1, 2. (a) Ñanda muka ya theho ije yakundama ku vanu voshe? (b) Vuvwa muka vuli mu kumona eyi ñanda kupwa ya theho?

VANU vavangi ano matangwa vamona vimbongo kupwa vya theho manene. Vithinganyeka vyavo vyakala lika ku kulikungulwila vufuko na kukakateya lika vivali navyo. Veka vamona kulikangula na nanga na vyuma vivanafwitangana kupwa vya theho.

² Oloni ñanda yakama manene inakundama ku vanu voshe inapu kushangathzala chiyulo cha Yehova. Kutwapandele kwechelela vyuma vyeka vitwonowethe kumona vukama vweyi ñanda. Echi chinatha kulingiwa vati? Vipangi vya litangwa na litangwa vinatha kututhzethzametha manene na kutwonowetha kumona theho ya kwimanena chiyulo cha Njambi. Cho lalo vyetheko vyetu navyo vyatha kututhzeyetha. Oloni nga twamona ngwetu kwimanena chiyulo cha Yehova kwapwa kwa theho, cho tulivwahethela kukanyamena vyetheko vya litangwa na litangwa. Cho lalo tushwenya kuyehi na Yehova.

3. Vyuma muka vyendekele Satana vya kukundama ku chiyulo cha Njambi?

³ Vyalingile Satana Liyavolo vyalingitha vanu vajeneke  kukulahela chiyulo cha Yehova. Namwetha ngwendi Yehova katha kuyula mwamuvwa mwafwa akomina vanu vendi vyuma vyavivwa. Majwi a Liyavolo amwetha ngwavo vanu vatha kupwa va kuvwahelela nga valiyula vakevo vavenya. (Kusha. 3:1-5) Cho lalo Satana wamwethele ngwendi kukwethi munu atha kutwalelelaho kupwa wa kulongwa kuli Yehova Njambi na chiyulo chendi nga aliwana na chetheko. (Yombi 2:4, 5) Yehova nechelela thimbu kwita mangana vanu valimwene makuli a Liyavolo uje wendekele ngwendi twatha kukala mwamuvwa kujeneka chiyulo cha Njambi.

4. Mwafwa vika ñanda ya chiyulo cha Njambi inapande kuhwa?

⁴ Yehova athzivuka ngwendi majwi a Liyavolo apwa a makuli. Cho mwafwa vika Njambi nechelela eyi ñanda kwambata thimbu yailaha na kutavetha Satana amwethe indi majwi endi apwa a vuthunga? Chikumbululo chakundama tungelo na vanu. (Tandeni Myatho 83:18.) Munalume na munakathzi va kulivanga na vakwavo veka vavangi vanavyana chiyulo cha Yehova. Echi chinatha kulingitha vamo vathinganyeke ngwavo mpamo vyendekele Liyavolo vyapwile vya vuthunga. Nga tungelo na vanu kuvawana muyalumbunukila eyi ñanda, cho kukukala kulitombola mukati ka mafuti na miyati na vindaka na vinanga na vanu. Oloni omwo Yehova akasholola ndthzili yendi, vanu voshe vakononoka ku chiyulo chendi cha kuthungama. Kukakala lalo kwoloka.—Efeso 1:9, 10.

5. Vika vitunatha kulinga mu kwimanena chiyulo cha Yehova?

⁵ Kulutwe Njambi akasholola mwamuvwa ngwendi ikeye napande kuyula, cho akatundithako chiyulo cha Satana na vanu chije chinonwa kuvwahetha vyuma. Njambi mwakayula kwitila mu Vumwene vwa Mesiya, vyuma vikenda mwamuvwa, cho vanu va kulongwa vakamwetha ngwavo vakevo vakakwimanena chiyulo cha Njambi. (Isaya 45:23, 24) Neni mushaka kupwa va kulongwa na kwimanena chiyulo cha Yehova ndi? Mukemwo vene. Mupwa vaka-kwoloka nga mwaka mbunge ku ñanda eyi yakama na kuthzivithitha vukama vwayo.

6. Kwimanena chiyulo cha Yehova kwapwa vati kwa theho?

⁶ Ngwe mutunendekela, kwimanena chiyulo cha Yehova kunakundama manene vanu voshe. Kwapwa kwa theho manene kutuvakana vyuma vyoshe vije vikanenela vanu kuvwahelela. Kuma echi chimwetha ngwavo kwovoka kwetu kethi kwa theho, cho Yehova katwakele mbunge ndi? Embwe. Mwafwa vika?

7, 8. Mwafwa vika kulishulithilila kwa vikulahetho vya Njambi kunambatethelela na kushangathzala chiyulo chendi?

⁷ Yehova wathzema manene vanu, cho vapwa va theho kuli ikeye. Mukemwo watavele ngwendi maninga a Munendi etike mangana tukayoye myaka yoshe. (Yowa. 3:16; 1 Yowa. 4:9) Nga Yehova kashulithilila vikulahetho vyendi, cho Liyavolo atha kwendeka ngwendi Njambi wapwa muka-makuli, uje akomina vanu vyuma vyavivwa, cho lalo chiyulo chendi kuchethi mwamuvwa. Cho lalo vaka-kulwitha vanatha kwihula ngwavo: “Ikeye wakulahethele kwija indi vati? Ali kulijo? Vakukulwila vetu vanathsi laja, oloni vyuma vyoshe vichili ngwe muvyapwile laja tunde ha kutanga kwa kaye.” (2 Petu. 3:3, 4) Ngechi, Yehova akasholola ndthzili yendi na kwovola vanu va kwononoka. (Tandeni Isaya 55:10, 11.) Cho lalo Yehova wapwa muka-kuyula  mu chithzemo. Twakulahela ngwetu atwalelelaho kuthzema vangamba vendi va kulongwa na kuvamona kupwa va theho.—Kutu. 34:6.

⁸ Nameme chiyulo cha Yehova chapwa cha theho kutuvakana kwovoka kwetu, oloni echi kuchilumbununa ngwavo kethi tu va theho kuli ikeye. Oloni tunapande kukala na vithinganyeka vyavivwa ha chiyulo cha Njambi na kwovoka. Kukala na vithinganyeka vyavivwa kutukwatha twake mbunge ku kukundwiya chiyulo cha Yehova.

9. Satana wavangeyeye Yombi ñanda muka? (Kengeni chikupulo ha liputa 22.)

⁹ Mu livulu lya Yombi vanamwethamo theho ya kukala na vithinganyeka vyavivwa. Eli livuli lyapwa limo lya mavulu avalivangele kuthoneka. Omu mu livulu tukatandamo ngwetu Satana wavangeyeye Yombi ñanda ya makuli ha kwendeka ngwendi nga Yombi aliwana na tuyando, cho katwalelelaho kulongwa kuli Njambi. Satana walekele Njambi ngwendi ayandethe Yombi. Yehova wavyanene, oloni wechelelele Satana ayandethe Yombi omwo wamulekele ngwendi: “Vyuma vyoshe vyali navyo vili mu mavoko ove.” (Tandeni Yombi 1:7-12.) Mu kathimbu lika kakandondo vyuma vya Yombi vya kufwa ngwe vangamba na vana vendi likumi na vufuko vwendi vwoshe vyanyongele. Satana walingile evi mu kumwetha ngwe Njambi ikeye wakele na kuyandetha Yombi. (Yombi 1:13-19) Kutundoho, Satana wanenelele Yombi mushongo wakama. (Yombi 2:7) Cho lalo majwi amavi a munakathzi wendi na vavuthamba vendi vatatu amuvavalethele manene ku mbunge.—Yombi 2:9; 3:11; 16:2.

10. (a) Vika vyalingile Yombi vije vyamwethele ngwavo wapwile wa kulongwa kuli Njambi? (b) Wathevukile vati?

¹⁰ Vika vyalingiwile? Makuli a Satana ajombolokele. Yombi katengulukilile Njambi. (Yombi 27:5) Oloni thimbu imo, Yombi wakele na vithinganyeka vya kuhenga. Washangumukile kulimona ngwe muka-vuthunga na kwihothzola Njambi ha vyuma vyakele na kuyandela. (Yombi 7:20; 13:24) Tunatha kuthinganyeka ngwetu Yombi kaviyithile mwafwa wakele na kuyanda, oloni Njambi wamwene ngwendi kwapwile kwa theho kumunangula. Yehova wamulekele vika?

11, 12. Yehova wakwathele Yombi ananguke vika, cho Yombi walingile vati?

¹¹ Majwi endekele Njambi kuli Yombi ali mu kapetulu 38 kutwala 41 ka livulu lya Yombi. Oloni Njambi kalekele Yombi kutwatundile tuyando twaliwanene natwo. Majwi a Yehova kuli Yombi kuapwile a kumuleka vyakele na kuyandela ngwe ngwavo ikeye wamunenelele  tuyando. Yehova wakwathele Yombi ananguke ngwendi Njambi wapwa wakama kutuvakana ikeye. Cho lalo wakwathele Yombi athzivuke ñanda yakama yakatukile. (Tandeni Yombi 38:18-21.) Echi chakwathele Yombi akale na vithinganyeka vyavivwa.

¹² Kuma Yehova wakalukile ha kunangula Yombi munima ya kutakamena tuyando ndi? Embwe, nambe Yombi kathinganyekele ngocho. Nameme Yombi wakele mu vukalu, oloni washangumukile kwendeka vyavivwa. Wendekele ngwendi: “Njinathzivi shwamwa ya vije vyoshe njinendeka, cho njitumbama mu livu na mu lito kumwetha ngechi njinatenguluka.” Yehova wanangwile Yombi mu ngila yaivwa, cho Yombi watengulukile. (Yombi 42:1-6) Elihu ikeye walivangele kunangula Yombi. (Yombi 32:5-10) Omwo Yombi wononokele, na kutengulula vithinganyeka vyendi, Yehova wamwethele ngothzi na kuli vavuthamba va Yombi omwo wakanyamenene vyetheko mu kulongwa.—Yombi 42:7, 8.

13. Vinangulo vya Yehova vyakwathele vati Yombi munima ya vyetheko vyaliwanene navyo?

¹³ Majwi a Yehova atwaleleleho kukwatha Yombi nameme munima ya vyetheko vyaliwanene navyo. Mu ngila muka? Nameme Yehova “wavethzikithile Yombi ha matangwa endi a kukotokela kutuvakana ha matangwa endi a kulivanga,” oloni mpamo kulikangula na kukala lalo na vufuko ngwe mwa laja kwambatele thimbu, cho ‘wakukele lalo na vana va vanalume vatanu na vavali na vana va vanakathzi vatatu.’ (Yombi 42:12-14) Chili vene, vana va Yombi vaje vathsiyile Satana vamuthethzele mu vuthiwa. Mpamo thimbu imo wakele na kwanuka tuyando twaliwanene natwo. Nambe ngwavo mu kwita kwa thimbu Yombi wathzivithithile vyayandelele, oloni mpamo wathinganyekethetheleho manene. Ha thimbu oyo, wanukile kunangula kwa Njambi. Kulinga ngocho kwamukwathele akale na vithinganyeka vyavivwa vije vyamuthzembelekele.—Myatho 94:19.

14. Tulilongetha vika ku vyuma vyaliwanene navyo Yombi?

¹⁴ Netu ñanda ya Yombi yatha kutukwatha kukala na vithinganyeka vyavivwa na kututhzembeleka. Yehova nanyungilila eyi ñanda mu kushaka ‘kutulongetha, ngechi tukale na lilavelelo lya kutunda ku lukakateya na kukutakametha kuje kutunda mu Vithoneka.’ (Loma 15:4) Vika vitulilongethaho? Cha kulivanga, tulilongethaho ngwetu vyuma vya mu kuyoya kuvyapandele kutwivaletha ñanda yakama ya kwimanena chiyulo cha Yehova. Cho lalo twanukeni ngwetu chuma chakama chitunapande kulinga mu kwimanena chiyulo cha  Njambi chinapu kutakamena vyetheko vyakama ngwe mwalingilile Yombi.

15. Theho muka yakala mu kukanyamena vyetheko?

¹⁵ Vika kwapwila kwa theho kuthinganyeka ha kulongwa kwetu? Kwapwa kwa theho mwafwa kulinga ngocho, kututakametha ku sipilitu. Vyetheko kuvyapwile vihitho vya kutunda kuli Yehova, oloni vikatukwatha twimanene chiyulo chendi. (Vithi. 27:11) Kukakateya kulingitha “ngechi Njambi atutambule” na kukanyametha lilavelelo lyetu. (Tandeni Loma 5:3-5.) Ñanda ya Yombi imwetha ngwayo Yehova wapwa “muka-kutetela na mema ku mbunge.” (Yako. 5:11) Ngechi twakulahela ngwetu akatuvethzikitha hamo lika na vakwetu voshe vaje vali na kwimanena chiyulo chendi. Kuthzivuka eyi ñanda kutukwatha “kukakateya mu vyuma vyoshe na kuthimpa” na kujolela.—Kolo. 1:11.

16. Mwafwa vika kunapu kwakuvwa kuthinganyeka vya kwimanena chiyulo cha Yehova?

¹⁶ Kwimanena chiyulo cha Yehova kunatha kukaluwa. Thimbu imo, vukalu vutukaliwana navwo vunatha kututhzeyetha. Nameme vukalu vwavundondo vunatha kusholoka ngwe vwakama nga tutwalelelaho kuvuthinganyeka. Ngechi, kunapu kwakuvwa kuthinganyeka ha kwimanena chiyulo cha Njambi omwo tuliwana na vyetheko.

17. Kuthzethzama mu vipangi vya Yehova kutukwatha vati twake mbunge ku kwimanena chiyulo cha Njambi?

¹⁷ Kuthzethzama mu vipangi vya Yehova kutukwatha kwaka mbunge ku ñanda ya chiyulo cha Njambi. Chakumwenako, ndokathzi Renee wavinjile mushongo wa kalepa na kansa. Omwo wakele mu chipatela, wambulwile kuli vaka-kuthaka na kuli vakwavo vaka-kuvinja na kuli vaka-kumumenekela. Ha thimbu oyo, wambulwile maola a kupwa 80 mu vyalumingo vivali na matangwa. Renee watwaleleleho kwimanena chiyulo cha Yehova kweta na ku kuthsa kwendi. Kulinga ngocho kwamuthzembelekele mu vukalu vwendi

18. Vyuma vyaliwanene navyo ndokathzi umo vitukwatha vati tumone theho ya ku kwimanena chiyulo cha Njambi?

¹⁸ Tushaka kutwalelelaho kwimanena chiyulo cha Yehova nambe ngwavo tuliwana na vyetheko vya litangwa na litangwa. Jennifer wakele ku litulilo lya vifulayi mu kuvandamena fulayi ya kuya kwimbo lyavo. Vifulayi vyavingi vavivindikile kwenda. Nameme wajukile na kuthziva vuli, kathzeyele. Oloni walombelele mangana awane vingila vya kukwathelamo vakwavo ku sipilitu, vaje vakele mu vukalu vwa kulifwa na vwendi. Vika vyalingiwile? Wambulwilile vanu vavangi na kuvana mavulu amangi. Wendekele ngwendi: “Yehova wanjivethzikithile na kunjana ndthzili ya kwambulula vya lithzina lyendi mu ngila yaivwa nambe ngwavo njakele mu vukalu.” Wakele mbunge ku kwimanena chiyulo cha Yehova.

19. Vangamba va Yehova vali nakwimanena chiyulo cheya?

¹⁹ Kwimanena chiyulo cha Yehova kukekwo kwangununa vulombelo vwa vuthunga ku vulombelo vwa makuli. Vanu va Njambi vanatwalelelaho kwimanena chiyulo chendi. Ha kupwa vaka-kwimanena vulombelo vwa vuthunga, umo na umo wetu napande kutwalelelelaho kwimanena vyuma vili mu Mbimbiliya.

20. Yehova akalithzivi vati omwo mulifwita kwimanena chiyulo chendi?

²⁰ Anukeni ngweni Yehova akalithzivi kuvwaha omwo mulifwita kwimanena chiyulo chendi mu kulongwa na kukolethela vyetheko (Myatho 18:25) Mu chilongetha chinatako tukathimutwiya ha vyuma vikwavo vimilingitha mwimanene chiyulo cha Yehova na mbunge yeni yoshe nomwo mwatha kulingila ngocho.