YEHOVA NJAMBI ashongangeya vaka-Kilisitu vakale mu kwoloka mu kuyoya kwavo kwoshe. Nga vaka-kulemetha Njambi wa vuthunga vayoya mu kwoloka, cho valikwatathana. Echi chikecho chikalingitha vaka-kaye vamone vuvwa vwa chikungulukilo cha vaka-Kilisitu.

Chakumwenako, omwo chimbanda umo wa ku Madagascar wamwene likwatathano lya Vakaleho va Yehova, wendekele ngwendi: ‘Nga kulutwe njikashangumuka kulikwatathana na vulombelo, ovu vukevwo vulombelo vunjikalikwatathana navwo. Mukwita kwa thimbu, wechelele vilinga vyendi vya manthseno na kuvwahetha vulo vwendi vuje kuvwalitombwele na vithoneka, cho wapwile muka-kulemetha Yehova, Njambi wa kwoloka.

Ha mwaka na mwaka, vanu vavangi vakalikwatathana na chikungulukilo cha vaka-Kilisitu muje mwakala kwoloka kuvakalishungwiya, ngwe mwalingile uje chimbanda. Oloni Mbimbiliya yamwetha ngwayo kukala na “lifuwa” na vutenu mu chikungulukilo, kunatha kunena lyangununo na kuthsiya vuthamba vwetu na vakwetu. (Yako. 3:14-16) Mbimbiliya yatuleka lalo vyuma vitunapande kulinga mu kumanetha vukalu mangana tukale mu kwoloka. Tuchithimutwiyeni ha vukalu vutwatha kuliwana navwo nomwo mwakuvumanethela.

“Kunjakele na kulithzivathana mwamuvwa na ndolome injakele na kupanga nendi. Ha thimbu itwakele na kuliyalumukila, vanu vethzile kwa kumona vili na kulingiwa.”—CHRIS.

“Ndokathzi injakele na kuya nendi mu lihya wavyanene kutwalelelaho kuya nange mu lihya. Kukapwa muje, wechelele na kunjendeketha. Kunjathzivukile vyalingilile ngocho.”—JANET.

“Thimbu imo twakele na kuthimutwiya ha foni tuvatatu. Umo wetu washikile, cho njathinganyekele ngwange nashutula. Ngechi, njashangumukile kumufweya ha foni, kumani ikeye ali na kutolilila.”—MICHAEL.

“Vapayiniya vavali va mu chikungulukilo chetu vashangumukile kulipyakana. Kuvakele na kulyendeketha mu chithzemo. Kujeneka kulithzivathana kwavo kwathzeyethele vakwavo.”—GARY.

Munatha kuthinganyeka ngweni hamo ovu vwapwile vukalu vwavundondo. Oloni evi vilinga vinatha kuvulumuna vakwavo mu vithinganyeka na ku sipilitu. Oloni muvwahelela manene kuthzivuka ngweni ava vandolome na vandokathzi vatunendeka, vakavangeyeye vinangulo vya mu Mbimbiliya mu kumanetha vukalu vwavo. Muthinganyeka ngweni vinangulo muka vya mu Mbimbiliya vivakavangeyeye?

“Kethi muye na kulithzunga mu ngila.” (Kusha. 45:24) Yosefa ikeye wendekele awa  majwi mu kunangula vandolome vendi omwo velukile kuli vaishe. Majwi endi apwile amavwa. Nga munu kakwata mbunge yendi na kupwa wa kuluvalaluvala, natha kuluvaletha na vakwavo. Chris wanangukile ngwendi wakele na vuthzeye vwa kulyaletha, cho kashakele ku munangula. Mu kushaka kutenguluka, walombele likonekelo kuli ndolome yaliyalumukilile nendi na kupangela ha vuthzeye vwendi vwa kuluvalaluvala. Mukwavo muvapangelele wanangukile kulifwita kwa Chris, cho nendi watengulukile. Ha thimbu ino, vali na kulikuwa kupangela Yehova hamo lika.

“Ha kujeneka kunangula kwakuvwa vyuma vikavihya.” (Vithi. 15:22) Janet wamwene ngwendi wapandele kuthzivithitha mwamuvwa vyanenethele ndokathzi yendi alinge ngocho. Ngechi, wathimutwiyiye nendi mwamuvwa. Ha thimbu ya kuthimutwiya kwavo, Janet walombele uje ndokathzi athzituke kwendeka vyuma vyamuluvalethele. Ha kulivanga valichokotele, oloni mu kwita kwa thimbu vamanethele vukalu vwavo mu kathingimiko. Uje ndokathzi wanangukile ngwendi wathinganyekelele Janet vyuma vije kalingile. Ngechi, walombele likonekelo, cho valikwatathanene lalo mu kupangela Yehova hamo lika.

“Nga ukombelela ñombelo ku mutula, cho kuje vene wanuka mulonga uwavulumwine kuli mukweni, thethza ñombelo yove ku mutula, ha kulivanga ya ukalithambethe na mukweni.” (Mateo 5:23, 24) Yesu ikeye wendekele awa majwi mu Ñanda yendi ya ha Munkinda. Michael kalithzivile mwamuvwa omwo wanangukile ngwendi vyuma vyalingile vyapwile vyavivi. Wayongwele kwetheka mwathelele mwoshe kukala na ndolome yendi mu kwoloka. Waile kuli ndolome yendi na kukalomba likonekelo ha majwi amavi endekele. Vika vyatundilemo? Michael wendekele ngwendi: “Ndolome yange wanjithambethele kutundilila kwithi ya mbunge yendi.” Vashangumukile lalo kulikwatathana.

“Pweni vaka-kulimanena umo na mukwavo, cho lithambetheni umo na mukwavo nga umo weni ali na kulinyenga hali umo na mukwavo.” (Kolo. 3:12-14) Ha kushaka kukwatha vaje vapainiya vavali valipyakanene, mukulunu umo wavalombele vathinganyeke ha vihula evi: ‘Kuma tunapande kwechelela vukalu vwetu tuvavali mangana vuthzeyethe vakwetu ndi? Kuma kuli vyuma vyatha kutwonowetha kulikonekela umo na mukwavo na kutwalelelaho kupangela Yehova mu kwoloka ndi?’ Vatambwile kunangula kwa uje mukulunu na kupangelaho. Ngechi, ha thimbu ino vali na kulikwatathana mu kwambulula muthzimbu wauvwa.

Kupangetha chinangulo chili ku mukanda utunendeka wa Kolose 3:12-14, kunatha kutukwatha nga munu umo atuvulumwina. Vanu vavangi vanananguka ngwavo nga munu wapwa wa kulikehetha atha kukonekela na kwivalako. Vati cho nga vukalu anga vuchitwalelelaho, kuma natha kupangetha chinangulo chili ku mukanda wa Mateo 18:15 ndi? Chinangulo  cha Yesu aha, chimwetha vyuma vitunapande kulinga nga munu natuvulumwina mulonga wakama. Oloni tunatha kupangetha echi chinangulo na ku milonga yaindondo. Munatha kuya kuli ndolome nambe ndokathzi yeni na kuthimutwiya vukalu vweni mu kathingimiko na kuvumanetha.

Mu Mbimbiliya muli vinangulo vikwavo lalo vije vyatha kutukwatha. Yatunangula ngwayo tunapande kumwetha “vushuka vwa mundthzindthzime . . . chithzemo, kujolela, kwoloka, lukakateya, ngothzi, vuvwa, kulongwa, kulikehetha na kulinyunga.” (Ngala. 5:22, 23) Evi vifwa vya vunjambi vikanene kwoloka ngwe muje mathzi avakaka ku makina akalingitha ngwavo aje makina apange mwamuvwa.

Mu chikungulukilo mwakala vanu va vifwa vya kulithethzathethza, cho munu na munu wakala na chifwa chendi, cho evi vifwa vyatha kukwatathanetha vanu. Oloni oku kulithethza kwa vifwa kunatha lalo kunena vukalu. Mukulunu umo ali na cheke wendekele chakumwenako chimo ngwendi: “Munu wa shwamwa kukamukaluwila kulithzima vuli na vanu vaka-ndthzandthzu. Evi vifwa vinatha kusholoka ngwe kuvyatha kunena vukalu, oloni vinatha kunena vukalu vwakama.” Muthinganyeka ngweni vanu vaje vakala na vifwa vyakulithethza vatha kulipyakana ndi? Tuchithimutwiyeni hali ava tupositolo vavali. Petulu wapwile munu wakufwa vati? Munatha kuthinganyeka ngweni wapwile muka-mbunge ya vwathi vwathi na muka-kulyendekela. Yowano cho wafwile vati? Hamo wakele na chithzemo, cho wapwile muka-kwendeka mu kathingimiko. Hamo kuli vyuma vimo vyalingithile ava tupositolo valikwatathane. Nambe ngwavo valithethzele mu vifwa, oloni vapangelele hamo lika. (Vili. 8:14; Ngala. 2:9) Echi chimwetha ngwavo nameme matangwa ano, vaka-Kilisitu vaje vali na vifwa vya kulithethzathethza vatha kupangela hamo lika.

Mpamo mu chikungulukilo cheni muli ndolome  uje akendeka vyuma vije kuvyethi kumithzivitha kuvwaha ku mbunge. Oloni anukeni ngweni Kilisitu wathsililile owo munu, cho munapande kumuthzema. (Yowa. 13:34, 35; Loma 5:6-8) Ngechi, thimbu kanda muthsiye vuthamba vweni na uje munu, munapande kulihula evi vihula: ‘Kuma ndolome napokola mashiko a mu Vithoneka ndi? Kuma akendeka ngocho mu kushaka kunjithzivitha kuvavala ku mbunge ndi? Indi hamo twakala na vifwa vya kulithethza?’ Tunapande kulihula lalo echi chihula cha theho manene: ‘Vifwa muka vyakala navyo uje ndolome, vije vyatha kunjikwatha?’

Echi chihula cha mamanethelelo chinapu cha theho manene. Nga uje munu wapwa muka-kwendeka manene, oloni yeni mwapwa muvakwoloka kulu, cho thinganyekeni vukwathi vumunatha kuwana mu kumutolilila omwo athimutwiya mu lihya. Munatha kupanga nendi mu lihya mangana mumone vyuma vimwatha kulilongetha kuli ikeye. Nga munanguka ngweni ikeye wapwa muka-kwana manene kutuvakana yeni, kuma kumwatha kumutembwinina mu kwana vyuma ku tukulukathzi na vavethzi na tuhutu mangana muwane kuvwahelela kuje kukatundu mu kwana ndi? Ngechi, nameme vifwa vyeni vyalithethza nevi vya ndolome yeni anga mwatha kupangela hamo nga mukenga ha vilinga vyendi vyavivwa. Kukenga ha vuvwa vwa vakweni kunatha kunena likwatathano na kwoloka mu chikungulukilo nameme kumwalitombwele mu vyuma vyoshe.

Yundiya na Sintike hamo vakele na vifwa vya kulithethza. Oloni kapositolo Paulu wavashongangeyeye vetheke “kulithzivathana ngwe vandokathzi muli Mwene.” (Fili. 4:2) Neni muketheka mumwathela mwoshe kuyoya mu kwoloka na vakweni ndi?

Nga tutwalelelaho kuthzinda vakwetu, chithzindo chetu chinatha kunena vukalu ngwe muje shaku ikaviyithila vimbuto nga kutuvishakwila. Nga mu mbunge yetu mwashulu chithzindo, cho echi chinatha kutanganetha likwatathano lya chikungulukilo. Nga  twathzema Yehova na vandolome vetu, cho kututavetha vifwa vyetu vitanganethe likwatathano lya vanu va Njambi.

Nga tukala na vithinganyeka vya kushaka kukala na vakwetu mu kwoloka omwo tumanetha vukalu vwetu, tulimwena vuvwa vutundamo. Chakumwenako, Mukaleho umo wendekele ngwendi: “Ndokathzi umo wakele na kunjimona ngwe njimwanike. Echi chanjithzivithile kuvavala ku mbunge. Omwo njatwaleleho kulithziva ngocho, njashangumukile kumukwita vingamba. Njalyendekethele mu mbunge yange ngwange: ‘Kunjimuthingimika mwafwa nendi kethi na kunjana kathingimiko kananjipande.’”

Ou Mukaleho nendi wathinganyekele ha vilinga vyendi. Wendekele ngwendi: “Njanangukile vuthzeye vwange, cho njalithzivile manene shwamwa. Njamwene ngwange njapandele kutengulula vithinganyeka vyange. Njalombelele kuli Yehova ha ñanda eyi, munjamanethele kulombela, njakalandelele ou ndokathzi vwana vumo na kumuthonekela mukanda wa kulomba likonekelo ha vuvi vunjalingile. Twalivumbatelele na kulithzivathana ngwetu twivale ku vukalu vwetu, ngechi vwahwile njwa.”

Vanu vathzema kukala mu kwoloka. Oloni muvakavana moko, vakalyaletha na kulinga vyuma vije vikanene lyangununo. Echi chikalingiwa manene kuli vaje kuvethi kulemetha Yehova, oloni vangamba vendi vaje vali na kwimanena lithzina lyendi vanapande kuyoya mu kulikwatathana na kwoloka. Wahwimininine Paulu athoneke ngwendi: “Njili na kumithindiya . . . ngwange, yoyeleni ha mwonyo uje unalitheteka na theteko ije yanamyakela Njambi omwo wamithanene. Thimbu yoshe pweni vaka-kulilumbilitha, vaka-kulikehetha na vaka-lukakateya. Shololeni chithzemo cheni mu kuliyandela umo na mukwavo. Nyungeni mwamuvwa manene kulitombola kwa mbunga ije yanamyana mundthzindthzime ha kwoloka chije chinamikutila hamo lika muvavoshe.” (Efeso 4:1-3) Naumo wahi atha kulanda echi ‘kwoloka chije chinatukutila hamo’ lika. Twethekeni mutwathela mwoshe kunyungilila echi kwoloka mu kulikonekela umo na mukwavo nga tunalivulumwina.