Yeni ku mithzimbu

Yeni ku mitwe ya viñanda

MUTHZIMBU WA MU KUYOYA

Yehova Nanjikwatha Manene mu Vuyoye Vwange

Yehova Nanjikwatha Manene mu Vuyoye Vwange

Nange vanjangwile kupwa umo wa vanike vaje vapandele kwana vinemo kuli Adolf Hitler omwo wamanethele kwendeka ku mbunga. Vika vivanjangwilile? Mwafwa vatate valikwatathanene manene na vaka-Nazi, vakele lalo na kwendetha munyau wa mukulunu umo wa vaka-Nazi. Vanana vathzemene manene vulombelo vwa katolika, cho vashakele ngwavo njipwe sisita. Nameme vanjithindiyiye kulikwatathana na vaka-Nazi nambe kupwa sisita, oloni njavyanene. Vandameneni njimileke vyuma vinjavyanenenene.

NJAKOLELELE mu nganda ya Graz, ije yakala mu Austria. Munjakele na myaka 6, vanjitwalele ku sikola mangana vakanjilongethe vya vulombelo. Oloni njakathamene manene omwo njakamwene vilinga vya vukwithzi vivakele na kulinga tupilisitu na masisita va haje ha sikola. Ngechi, munima ya mwaka umo, vanana vanjitundithile haje ha sikola.

Tuli hamo na vatate oku vanathzala vithzalo vyavo vya vushwalale

Kutundoho, vanjitwalele ku sikola ya fulumende. Vuthsiki vumo, Vatate vethzile na kunjambata ha sikola mwafwa vanu vamo vakele na kupilula vimbomba mu nganda ya Graz. Vanjitewethelele ku nganda ya Schladming. Omwo twajavukile ha chavu na kweta mu nganda, chije chavu vachipujwile na vimbomba. Thimbu ikwavo lalo, vanu vamo vaje vakele mu vifulayi vapilwile mata ha njuvo hanjakele na vakuku. Omwo ndthzita yahwile, twamwene ngwetu fulumende na vaka-vichechi vanonwa kunena kwoloka.

NJATHZIVUKILE KUJE KUKATUNDU VUKWATHI VWAVUVWA

Mu 1950, Mukaleho umo wa Yehova washangumukile kulilongetha Mbimbiliya na vanana. Njakele na kutolilila ku vyuma vivakele na kulilongetha, cho thimbu imo njakele na kuya na Vanana ku viwano vimo vya chikungulukilo. Omwo vanana vamwene ngwavo Vakaleho va Yehova vali na kulongetha vuthunga, vavambwitikile mu 1952.

Ha thimbu ije, njamwene lika ngwe chikungululo cha Vakaleho chapwa cha tukulukathzi. Oloni thimbu imo omwo twakakungulukilile ku chikungulukilo chikwavo njakamwene vanike vavangi, kethi tukulukathzi lika embwe. Cho omwo twelukile mu Graz, njashangumukile kukunguluka thimbu yoshe, cho njamwene ngwange vyuma vinjalilongethele vyapwile vya vuthunga. Njalilongethele lalo ngwange Yehova Njambi ikeye lika akakwatha vangamba vendi. Akatukwatha nameme tuliwana mu vukalu vwakama vuje kutwatha kumanetha ha kapandi.—Myatho 3:5, 6.

Njakele na lishungu lya kulongetha vanu vuthunga. Ngechi, njashangumukile kulongetha vayayange na vishongo vange. Vayayange vawana va vanakathzi, te vanatundu laja ha njuvo na kuya ku vipangi vya vulongethi. Oloni njakele na kuvendela ku myela ivakele na kulongethela, cho njakele na kuvashongangeya kulilongetha Mbimbiliya. Mu kwita kwa thimbu, vayayange na vishongo vange voshe valilongethele Mbimbiliya, cho vapwile Vakaleho va Yehova.

Omwo njakele na kwambulwila ku njuvo na njuvo mu chalumingo cha mu chivali cha kushangumuka chipangi chakwambulula, njaliwanene na munakathzi umo uje wakele na myaka 30, cho njashangumukile kulilongetha nendi Mbimbiliya. Uje munakathzi vamumbwitikile, cho kukapwa muje, munalume wendi na vana vavo vavali navo vavambwitikile. Kulilongetha Mbimbiliya na ije nanga kwatakamethele likulahelo lyange. Mwafwa vika? Mwafwa yange naumo wahi wakele na kunjendela na kulilongetha nange Mbimbiliya. Njakele na thimbu yaingi ya kulivwahethela chilongetha na chilongetha. Ha kulinga ngocho, njakele na kulilongetha yange vavenya, athinoni njikalilongethe na ndongethi yange. Kulinga ngocho kwanjikwathele njithzivithithe mwamuvwa vuthunga. Mu April 1954, njalikundikile kuli Yehova, cho vanjimbwitikile mu mema.

‘VITOTHZI VAVANGI KUVAKELE, OLONI TWAKELE NA KAVUTHAMBA’

Mu 1955, njaile ku viwano vya mafuti vije vyakele mu Germany na mu France na mu England. Munjakele mu London, njaliwanene na Albert Schroeder. Wapwile mulongethi wa Sikola ya Ngilyande ya Kulilongetha Mbimbiliya, cho wakele lalo mu Chivunga cha Kutwamenena. Omwo twakele na kuthzenguluka mu miziyamu, Ndolome Schroeder watumwethele Vimbimbiliya vya kuthañulu vya kulithethzathethza. Omu mu Vimbimbiliya mwakele lithzina lya Njambi lije livathonekele mu vithona vya Chihevelu, cho watulumbunwinine theho ya vije vithona. Vyuma vyendekele vyanjetele ku mbunge na kunjitakametha ku sipilitu, cho njalyangwilile kwimanena vuthunga vwa mu Lijwi lya Njambi.

Njili hamo lika na mukwetu (ali ku chilyo) mu chipangi cha vupainiya vwa kulitila mu Mistelbach, ku Austria

Njashangumukile vupainiya vwa thimbu yoshe ha 1 January, 1956. Munima ya vingonde viwana, vanjangwile kupwa painiya wa kulitila, cho vanjitumine kukapangela ku Austria. Ha thimbu oyo, mu mbonge ya Mistelbach munjakapangelele kumwakele Vakaleho. Oloni kuli vukalu vukwavo vunjakaliwanene navwo. Yoyethi yange neyi ya mukwetu injakalingile nendi vupainiya yalithethzele manene. Njakele na myaka ya kweta ku 19, cho njakolelele mu mbongi. Mukwetu ikeye wakele na myaka 25, cho wakolelele mwimbo. Njakele na kukotokela kwinduka, oloni ikeye wakele na kulivanga kwinduka thimbu yoshe. Cho ku thimbu ya mangwethzi, yange njashakele kuthikama, oloni mukwetu wakele na kulivanga kulala. Oloni kupangetha vinangulo vya mu Mbimbiliya kwatukwathele tutwaleleho kulikwathana mu chipangi chetu cha vupainiya.

Twaliwanene na vukalu vumo vwakama manene. Vanu vatupakethele, oloni ‘twakele na kavuthamba.’ (2 Koli. 4:7-9) Litangwa limo omwo twakele na kwambulwila mu limbo limo, vanu vathzitwile tutali twavo. Cho vaje tutali vakama vatuthzengelekele na kutuvwothza na kushaka kutushuma. Twalikwatele ku mavoko, cho njalombele kuli Yehova ngwange: “Ove Yehova nga ava tutali vatushuma, tuthse vwathi.” Vaje tutali muvakwetele muyehi netu valikelele kutuvwothza, cho vathokonwethele mikila yavo na kwiluka ku vinjuvo vya vashukwaina. Twamwene ngwetu Yehova ikeye natunyungilila. Twambulwilile vanu va muje mu limbo, cho vwingi vwavo vatolililile ku vyuma vitwavalongethele. Hamo vanu vakathamene kumona ngwavo vaje tutali kuvatushumine na kutumona tutwalelelaho kwambulwila muje mwimbo. Vamo vavo vatengulukile na kupwa Vakaleho.

Kuli vukalu vukwavo lalo vutwaliwanene navwo. Litangwa limo vavenya njuvo muje mutwakele, wethzile ha njuvo oku napende, cho wendekele ngwendi atuthsiya, mwafwa wathinganyekele ngwendi twakele na kutanganetha vanu mu chitingitingi. Munakathzi wendi wethekele kumuvindika, oloni wonwene. Twavathzivile muvakele na kulikanangana oku tuli mu mulili wetu wa hakamwa. Twathilikile vitwamo ku lipito, cho twashangumukile kulongekeya vitenga mu visulau vyetu. Omwo twashokolwele ku chikolo, uje vavenya njuvo wemanene kuyehi na chikolo chetu oku nakwata moko yakama. Ngechi, twatuhukilile ku chikolo cha kunima na kutewa oku tunambata vitenga vyetu vyoshe, cho kutwelukile lalo.

Twaile ku hotela na kukatonda mulili mwakukala. Twakakele kuje ku hotela mwaka umo lika, cho oku kwatukwathele mu chipangi chetu cha kwambulula. Mu ngila muka? Ije hotela yakele hakati ka mbongi, cho vamo vatwakele na kulilongetha navo Mbimbiliya vashakele kulilongethela ha hotela. Kukapwa muje, twashangumukile kukala na chilongetha cha livulu na chilongetha cha Kaposhi ka Kukengela mu mulili wetu, cho twakele na kukunguluka tu va 15.

Twakele mu Mistelbach mwaka umo na vingonde. Cho vanjitumine kukapangela ku Feldbach, Nganda ije yakala ku mbwela ya ngangela ya mbongi ya Graz. Ha thimbu ije, njashangumukile kupanga na painiya weka, cho kutwakawaneneko chikungulukilo. Twakele na kulala mu mulili waundondo wa mavaya uje wakele hakamwa. Mpundthzi yakele na kukovela mu vimbengwa vya aje mavaya, cho twathzikilemo mapapelo a mithzimbu. Twakele na kutekula mema mu lithima. Oloni kuli vuvwa vwatundile mu kufwitangana kwetu. Munima ya vingonde vya vindondo, kwakele chivunga. Cho mu kwita kwa thimbu, vavushoko vwa vaje vatwakele na kulilongetha navo va kupwa 30 navo valilongethele vuthunga.

Vyuma vinjaliwanene navyo vyanjilingithile njikulahele manene Yehova uje muka-kukwatha vaje vatwameka vya Vumwene kulutwe. Nameme tukaliwana na vukalu vuje kuvatha kumanetha vanu, oloni Yehova atha kutukwatha.—Myatho 121:1-3.

NJAMBI WANJIKWATHELE NA ‘KUNJAMENA’

Mu 1958, kwakele chiwano cha mafuti mu Nganda ya New York ku sitendiyamu ya Yankee na ku Polo Grounds. Njalithonekethele kuya oku ku chiwano, cho vaka-munango wa ku Austria vanjihwile indi njishaka kuya ku Sikola ya Ngilyande ya vu 32. Njatavele vwathivwathi ngwange “Eyo,” mwafwa kwapwile kuvethzika kwakama kuya oku ku sikola.

Mutwakele ku sikola ya Ngilyande, chitwamo change chalyatele na chitwamo cha Martin Poetzinger. Ou ndolome waliwanene na vyetheko vyakama manene omwo wakele mu chilombo cha vafunge cha vaka-Nazi. Nendi wakele mu Chivunga cha Kutwamenena. Ha thimbu ya kulilongetha, Martin wakele na kunjiyevetela ngwendi: “Erika eli lijwi vakalyendeka vati mu Chinjelemani.”

Omwo twamanethele vingonde vya kutuvakana vivali, Nathan Knorr watulekele kutukapangela. Yange vanjilekele ngwavo njikapangela ku Paraguay. Ha thimbu oyo, njapwile njimwanike, ngechi vatate vakevo vapandele kunjana lithetha lya kuya kuje ku lifuti. Omwo vanjitavethele, njaile ku Paraguay mu March 1959. Omwo njetele, vanjitwalele ku limbo lya vamishinali lije lyakele mu Asunción, cho njakele na mukwetu weka lalo.

Munima ya thimbu yaindondo, njalithzivukile na Walter Bright, uje wakovelele mu sikola ya Ngilyande ya vu 30. Mu kwita kwa thimbu, twalyambatele na kupangela hamo lika. Omwo twakele na kuliwana na vukalu vwa kulithethzathethza, twakele na kutanda chikulahetho cha Yehova chije chili ku mukanda wa Isaya 41:10 uje wendeka ngwawo: “Kethi muthzive lyova, yange njili hamo neni. Kethi mujaje, yange Njambi yeni. Njikamitakametha.” Awa majwi atulingithile tukulahele ngwetu nga tulifwita kupwa va kulongwa kuli Njambi na kutwameka vya Vumwene vwendi kulutwe, cho atukwatha.

Mu kwita kwa thimbu, vatutumine kukapangela ku nginga ya lifuti lya Brazil. Vakulunu va mu vulombelo vwa makuli va kuje kutwakele, vashongangeyeye vakwenje ngwavo vashange mamanya ha njuvo yetu ije kuyakele mwamuvwa. Walter washangumukile kulilongetha Mbimbiliya na mukulunu wa tupokola. Watumine tupokola kwija na kunyunga njuvo yetu ha chalumingo cha mutunu. Kutundoho, twajalukilile mu njuvo yaivwa ije yakele ku nginga ya Brazil. Oku kwapwile kuvethzika kwakama mwafwa twathele kukungulukila mu Paraguay na mu Brazil. Omwo twajalukilile kweka lalo, twathethzele vikungulukilo vivali.

Njili hamo lika na munalume wange Walter, ha thimbu itwakele mu chipangi cha vumishinali mu Asunción, ku Paraguay

YEHOVA NATWALELELAHO KUNJITAKAMETHA

Vandotolo vange vanjilekele ngwavo kunjikakiti mwana. Oloni twakathamene omwo njemitile mu 1962. Twakakele ku Hollywood, mu Florida kuje kwakele vaka-nanga ya Walter. Nange na Walter kutwatwaleleleho na chipangi chetu cha vupainiya ha myaka yaingi. Twathzethzamene kulela munetu. Nameme ngocho, twatwaleleleho kutwameka vya Vumwene kulutwe.—Mateo 6:33.

Mutwaketele ku Florida mu November 1962, twakakathamene kuthziva ngwavo vandolome va vindele kuvakele na kukunguluka hamo lika na vanu va kuthzivala, cho kuvakele na kwambulwila hamo lika. Oloni Yehova kashakele kangu, ngechi munima ya thimbu yaindondo, vindele na vanu va kuthzivala vashangumukile kulikwatathana hamo lika. Twalimwenenene ngwetu Yehova ikeye walingithile vanu valikwatathane, mukemwo ha thimbu ino, oku ku mutambela kuli vikungulukilo vyavingi.

Chaluvinda, mu 2015 Walter watokele ku mushongo wa kansa ya ku vwongo. Twayoyele mwamuvwa mu vulo vwetu ha myaka ya kupwa 55, cho munalume wange wathzemene manene Yehova na kukwatha vandolome vavangi ku sipilitu. Njavandamena kukaliwana nendi omwo akathanguka na kupwa wa kulikangula lalo ku muvila.—Vili. 24:15.

Njavwahelela kukala mu chipangi cha thimbu yoshe ha myaka ya kutuvakana 40, cho njalikuwu vivethzikitho vyavingi. Chakumwenako, nange na Walter twalimwena vanu va kupwa 136 vatunalongetha Mbimbiliya muvavambwitikile. Thimbu imo twakele na kuliwana na vukalu vwa kulithethzathethza. Oloni ovu vukalu kuvwatwonowethele kupangela Njambi mu kulongwa. Twamukulahelele na kuvandamena ngwetu ikeye ali na ndthzili ya kutukwatha mu vukalu vwetu vwoshe. Cho akalingi vene ngocho ha thimbu na mu ngila ije inapande.—2 Tima. 4:16, 17.

Njikathzivi manene vuthiwa munjikanuka munalume wange Walter, oloni chipangi cha vupainiya chikanjitakametha manene. Chuma chikwavo chikanjikwatha manene chinapu kulongetha vakwetu vya kuthanguka kwa vathsi. Njalimwena mwananjikwathela Yehova mu vingila vya kulithethzathethza. Nashulithilila chikulahetho chendi omwo natwalelelaho kunjikwatha na ‘kunjamena.’—Isaya 41:10.