1, 2. (a) Vika twendekela ngwetu vanike vaka-Kilisitu vatha kuhyana Satana na vandemone vendi? (Kengeni chikupulo ha liputa 27) (b) Tuthimutwiya vika muno mu chilongetha?

KAPOSITOLO PAULU wethekethele vuyoye vwa vaka-Kilisitu ku maswalale vaje vali na kulwa ndthzita. Oloni ndthzita yetu inapu ya ku sipilitu kethi ya ku muvila. Cho vitothzi vetu kuvali. Satana na vandemone vendi vali na myaka yaingi mu kulwa ndthzita, cho vapwa vitongwe. Ngechi, tunatha kuthinganyeka ngwetu kutwatha kuvahyana. Tunatha lalo kuthinganyeka ngwetu vanike vaka-Kilisitu kuvethi na ndthzili ya kuhyana Satana. Vanike vatha kuhyana, cho vali na kuhyana. Vatha kuhyana vati Satana na vandemone vendi? Vatha kuhyana nga ‘vakulahela ndthzili ya Mwene.’ Kuli vyuma vikwavo lalo vili na kuvakwatha. Vanathzala ‘vitwa vyoshe vya ndthzita vyanavana Njambi’ ngwe muvakalingi maswalale vavanalongetha mwamuvwa.—Tandeni Efeso 6:10-12.

² Paulu mwendekele ou mwanja, hamo wathinganyekele vitwa vivakele na kuthzala maswalale va Valoma. (Vili. 28:16) Tuchithimutwiyeni muutukwathelamo mwanja wapangethele Paulu. Omwo  tuthimutwiya hali ou mwanja, nangukeni vukalu vuvakaliwana navwo vanike na vuvwa vuvanawana mu kuthzala vitwa vyoshe vya ku sipilitu.

3, 4. Vuthunga vwa mu Mbimbiliya vunalifu vati na mwiva wa maswalale va Valoma?

³ Tandeni Efeso 6:14. Miva ivathzalele maswalale va Valoma yakele na tuvikuvo tuje twanyungililile mbunda ya liswalale. Ije miva yakwatele vitwa vyathzalele liswalale ha muvila mangana kethi vingunjwangele. Miva imo yakele nomu mwa kushwelela moko ya mukwale. Liswalale uje wakutile ngo mwiva wendi mu mbunda, wathele kulwa mwamuvwa mu ndthzita.

⁴ Mu ngila imolika, vuthunga vutuli na kulilongetha mu Lijwi lya Njambi vuli na kutunyungilila ku vilongetha vya makuli. (Yowa. 8:31, 32; 1 Yowa. 4:1) Nga tuthzema manene vuthunga vwa mu Lijwi lya Njambi, cho kutupwila kwakwathi kwambata ‘ntelo yetu ya ha nulo’ kulumbununa kuyoya mu kulitombola na mashiko a Njambi. (Myatho 111:7, 8; 1 Yowa. 5:3) Cho lalo, nga tuthzivithitha mwamuvwa vuthunga vwa mu Lijwi lya Njambi, cho twatha kuvunyungilila kuli vaje vali na kuvulwitha.—1 Petu. 3:15.

5. Vika tunapande kwendekela vuthunga?

⁵ Nga twathzivuka mwamuvwa vuthunga vwa mu Mbimbiliya, cho oku kutukwatha kuyoya mu kulitombola na mashiko a Njambi na kwendeka vuthunga thimbu yoshe. Vika twendekela vuthunga thimbu yoshe? Mwafwa makuli akewo akapangetha manene Satana. Viñanda vya makuli vikakoveletha mu vukalu munu uje avyendeka na uje avikulahela. (Yowa. 8:44) Ngechi, twethekeni mutwathela mwoshe kwendeka vuthunga, nameme kutwalumbunukile. (Efeso. 4:25) Oloni kulinga ngocho, kukwapwile kwakwathi. Abigail uje ali na myaka 18 wendekele ngwendi: “Kwendeka vuthunga kukwapwile kwakwathi thimbu yoshe, maneneni nga munu ashaka kulyohyela.” Cho vika vikalingitha Abigail endeke vuthunga thimbu yoshe? Wendekele ngwendi: “Kwendeka vuthunga kunanjikwatha njikale na chitakutaku cha kujela ku mesho a Yehova. Cho lalo vithemi na vavuthamba vange vananjikulahela.” Victoria uje ali na myaka 23 wendekele ngwendi: “Vanu vatha kukuyandetha mwafwa ya kwendeka vuthunga na kuyoya mu kulitombola na mashiko a Njambi. Oloni mu kulinga ngocho muli vuvwa, mwafwa upwa wa kuthimpa, na kushwenya kuyehi na Yehova, cho lalo vanu vaje vakuthzema vakuthingimika.” Ngechi, kunapu kwa theho ‘kulithzitika mwiva wa vuthunga mu vimbunda vyeni.’

6, 7. Vika vanethekethela kulongwa ku ntelo ya ha nulo?

⁶ Vintelo vivakele na kuthzala maswalale va Valoma va kuthañulu vyapwile vya tuvikuvo twa kulilindakana twa mu vupalapandthzi. Tuje tuvikuvo twapwile twa kweteka mangana tukwate vwino ha muvila, cho lalo kushongo ya tuje tu vikuvo vapatekeleko tuvilambu mwa kushwelela mikole ya kukutitha ntelo. Muvila woshe wa liswalale vaufwikile na ntelo. Eyi ntelo yathzalele liswalale kuyamutavethele kupindangana mwoshe mwashakelele, cho lalo wapandele kumona ngwendi tuvikuvo tunakwata mu ngangu yatwo. Ntelo yanyungililile liswalale mangana mikwale na mikili kethi itive ha muvila wendi.

⁷ Mashiko a Yehova anapu ngwe ntelo mwafwa akanyungilila vimbunge vyetu vya chifwitha. (Vithi. 4:23) Ngwe mwa liswalale uje katha kuthethza ntelo yendi ya kukola na kwambata ntelo ya kujeneka kukola, netu kutwapandele kwombwanetha mashiko a Yehova mu kushaka lika kulinga vyuma mutushakela. Kukulahela ndthzili yetu kukwatha kutunyungilila. (Vithi. 3:5, 6) Thimbu yoshe tunapande kumona ngwetu “ntelo” yanatwana Yehova inyungilila vimbunge vyetu.

8. Vika kwapwila kwa theho kuyoya mu kulitombola na mashiko a Yehova?

 ⁸ Vithimbu vimo mukalithzivi ngweni mashiko a Yehova apwa a makalu nambe amyonowetha kupwa va kuthzituka ndi? Daniel, uje ali na myaka 21, wendekele ngwendi: “Valongethi vange na vakwetu mutukakovelela sikola vakanjishendumuna mwafwa ya kukavangeya mashiko a mu Mbimbiliya. Thimbu imo njalithzivile kuthzeya.” Vika vyamukwathele mangana atakame lalo? Wendekele ngwendi: “Njamwene vuvwa vuli mu kukavangeya mashiko a Yehova. Vavuthamba vange vamo vashangumukile kunwa vumbanda vwa kupendetha na kulikela kukovela sikola. Chavuthiwa manene kumona vuyoye vwavo muvwatengulukilile kupwa vwavuvi. Chili vene Yehova akatunyungilila. Madison uje ali na myaka, 15, wendekele ngwendi: “Kwanjikaluwilile kukavangeya mashiko a Yehova na kujeneka kutembwinina vyuma vivakele na kulinga vakwetu.” Wahyanene vati ovu vukalu? Wendekele lalo ngwendi: “Njanukile ngwange Satana ashaka kunjonowetha kuyoya mu kulitombola na lithzina lya Yehova. Njikavwahelela manene munjikahyana chetheko.

9-11. (a) Viñaku muka vya chifwitha vivanathzala vaka-Kilisitu? (b) Vika vitukwatha kwambulula muthzimbu wauvwa mu kuthimpa?

⁹ Tandeni Efeso 6:15 Liswalale wa Valoma uje kathzalale viñaku kathele kulwa mu ndthzita. Vije viñaku vyapwile vya vilambu, cho vyakwatele vwino ku vilyato. Cho lalo vyapwile vya kukola na kwehuka.

¹⁰ Viñaku vya maswalale va Valoma vyapwile vya kuya navyo ku ndthzita, oloni viñaku vya chifwitha vivanathzala vaka-Kilisitu vivakwatha kwambulula viñanda vyavivwa. (Isaya 52:7; Loma 10:15) Tunapande kupwa va kuthimpa mangana twathe kwambulula ku vakwetu hoshe hatuwanena thimbu. Bo wa myaka 20 wendekele ngwendi: “Njakele na kuthziva lyova kwambulwila vakwetu vanjekele na kukovela navo sikola. Njakele na kuthziva shwamwa. Kunjithzivuka vyakele na kunjilingitha ngocho. Hano njavwahelela kwambulwila vavuthamba vange.”

¹¹ Vanike vavangi vanamono ngwavo kulivwahethela mwamuvwa kukavakwatha kwambulula muthzimbu wauvwa mu kuthimpa. Vika vimikwatha kulivwahethela kwambulula? Julia, wa myaka 16, wendekele ngwendi: “Njikaka mavulu mu ngonga yange ya ku sikola, cho lalo njikatolilila ku viyongola na vyuma vivakulahela vanjikakovela navo sikola. Cho oku kukanjikwatha kuthzivuka mwakuvakwathela. Munjikalivwahethela mwamuvwa, njikendeka vene vyuma vije vivakwatha.” Makenzie, wa myaka 23, wendekele ngwendi: “Nga mukala na ngothzi, na kutolilila mwamuvwa vivendeka vakweni, cho mwatha kuthzivuka vukalu vuvali navwo. Njikatanda mavulu etu oshe aje endeka vya vanike. Oku kukanjikwatha kuleka vakwetu kuvanapande kuwana vukwathi mu Mbimbiliya nambe ha jw.org.” Ngwe mutunathzivila vivanendeka vanike, nga mulivwahethela kwambulula, cho “viñaku” vyeni vikwata mwamuvwa ku vilyato.

12, 13. ‘Mikili muka ya tuhya’ yakapangetha Satana?

¹² Tandeni Efeso 6:16. Ntelo yakele na kwambata liswalale wa va Loma yapwile ya kuya mu vulaha, cho yamuthzikininine kutunda ku vithsili kweta na mu mavuli. Yamunyungililile ku vitwa.

¹³ “Mikili ya tuhya” yakapangetha Satana inapu kwendeka makuli hali Yehova. Akendeka ngwendi Njambi katwakele mbunge. Ida wa myaka 19 walithzivile kupwa wa ngocho. Wendekele ngwendi: “Yehova wakala kulako nange, cho  katha kupwa Kavuthamba kange.” Wahyanene vati ovu vukalu? Wendekele lalo ngwendi: “Kuya ku viwano kukekwo kwakanyamethele likulahelo lyange. Ha thimbu injakele ku viwano kunjakele na kukumbulula. Njalithzivile ngwange naumo wahi atha kulithziva kuvwaha nga njikumbulula. Ha thimbu ino, njikalivwahethela kukumbulula luvali nambe lutatu nga njili ku viwano. Kethi kwakwathi kulinga ngocho, oloni njikashuvuluka munjikakumbulula. Cho vandolome na vandokathzi vakanjitakametha manene. Munjikeluka kwimbo kutunda ku viwano, njikalithzivi ngwange Yehova wanjithzema.”

14. Vyuma vyaliwanene navyo Ida vitulongetha vika?

¹⁴ Tulilongetha chuma chimo ku vyuma vyaliwanenenavyo Ida. Ntelo ya liswalale yakele na theteko yayo, oloni likulahelo lyetu lije linapu ngwe ntelo, likelyo lyatha kukola nambe kwilukila munima. Tunapande kulyangwila yetu vavenya vya kulinga. (Mateo 14:31; 2 Tesa. 1:3) Kunapu kwa theho kukanyametha likulahelo lyetu.

15, 16. Tepa inalifu vati na lilavelelo?

¹⁵ Tandeni Efeso 6:17. Tepa yathzalele liswalale wa va Loma yamunyungililile ku vitwa vije vyamuthungamene ku mutwe na ku thingo na ku chihanga. Vitepa vimo vyakele na mikota. Cho maswalale vathele kuvyambata ku mavoko.

¹⁶ Ngwe mwa ije tepa muyanyungililile mutwe wa liswalale, na ‘lilavelelo lyetu lya kwovoka’ linyungilila mana na kuthzivithitha kwetu. (1 Tesa. 5:8; Vithi. 3:21) Lilavelelo likatukwatha kwaka mana ku vyuma vyanatukulahetha Njambi  na kumona vyuma mu ngila yaivwa. (Myatho 27:1, 14; Vili. 24:15) Nga tushaka ngwetu tepa yetu itunyungilile, tunapande kuithzala ku mutwe, kethi kuyambata ku livoko.

17, 18. (a) Satana atha kutungumuna vati mangana tushulule tepa yetu? (b) Twatha kuvyana vati makuli a Satana?

¹⁷ Satana atha kutungumuna vati mangana tutundithe tepa yetu ku mutwe? Tuchithimutwiyeni mwethekelelemo Yesu. Satana wathzivukile ngwendi Yesu ikeye akapwa mwene wa vanu voshe. Oloni Yesu wavandamenene kuli Yehova mangana amuleke thimbu yapandele kushangumuka kuyula. Cho lalo, wapandele tai kuyanda na kuthsa. Ngechi, Satana wamwene ngwendi ije ikeyo yapwile thimbu yaivwa ya kwana Yesu vumwene. Satana walekele Yesu ngwendi nga amuthsikamena na kumulemetha lumo lika, cho amwana vumwene oho vene. (Luka 4:5-7) Mu ngila imo lika, Satana athzivuka ngwendi Yehova akatwana vyuma vitutonda vya ku muvila mu kaye kakaha. Oloni ha thimbu ino, tunapande kuvandamena na kukolethela vyetheko. Satana akatunenela vyuma vije vikatulingitha tuthinganyeke ngwetu tunapande kulikuwa kuyoya hano vene. Washaka ngwendi tushakethzeke tai vufuko, na kwaka vya Vumwene mu mutamba wa mu chivali.—Mateo 6:31-33.

¹⁸ Kiana wa myaka 20 navyana kumungumuna kuli Satana, ngwe muvanalingila vanike vaka-Kilisitu vavangi. Kiana wendekele ngwendi: “Njathzivuka ngwange Vumwene vwa Njambi vukevwo lika vukamanetha vukalu vwetu vwoshe.” Eli lilavelelo linakundama vati vilinga na viyongola vyendi matangwa ano? Kiana wendekele lalo ngwendi: “Lilavelelo lya kukayoya mu Palandaisi likanjikwatha njijeneke kwaka manene mbunge ku vilengo vya mu kaye.” Cho wendekele lalo ngwendi: “Kunjethi kuthinganyeka vya kupangetha chashu change mu kushaka luthsimo mu kaye. Oloni njili na kupangetha thimbu na ndthzili yange ku vyuma vya ku sipilitu.”

19, 20. Twatha kuvwethzelela vati ku vutongwe vwetu vwa kupangetha Lijwi lya Njambi?

¹⁹ Mikwale ivapangethele maswalale va Valoma, ha thimbu yathonekele Paulu mukanda wendi, yapwile 50 cm mu vulaha, cho yapwile ya kulwa nayo mu ndthzita. Maswalale va Valoma vapwile vitongwe mu kulwa, mwafwa vakele na kulithzilitha ha litangwa na litangwa.

²⁰ Paulu wethekethele mukwale ku Lijwi lya Njambi lije lya natwana Yehova. Oloni tunapande kulilongetha mwakulipangethela mu vutongwe omwo twambulula nambe omwo tutengulula vithinganyeka vyetu vyavivi. (2 Koli. 10:4, 5; 2 Tima. 2:15) Mwatha kuvwethzelela vati ku vutongwe vweni? Sebastian uje ali na myaka 21 wendekele ngwendi: “Mu kapetulu na kapetulu, njikathoneka vesi imo kumukulo mwoshe munjitandela Mbimbiliya. Njili na kwaka ha mukana mavesi aje anjashaka. Kulinga ngocho kunanjikwatha njilinge vyuma mu kulitombola na vithinganyeka vya Yehova.” Daniel itunendeka ku maputukilo wendekele ngwendi: “Munjikatanda Mbimbiliya, njikangula mavesi aje anjimona ngwange akakwatha vanu vanjikambulwila. Njalimwena ngwange vanu vakatolilila mwamuvwa nga vamona ngwavo twathzema Mbimbiliya, cho lalo tuli na lishungu lya kuvakwatha.”

21. Mwafwa vika kutwapandele kutewa Satana na vandemone vendi?

²¹ Ngwe mutunathzivila ku vanike vatunathimutwiya muno mu chilongetha, kutwapandele kutewa Satana na vandemone vendi. Nameme vali na ndthzili, oloni twatha kuvahyana. Vanavandamena kunyonga. Mu chiyulo cha Yesu cha myaka 1000, Satana na vandemone vendi vakavakuta, cho munima vakavanyongetha. (Kujo. 20:1-3, 7-10) Tuthzivuka chitothzi chetu na matumbe endi. Yehova atwana ndthzili ya kuhyana Satana.