1. Vithemi vaka-Kilisitu vanapande kuthzivuka vika thimbu kanda vana vavo vavambwitike?

BLOSSOM BRANDT wendekele ngwendi: “Njakele na kuleka Vatate na Vanana ngwange njishaka kunjimbwitika. Vanjikwathele kuthzivithitha theho ya chuma chinjashakele kulinga. Vanjimbwitikile ha December 31, 1934.” Na ano matangwa, vithemi vaka-Kilisitu vakakwatha vana vavo vathzivithithe theho ya vyuma vivatonda kulinga. Kukotoketha vana kuvambwitika kwatha kuvakoveletha mu vukalu vwa ku sipilitu. (Yako. 4:17) Vithemi vakaleke vana vavo vipangi vyalivungila mu kupwa muka-Kilisitu wa kumbwitika, thimbu kanda vavambwitike.

2. (a) Vika vikakathametha vantwama va kuthzenguluka muvakendela vikungulukilo? (b) Tuthimutwiya vika muno mu chilongetha?

² Vantwama va kuthzenguluka vavangi vakalikathamena muvakamono vana va Vakaleho vavangi, vaje vali na myaka ya kutuvakana 20, va kujeneka kumbwitika. Kakangi ava vana vakakunguluka na kuya na vithemi vavo mu lihya. Cho vakathinganyeka  ngwavo navo vapwa Vakaleho va Yehova. Oloni vakakwatakwata ku mathinde ha kulikundika kuli Yehova mangana vavambwitike. Vika vikavalingitha ngocho? Hamo vithemi vavo vakevo vakaveshwaletha kuvambwitika. Muno mu chilongetha tuthimutwiya ha vyuma viwana vije vikonowetha vithemi kukwatha vana vavo mangana vavambwitike.

3. Vithemi va Blossom vashakele kuthzivuka vika?

³ Vithemi va Blossom vatunendeka mu palangilafu ya kulivanga, navo vashakele kuthzivuka indi munavo napuho ha kumumbwitika na kuthzivithitha vyuma vyalivungila mu chimbwitiko. Vithemi vatha kuthzivuka vati ngwavo munavo napuho ha kumumbwitika?

4. Lishiko lya Yesu lije lili ku Mateo 28:19, 20 likwatha vati vithemi omwo valongetha vana vavo?

⁴ Tandeni Mateo 28:19, 20. Ngechi lika mutunalilongethelele mu chilongetha chinahu, Mbimbiliya kuyamwethele myaka yanapande kukala nayo munu mangana vamumbwitike. Oloni vithemi vanapande kuthzivithitha vikulumbununa kupwitha munu kupwa ndongethi. Lijwi lya Chingiliki lili ku Mateo 28:19 livanalumbununa ngwavo ‘kupwitha vanu kupwa vandongethi,’ lilumbununa kuya na kulongetha vanu mangana navo vapwe vandongethi. Ndongethi wapwa munu uje alilongetha na kuthzivithitha vilongetha vya Yesu na kulyangwila kuvikavangeya. Vithemi vanapande kulongetha vana vavo oku vachili vavandondo mangana vavakwathe kupwa vandongethi va Kilisitu va kumbwitika. Tukeke kuvapandele kuvambwitika. Oloni Mbimbiliya imwetha ngwayo nameme vana vaje vachili vavandondo, vanatha kuthzivithitha vuthunga vwa mu Mbimbiliya.

5, 6. (a) Vyuma vivanendeka mu Mbimbiliya hali Timateo vitulongetha vika ha chimbwitiko chendi? (b) Vithemi vatha kukwatha vati vana vavo mangana vakole mwamuvwa ku sipilitu?

⁵ Timateo walilongethele vuthunga te achili mwanike. Kapositolo Paulu wendekele ngwendi, Timateo walilongethele vuthunga te achili mwanike. Nameme vaishe ya Timateo kuvapwile vaka-kulemetha Njambi wa vuthunga, oloni vaina na va kuku yendi vamulongethele Vithoneka. Oku kwamukwathele akale na likulahelo lya kukanyama. (2 Tima. 1:5; 3:14, 15) Mwakele na myaka ya kutuvakana 20 vamwangwile kupanga vipangi vya kulitila mu chikungulukilo.—Vili. 16:1-3.

⁶ Vana valithethzathethza. Cho kuvethi kukola mu vithinganyeka ha thimbu ya kulifwa na kulinga vyuma vya kulifwa. Vamo vakakala na mana oku vachili vanike, cho vakalyangwila kuvambwitika. Vakwavo vakavandamena ngwavo tahi vachikole, athina vavambwitika. Ngechi, vithemi kuvapandele kuthindiya vana vavo ngwavo vavambwitike. Oloni vanapande kukwatha mwana na mwana kwetheketha na ndthzili yendi mangana akole mwamuvwa ku sipilitu. Vithemi vakavwahelela nga munavo akavangeya majwi ali ku Vithimo 27:11. (Tandeni.) Vithemi kuvapandele kuthzeya mu kukwatha vana vavo mangana vapwe vandongethi va kumbwitika. Ngechi, omwo vithemi vakwatha vana vavo kukola ku sipilitu vanapande kulihula ngwavo, ‘Kuma munange nathzivivithitha vikulumbununa kulikundika kuli Njambi na kumumbwitika ndi?’

7. Kuma munu napande kuthzivuka vyuma vyoshe vya mu Mbimbiliya mangana vamumbwitike ndi? Lumbununeni.

⁷ Vithemi vakevo vali na chipangi chakama mu nanga cha kulongetha vana vavo  vuthunga mangana valikundike kuli Njambi. Oloni munu kapandele kuthinganyeka ngwendi napande kulilongetha vyuma vyoshe athinoni, alikundike kuli Njambi na kumumbwitika. Mwafwa na munina ya chimbwitiko, munu napande kutwalelelaho kulilongetha mangana akole ku sipilitu. (Tandeni Kolose 1:9, 10.) Kuma munu napande kuthzivuka vika mangana vamumbwitike?

8, 9. Vika vitulilongetha ku ñanda ya Paulu na kuli muka-kunyunga kamenga?

⁸ Vyuma vyalingiwile ku nanga imo ya mu chita cha myaka cha kulivanga vyatha kukwatha vithemi ano matangwa. (Vili. 16:25-33) Ha vungendthzi vwendi vwa mu chivali mu 50 C.E, kapositolo Paulu uje wapwile kamishinali, wendelele nganda ya Filipu. Mwaketele kuje, Paulu na kavuthamba kendi Silasi vavavangeyeye vyuma vya makuli, cho vavakele mu kamenga. Ha thimbu ya vuthsiki, kwakele lindunduma lyakama lije lyaningangethele kamenga, cho vikolo vyashokolokele. Omwo uje muka-kunyunga kamenga wathinganyekele ngwendi vindthzinda voshe vanatewe, washakele kulithsiya, oloni Paulu wamuvindikile. Paulu na Silasi vambulwile muthzimbu wauvwa kuli uje muka-kunyunga kamenga na nanga yendi. Valingile vika omwo vathzivile muthzimbu wa kukundama kuli Yesu? Eyi ñanda itulongetha vika?

⁹ Kuya na chithemwa chakeleko, chasholoka ngwavo thimbu kanda apwe muka-kunyunga kamenga, uje munalume wapwile lishwalale ha kulivanga. Kathzivukile mwamuvwa Vithoneka. Ngechi, wapandele kulilongetha Vithoneka mangana athzivithithe vikulumbununa kupwa ngamba ya Njambi na kulyangwila kwononoka vilongetha vya Yesu. Kuthzivithitha Vithoneka kwamulingithile alyangwile kumumbwitika. Nameme munina ya kumumbwitika, watwaleleleho kulilongetha vyavingi. Ou mwanja umikwatha mulinge vika nga muneni nathzivithitha Vithoneka mwamuvwa na kuthzivuka vikulumbununa kulikundika kuli Njambi na kumumbwitika? Ha kupwa vithemi, munapande kuleka muneni alimone na vakulunu va chikungulukilo mangana vamone indi napuho ha kumumbwitika. * Ngechi lika mwa vaka-Kilisitu voshe vakumbwitika, muneni napande kutwalelelaho kulilongetha vya chithzango cha Yehova mangana akole ku sipilitu mu kuyoya kwendi kwoshe.—Loma 11:33, 34.

10, 11. (a) Vithinganyeka muka vivakakala navyo vithemi vamo? (b) Vithemi vanapande kushongangeya vana vavo kulinga tahi chuma muka?

¹⁰ Vithemi vamo vakathinganyeka ngwavo vana vavo vanapande tahi kuya ku masikola akama na kuwana vipangi, athinoni vavambwitika. Evi vithinganyeka kuvyavihile. Kuma kulinga ngocho kumukwatha akole ku sipilitu ndi? Vithinganyeka vya chifwa echi vyalitombola na Vithoneka ndi? Yehova washaka ngwendi tupangethe vati vuyoye vwetu?—Tandeni Muka-kwambulula 12:1.

¹¹ Tunapande kwanuka ngwetu vyuma vili muno mu kaye kuvilitombola na vyuma vyashaka Yehova. (Yako. 4:7, 8; 1 Yowa. 2:15-17; 5:19) Ngechi, nga mwana alikuta vuthamba na Yehova, cho oku kumunyungilila kuli Satana na ku vushonde vuli muno mu kaye. Nga vithemi vashongangeya manene munavo kuya ku masikola akama, cho amona ngwendi  vikevyo vyuma vya theho kutuvakana kupangela Njambi. Kuma vithemi vaka-Kilisitu vanapande kwechelela munavo mangana ongumuke na vyuma vya mu kaye ndi? Kupangela Yehova mu vuyoye vwetu kukekwo kutulingitha tupwe va kuvwahelela.—Tandeni Myatho 1:2, 3.

12. Mwafwa vika vithemi vamo vakeshwaletha vana vavo kuya kuchimbwitiko?

¹² Ndokathzi umo wendekele ngwendi: “Kunjishaka ngwange munange vamumbwitike vwathi mwafwa natha kutunda mu chikungulukilo.” Ngechi lika mwou ndokathzi, vithemi vamo vakakotoketha vana vavo kuvambwitika, mwafwa vakatondo ngwavo vachikole tahi. (Kusha. 8:21; Vithi. 22:15) Vithemi vamo vakendeka ngwavo: ‘Munange katha kutunda mu chikungulukilo mwafwa kuvamumbwitikile.’ Mwafwa vika vithinganyeka vya chifwa echi vyapwa vya kuhenga?—Yako. 1:22.

13. Kuma munu natha kulilingila mwoshe mwoshe mwashakela nameme kuvamumbwitikile ndi? Lumbununeni.

¹³ Vithemi vaka-Kilisitu kuvethi kutonda vana vavo valikundike kuli Njambi na kuya ku chimbwitiko oku kanda vachithzivuke kwangula mwamuvwa vya kulinga. Oloni kunapu kulimbenja kuthinganyeka ngwavo nga mwana kalikundika kuli Yehova na kumumbwitika, cho atha kulilingila mwoshe mwashakela. Vika twendekela ngocho? Mwafwa Yehova kethi kulithziva mwamuvwa nga munu alinga vyuma vyavivi nameme vene kuvamumbwitikile. Ngechi, Yehova kethi kulithziva mwamuvwa ku mbunge nga mwana athzivuka ngwendi napande kulyangwila kulinga vyuma vyavivwa oloni kavilingi. (Tandeni Yakomba 4:17.) Vithemi kuvapandele kuvindika munavo kuya ku chimbwitiko, oloni vanapande kumwakela mwanja wauvwa. Vithemi vanapande kulongetha munavo mashiko a Yehova oku achili mwanike. (Luka 6:40) Kulongetha mwana mu ngila eyi, kumulingitha amone theho ili mu kukavangeya mashiko a Yehova.—Isaya 35:8.

14. Vakulunu vatha kukwatha vati vithemi mangana vakwathe vana vavo vaye ku chimbwitiko?

¹⁴ Tunyungi va ku sipilitu nambe ngwetu vakulunu mu chikungulukilo vanatha kutakametha vithemi nga vendeka vyavivwa ha vilengo vya ku sipilitu. Ndokathzi umo uje wapwile painiya ha myaka ya kutuvakana 70, wanukile vuvwa vwatundile mu vyuma vivathimutwiyiye na Ndolome Charles T. Russell, te ali na myaka 6. Ou ndokathzi wendekele ngwendi: “Twathimutwiyiye na ndolome Russell ha minutu 15 ha vilengo vyange vya ku sipilitu.” Kwendeka vyavivwa na kushongangeya vakwetu kuvakwatha manene mu kuyoya kwavo. (Vithi. 25:11) Vakulunu vanatha kwana vithemi na vana vavo vipangi ku Njuvo ya Vumwene na kwana vanike vipangi vije vinalitombola na myaka na chashu chivali nacho.

15. Vandolome na vandokathzi vatha kukwatha vati vanike mangana vakole ku sipilitu?

¹⁵ Vandolome na vandokathzi va mu chikungulukilo navo vanatha kukwatha vana vavandondo. Vanapande kumona muvali na kukolela vanike ku sipilitu. Vanike vamuli navo mu chikungulukilo vakakumbulula mwamuvwa ha thimbu ya viwano ndi? Vyetheko muka vivali na kukolethela ku masikola? Vakambulwila vakwavo vana va sikola ndi? Vashangathzaleni ha vyuma vyavivwa vivali na kulinga. Mukamwetha ngweni munaka mbunge ku vanike va mu chikungulukilo  cheni mukuthimutwiya navo thimbu kanda viwano vishangumuke na hanima ya kukunguluka ndi? Nga mulinga ngocho, cho mukwatha vanike vananguke ngwavo navo vanakundama ku “mbunga ya vanu” va Njambi.—Myatho 35:18.

16, 17. (a) Mwafwa vika mwana napande kulikundika kuli Njambi na kumumbwitika? (b) Vika vikalingitha vithemi voshe vaka-Kilisitu vapwe va kuvwahelela? (Kengeni chikupulo ha liputa 8)

¹⁶ Vithemi vali na chipangi chakama cha ‘kulela vana vavo mu “kalemetho na mu vilongetha vya” Yehova. (Efeso 6:4; Myatho 127:3) Vana va vaka-Kilisitu vanapande kulikundika vakevo vavenya kuli Yehova, mwafwa vanalithethze na vana vaje vathemukilile mu vinanga vya va Isalele va kuthañulu vaje vapwile muyati wa kwangula. Ano matangwa, kuthzema Njambi na kulilongetha vuthunga kuvyapwile vyuma vya kushwana ku vithemi. Nga mwana nathemuka, vithemi vanapande kumona ngwavo vamukwatha mangana alikundike kuli Yehova na kupwa ngamba yendi wa kumbwitika. Kulinga ngocho kunapu kwa theho, mwafwa nga munu alikundika kuli Njambi na kumumbwitika na kutwalelelaho kumupangela mu kulongwa, cho akovoka ha ñavava yakama.—Mateo 24:13.

¹⁷ Vithemi va Blossom Brandt vashakele kuthzivuka indi chili vene munavo wathzivithithile chuma chashakele kulinga mu vuyoye vwendi. Omwo vamwene ngwavo chili vene ashaka ngwendi vamumbwitike, vamukwathele ashulithilile vithinganyeka vyendi. Thimbu kanda vamumbwitike, vaishe valingile chuma chimo chachivwa ku thimbu ya vuthsiki. Blossom wendekele ngwendi: “Vatulekele ngwavo tuvavoshe tuthsikame, cho vatate valombelele. Vatate valekele Yehova mu lilombelo ngwavo, vavwahelelele manene omwo njalyangwilile kulikundika kuli Njambi.” Munima ya myaka 60, Blossom wendekele ngwendi: “Kunjikevala vuje vuthsiki mu kuyoya kwange kwoshe.” Vithemi, mupwa va kuvwahelela na kushuvuluka nga mumona vana veni valikundika na kupwa vangamba va Yehova va kumbwitika.