1. Vukalu muka vuvaliwanene navwo vaka-Kilisitu va mu chita cha myaka cha kulivanga?

MUKATI ka mwaka wa 62 na 64 C.E., kapositolo Petulu wathonekelele “vangendthzi mu mafuti oshe a Pontase na Ngalatiya na Kapandosiya na Asiya na ku Mbitaniya.” (1 Petu. 1:1) Vaje vaka-Kilisitu vakele mu vikungulukilo, vapandele kuvatakametha na kuvatwamenena mwamuvwa. Vakele na kuvapaketha na kuvashendumuna. Valiwanene na ‘vyetheko vya kufwa ngwe tuhya.’ Cho vayoyele mu thimbu yaikalu. Petulu wathonekele ngwendi: “Kukotoka kwa vyuma vyoshe kuli muyehi.” Oku kwalumbunwine ngwavo kunyonga kwa futithi ya Vayunda kwakele muyehi. Vyuma muka vyakwathele vaka-Kilisitu voshe mangana vakanyame ku sipilitu mu thimbu ije yapwile yaikalu?—1 Petu. 4:4, 7, 12.

2, 3. Mwafwa vika Petulu washongangeyeye vandolome vendi ngwendi vapwe vaka-kutambula vangendthzi? (Kengeni chikupulo ha liputa 14)

² Petulu walekele lalo vaje vandolome ngwendi: “Lijumbuleni umo na mukwavo.” (1 Petu. 4:9) Mu Chingiliki, lijwi lya ‘kujumbula’ lilumbununa “kuthzivila vangendthzi ngothzi.” Anukeni ngweni Petulu wanangwile vandolome na vandokathzi ngwendi valijumbule “umo na mukwavo,”  maneneni kuli vakwavo vaka-Kilisitu. Kulijumbula umo na mukwavo kwavakwathele vati?

³ Kwavakwathele valikwatathane manene. Kuli litangwa limo lyamilanyele ndolome nambe ndokathzi ku njuvo yendi ndi? Vyuma muka vyavivwa vimwakathimutwiyiye? Kuma likwatathano lyeni kulyakanyamene omwo mwalanyele ndolome nambe ndokathzi ku njuvo yeni ndi? Kupwa vaka-kutambula vangendthzi, kutukwatha tuthzivuke mwamuvwa vandolome na vandokathzi vetu. Vaka-Kilisitu va mu thimbu ya Petulu vapandele kulikwatathana manene mwafwa vyetheko vyalithalele manene. Mukemwo muvali na kulingila vaka-Kilisitu muno mu “matangwa a kukotoka.”—2 Tima. 3:1.

4. Tuthimutwiya ha vihula muka muno mu chilongetha?

⁴ Vingila muka vimo vivanavwahetha vije vitukwatha kulitambula “umo na mukwavo”? Twatha kuhyana vati vyuma vije vyatha kutwonowetha kumwetha ngothzi ku vakwetu? Vyuma muka vitukwatha kupwa vangendthzi vavavwa?

5. Twatha kutambula vati vangendthzi vaje vaija ku viwano vyetu vaka-Kilisitu?

⁵ Ku viwano: Tukatambula mwamuvwa vanu voshe vatukakunguluka navo ku viwano vyetu vaka-Kilisitu. Yehova na munga yendi vakevo vaka-kututambula. (Loma 15:7) Cho netu tukatambula vaje vaija ku viwano lwa kulivanga. Twethekeni mutwathela mwoshe kutambula na ndthzandthzu vaje vakunguluka netu lwa kulivanga nameme vanathzala mu vushaki. (Yako. 2:1-4) Nga mumona mungendthzi uje kanda achiwane ha kutumbama, mwatha kutumbama nendi ndi? Mukwatheni mangana atolilile mwamuvwa vyuma vimulilongetha na kukavangeya mwamuvwa vithoneka vimutanda. Eyi inapu ngila yaivwa ya ‘kutambwilamo vangendthzi.’—Loma 12:13.

6. Veya vatunapande kulanya ku vinjuvo vyetu?

⁶ Kuthikama nambe kulya navo vyakulya: Kuthañulu, vanu vakele na kulanya vakwavo kwa kulya navo vyakulya kunjuvo. (Kusha. 18:1-8; Maako 13:15; Luka 24:28-30) Kulya vyakulya na vangendthzi kwalingithile vanu valikwatathane na kuyoya mu kwoloka. Veya vatunapande kulanya ku vinjuvo vyetu? Tunapande kulanya vandolome na vandokathzi va mu chikungulukilo. Omwo tuliwana na mapaketho, vandolome na vandokathzi vetu vakevo vakatukwatha. Tunapande kulikwatathana manene na kuyoya navo mu kwoloka. Mu 2011, Chivunga cha Kutwamenena chatengulwile thimbu ya chilongetha cha Kaposhi ka Kukengela cha vaka-nanga ya Mbetele ya ku United States kuitunditha ha 18:45 na kuinena ha 18:15. Mwafwa vika? Mu mutambi vendekele ngwavo, valingile ngocho mangana nanga iwane thimbu ya kulitakametha umo na mukwavo munima ya chilongetha. Mu minango ikwavo namwo vali na kukavangeya eyi thimbu. Kulinga ngocho, kunakwatha vaka-nanga ya Mbetele valikwatathane manene.

7, 8. Twatha kutambula vati vandolome vaje vakemanenako munga ya Yehova omwo vatwendela?

⁷ Tuvavoshe tukathzivi kuvwaha mutukatolilila ku viñanda vya vandolome vaje vakatundu ku vikungulukilo vyeka na vantwama va kuthzenguluka na vaka-kwimanenako ofisi ya munango ya mu lifuti lyetu. Tunatha kutambula ava vandolome mu vinjuvo vyetu nga vanendela chikungulukilo chetu. (Tandeni 3 Yowano 5-8.) Ngila yaivwa ya kuvatambwilamo inapu kulya navo vyakulya ku vinjuvo vyetu. Mwatha kulinga ngocho ndi?

⁸ Ndokathzi umo wa ku United States wendekele ngwendi: “Nange na munalume wange twakele na kutambula vandolome vaje vakele na kwija na kwendeka viñanda mu chikungulukilo chetu na vanakathzi vavo. Twalikuwile vyuma vyavingi kuli ava vandolome na vanakathzi vavo vije vyatutakamethele ku sipilitu. Twalingile mwamuvwa kuvatambula.”

9, 10. (a) Vangendthzi muka vatunapande kukala navo ku vinjuvo vyetu? (b) Kuma vaje vakala na vinjuvo vyavindondo vanatha kutambula vangendthzi ndi? Endekeni chakumwenako.

⁹ Kukala na vangendthzi mu vinjuvo vyetu: Kuthañulu, vanu vakele na kutambula vangendthzi na kukala navo mu vinjuvo vyavo. (Yombi 31:32; Filim. 22) Netu tunapande kulinga ngocho ano  matangwa. Chikungulukilo, chikecho chikavwahethela ntwama wa kuthzenguluka omwo endela chikungulukilo chetu. Vaje vakai ku ma sikola a vaka-Kilisitu na vaka-kutunga myela ya kulemethela Njambi navo tunatha kuvawanena kwa kutulila. Nga kuneti mandunduma, vinjuvo vya Vakaleho vamo vikapujuka, cho vandolome na vandokathzi vavo vakevo vanapande kuvawanena kwa kukala, thimbu vachivandamena kuvatungila njuvo yavo. Vaka-Kilisitu vamo vaje vakala na vinjuvo vyakama vakakala na vandolome vavo vaje vanakovela mu vukalu. Oloni kutwapandele kuthinganyeka ngwetu vakevo lika vanapande kulinga ngocho. Neni mwatha kukala na vandolome na vandokathzi veni nameme njuvo yeni yapwa yaindondo.

¹⁰ Ndolome umo wa ku South Korea wanukile thimbu yatambwile vandolome na vandokathzi vaje vakele na kwijaija ku masikola a vaka-Kilisitu. Wathonekele ngwendi: “Ha kulivanga, njathzivile lyova kuvatambula mwafwa te mu kulyambata na munakathzi wange, cho lalo twakele mu kanjuvo kakandondo. Oloni omwo twavatambwile, twalilongethele vyuma vyavingi kuli vakevo. Ha kuwana ngwavo vulo vwetu vwapwile vwavuha, twamwene kuvwahelela kuvakakala nakwo vaka-kulyambata vaje vapangela Yehova na kulyakela vilengo vya ku sipilitu vya kulifwa.”

11. Mwafwa vika tunapande kutambula vanu vaje vanajalukila ku chikungulukilo chetu?

¹¹ Kutambula vaje vanajalukila mu chikungulukilo cheni: Vathzike na vaje vali na vinanga vanatha kujalukila mu chikungulukilo cheni. Vamo vanatha kwija na kukwatha chikungulukilo chije chili mu vujene. Vanatha kutuma lalo vapainiya kwija na kukwatha mu chikungululilo cheni. Vwingi vwavo vakathzivi vuli ha kuthethza membo avo na kukakala mu vitingitingi vyeka na kulikwatathana na vikungulukilo na kulilongetha ndaka na vithemwa vyeka. Nga tuvalanya kwa kulya navo vyakulya ku njuvo yetu na kupashala navo, cho valithziva mwamuvwa na kwithzilila vwathi yoyethi yaiha.

12. Vika twendekela ngwetu kutambula vangendthzi kukulumbununa ngwavo kuvanga tukale na vyuma vyavingi?

¹² Kutambula vangendthzi kukulumbununa ngwavo kuvanga tukale na vyuma vyavingi. (Tandeni Luka 10:41, 42.) Ndolome umo uje wapwile kamishinali, wendekele ha vyuma vyaliwanene navyo mu chipangi chendi ngwendi: “Ha thimbu ivatutumine twapwile tu vanike, cho kutwethzililile kuyoya mu mitambela yeka. Oku kwatulingithile tulithzive manene vuli. Thimbu imo munakathzi wange walithzivile manene vuli, cho njethekele kumukwatha, oloni wavyanene. Cho na thimbu ya 19:30, twathzivile munu umo atota ha chikolo chetu. Wethzile na kutumeneka. Twamulekele ngwetu akovele mu njuvo, cho twamwanene nganja ya mema. Cho lalo twalingile tiyi na chocolate ya kushaluka. Ha thimbu oyo kutwathzivukile kwendeka Chiswahili, cho nendi lalo kathzivukile kwendeka Ingilishi. Oloni kutambula uje ndokathzi kwatulingithile tushangumuke kulithzilila manene na vandolome na vandokathzi va muje mu chitingitingi mutwakele.”

13. Vuvwa muka vuli mu kutambula vangendthzi?

¹³ Munalikele kutambula vangendthzi ndi? Nga mukemwo, cho kumumono vuvwa vuli mu kutambula vangendthzi na kulithzivuka mwamuvwa na vakweni. Kutambula vangendthzi kutukwatha tujeneke kulithziva vuli. Oloni tunatha kulihula ngwetu: ‘Mwafwa vika vanu vavangi vanalikele kutambula vangendthzi?’ Hamo kuli vyuma vimo vikavalingitha ngocho.

14. Vika vitunapande kulinga nga kutwethi kuwana thimbu ya kutambula vangendthzi?

¹⁴ Thimbu na ndthzili: Vangamba va Yehova vanathzethzama manene, mwafwa vali na vyuma vyavingi vya kulinga. Vamo vanatha kulithziva ngwavo kuvethi na thimbu na ndthzili ya kutambula vangendthzi. Nga neni mukemwo mumukathinganyekela, cho munatha kulilula na kutengululako vimo ha chinoneko cheni. Munatha  kutepululako vipangi vimo mangana muwaneko thimbu ya kutambula vangendthzi. Vithoneka vishongangeya vaka-Kilisitu kutambula vangendthzi. (Heve. 13:2) Munapande kuwanako thimbu ya kutambula vangendthzi mwafwa kulinga ngocho kwapwa kwakuvwa. Kwechela kupanga vipangi vije kuvyethi na theho kumikwatha mukale na thimbu ya kutambula vangendthzi.

15. Vyuma muka vikonowetha vanu vamo kutambula vangendthzi?

¹⁵ Mumukalithzivila: Kuma mukonowa kutambula vangendthzi mwafwa ya kuthinganyeka ngweni kumwatha kulinga ngocho ndi? Vamo vakathzivi shwamwa na kuthinganyeka ngwavo kuvatha kwendeka viñanda vyavingi na vangendthzi. Vakwavo kuvakele na vimbongo vyavingi, cho vakathinganyeka ngwavo kuvatha kukwatha vakwavo mu chikungulukilo. Kutwapandele kuthinganyeka ngwetu kuvanga tukale na njuvo yaivwa manene, athinoni tutambula vangendthzi. Oloni chuma chakama manene, ha njuvo yetu hanapande kupwa ha kujela, cho hanapande lalo kukala likwatathano.

16, 17. Vika vyatha kutukwatha tutepulule ku vishoti vije vitwonowetha kutambula vangendthzi?

¹⁶ Nga mukalishoshomwena kutambula vangendthzi, cho anukeni ngweni kethi likalyeni. Mukulunu wa mu chikungulukilo cha ku Britain wendekele ngwendi: “Vanu vavangi vakalishoshomwena ha kutambula vangendthzi. Oloni ngechi lika mutukavethzikila mu kupangela Yehova, na kutambula vangendthzi nakwo kukanene vivethzikitho vije vikatuvakana vishoti vitukakala navyo. Njikatambula vangendthzi, cho njikalikuwu kuthimutwiya navo oku tuli na kunwa kofi.” Anukeni ngweni kutambula vangendthzi kwapwa kwakuvwa thimbu yoshe. (Fili. 2:4) Vanu vavangi vakalithzivi mwamuvwa kuthimutwiya vyuma vivakaliwana navyo mu kuyoya kwavo. Nga tuli hamo lika na vandolome na vandokathzi, ikeyo thimbu yaivwa ya kuvehula vivanaliwana navyo mu kuyoya. Mukulunu mukwavo wendekele ngwendi: “Kulanya vandolome na vandokathzi ku njuvo yange kunanjikwatha njivathzivuke mwamuvwa na kuvehula muvalilongethelele vuthunga.” Nga tuthzema vangendthzi, cho valithziva kushuvuluka.

¹⁷ Ndokathzi umo uje wapwa painiya uje wakele na kutambula vandolome na vandokathzi vaje vakele na kwija ku masikola a kulithethzathethza a vaka-Kilisitu wendekele ngwendi: “Ha kulivanga njathzivile shwamwa mwafwa njakele na kanjuvo kakandondo, cho vyuma vyakelemo vyapwile vyalaja. Oloni munakathzi wa ndolome umo uje wapwile mulongethi wanjithimpithile mbunge. Ou ndokathzi wendekele ngwendi muvakendela vikungulukilo na munalume wendi vakashuvuluka kwetela ku njuvo ya munu wa kuhya ku sipilitu uje ali na kupangela Yehova na mbunge yendi yoshe, nameme kethi na vyuma vyavingi vya ku muvila. Awa majwi anjanukithile vyuma vivanjilekele vanana te njichili nji mwanike ngwavo: ‘mwamuvwa kulitha vithapa-thapa ku njuvo kuje kuli chithzemo.’” (Vithi. 15:17) Chithzemo chikecho chinapande kumilingitha mutambule vangendthzi, cho kumwapandele kulishoshomwena.

18, 19. Kupwa vaka-kutambula vangendthzi kutukwatha vati tukale na vithinganyeka vyavivwa ha vakwetu?

¹⁸ Mumukamwenamo vakweni: Kuli umo uje kumwethi kulitombola nendi mu chikungulukilo ndi? Munatha kumuthzinda, nga kumumanetha vwathi vwathi vukalu vuli mukati keni. Kulithevuka na vakwetu kunatha kutwonowetha kuvalanya ku vinjuvo vyetu. Kukamikaluwila kuthambetha munu umo uje namithzivitha kuvavala ku mbunge ndi?

¹⁹ Mbimbiliya itushongangeya kuthzema vitothzi vetu na kuvatambula mwamuvwa. (Tandeni Vithimo 25:21, 22.) Nga tumwetha chithzemo ku munu uje itunalipyakana nendi, cho tulitombola nendi na kutepulula ku vukalu. Cho lalo kutukwatha tumone vifwa vyendi vyavivwa vije vyamwene Yehova omwo wamunenele mu vuthunga. (Yowa. 6:44) Nga chithzemo chitushongangeya kumwetha ngothzi ku munu uje akathinganyeka ngwendi kutwamushakele, cho vuthamba vwetu nendi vukanyama. Twatha kumwetha vati ngwetu chithzemo chikecho chatushongangeya tumuthzivile  ngothzi? Twatha kulinga ngocho nga tukavangeya chinangulo chili ku mukanda wa Filipu 2:3, uje wendeka ngwawo: “Yongoleni vakweni ngwe vanapu vavavwa kumihyana yeni.” Vandolome na vandokathzi vetu vamo vanatha kukala na likulahelo na kulikoletha na kuthimpa na vifwa vikwavo vya vaka-Kilisitu. Nga tutanekeya vifwa vyavivwa vivali navyo vandolome vetu, cho tuvathzema manene na kuvathzivila ngothzi.

20. Twatha kuthingimika vati munu uje natulanya, cho mwafwa vika?

²⁰ Muka-kwimba Ndaviti wehwile ngwendi: “Iyajo akakala mu njuvo yove Shukulu Kalunga?” (Myatho 15:1) Wakumbulwile chije chihula ha kutumbula vifwa vya ku sipilitu vivanapande kukala vavyo vaje vaija ku njuvo ya Njambi. Chifwa chimo chinapu kwendeka vuthunga. “Ikeye thimbu yoshe akalingi vije vyanakulahetha, nameme vyuma vifwe vati indi vati kuli ikeye.” (Myatho 15:4) Nga tunatava ngwetu tuya kuvanatulanya, cho tunapande kuyako kethi tulikele, kuvanga nga kuli vyuma vyakama vitwonowetha kulinga ngocho. Munu uje natulanya hamo natuvwahethelako vyuma vimo, cho nga kutuiko vinatha kuvihya. (Mateo 5:37) Vamo vakavyana kuya ku munu uje nalivanga kuvalanya nga kuli munu weka uje ali na vyuma vyavingi avalanya. Kuma kulinga ngocho kunapu kuthzivila vakweni ngothzi na kuvathingimika ndi? Tunapande kuya ku njuvo ya munu uje natulanya nameme wapwa kahutu. (Luka 10:7) Oloni nga kuli vyuma vimo vyakama vitwonowetha, cho tunapande kuleka vwathi vwathi uje natulanya ngwetu tunonowa.

21. Kuthingimika vithemwa vya mu mitambela mutwakala kutukwatha vati kupwa vangendthzi vavavwa?

²¹ Kunapu kwa theho lalo kuthingimika vithemwa vya mu mitambela mutwakala. Mu vithemwa vimo mwatha kwendela vanu nameme kumwavashikile ngweni muyako. Mu vithemwa vikwavo mungendthzi akaleke chimweja munu yanapande kwendela. Mu vithemwa vimo, vanu vakathingimika vangendthzi ha kuvajumbula vyakulya vyavivwa, vavenya cho valya vije vivakali thimbu yoshe. Mu vithemwa vikwavocho, vangendthzi na vandambo vakali vyakulya vya kulifwa. Mu mitambela imo vangendthzi vakende na vyakulya mangana vakulile hamo na vandambo. Cho mu vithemwa vikwavo, nga mungendthzi alinga ngocho, cho vandambo kuvalithzivi kuthzituka. Cho lalo mu vithemwa vikwavo nga munu vamulanya ku vyakulya napande kuvyanako tahi lumo nambe luvali. Mu vithemwa vikwavocho kulinga ngocho kunapu kujeneka kumwetha kukandelela. Tulingeni mutwathela mwoshe mangana tuthzivithe vanu vaje vanatutambula kuvwaha ku mbunge.

22. Mwafwa vika kwapwa kwa theho ‘kulijumbula umo na mukwavo’?

²² “Kukotoka kwa vyuma vyoshe kuli muyehi” manene. (1 Petu. 4:7) Ñavava yakama ije kanda ichisholokeho laja mu kaye ili muyehi. Omwo tuyando tuli na kulivwethzelela manene, tunapande kulithzema manene na vandolome na vandokathzi vetu. Ha kupwa vaka-Kilisitu, ino ikeyo thimbu itunapande kupangetha manene chinangulo cha Petulu cha kwendeka ngwavo: “Lijumbuleni umo na mukwavo.” Echi kulijumbula kuchikahu.—1 Petu. 4:9.