ALLEN * wajalukilile ku chikungulukilo cheka. Vungendthzi vwa kutunda hembo lyavo kuya kuje kwajalukilile, vwapwile makilomita 1,400. Cho wendekele ngwendi: “Njalishoshomwenene manene ha kujalukila ku chikungulukilo cheka. Kunjathzivukile ngwange njikawana vavuthamba nambe vanu vaje vakanjitambula mwamuvwa.”

Nga mwajalukila ku chikungulukilo cheka, neni hamo munatha kulishoshomwena. Vika vyatha kumikwatha mwithzilile yoyethi yokwo ku chikungulukilo kumunajalukila? Munapande kulinga vika nga kunamikaluwila kwithzilila yoyethi yeka? Mwatha kukwatha vati vangendthzi vanaija mu chikungulukilo cheni mangana kuvapwile kwakwathi kwithzilila vuyoye vwavuha?

Achithinganyekeni ha mwanja ou: Maputa akajujwa nga muti vautukula na kuutombeka kweka. Ha thimbu ivautukula, mithzi imo ikathala mu livu, mangana vawambate mwamuvwa. Omwo vakautombeka kweka, ije mithzi ya muti inapande kukwata vwathi. Mu ngila imo lika, ha thimbu imwajalukilile ku chikungulukilo cheka hamo mwalishoshomwenene ha kulivanga. Mu chikungulukilo cheni cha laja mwafwile ngwe muti uje unashalava “mithzi,” mwafwa munakala na vavuthamba vamunalithzililile navo manene na kupangela hamo navo vipangi vya ku sipilitu. Hano munapande kushalava mithzi mangana mwithzilile yoyethi yaiha. Vika vimikwatha kulinga ngocho? Kupangetha vinangulo vya mu Vithoneka. Tuchithimutwiyeniko ha vinangulo vimo.

Munu uje akatanda Lijwi lya Njambi thimbu yoshe “napu ngwe muti wakukuna ku vana va vindonga vya mema, muti uje wima vushuka vwawo ha thimbu yawo, na maputa awo lalo kuwethi kujujwama. Munu wa chifwa echi avethzika mu vyoshe vyakalingi.”—Myatho 1:1-3.

Ngechi lika mwa muti uje uli kuyehi na mema muukasholokela mwamuvwa, na muka-Kilisitu uje alilongetha Lijwi lya Njambi thimbu yoshe akola ku sipilitu. Ngechi, twaleleniho kutanda Mbimbiliya litangwa na litangwa na kukunguluka thimbu yoshe. Twaleleniho kulemetha Njambi mu nanga yeni na kukala na chilongetha cha ha kapandi. Twaleleniho kulinga vyuma vya ku sipilitu vije vimwakele na kulinga ku chikungulukilo kumunatundu.

“Kwatha vakweni, cho nove vakakukwatha” —Vithi. 11:25.

Nga mupanga na ndthzili mu lihya, cho mwithzilila vwathi yoyethi ya mu chikungulukilo mu munajalukila. Kevin, uje wapwa mukulunu wa mu chikungulukilo wendekele ngwendi: “Kulinga vupainiya vwa kukwatha kwatukwathele na munakathzi wange kwithzilila vwathi yoyethi ya mu chikungulukilo mutwajalukilile. Twalithzivukile vwathi na vandolome vetu na vapainiya na vanu va mu chitingitingi.” Roger wajalukilile ku chikungulukilo cheka. Cho kutunda hembo lyendi kuya okwo kwajalukilile, vwapwile vungendthzi vwa kutuvakana makilomita 1,600. Roger wendekele ngwendi: “Chuma chatha kutukwatha kwithzilila vwathi vuyoye vwa mu chikungulukilo cheka chinapu kuya mu lihya thimbu yoshe. Kutundaho, munapande kulyana mu vipangi vya ha Njuvo ya Vumwene nambe kulyana kwendeka viñanda nga vavenyavyo kuvethzile na kukunguluka nambe kutwala ndolome nambe ndokathzi ku chikungulukilo. Nga vandolome na vandokathzi vananguka ngwavo muli na sipilitu ya kulyana, cho vavwahelela manene.”

“Vimbunge vyeni vishokoloke manene.” —2 Koli. 6:13.

Thzemeni manene vandolome veni. Omwo Melissa na nanga yendi vajalukilile ku chikungulukilo cheka, valikwatele vuthamba na vakwavo. Wendekele ngwendi: “Twakele na kuthikama na vandolome na vandokathzi thimbu kanda viwano vishangumuke na hanima ya viwano. Oku kwanenethele ngwavo tuthimutwiye navo  vyavingi.” Oku kwakwathele nanga yavo vathzivuke vwathi mathzina a vandolome na vandokathzi. Vamwethele chithzemo ku vandolome vavo mu kuvakwatha, cho echi chakolethele vuthamba vwavo. Wendekele lalo ngwendi: “Twavanene manambala etu a mafoni mangana kuvapwile kwakwathi kututumina na kutwana vipangi ku chikungulukilo na vipangi vyeka.”

Nga kuthimutwiya na vanu vaje kumuthzivuka kukamikaluwila, cho shangumukeni kamandondo kamandondo. Chakumwenako, mwethwileni vanu nameme kumwethzililile kulinga ngocho. Nga mumwethwila vanu, cho vashwenya kuyehi neni. Mbimbiliya ngwayo: “Chihanga cha kujolajola chithzivitha mbunge kuvwaha.” (Vithi. 15:30) Rachel, uje wajalukilile ku chikungulukilo cheka wendekele ngwendi: “Njakala manene na shwamwa ya kwendeka na vanu vaje kunjethzililile. Cho thimbu imo njikalithindiya kuthimutwiya na vandolome na vandokathzi va ku chikungulukilo kunjinajalukila. Nga njili mu Njuvo ya Vumwene njikathimutwiya na munu uje natumbama likalyendi. Munjikamono munu wa chifwa echi, njikathinganyeka ngwange nendi ali na shwamwa ngwe yange.” Lyakeleni chilengo cha kuthimutwiya na vandolome veni thimbu kanda mushangumuke viwano nambe hanima yavyo.

Hamo ku maputukilo omwo mweta ku chikungulukilo chachiha munatha kukala na ndthzandthzu ya kulikandelela na vandolome na vandokathzi. Oloni mu kwita kwa matangwa, “ndthzandthzu” yeni inatha kutepuluka. Nga mulithziva ngweni ndthzandthzu yeni inatepuluka, cho twaleleniho kushakethzeka vavuthamba vavaha.

Miti imo ivakatombeka kweka ikambata thimbu yakama ha kulijovelela. Mu ngila imo lika, kethi vanu voshe vakethzililila vwathi yoyethi ya mu chikungulukilo cheka. Nga mwajalukila ku chikungulukilo cheka, oloni hanga kuchimikaluwila kwithzilila yoyethi yokwo ku chikungulukilo, cho pangetheni evi vinangulo vya mu Mbimbiliya:

“Kethi tujuke kulinga mwamuvwa embwe, omwo nga kutujuka, thimbu ikaija omwo tukateja.”—Ngala. 6:9.

Anukeni ngweni kunatha kwita thimbu yailaha kwithzilila yoyethi yaiha. Chakumwenako, vamishinali vavangi vakavatumu kukapangela ku mafuti eka, cho vakakala kuje ku mafuti ha myaka yaingi athina veluka na kukamona vaka-nanga yavo. Kulinga ngocho, kukavakwatha kulithzilila na vandolome na vandokathzi va ku lifuti kuvali na kupangela na kuthzivuka chithemwa chavo.

Alejandro uje napangela mu vikungulukilo vyavingi athzivuka ngwendi kwithzilila yoyethi yaiha kukambata thimbu. Wendekele ngwendi: “Mutwaketele ku chikungulukilo chitwapangelele lwa mamanethelelo, munakathzi wange wendekele ngwendi, ‘Vavuthamba vange voshe vanathala mu chikungulukilo mutunatundu.’” Oloni wamwanukithile ngwendi mukemwo lalo mwendekelele, myaka ivali kunima omwo vakapangelele ku chikungulukilo chimo. Ha thimbu ivakapangelele kuje ku chikungulukilo kuvakele myaka ivali, munakathzi wendi wamwethele ndthzandthzu ku vakwavo, cho vaje vanu vapwile vavuthamba vendi va ha mbunge.

“Kethi wihule ngwove, ‘Omwo vikajo vyuma vyavwahele manene ha matangwa a kunima?’ Chihula echi kethi cha mana embwe.”—Kwambu. 7:10.

Kethi muthetekethe chikungulukilo kumunajalukila na chikungulukilo kumunatundu. Chakumwenako, vandolome va mu chikungulukilo kumunajalukila hamo vakala na shwamwa manene nambe ndthzandthzu manene kutuvakana kuje kumunatundu. Ngechi, akeleni manene mana ku vifwa vyavo vyavivwa ngwe mumushakela ngweni neni vamilingemo. Vanu vamo vaje vakajalukila ku vikungulukilo vyeka vakalihula ngwavo:  ‘Kuma njathzema manene vavuthamba vange vaka-kukulahela ndi?’—1 Petu. 2:17.

“Lombeni, cho mukatambula.”—Luka 11:9.

Twaleleniho kulomba kuli Njambi. David uje wapwa mukulunu mu chikungulukilo, wendekele ngwendi: “Kethi mulifwite na vukalu likalyeni. Yehova ikeye akatukwatha mu vyuma vyavingi vitukalingi. Mulekeni vukalu vweni mu lilombelo.” Rachel uje itunendeka ku maputukilo wendekele ngwendi: “Omwo yange na ishamunange twalithzivile ngwe vandolome vanatuyengula, twalombele kuli Yehova ngwetu: ‘Njambi tuleke nga kuli vimo vituli na kulinga vije vinenetha ngwavo vakwetu mu chikungulukilo vatuyengule.’ Kutundoho, twashangumukile kuthikama na vandolome na vandokathzi vetu.”

Eni vithemi nga vana veni vali na kuwana vukalu ha kulithzilila na vakwavo mu chikungulukilo, cho lombeleni navo kuli Njambi. Vakwatheni vawane vavuthamba vavaha mu kuvathzimbula ku vakwavo.

Munapande kulinga vika mangana mukwathe vangendthzi vaje vanaija mu chikungulukilo cheni? Vacheta lika, shangumukeni kuvamwetha chithzemo cha vuthunga. Lihuleni ngweni ngwe yange mungendthzi ngwe njishaka ngwange vakwetu vanjilingile vika? Cho ovyo vyuma vimunathinganyeka vilingeni kuli owo mungendthzi. (Mateo 7:12) Munatha kuvalanya ku kulemetha kweni kwa nanga nambe kuyongola navo vindiyo ya ngonde na ngonde ya ha JW Broadcasting. Yeni navo mu lihya. Nga mulya navo hamo lika vilya, cho vakanuka ngothzi yeni thimbu yoshe. Vyuma muka vikwavo vimwatha kulinga mangana mukwathe vangendthzi vali mu chikungulukilo cheni?

Carlos wendekele ngwendi: “Omwo twajalukilile ku chikungulukilo cheka, ndokathzi umo watwanene mukana wa mathzina a vitanda kuje kuvakalandetha vyuma ha ndando ya kwithi. Oku kwatukwathele manene.” Vaje vatunda ku mafuti eka, vakandelela manene nga muvaleka muvanapande kuthzalela omwo kushaluka nambe kutonola nambe kunyoka nyondthzi. Munatha lalo kuvaleka muchinendela chipangi cha kwambulula mu chitingitingi na vyuma vivakulahela manene vanu valimo mangana vathzivuke muvanapande kwambulwila.

Allen itunendeka ku maputukilo, napangela mu chikungulukilo cheka ha mwaka umo na vingonde. Wendekele ngwendi: “Ha kulivanga njalifwitile kulithzivuka na vandolome na vandokathzi. Ngechi, hano vanapu ngwe nanga yange, cho nange njavwahelela manene.” Allen wamwene ngwendi kujalukila ku chikungulukilo cheka kukwamwonowethele kulikwata vuthamba na vakwavo. Oloni wawanene vavuthamba veka vaje kakevala mu vuyoye vwendi vwoshe.