1, 2. Yehova akatuthzembeleka vati mu tuyando twetu, cho Lijwi lyendi lyatukulahetha vika?

NDOLOME Eduardo wa muthzike wathimutwiyiye na ndolome Stephen uje neshwala mu vulo, ha tuyando tuvakaliwana natwo vaje vali mu malo. Eduardo wathinganyekele ha majwi ali ku 1 Kolinte 7:28 akwendeka ngwavo: “Oloni njinamitetela lika ha tuyando twa ha litangwa na litangwa tuje vakakala natwo vaka-malo.” Eduardo wehwile ngwendi: “‘Tuyando’ muka tuvanendeka aha, cho njikatutakamena vati omwo njambata?” Thimbu kanda amukumbulule, Stephen walekele Eduardo ngwendi athinganyeke ha vyuma vikwavo vyathonekele kapositolo Paulu ngwendi, Yehova “Njambi kuje kukatundu vukwathi vwoshe. Ikeye muka-kututhzembeleka mu tuyando twetu twoshe.”—2 Koli. 1:3, 4.

² Yehova wapwa Tate yetu wa chithzemo uje akatuthzembeleka nga tuli mu tuyando. Hamo neni kuli thimbu imo imwalimwenenene vukwathi vwa kutunda kuli Njambi kwitila mu Lijwi lyendi. Twakulahela ngwetu Njambi atukwatha ngwe mwakwathelelemo  vangamba vendi va kuthañulu.—Tandeni Njelemiya 29:11, 12.

3. Tuthimutwiya ha vihula muka?

³ Nga tuthzivuka mwamuvwa vyuma vinanenetha vukalu, cho twatha kuvutakamena. Echi chatha kukwatha vanu vaje vali mu malo na vaje vali na vinanga. Vyuma muka vyatha kunena ‘tuyando’ twendekele Paulu? Myanja muka ya mu Mbimbiliya neyi ya matangwa ano ije yatha kututakametha? Kuthzivuka evi vyuma kutukwatha tupwe va kukanyama.

4, 5. Vyuma muka vikwavo vikanene ‘tuyando twa ha litangwa na litangwa’?

⁴ Kuthañulu, Njambi wendekele ngwendi: “Omu mukemwo munalume akathethza ishe na vaina na kulipandakana na munakathzi wendi, cho vakapwa muvila umo lika.” (Kusha. 2:24) Yehova wendekele awa majwi omwo watungile vulo vwa kulivanga. Oloni vanu va kujeneka kulumbunuka vaje vakovela mu vulo na kushangumuka nanga vatha kuliwana na tuyando. (Loma 3:23) Munakathzi akatundu mu mavoko a vithemi vendi na kumutwamenena kuli munalume wendi. Njambi nana munalume moko ya kutwamenena munakathzi wendi. (1 Koli. 11:3) Vanalume na vanakathzi vamo vaje vanalyambata kukavakaluwila kuthethza vithemi vavo na kulivwekela. Lijwi lya Njambi limwetha ngwavo munakathzi vakamutwamenena kuli munalume wendi, kethi kuli vithemi vendi. Likwatathano mukati ka vithemi na vana vavo vaje vanalyambata linatha kwilukila munima, cho echi chinatha kunena vishoti kuli vaje vanalyambata.

⁵ Vishoti vikalivwethzelela nga munakathzi aleka munalume wendi ngwendi ali na limo. Kakangi, munalume na munakathzi vakavwahelela kukala na mwana, oloni vakalishoshomwena lalo mwakunyungila limo na kunyunga mwamuvwa mwana nga athemuka. Kutundoho, vakalishoshomwena ha vimbongo vivanapande kulikwathetha mu kunyunga munavo. Nga mwana athemuka vyuma vikatenguluka. Chithemi wa munakathzi akakela manene mana ku kunyunga munendi. Kakangi, munalume akalithzivi ngwe munakathzi wendi namuyengula mwafwa ya kuthzethzama mu kunyunga mwana. Munalume nendi akathinganyeka mwanapande kulelelamo munendi. Vipangi vyendi vya kunyunga nanga vikalivwethzelela mwafwa ya mwana uje nathemuka.

6-8. Kujeneka kukala na vana kukanene vati vishoti?

⁶ Kuli vukalu vukwavo lalo vuje vuvakaliwana navwo vanu vamo vaje vali mu malo. Vakashaka kukala na vana, oloni kukakaluwa kukala navo. Nga munakathzi kakala na limo, cho vishoti vilivwethzelela. Kukovela mu vulo na kukala na vana kukanene vishoti, cho lalo kujeneka kukala na vana nakwo kukanene “tuyando twa ha litangwa na litangwa.” (Vithi. 13:12) Mu vithimbu vya mu Mbimbiliya, vanakathzi vaje kuvakele na vana, vavashendumwine manene. Lakele, munakathzi wa Yakomba wathzivilile lifuwa ndokathzi yendi, mwafwa wakele na vana. (Kusha. 30:1, 2) Vamishinali vaje vali mu mafuti muje vanu vakakiti manene vana vakavehula vivanajenekela kukala na vana. Nameme vaka-kumbulula mu kathingimiko, oloni vakavaleke ngwavo vavatondelako tumithzi.

⁷ Ndokathzi umo wa ku England, washakele manene kukala na vana, oloni viyongola vyendi kuvyalishulithilile. Kukapwa muje, shivu yendi yalishokele. Wendekele ngwendi walithzivile kuvihya ku mbunge omwo ya kuthzivuka ngwendi kakala na vana. Ou ndokathzi  na munalume wendi vambatele munambala na kumupwitha ngwe munavo mpundu. Wendekele ngwendi: “Oloni anga vene njakele na kulinyenga manene. Njathzivukile ngwange kukala na munambala kukulyetheka na kukala na munange wa kulithemena.”

⁸ Mbimbiliya yendeka ngwavo munakathzi, “vakamwamena ha kukita vana.” (1 Tima. 2:15) Aha kuvalumbununa ngwavo kukala na vana kukekwo kwatha kunenetha ngwavo munu akayoye myaka yoshe. Oloni valumbununa ngwavo nga munakathzi akala na vana na kuthzethzama mu kunyunga nanga yendi, cho echi chimunyungilila kukulikoveletha mu viñanda vya vakwavo na ku lufwe. (1 Tima. 5:13) Anga natha kuliwana na tuyando twa mu vulo na mu kukala na nanga.

9. Mwafwa vika kwapwila kwa kukalu kuthsitha munu mu vulo?

⁹ Kuli vukalu vukwavo lalo vuvakevala vanu vavangi nga vakovela mu vulo. Ovu vukalu vunapu kuthsa kwa munu iwathzema. Chili vene, kuthsitha munu iwalyambata nendi vwapwa vukalu vwakama vuvanaliwana navwo vanu vavangi. Ovu vukalu thimbu imo vukaija mu kukathumuka. Vaka-Kilisitu vatava majwi a Yesu akwendeka ngwavo vathsi vakathanguka. (Yowa. 5:28, 29) Echi chikulahetho chikakwatha vati uje nathsitha? Chikamuthzembelekako. Eyi inapu ngila imo yakatuthzembelekelamo Tate yetu wa chithzemo, kwitila mu Lijwi lyendi nga tuli mu tuyando. Tuchithimutwiyeni muvalithzivilile vangamba va Njambi na vukwathi vuvawanene kutundilila kuli Yehova.

10. Vika vyakwathele Hana atakamene vukalu vwendi? (Kengeni chikupulo ha liputa 4.)

¹⁰ Hana munakathzi wa Elikana wakele mu vukalu vumo. Hana wapwile mumba, oloni Penina wakele na vana. (Tandeni 1 Samwele 1:4-7.) Penina wakele na kushendumuna Hana “mwaka na mwaka.” Echi chathzeyethele manene Hana. Kukundika vukalu vwendi kuli Yehova kwitila mu lilombelo kwakele na kumutakametha. Chili vene Hana, “wakele na kulombela kuli Shukulu Kalunga thimbu yakama.” Kuma wakulahelele ngwendi Yehova akumbulula lilombelo lyendi ndi? Hamo wakulahelele ngocho. Mwafwa “kombwele lalo ku mesho endi.” (1 Samwe. 1:12, 17, 18) Wakulahelele ngwendi Yehova amukwatha kukala na vana nambe kumukwatha mu ngila yeka.

11. Lilombelo lyatha kututakametha vati?

¹¹ Vyetheko na tuyando vitwalelelaho mwafwa tuvakujeneka kulumbunuka, cho lalo tuli mu kaye kaje kali mu ndthzili ya Satana. (1 Yowa. 5:19) Kuthzivuka ngwetu kuli ‘Njambi kukekwo kukatundu vukwathi vwoshe,’ kukatutakametha. Kulombela kuli Njambi kukatutakametha nga tuli mu vyetheko na tuyando. Hana walombelele kuli Yehova na mbunge yendi yoshe. Netu nga tuli mu tuyando, cho tunapande kuleketha Yehova vyuma vyoshe vili mu mbunge yetu, kwitila mu lilombelo.—Fili. 4:6, 7.

12. Vika vyakwathele Ana, uje wapwile fwile apwe wa kuvwahelela?

¹² Nambe ngwavo vithimbu vimo tukalithzivi ngwe tuvangocho mwafwa ya kujeneka kukala na vana nambe kuthsitha munu itwathzema, oloni twatha kutakamena ovu vukalu. Ana, kapolofweto wa munakathzi wa mu thimbu ya Yesu, wathsithile munalume wendi munima ya kukala mu vulo ha myaka 7. Mbimbiliya imwetha ngwavo kakele na vana. Vika vyakele na kulinga Ana omwo wakele na myaka 84? Luka 2:37 ngwayo: “Katundile mu Njuvo ya Shukulu Kalunga, mutanya na vuthsiki  wakele na kulemetha Njambi, na kulikela kulya na kulombela.” Ana watakamene na kupwa wa kuvwahelela omwo ya kulemetha Yehova.

13. Endekeniko mwanja umwetha muvatha kutukwathelamo vavuthamba vetu va vuthunga nambe ngwavo vaka-nanga yetu vanatuthethze.

¹³ Nga tulikwatathana na vandolome na vandokathzi vetu, cho tukala na vavuthamba va vuthunga va ha mbunge. (Vithi. 18:24) Paula akanuka vuthiwa vwalithzivile omwo vaina vechelele kulikwatathana na chikungulukilo te ali na myaka itanu. Kutakamena echi chetheko kwamukaluwilile. Oloni watakamene omwo Ann, payiniya wa mu chikungulukilo wamwakele mbunge na kumukwatha ku sipilitu. Paula wendekele ngwendi: “Nameme Ann kapwile kavushoko kange oloni wanjithzemene na kunjikwatha. Echi chanjikwathele njitwaleleleho kupangela Yehova.” Hano ali na kutwalelelaho kupanga mu kulongwa. Navwahelela kupangela hamo lika na vaina vaje vaneluka mu chikungulukilo. Ann nendi navwahelela ha kupwa chithemi wa Paula wa ku sipilitu.

14. Kuvethzika muka kuvakawana vaje vathzembeleka vakwavo?

¹⁴ Nga twaka vakwetu mbunge, na kuvakwatha, cho netu tutepulula ku vishoti vyetu. Vandokathzi vaje vali mu vulo na vaje vapwa vathzike vakawana kuvwahelela kwakama mu kupangela Njambi, omwo vambulula muthzimbu wauvwa. Vanalyana  kulinga chithzango cha Njambi. Vamo vakalithzivi kuvwaha nga vambulula. Tuvavoshe twatha kukundwiya likwatathano lya mu chikungulukilo nga twaka vakwetu mbunge, kwambatethelela na vaje vali mu chitingitingi chetu. (Fili. 2:4) Tunapande kukavangeya mwanja wa kapositolo Paulu. Wapwile ngwe “chithemi wa munakathzi” ku chikungulukilo cha vaka-Tesalonika. Wapwile lalo ngwe chithemi wa munalume wa ku sipilitu.—Tandeni 1 Tesalonika 2:7, 11, 12.

15. Veya vavanana chipangi cha kulongetha vana vuthunga?

¹⁵ Kwapwa kwa theho manene kukwatha na kuthzembeleka vaje vali na vinanga mu chikungulukilo. Kakangi, vandolome vamo vakalombo vaka-kwambulula vakuhya ngwavo vavalongethele vana vavo vuthunga vwa mu Mbimbiliya. Vithoneka vimwetha ngwavo vithemi vakevo vanapande kulongetha vana vavo. (Vithi. 23:22; Efeso 6:1-4) Vithemi vanatha kulombako vakwavo mangana valilongethe na vana vavo. Oloni echi kuchilumbununa ngwavo vanonwa kulongetha vana vavo. Kwapwa kwa theho kuthimutwiya na vaka-nanga yavo thimbu yoshe.

16. Vika vitunapande kwaka mu vithinganyeka omwo tulongetha vana va vandolome?

¹⁶ Nga chithemi alomba munu weka ngwendi amulongetheleko vana vendi, cho owo munu kapandele kulimona ngwe ikeye chithemi chovo vana. Kakangi vithemi vaje kuvethi kwaka mana ku kulongetha vana vavo, vakalombo Mukaleho ngwavo avalongetheleko vana vavo. Owo Mukaleho napande lika kukwatha ovo vana ku sipilitu, kapandele kulithziva ngwe ikeye chithemi chavo. Ha thimbu ya kutwamenena chilongetha cha Mbimbiliya, owo Mukaleho napande kulilongetha nowo mwana ha njuvo ya vithemi vendi oku navo kuvali nambe kukalako na mukwavo Mukaleho wa kuhya nambe kulilongethela mushandangala. Nga alinga ngocho, cho vanu kuvamuthinganyekela vyeka omwo alilongetha na munambala. Hamo vyuma kulutwe vikatenguluka, cho vithemi vakatwalelelaho kupanga chipangi chanavana Njambi cha kukwatha vana vavo ku sipilitu.

17. Vana vatha kutakametha vati vaka-nanga yavo?

¹⁷ Vana vaje vakalilongetha kuthzema Njambi wa vuthunga na kukavangeya vinangulo vyendi, vakatakametha vakwavo mu nanga. Vatha kulinga ngocho nga vathingimika vithemi vavo na kuvakwatha ku muvila. Vatha kukwatha lalo vaka-nanga yavo ku sipilitu. Seta mutekulwila wa Lameki walemethele Yehova thimbu kanda livathzi lije. Lameki wendekele hali munendi Nowa ngwendi: “Akatuhwimithako ku vipangi vyetu vya kukaluwa ku livu eli vene lyathingile Shukulu Kalunga.” Ovu vupolofweto vwalishulithilile omwo Njambi watundithile chije chithingo cha kuthinga livu. (Kusha. 5:29; 8:21) Echi chimwetha ngwavo, vana vaje venda mu vuthunga vatha kutakametha vaka-nanga yavo vakolethele vyetheko mangana vakovoke ñavava yakama ya kutuvakana Livathzi lya Nowa.

18. Vika vitukwatha kutakamena vyetheko na tuyando mu kuthimpa?

¹⁸ Lilombelo na kuthinganyekethetha ha myanja ya vanu va mu Mbimbiliya na kulikwatathana na vanu va Yehova, vili na kukwatha vanu vavangi vatakamene vyetheko vivanaliwana navyo. (Tandeni Myatho 145:18, 19.) Kuthzivuka ngwetu Yehova ikeye muka-kututhzembeleka kutukwatha tukolethele vyetheko vyoshe vyoshe vituliwana navyo ha thimbu ino na kulutwe.