Yeni ku mithzimbu

Yeni ku mitwe ya viñanda

Kukwatha Vana va “Vangendthzi”

Kukwatha Vana va “Vangendthzi”

“Kukwethi chimo chinjinenela kuvwahelela kutuvakana kuthziva ngwavo vana vange vali na kuyoya mu vuthunga.”—3 YOWA. 4.

MYATHO: 88, 41

1, 2. (a) Vukalu muka vuvakaliwana navwo vana vavangi nga vakayoya ku lifuti lyeka? (b) Vihula muka vivakumbulula muno mu chilongetha?

JOSHUA wendekele ngwendi: “Kushwa ku vwanike, njakele na kwendeka ndaka ya vithemi vange ha njuvo na ku chikungulukilo. Oloni omwo njashangumukile kukovela sikola, njathzemene ndaka ije ivapangethele muje mu chitingitingi mutwakele. Omwo mwetile myaka yaindondo, njevalele ndaka ya vithemi vange. Kunjakele na kuthzivithitha ndaka ya vithemi vange ije ivapangethele ku viwano, cho lalo njevalele na chithemwa chetu.” Kethi Joshua lika waliwanene novu vukalu.

2 Ano matangwa vanu va kutuvakana 240,000,000 kuvethi na kuyoya mu mafuti muvanathemukila. Nga mu vithemi vaje vali mu lifuti lyeka, mwatha kukwatha vati mwamuvwa vana veni vakole ku sipilitu “na kuyoya mu vuthunga”? (3 Yowa. 4) Cho vandolome na vandokathzi vatha kumikwatha vati?

VITHEMI AKELENI VANA VENI MWANJA WAUVWA

3, 4. (a) Vithemi vatha kwakela vati vana vavo mwanja wauvwa? (b) Vika vivanapande kwanuka vithemi hali vana vavo?

3 Vithemi, mwanja weni watha kukwatha vana veni vakawane mwonyo wa myaka yoshe. Nga vana veni vamimona muli na ‘kushakethzeka tahi Vumwene,’ cho vathzivuka ngwavo Yehova atha kuvana vivanajeneka ha litangwa na litangwa. (Mateo 6:33, 34) Ngechi, kethi muthzeme manene vufuko. Pangetheni vyuma vimuli navyo ku chipangi cha Njambi. Kethi mulikovelethe mu mikuli. Shakethzekeni ‘vufuko vwa mwilu,’ kulumbununa kulikuta na vuthamba na Yehova. Kethi muthzeme vufuko nambe ‘kumishangathzala ku vanu.’—Tandeni Mako 10:21, 22; Yowa. 12:43.

4 Kethi muthzethzame manene, waneniko thimbu ya kukala na vana veni. Vanapande kuthzivuka ngwavo muli na kulithziva kuvwaha omwo vanangula kupangela Yehova kutuvakana kushakethzeka luthsimo na vufuko. Kumwapandele kukala na vithinganyeka vya vaka-kaye vya kushongangeya vana veni vashakethzeke vufuko mu kushaka lika ngweni vakamikwathe. Anukeni ngweni, ‘vana kuvapandele kukwatha vithemi vavo, oloni vithemi vakevo vanapande kukwatha vana vavo.’—2 Koli. 12:14.

ENI VITHEMI KWATHENI VANA VENI MU NDAKA YOSHE YOSHE

5. Mwafwa vika vithemi vanapande kuthimutwiya na vana vavo vya Yehova?

5 Vupolofweto vumwetha ngwavo, vanu “va ku vindaka vya ku mafuti oshe,” vakaija ku munga ya Yehova. (Zaka. 8:23, NWT) Oloni nga mukala na kangu ka muyati, cho kulongetha vana veni vuthunga kumikaluwila. Yeni munapande kulongetha vana veni Mbimbiliya, cho omwo ‘vathzivuka’ Yehova vakawana mwonyo wa myaka yoshe. (Yowa. 17:3) Munapande ‘kuthimutwiya’ ha mashiko a Yehova thimbu yoshe na vana veni mangana vawathzivuke.—Tandeni Kwituluka mu Mashiko 6:6, 7.

6. Vana veni vatha kuwana vukwathi muka mu kulilongetha ndaka yeni? (Kengeni chikupulo ha liputa 8)

6 Vana veni vanatha kulilongetha ndaka ya ku mutambela kumunajalukila omwo vaya ku sikola nomwo veha na vakwavo, oloni valilongetha ndaka yeni ha thimbu imukala hamo navo. Kuthzivuka ndaka yeni kukuvanenethela lika ngwavo vathimutwiye neni mwamuvwa, oloni kuvakwatha na mu vingila vyavingi. Kulilongetha vindaka vikwavo, kukwatha vana veni vakale na mana na ndthzandthzu. Kuvakwatha lalo valinge vipangi vyavingi vya ku sipilitu. Carolina uje wakala na vithemi vendi ku lifuti lyeka wendekele ngwendi: “Kukala mu chikungulukilo muvalikwathetha ndaka yeka kukanjithzivitha kuvwaha. Cho lalo kupangela kuje kuli vujene vwakama kwapwa kwakuvwa.”

7. Mwatha kulinga vati nga kumwethi na kupangetha ndaka imo lika mu nanga yeni?

7 Oloni, vana vamo vaje vanajalukila na vithemi vavo ku mafuti eka, muvakethzilila vithemwa na ndaka ya kuje ku mafuti, vakonowa kuthimutwiya mwamuvwa ndaka ya vithemi vavo. Vithemi, nga mukemwo muvanalingi vana veni, cho lilongetheniko vindaka vimo vyomwo mu lifuti. Nga mulinga ngocho, cho mukwatha vana veni ku sipilitu, mwafwa muthzivuka mwamuvwa vivakathimutwiya na vyuma vivakalithzimi navyo vuli na vipangi vyavo vya ku sikola na kwatha kuthimutwiya na valongethi vavo mwamuvwa. Kulilongetha ndaka yeka kukambata thimbu, cho lalo kukatondo kulifwita na kulikehetha. Vati cho nga muneni wapwa kaveveve, kuma kumwatha kulilongetha ndaka ya tuveveve mangana muthimutwiye nendi ndi? Nambe muneni uje nethzilila kwendeka ndaka yeka nendi munapande kumwaka mbunge, indi vati? *

8. Mwatha kukwatha vati vana veni nga kumuthzivuka mwamuvwa ndaka ivanalilongetha?

8 Oloni vithemi vamo vaje vanajalukila ku mafuti eka kukavakaluwila kwendeka mwamuvwa ndaka ivanalilongetha vana vavo. Kujeneka kuthzivuka kwendeka mwamuvwa ndaka yeka, kunatha kwonowetha vithemi kulongetha vana vavo mana a mu “vithoneka vya kujela.” (2 Tima. 3:15) Nga neni muli mu vukalu vwa chifwa echi, hanga mwatha kukwatha vana veni vathzivuke Yehova na kumuthzema. Shan, uje wapwa mukulunu mu chikungulukilo wendekele ngwendi: “Vanana kuvakele na kuthzivithitha mwamuvwa ndaka itwalilongethele, cho nange na vandokathzi vange vavali kutwathele kwendeka mwamuvwa ndaka ya vanana. Oloni omwo twavamwene valilongetha na kulombela na kututwamenena mu kulemetha kwa nanga mu chalumingo na chalumingo, twathzivithithile ngwetu, kuthzivuka Yehova kwapwa kwa theho manene.”

9. Vithemi vatha kukwatha vati vana vaje vatonda kulilongetha mu vindaka vivali?

9 Vana vamo Vakatondo kuvalongetha vya Yehova mu vindaka vivali. Mwatha kulikwathetha ndaka ivakalilongetha ku sikola neyi imukendeka ha njuvo. Vithemi vamo vakalingi ngocho kupangetha mavulu na majwi a kutolilila na mavindiyo a mu vindaka vyoshe vivali. Chili vene, vithemi vaka-kwija vanapande kuwana thimbu na vingila vya kukwathelamo vana vavo mangana vakanyamethe vuthamba vwavo na Yehova.

MWANGULA KULIKWATATHANA NA CHIKUNGULUKILO CHILIKWATHETHA NDAKA MUKA?

10. (a) Iya mu nanga napande kwangula chikungulukilo chivanapande kulikwatathana nacho? (b) Vika vyanapande kulivanga kulinga?

10 Nga “vangendthzi” vakala kulako na Vakaleho vaje vakalikwathetha ndaka yavo, cho vanapande kulikwatathana na chikungulukilo chili hayehi chije chikalikwathetha ndaka yomwo mu chitingitingi. (Myatho 146:9) Oloni nga kuli chikungulukilo chikwavo chili hayehi chije chilikwathetha ndaka yeni, cho munatha kulihula ngweni: Njinapande kwangula kulikwatathana na chikungulukilo chilikwathetha ndaka muka hamo lika na nanga yange? Mutwe wa nanga napande kuthinganyekethetha mwamuvwa na kulombela na kwihula munakathzi wendi na vana vendi athina angula vya kulinga. (1 Koli. 11:3) Vyuma muka vyanapande kwaka mu vithinganyeka mutwe wa nanga? Vinangulo muka vyatha kukwatha? Tuchithimutwiyeniko vimo.

11, 12. (a) Ndaka yatha kunenethela vana valinge vati omwo vali ku viwano? (b) Vika vikalingitha vana vamo vajeneke kulikwathetha ndaka ya vithemi vavo?

11 Vithemi vanapande kuthzivuka mwamuvwa vujene vwa ku sipilitu vwa vana vavo. Kuli vyuma vyavingi vyatha kukwatha vanike valilongethe mwamuvwa vuthunga, kethi kuthzivuka lika ndaka nambe kukunguluka. Oloni achithinganyekeni ha ñanda eyi: Vanike muvakakala ku viwano kuje kuvalikwathetha ndaka ivathzivuka mwamuvwa, vakathzivithitha. Ngechi, nga vanike kuvathzivi ndaka ivalikwathetha mu chikungulukilo, kuvatha kuthzivithitha. (Tandeni 1 Kolinte 14:9, 11) Cho lalo mwana natha kuthzivithitha mwamuvwa ndaka yeka kutuvakana mwakathzivithithila ndaka yendi ya chithemwa. Vana vamo vakalilongetha kukumbulula na kulinga vimwetho na kwendeka viñanda mu ndaka ya vithemi vavo, oloni kethi kutundilila kwithi ya mbunge.

12 Kethi ndaka lika yatha kushongangeya mbunge ya mwanike. Echi chalingiwile kuli Joshua ivanendeka ku maputukilo a chilongetha. Ndokathzi yendi, Esther wendekele ngwendi: “Vana vavandondo vakakavangeya chithemwa cha vithemi vavo na vulombelo vwavo na ndaka yavo.” Nga vana kuvathzivuka chithemwa cha vithemi vavo, cho vanatha kuvyana kulilongetha vuthunga mu ndaka yavo. Vithemi vaje vanajalukila mu mafuti eka vanapande kulinga vati?

13, 14. (a) Mwafwa vika vithemi vamo vaje vajalukilile kweka vatwalele vana vavo ku chikungulukilo chije chalikwathethele ndaka ivalilongethele vana vavo? (b) Vika vyakwathele vithemi vatwaleleho kutakama ku sipilitu?

13 Vithemi vaka-Kilisitu vanapande kutakametha tahi likulahelo lya vana vavo. (1 Koli. 10:24) Samuel, ishe ya Joshua na Esther wendekele ngwendi: “Yange na munakathzi wange twatondethethele ndaka ije yatha kukwatha vana vetu ku sipilitu, cho twalombele mana kuli Njambi. Lilombelo lyetu valikumbulwile mu ngila yeka. Oloni omwo twanangukile ngwetu kuvakele na kuthzivithitha mwamuvwa ku viwano vya mu ndaka yetu, twajalukilile ku chikungulukilo chije chalikwathethele ndaka ivalilongethele. Tuvavoshe twakele na kuya ku viwano na mu lihya thimbu yoshe. Twakele na kulanyako vavuthamba vetu twakulye navo hamo lika na kuya na kupashala navo. Kulinga ngocho kwakwathele vana vetu vathzivuke mwamuvwa vandolome. Cho lalo kwavakwathele vathzivuke ngwavo Yehova Njambi wapwa Ishavo na Kavuthamba kavo. Twamwene ngwetu echi chikecho chapwile chuma cha theho kutuvakana kuthzivuka ndaka yetu.”

14 Samuel wendekele lalo ngwendi: “Yange na munakathzi wange twakele na kuya ku chikungulukilo kuvalikwathethele ndaka yetu mangana tutakame ku sipilitu. Twathzethzamene manene na kujuka. Oloni twakandelela kuli Yehova ha kuvethzikitha kulifwita na kulyana kwetu. Vana vetu vatatu voshe vali na kupangela Yehova thimbu yoshe.

VYUMA VIVATHA KULINGA VANIKE

15. Vika vyalingithile ndokathzi Kristina ajalukile ku chikungulukilo chije chalikwathethele ndaka ya ku sikola?

15 Vanike muvakakolo vakananguka ngwavo kunapu kwakuvwa kupangela Yehova mu chikungulukilo muje muvakendeka ndaka ivathzivithitha mwamuvwa. Nga vana valinga ngocho, vithemi kuvapandele kulithziva ngwavo vanavayengula. Kristina wendekele ngwendi: “Njathzivukile kavundondo ndaka ya vithemi vange, ngechi kwanjikaluwilile kuthzivithitha vyuma vivakele na kwendeka ku viwano. Omwo njakele na myaka 12, njakakungulukile ku chiwano cha mutambela mu ndaka ya ku sikola. Njathzivithithile ngwange vyuma vinjakathzivile vyapwile vya vuthunga. Njashangumukile na kulombela mu ndaka itwalilongethele ku sikola. Njathele kuthimutwiya na Yehova kutundilila kwithi ya mbunge.” (Vili. 2:11, 41) Omwo Kristina wakolele, walekele vithemi vendi ngwendi ashaka kujalukila ku chikungulukilo chije chalikwathethele ndaka ya ku sikola. Wendekele ngwendi: “Kulilongetha vya Yehova mu ndaka injalilongethele ku sikola kwanjitakamethele ku sipilitu.” Kutundoho, Kristina wapwile payiniya wa thimbu yoshe.

16. Mwafwa vika ndokathzi Nadia wavwahelelele kukala mu chikungulukilo chije chalikwathethele ndaka yavo ya chithemwa?

16 Eni vanike, muthinganyeka ngweni kwakuvwa kujalukila ku chikungulukilo chije chikalikwathetha ndaka yeka ndi? Nga mukemwo, achithinganyekeni vimushakela kulingila ngocho. Kuma kujalukila okwo ku chikungulukilo kumikwatha mushwenye kuyehi na Yehova ndi? (Yako. 4:8) Indi hamo mushaka kujalukilako mwafwa ya kutewa kumyendetha nambe vipangi? Nadia uje ali na kupangela ha Mbetele wendekele ngwendi: “Nange na vandokathzi vange vatatu na ndolome yange, twayongwele kujalukila ku chikungulukilo chije chalikwathethele ndaka yeka.” Oloni vithemi vendi vathzivukile ngwavo nga vana vajaluka, cho vathzeya ku sipilitu. Nadia wendekele lalo ngwendi: “Twakandelela kuli vithemi vetu vaje valifwitile kutulongetha ndaka yetu na kutwalelelaho kuya netu ku chikungulukilo. Echi chatukwathele manene na kutushokolwela ngila ya kulongetha vakwetu vya Yehova.”

MUVATHA KUMIKWATHELAMO VAKWENI

17. (a) Yehova nana veya chipangi cha kulongetha vana? (b) Vithemi vatha kuwana kuli vukwathi mu kulongetha vana vavo vuthunga?

17 Yehova nana vithemi chipangi cha kulongetha vana vavo. Kachanene kuli vakuku yavo nambe kuli munu weka. (Tandeni Vithimo 1:8; 31:10, 27, 28) Nameme ngocho, nga vithemi kuvathzivuka vwino ndaka, kunapu kwakuvwa kuvakwatha mu kulongetha vana vavo. Vithemi kuvapandele kuthethzela chipangi chavo vanu vaje vavakwatha. Vanapande kupangela hamo navo mu kulela vana mu “kalemetho na mu vilongetha vya” Yehova. (Efeso 6:4) Chakumwenako, vithemi vanatha kulomba vakulunu vavalekeko vingila mwakulingila kulemetha kwa nanga nomwo mwakukwathela vana kwangula vavuthamba vavavwa.

Vithemi na vana vakawana vukwathi ha kulikwatathana na chikungulukilo (Kengeni palangilafu 18, 19)

18, 19. (a) Vandolome na vandokathzi vaje vashaka vyuma vya ku sipilitu vatha kukwatha vati vanike? (b) Vithemi vanapande kutwalelelaho kulinga vika?

18 Chakumwenako, vithemi vanatha kulanyako vandolome na vandokathzi va mu vinanga vyeka ku kulemetha kwavo kwa nanga. Cho lalo, vanike vavangi vakatakama ku sipilitu nga valikwatathana na vandolome na vandokathzi mu chipangi cha kwambulula na mu vyuma vya kwehaeha. (Vithi. 27:17) Shan uje itunendeka ku maputukilo wendekele ngwendi: “Njichanuka vandolome vaje vanjikwathele. Njalilongethele vyavingi kuli vakevo omwo vakele na kunjikwatha kulivwahethela viñanda vya mu sikola. Cho lalo, njakele na kulithziva kuvwaha ha thimbu itwakele na kulithzima vuli.”

19 Vaje vakwatha vithemi mu kulongetha vana, vanapande kushongangeya vana kuthingimika vithemi vavo. Vanapande kwendeka vyavivwa hali vithemi, cho lalo kuvapandele kunyeka vithemi chipangi chavo. Kutundoho, vaje vakwatha vithemi kuvapandele kukala na futithi ije yatha kutanwitha vakwavo vaka-kukulahela nambe vaka-kaye. (1 Petu. 2:12) Vithemi kuvapandele kuthethzela lika vanu veka chipangi cha kulongetha vana vavo vyuma vya ku sipilitu. Vanapande kumona vukwathi vuvali na kutambula vana vavo kuli vandolome na kutwalelelaho kulongetha vana vavo.

20. Vithemi vatha kukwatha vati vana vavo vapwe vangamba vavavwa va Yehova?

20 Eni vithemi, lombeni vukwathi kuli Yehova na kwetheka mumwathela mwoshe. (Tandeni 2 Mithzimbu 15:7) Akeni manene mbunge ku kukwatha vana veni valikute vuthamba na Yehova. Ethekeni mumwathela mwoshe kukwatha vana vathzivithithe Lijwi lya Njambi. Kethi muthinganyeke ngweni vana veni kuvatha kupwa vangamba vavavwa va Yehova. Nga vana veni vakavangeya mashiko a mu Lijwi lya Njambi na mwanja weni wauvwa, mulithziva ngwe mwalithzivililile kapositolo Yowano hali vana vendi va ku sipilitu. Wendekele ngwendi: “Kukwethi chimo chinjinenela kuvwahelela kutuvakana kuthziva ngwavo vana vange vali na kuyoya mu vuthunga.”—3 Yowa. 4.

^ par. 7 Kengeni ñanda ya “Mwatha kulilongetha Ndaka Yeka!” mu Toneni! ya Vundele ya March 2007, lipu. 10-12.