho vimbongo vivanethi kukalandele makokonati vavipangetha ku vyuma vyeka. Oku kunapu kupangetha mana. Na vandolome va ku Greece vakatwala mathzi a olive na mavele na vyakulya vyeka ha Mbetele.

⁹ Ndolome umo uje wathethza livu na njuvo yendi mu Sri Lanka, natavetha vandolome valingile viwano vyakama nevi vyavindondo ha livu lyendi na kwana njuvo yendi mangana mukale vaje vali mu chipangi cha thimbu yoshe. Ou ndolome nakwatha manene vaka-kwambulula vapangethe mwela wendi kwa kujeneka kufweta. Mu mafuti muje muvanavindika chipangi chetu, vandolome vakatavetha kulingila viwano vya chikungulukilo mu vinjuvo vyavo, mangana vapainiya na vaka-kwambulula vavangi vawane kwa kukungulukila.

10. Vivethzikitho muka vikatundu mu kwana?

¹⁰ Myanja itunathimutwiya imwetha omwo vanu va Njambi vanapwila va “kulongwa mu vyuma vyavindondo,” kulumbununa kupangetha vufuko vwavo ku vyuma vya ku sipilitu. (Luka 16:10) Ava vavuthamba va Yehova vakalithzivi vati ha kulyana kwavo? Vathzivuka ngwavo kwana kukanene vufuko vwa “vuthunga.” (Luka 16:11) Ndokathzi umo muka-kulambula ku chipangi cha Vumwene wendekele ha vivethzikitho vyawanene mu kulinga ngocho ngwendi: “Njawana vivethzikitho vyavingi ha myaka yaingi mwafwa ya kwana. Kwana kwange kunanjilingitha njilithzivathane manene na vakwetu. Kunanjikwatha njipwe muka-kukonekela na kukwata mbunge na kutolilila ku chinangulo na kujeneka kuthziva shwamwa nga vyuma vimo kuvyalingiwile.” Vanu vavangi vanananguka ngwavo kwana kukanene vivethzikitho vyavingi vya ku sipilitu.—Myatho 112:5; Vithi. 22:9.

11. (a) Vika twendekela ngwetu nga twana tumwetha ngwetu twakala na “mana”? (b) Vanu va Njambi vali na kupwitha vati hamo lika? (Kengeni chikupulo ha liputa 7.)

¹¹ Kupangetha vufuko vwetu ku vyuma vya Vumwene kunapu kukala na “mana.” Kukala na mana kutukwatha kumona vingila vya kukwathelamo vakwetu. Vaje vali na vufuko vwa muno mu kaye, oloni kuvatha kukovela chipangi cha thimbu yoshe nambe kuya na kupangela ku mafuti eka, vatha kulambula vyuma vije vikwatha vakwavo. (Vithi. 19:17) Milambu ya kulyanukila ikakwatha ku chipangi cha kuthoneka mavulu na ku chipangi cha kwambulula mu mafuti muje muli vujene, muje vanu vavangi vali na kutambula vuthunga. Ha myaka yaingi, mu mafuti a kufwa ngwe Congo na Madagascar na Rwanda, ndando ya Vimbimbiliya yalondele manene. Thimbu imo ndando ya Mbimbiliya yapwile hamo na fweto yatambwile munu ha ngonde nambe ha chalumingo. Vandolome vakele na kwangulaho chuma  chimo, kulanda Mbimbiliya nambe kulanda vyakulya. Ngechi, munga ya Yehova ili na kupangetha milambu ya vanu vavangi mu kukundwiya chipangi cha kunungulula na kwana Vimbimbiliya ku munu na munu, kwambatethelela na vaje vatukalilongetha navo Mbimbiliya mangana tuvavoshe ‘tupwithe hamo.’ (Tandeni 2 Kolinte 8:13-15.) Ngechi, vaka-kwana na vaka-kutambula, voshe vatha kupwa vavuthamba va Yehova.

12. Avilahama wamwethele vati ngwendi wakulahelele Njambi?

¹² Chuma chikwavo chatha kutukwatha kulikuta vuthamba na Yehova chinapu kushakethzeka vufuko vwa “vuthunga” na kujeneka kulikoveletha manene mu mingotho ya muno mu kaye. Ha kukulahela, Avilahama wathethzele vufuko vwendi mu lifuti lya Ule na kukayoya mu vimbalaka mangana akatakamethe vuthamba vwendi na Yehova. (Heve. 11:8-10) Wakulahelele ngwendi Njambi ikeye Muka-kwana vufuko vwa vuthunga, cho wamwethele likulahelo lyendi ha kujeneka kushakethzeka vufuko vwa hano ha kaye. (Kusha. 14:22, 23) Ha kushaka kushongangeya mukwenje umo wa kufuka akale na likulahelo lya chifwa echi, Yesu wamulekele ngwendi: “Nga ushaka kupwa wa kulamba, ya ukalandethe vyoshe uli navyo ukane vimbongo ku tuhutu, cho ukakala na vufuko mwilu, athinoni wije unjikave.” (Mateo 19:21) Uje mukwenje kakele na likulahelo ngwe lya Avilahama, oloni kuli vanu vamo vakulahelele manene Njambi.

13. (a) Paulu wanangwile vati Timateo? (b) Twatha kupangetha vati chinangulo cha Paulu ano matangwa?

¹³ Timateo wakulahelele manene Njambi. Hanima ya kushangala Timateo ngwendi “lishwalale wamuvwa wa Kilisitu Yesu,” Paulu wamulekele ngwendi: “Naumo wai apanga chipangi cha vushwalale alikoveletha mu vipangi vya mingotho, mwafwa ashaka kuthzivitha kuvwaha uje namukoveletha vushwalale.” (2 Tima. 2:3, 4, NWT) Vaka-kukavangeya Yesu matangwa ano kwambatethelela na vaje vali mu chipangi cha thimbu yoshe va kutuvakana 1 milyoni, vakapangetha echi chinangulo cha Paulu. Vakavyana kulikoveletha mu mikuli na vyuma vya mu kaye mwafwa vakanuka chinangulo cha kwendeka ngwavo: “Vaje voshe vakumuna vapwa vindungo va vaka-kukumwitha.” (Vithi. 22:7) Satana washaka ngwendi tumanethele thimbu yayingi na ndthzili yetu yoshe ku mingotho ya muno mu kaye. Vyuma vimo vitwangula kulinga vinatha kutupwitha vindungo ha myaka yaingi. Kutambula maloni na kukumuna vimbongo vya chilika cha vulo na kukumuna minyau, vyatha kutunenela vishoti. Tumwetha ngwetu tuli na mana nga twathiwitha vuyoye vwetu na kutepulula ku mikuli na vyuma vya kulanda landa, mangana twathe kupangela mwamuvwa Njambi kethi kupwa vindungo va kano kaye ka mingotho.—1 Tima. 6:10.

14. Tunapande kulyangwila kulinga vika? Endekeni vyakumwenako.

¹⁴ Nga tuthzivuka vyuma vya theho manene, cho twatha kwathiwitha vuyoye vwetu. Munu na munakathzi wendi vakele na kampani yakama ya kupanga vyuma. Oloni lishungu lyavo lya kushangumuka lalo chipangi cha thimbu yoshe lyavashongangeyeye kulandetha kampani yavo na vwato vwavo na vyuma vikwavo vivakele navyo. Valyanene kukakwatha ku chipangi cha kutunga ku chikota chetu cha mu kaye koshe ku Warwick, New York. Hano vali na kupangela ha Mbetele na munavo wa mumbanda na munalume wendi, cho ha vyalumingo vimo vanapanga na vithemi va munalume vaje vakapangele ku chipangi cha kutunga ku Warwick. Ndokathzi umo wa ku Colorado, U.S.A., uje wapwa payiniya, wawanene chipangi cha thimbu yaindondo ku chishete cha vimbongo. Vakulunu va vipangi vavwahelelele manene pangethi yendi,  cho vamutavethele kupanga thimbu yoshe na kuvwethzelela ku vimbongo vivakele na kumufweta. Oloni wavyanene, mwafwa vathzivukile ngwendi chije chipangi cha thimbu yoshe, chimwonowetha kupanga mwamuvwa mu lihya. Tunendekako lika myanja yaindondo ya vangamba va Yehova vaje valyanene kumupangela. Kulyangwila kutwameka vya Vumwene kulutwe mu ngila eyi, kumwetha ngwavo twamona vuthamba vwetu na Njambi na vufuko vwa ku sipilitu kupwa vwa theho manene kutuvakana mingotho ya muno mu kaye.

15. Vufuko muka vwatha kutunenela kuvwahelela kwakama?

¹⁵ Kukala na vufuko vwa ku muvila kukumwetha ngwavo Njambi natuvethzikitha. Yehova akavethzikitha vaje vapwa “vaka-kufuka mu vipangi vyavivwa.” (Tandeni 1 Timateo 6:17-19.) Chakumwenako, omwo Lucia * wa ku Italy wathzivukile ngwendi ku Albania kuli vujene vwa vaka-kwambulula, waileko mu 1993 nameme kakele na vimbongo vya kukalikwatha navyo. Wakulahelele manene Yehova. Wakalilongethele ndaka ya Albania, cho wakakwathele vanu va kutuvakana 60 mangana valikundike kuli Njambi. Nameme vanu va Njambi vavangi vakambulwila mu mitambela muje kuvethi kutambula mwamuvwa muthzimbu, oloni vyuma vyoshe vyoshe vitulinga, mu kukwatha vakwetu vatanekeye vuthunga, vinapu vya theho kuli yetu na kuli vakevo.—Mateo 6:20.

16. (a) Vika vikalingiwa ku mingotho ya muno mu kaye kulutwe? (b) Kuthzivuka vyuma vikalingiwa kulutwe, kutulingitha tupangethe vati vufuko vwetu?

¹⁶ Yesu wendekele ngwendi vufuko vwa hano ha kaye “vukahwa.” (Luka 16:9) Vishete vya kutulikila vimbongo vinau, cho mu mafuti amangi muli vuhutu vwakama, oloni kulutwe tuchinavandamena vukalu vwakama kutuvakana ovu. Vulombelo na vupolitiki na mingotho ya muno mu kaye ka Satana vikahwa. Kapolofweto Ezekiyele na Zefaniya vapolofwetele ngwavo, ngolinde na siliva vije vinapu vya theho muno mu kaye ka mingotho ha myaka yaingi, vikapwa vyangocho. (Ezeki. 7:19; Zefa. 1:18) Tukalithziva vati omwo tuketa ku mamanethelelo a kaye na kukamona ngwetu twafwitanganene lika kushakethzeka “vufuko vwa hano ha kaye” kutuvakana kushakethzeka vufuko vwa vuthunga? Tukalithziva ngwe munalume umo uje wafwitanganene mu kulilundikila vimbongo vyavingi vije kuvyamukwathele. (Vithi. 18:11) Chili vene, ovu vufuko vukahwa, ngechi ino ikeyo thimbu ya kuvupangetha mu ‘kulikwata vuthamba’ na Yehova na Yesu. Vyuma vyoshe vitulinga mu kukundwiya Vumwene vwa Yehova vitufukitha ku sipilitu.

17, 18. Vivethzikitho muka vivakalikuwa vavuthamba va Njambi kulutwe?

¹⁷ Omwo Vumwene vwa Njambi vukaija kukukakala kufwetela vinjuvo nambe kukumuna vimbongo nambe kuvinja, cho vyakulya vikalithala. Vanu va Yehova vakalikuwa vyuma vyavivwa vije vikakala mu kaye kakaha. Ngolinde na siliva na vufuko vweka tukavipangetha mu kumunga na kuvwahetha vyuma mangana visholoke mwamuvwa, kethi kuvilandetha embwe. Vyuma vyavivwa vya kutungitha vya kufwa ngwe miti na mamanya na vikungo vikalithala. Vavuthamba vakatukwatha manene, kujeneka kuvafweta. Mu kaye kakaha vanu vakalikuwa vyuma vyavingi.

¹⁸ Evi vyuma vitunendeka helu vinapu vimo vya vivethzikitho vivakalikuwa vaje valikwata vuthamba na Yehova na Yesu. Vaka-kulemetha Yehova va hano hathi vakavwahelela manene omwo vakathziva Yesu avathana ngwendi: “Ijeni, yeni vanavethzikitha Tate. Shwaneni Vumwene vuje vamivwahethelele tunde ku kutanga kwa kaye.”—Mateo 25:34.